Epistulae

aiunt Hebraei uno psalmorum uolumine quinque libros contineri : a primo usque ad quadragesimum et a quadragesimo primo usque ad septuagesimum primum et a septuagesimo secundo usque ad octogesimum octauum et ab octogesimo nono, qui quarti libri initium est et quem nunc disserimus, usque ad centesimum quintum — in quorum omnium fine duplex \'amen\' positum est, quod Septuaginta transferunt \'fiat, fiat\' — et a centesimo sexto usque ad finem instar duodecim prophetarum, qui et ipsi, cum proprios libellos ediderint, unius uoluminis nomine continentur.

illud autem, quod paene praeterii asserens inter undecim Moysi psalmos etiam nonagesimum octauum esse, in quo positum est: exaltate dominum deum nostrum et adorate scabellum pedum illius. Moyses et Aaron in sacerdotibus eius et Samuhel in his, qui inuocant nomen illius, uidetur nostrae sententiae contraire, quomodo Moysi sit, qui Samuhelem nominet, quem multo post tempore fuisse cognoscimus.

cuius quaestionis facilis solutio est: [*]( 5 cf. Num. 14, 29-38 23 *Ps. 98, 5—6 ) [*]( 4 quomodo] qui Yp.c.m2 5 non s.l.O meruit B 6 promissionis ? sintl) 10 etymologian Y e(e f))thimologiam cet. sic in ras. m2 (fuit s .. s) B n i explicant 0 15 secundo] . 1. 0 octauum]. IX . 0 20 libros s nom. uol. 0 22 mosi Y et XC. VIIII (ult. I eras.) 0 23 uesrrum Y B 24 scab. sanctum f) illius] eius OR; add. quoniam sanctum est B moses Y 25 sa- muel OB his] eis 0 26 illius Y eius eet. 27 mosi Y samuelem OB multa post (post multa 0) tempora 0 t)B )

sciamus quoque errare eos, qui omnes psalmos Dauid arbitrantur et non eorum, quorum nominibus inscripti sunt. unde et hunc psalmum uolunt sub nomine Moysi a Dauid esse compositum, quod scilicet legis dator communem humani generis offensam et calamitatem et dein expectationem salutis sacro ore describat.

Domine, habitaculum f a ctus es nobis in generatione et generatione. Septuaginta: domine, refugium factus es nobis in omni generatione et generatione. pro habitatione et refugio in Hebraico \'maon\' ponitur, quod magis habitationem quam refugium sonat. narraturus autem tristia et genus deploraturus humanum a laudibus dei incipit, ut, quidquid postea homini accidit aduersorum, non creatoris duritia sed eius, qui creatus est, culpa accidisse uideatur.

qui sustinet tempestatem, uel petrae uel tecti quaerit refugium; quem hostis persequitur, ad muros urbium confugit; fessus uiator tam sole quam puluere umbrae quaerit solacium; si saeuissima bestia hominis sanguinem sitiat, cupit, utcumque potuerit, praesens uitare discrimen: ita et homo a principio conditionis suae deo utitur adiutore et, cum illius sit gratiae, quod creatus est, illius misericordiae, quod subsistit et uiuit, nihil boni operis agere potest absque eo, qui ita liberum concessit arbitrium, ut suam per singula opera gratiam non negaret, ne libertas arbitrii redundet ad iniuriam [*]( 2 *Hier. 15, 1 4 *III Reg. 13,2 12 *Ps. 89, 1 13 *Ps. 89, 1 ) [*]( 1 nomen esse s samuelis OB mose Y 2 ieremia OB ihezechiele q steterit q moses Y samuel OB 4 altare ter 0, semel Ba.c.m2 5 domui 0, om. YtjB 8 moyse Ba.c. mosi Y 9 lator 0 10 deinde 0 12 dns B est 0 13 generatione et generatione Y, t)p.c.m2 \' generationem et generationem O g. et g. B 14 generatione et generatione Ya.r. 15 abitatione B 17 tristia Ya.c.fy tristitia Yp.c. tristiciam OB depl. genus 0 22 si] et si B 23 cupit] add. et nititur s poterit 0 25 illiusque Yq, Bp.c.m2 27 cone. lib. ? gratiam s.l.Y 28 redundaret s ) [*]( LVI. Hieron. Epist. III, Hi1berg. ) [*]( 18 )

quod autem dicit: i n generatione et generatione, omnia significat tempora et ante legem et in lege et in euangelii gratia. unde et apostolus dicit: gratia salui facti estis per fidem et hoc non ex uobis, sed ex dei dono, et omnes epistulae eius in salutationis principio non prius pacem habent et sic gratiam, sed ante gratiam et sic pacem, ut donatis nobis peccatis nostris pacem domini consequamur.