Epistulae

quae enim potest alia maior esse temeritas quam dei sibi non dicam similitudinem sed aequalitatem uindicare et breui sententia omnium hereticorum uenena conplecti, quae de philosophorum et maxime Pythagorae et Zenonis, principis Stoicorum, fonte manarunt ? illi enim, quae Graeci appellant irdfrr), nos perturbationes possumus dicere, aegritudinem uidelicet et gaudium, spem et metum, quorum duo praesentia, duo futura sunt, adserunt extirpari posse de mentibus et nullam fibram radicemque uitiorum in homine omnino residere meditatione et adsidua exercitatione uirtutum.

aduersum quos et Peripatetici, qui de Aristotelis fonte descendunt, fortissime disputant et Academici noui, quos Tullius sequitur, et eorum non dico res — quae nullae sunt — sed umbras et uota subuertunt. hoc est enim hominem ex homine tollere et in corpore constitutum esse sine corpore et optare potius quam docere dicente apostolo: miser ego homo, quis me liberabit de corpore mortis huius?

et quia epistolaris breuitas non potest omnia conprehendere, strictim tibi uitanda describam. unde et illud Uergilianum est: hinc metuunt cupiuntque, dolent gaudentque neque auras dispiciunt clausae tenebris et carcere caeco. quis enim potest aut non gestire gaudio aut maerore contrahi aut spe extolli aut timore terreri? quam ob rem et grauissimus poeta Flaccus scribit in satira: nam uitiis nemo sine nascitur; optimus ille est, qui minimis urgetur. [*]( 13 cf. Cicero de off. III 26 15 *Rom. 7, 24 19 Fergil. Aen. VI 733 sq. 24 Horat. sat. I 3, 68 sq. ) [*]( 1 et ero sim. M sim. ero p alia pot. esse maior (maior s.l.)M 2 sihi dei n 3 uendicare np.c.m2p 4 p(h s.l.ni2)ytagore M p(h s.l.m2)ithagorae n pitagore p 5 illa n 6 IIAeE M 7 gaudium] add. et M 8 fimbriam n 10 aduersus p et om.n (peri s.Z.)patetici M peripa(te s.l.m2)tici n 11 discendunt n a.c.m2 achademici codd. noui p non M,om.n 14 pr. corpore] homine s alt. et om.111 15 docere] docere (s.l. 1 dolere)M homo om.n 16 quia ex qui m2 n 17 discribam n a.c.m2 18 uirg. np 20 neque (ue eras.)n nec g 21 respiciunt np.c.m2 despic. eef. 22 cum gaudio M merore codd. contrahi] non (con s.l.m2)trahi n 23 spe] add. non s.1.m2n timore] add. non s.l.m2n 24 scripsit Mn satyra Mp.c.n 25 sine (s.l.m2) uitiis (ex uitis) nemo n 26 urguetur Mnp.c.m2 )

Pulchre quidam nostrorum ait: philosophi, patriarchae hereticorum, ecclesiae puritatem peruersa maculauere doctrina, ut nesciant illud dictum de humana fragilitate: quid gloriatur terra et cinis? praesertim cum idem apostolus dicat: uideo aliam legem in membris meis repugnantem legi mentis meae et ducentem me in captiuitatem et iterum: non enim, quod nolo, hoc ago, sed, quod nolo, illud operor.

si, quod non uult, operatur, quomodo stare potest hoc, quod dicitur, posse hominem sine peccato esse, si uelit? qua ratione potest esse, quod uelit, cum apostolus adserat se, quod cupiat, inplere non posse? cumque ab eis quaeramus, qui sint illi, quos absque peccato putent, noua stropha eludere cupiunt ueritatem, se non eos dicere, qui sint uel fuerint, sed qui esse possint.

egregii doctores dicunt esse posse, quod numquam fuisse demonstrant dicente scriptura: omne, quod futurum est, iam factum est in priore tempore.

neque nunc mihi necesse est ire per singulos sanctorum et quasi in corpore pulcherrimo naeuos quosdam et maculas demonstrare, quod plerique nostrorum simpliciter faciunt, cum paucis sententiolis scripturarum possint hereticorum et per eos philosophorum argumenta conuinci. quid enim dicit uas electionis ? conclusit deus omnia sub peccato, ut omnium misereatur. et in alio loco: omnes enim peccauerunt et indigent gloria dei.

Ecclesiastes quoque, per quem se cecinit ipsa sapientia, libere protestatur et dicit: non est homo iustus super terram, qui faciat bonum et non peccet, et iterum: si peccauerit populus; non est enim homo, qui non peccet, et: quis gloriabitur castum se habere cor? et: non est [*]( 1 Tertull. adu. Hermog. c. 8 fin. cf. id. de praescr. haeret. c. 7 3 *Eccli. 10, 9 5 *Rom. 7, 23 7 *Rom. 7, 19 15 cf. Eccle. 1, 9-10 18 cf. Horat. sat. I 6, 67 21 cf. Act. 9, 15 *Rom. 11, 32 23 *Rom. 3, 23 25 *Eccle. 7, 21 27 *III Reg. 8, 46 28 *Prou. 20, 9 29 *Hiob 14. 4-5 ) [*]( 3 de] hic incipit A 6 in capt.] captiuum ex captiuantem m2n 8, illud] id ç 10 si uelit cora.lll pot. illud esse n 11 cupit ł\'a.c. quae(e)rimus tip.c.m2g 12 strofa /J stropa n a.c.m2 \' 16 priore A -ri cet. 17 neque] nec enim n 18 pulcerrimo A 19 similiter M 23 in om.M etenim n 24 ecclesiastis A et ecclesiastes n 25 est enim ç 27 pop. tuus g ) [*]( 16* )

quod testimonium sub nonnne pietatis noua argumentatione deludunt. aiunt enim ad conparationem dei nullum esse perfectum, quasi scriptura hoc dixerit; neque enim ait: \'non iustificabitur ad conparationem tui omnis uiuens\', sed: non iustificabitur in conspectu tuo omnis u i uens. quando enim dicit \'in conspectu tuo\', hoc intellegi uult, quod etiam, qui hominibus sancti uidentur, dei scientiae atque notitiae nequaquam sancti sint.

homo enim uidet in facie, deus in corde. sin autem inspiciente deo et omnia contemplante, quem cordis arcana non fallunt, nullus est iustus, perspicue ostenditur hereticos non hominem in excelsa sustollere sed dei potentiae derogare; multaque alia, quae si de scripturis sanctis uoluero congregare, non dicam epistulae, sed uoluminis quoque excedam modum.