De Opificio Dei

ideoque te moneo et repetens iterum(que) iterumque monebo, ne oblectamenta ista terrae pro magnis aut ueris bonis habere te credas, quae sunt non tantum fallacia, quia dubia, uerum etiam insidiosa, quia dulcia.

nam ille conluctator et aduersanus noster scis quam sit astutus et idem saepe uiolentus, sicuti nunc uidemus. is haec omnia quae inlicere possunt, pro laqueis habet et quidem tam subtilibus, ut oculos mentis effugiant, ne possint hominis prouisione uitari.

summa ergo prudentia est pedetemptim procedere, quoniam utrubique saltus insidet et offensacula pedibus latenter opponit.

itaque res tuas prosperas in quibus nunc agis suadeo ut pro tua uirtute aut contemnas, si potes, aut non magno opere mireris. memento et ueri parentis tui et in qua ciuitate nomen dederis et cuius ordinis fueris: intellegis profecto quid loquar.

nec enim te superbiae arguo, cuius in te ne suspicio quidem ulla est, sed ea quae dico, ad mentem referenda sunt, non ad corpus: cuius omnis ratio ideo conparata est, ut animo tamquam domino seruiat et regatur nutu eius.

uas est enim [*](AVCTOBES 3] Verg. Aen. m 486). [*](BPYj 1 consuetudo et] consuetudine Heusingerus, Emendat. p. 146 2 post tuum 8. I. sensim in add. B3; inrepat] B3 codd. rec., coni. etiam i Heumannus, repat BtpV te (e lin. del. et i add. m. 3, sic!) B 3 pr. iternmque] codd. Vergil., iterum BP (sequitur rasura 8-10 litter.) V Dke rnen P1 4 terrae (sic corr. m. 1) P aut] BP, ac V 5 fallLaJcia ex fallaa? P 8 is haec om. P 9 habent P mentes B«, corr. m. 1 uel 2 . 10 homines Bx, corr. m. 1 uel 2 11 prudentia] V, prouidentia B, pujdentia P peditemptim P, peditimltim sic Vac, pedetem: U ptim corr. m. 1, p add. m. 1 uel 2 ♦♦utribique (ut er., u 8. J. m. 1) B, utubique pI, utrr\'obique (o part. ras. ex u) P2, utrobique V 12 incidit V 13 post res 1 (t?) uel 2 litt. er., P proprias P ages B 14 non (alt. n ras. ex m) V magnopere V 15 in quam ciuitatem B 16 fuerit P profecto (p in 2 ued 3 ditt. er. m. 1 F) P 17 suspfciao P 18 ea om. P referenda* (m er.) V 19 ideo] ita coni. Heumannus et cum Gothano scr. Buenemannus 20 negatur P1 )

quod officium hac de causa maxime suscipiendum puto, quod Marcus Tullius uir ingenii singularis in quarto De re publica libro, cum id facere temptasset, materiam late patentem angustis finibus terminauit leuiter summa quaeque decerpens.

ac ne ulla esset excusatio cur eum locum non fuerit exsecutus, ipse testatus est nec uoluntatem sibi defuisse nec curam. in libro enim De legibus primo cum hoc idem summatim stringeret, sic ait: hunc locum satis, ut mihi uidetur, in iis libris quos legistis expressit Scipio. postea tamen in libro De natura deorum secundo hoc idem latius exsequi conatus est.

sed quoniam ne ibi quidem satis expressit, adgrediar hoc munus et sumam mihi audaciter explicandum quod homo-disertissimus paene omisit intactum. [*](AVCTORES 1] ex eodem remotiore aliquo auctore quo Lactantius, NemesiuB p. 37 Matth.Πλάτων—διώxωμεν (τήν ψυτούζ είναι); de locis Nemesii cf. editoris disputationem Ueber die Quellen von Lactane\' Schrift De opificio dei, Stud. Vindobon. XIII (1891) p. 276 ss.; cf. etiam Cic. de re p. VI 24, 26. § 12 s.] Cic. de re p. IV 1, 1. 15] Cic. de legg. I 9, 27. 17 s.] cf. Cic. de nat. deor. II 47 ss. ) [*](BPVj 2 fictus B loquuntur PV 4 perfectissimamque (tert. e in er. am ?) V 5 temptauo BAe, coiT. m. 1 uel 2 9 Marcus] BP, IbJil (1 uel 2 litt. er.) V 10 it B post temptasset add. hd. et in marg. inf. haec nihil prorsus effecit nam. hs. B3 (de hd. et hs. cf. part. I Proleg. p. XXVI adn. 1) 11 terminauit fuit in er. ret?) P Jeuiter sumjmam quamque V 12 cur om. P, cur ex cQ F,? 13 fuerit] BV, ee P 14 Tioc1 V 15 *stringeret (i er.) B, stringeLraJ V 16 iis] deteriores codd. Cic., edd., his BPV, optimi codd. Cic. expressi P 17 in libro otn. B 18 nec V 19 audacter codd. rec., edd. )

forsitan reprehendas quod in rebus obscuris coner aliquid disputare, cum uideas tanta temeritate homines extitisse, qui uulgo philosophi nominantur, ut ea quae abstrusa prorsus atque abdita deus esse uoluit, scrutarentur ac naturam rerum caelestium terrenarumque conquirerent, quae a nobis longe remotae neque oculis contrectari neque tangi manu neque percipi sensibus possunt: et tamen de illarum omnium ratione sic disputant, ut ea quae adferunt probata et cognita uideri uelint.

quid est tandem cur nobis inuidiosum quisquam putet, si rationem corporis nostri dispicere et contemplari uelimus? quae plane obscura non est, quia ex ipsis membrorum officiis et usibus partium singularum quanta ui prouidentiae quidque factum sit, intellegere nobis licet.