Epistulae

Aliud est, quod uult apostolus, aliud, quod cogitur uelle. ut concedat secunda matrimonia, meae est incontinentiae, non illius uoluntatis. uult esse omnes sicut se ipsum et ea cogitare, quae dei sunt, et solutos nequaquam ultra alligari. sed, si labentes per incontinentiam ad baratrum stupri uiderit peruenire, digamiae porrigit manum, ut cum una magis quam cum pluribus uolutentur. quod nequaquam amare dictum et contra apostoli regulam secundus nuptiator exaudiat.

duae emm sunt apostoli uoluntates: una, qua praecipit: dico autem innuptis et uiduis: bonum est illis, si sic permanserint sicut ego, altera, qua indulget: si autem non se continent, nubant; melius est enim nubere quam uri. primum, quid uelit, deinde, quid cogatur uelle, demonstrat. uult nos permanere post nuptias sicut se ipsum et propositae beatitudinis apostoli ponit exemplum. sin autem nos uiderit nolle, quod ipse uult, incontinentiae nostrae tribuit indulgentiam.

quam e duabus eligimus uoluntatem ? quod magis uult et quod per se bonum est, an quod mali [*](2 cf. I Tim. 3,2; Tit. 1,6 4 cf. Tertull. de exhortatione castitatis c. 7 extr. 9 cf. I Cor. 7, 7—8 10 cf. I Cor. 7, 32 11 cf. I Cor. 7, 27 16 *I Cor. 7, 8 18 *I Cor. 7, 9 ) [*](1 ad om.B enim solum B 2 sacerdotii codd. praeterKIJl excludetur K elemosina helemosinaB eleemosyna g 4 in om.g 5 praebere se f elegiA elegitur Aa.c.m2D 7 a mandato AD perueniat N peruenitur g 8 uelle] uellet B ut om.D 10 uoluptatis D uolOptatis B omnes esseAlID; add. homines B 11 solutus K,Aa.c.m2 alligare N sed et si B iabentes] abeuntes N 12 barathrum TID 13 una N alt. cum s.l.AB 14 ut amare s amare s.l.m2K aplm D secundum D secundos N 15 exaudit D uolup- tates N quae N 16 praecepit K B 17 sicut et DB 18 indulgitATIa.c.,D se non 71 19enimom.77 20 uellit K cogitatur KAa.c. 21 apostolus B -licae Ap.c.m2 -licum g 22 si ATIDN 23 duobus tlf elegimus AlIa.c.,D uoluntate D 24 quod mali] quod per se bonum est et malis N )

legimus in ueteri testamento pontifices semel maritos et filias sacerdotum, si uiduae fuerint, uesci debere de sacerdotalibus cibis mortuisque sicut patri et matri sic exhibendum inferiarum officium, sin autem alios uiros acceperint, alienas et a patre et a sacrificiis fieri et inter externas debere reputari.

Quod quidem obseruat et gentilitas in condemnationem nostri, si hoc non exhibeat ueritas Christo, quod tribuit mendacium diabolo, qui et castitatem repperit perditricem. hierophanta apud Athenas eiurat uirum et aeterna debilitate fit castus, flamen unius uxoris ad sacerdotium admittitur, flaminica quoque unius mariti uxor eligitur, ad tauri Aegyptii sacra semel maritus adsumitur, ut omittam uirgines Uestae et Apollinis Iunonisque Achiuae et Dianae ac Mineruae, quae perpetua sacerdotii uirginitate marcescunt.

stringam breuiter reginam Carthaginis, quae magis ardere uoluit quam Iarbae regi nubere, et Hasdrubalis uxorem, quae adprehensis utraque manu liberis in subiectum se praecipitauit incendium, ne pudicitiae damna sentiret, et Lucretiam, quae amissa gloria castitatis noluit pollutae conscientiae superuiuere. ac ne multa longo sermone contexam, quae potes de primo contra Iouinianum uolumine [*]( 5 cf. Leu. 21, 13-15 et 22, 12-13 6 cf. Leu. 21, 2 7 cf. Leu. 22, 12 12 cf. Tertull. de exhort. cast. c. 13 18 cf. Uergil. Aen. IV 20—29 19 cf. Liuius LI per. 21 cf. Liuius I 58 ) [*]( 1 sit II praefert D 2 qui] 1 siquid (1 si eras., d exp.) B si s elegimus AIIa.c.,D 3 et non N 4 pont. s.l.B,om.g 5 mar. et] maritatas Ba.c.ç; 6 inortuisqu§ (mortuis eras.N) DN sicut] add. mortuis N matri et patri K sic] sicutAa.c.m2D simul J,p.c.»n2 7 exib. KWB 8 alienas eas AIID pr. et s.l.KyOtn.ip sacrif. iieirinras.il sacrificis N deputari ç 10 obseruet Aa.c.m2 11 mendatium Ka.c.m2AB 12 reperit AD hieropanta K<P,Ba.c.m2 iero-. phanta II 13 athenas euirat ABp.c.m2 14 ammittitur N flaminea s quae(e)que Aa.c.m2D 15 elig. ux. lP tauria NB egipti Bp.r. egiptiis N 16 uirginis Aa.c.m2TlD appolli(ex e A)nis KA qJ apollonis D achiua Aa.c.m2IID 17 perpetuae K,\'Pa.r. marciscuntKP 18 reginaAp.c.m2 cartag.AD chartag. N 19 Hiarbae s hasdrib. KlP asdri(u s.l.)b. B uxor Ap.c.m2N utraque N 20 manus D 21 lucret(c K)ia K\'P,Ap.c.m2 23 contexam] add. habes quam plurima KlP quae] quia N )

gens Teutonum ex ultimis oceani atque Germaniae profecta litoribus omnes Gallias inundauit saepiusque caesis Romanis exercitibus apud Aquas Sextias Mario oppugnante superata est. quorum trecentae matronae, cum aliis se uiris captiuitatis condicione tradendas esse didicissent, primo consulem deprecatae sunt, ut templo Cereris ac Ueneris in seruitium traderentur. quod cum non inpetrarent submouente eas lictore, caesis paruulis liberis mane mortuae sunt repertae suffocatis laqueo faucibus et mutuis conplexibus se tenentes.

Quod igitur barbarae castitati non potuit inferre captiuitas, hoc matrona nobilis faciet et experietur alterum uirum, quae priorem aut bonum perdidit aut malum experta est, ut rursum contra iudicium dei facere nitatur ? quid ? si statim secundum perdiderit, sortietur et tertium? et si ille dormierit, in quartum quintumque procedet, ut quo a meretricibus differat ? omni ratione uiduae prouidendum est, ne castitatis primos excedat limites. quos si excesserit et uerecundiam ruperit matronalem, in omnem debacchabitur luxuriam, ita ut prophetam mereatur audire dicentem: facies meretricis facta est tibi; inpudorata es tu. quid igitur ? damnamus secunda matrimonia ?

minime, sed prima laudamus. abicimus de ecclesia digamos ? absit, sed monogamos ad continentiam prouocamus. in arca Noe non solum [*](fi cf. Ualer. Max. VI 1, ext. 3 21 *Hier. 3, 3 24 cf. Gen. 7, 2-9 ) [*]( 1 in] ad g 2 referam B seris A 3 sanguinaris D uenerabile Aa.c.m2IID Theutonum g 4 inund. om.D 5 Aquas] quas lP mario KB,Ap.c.m2 mari- one N mari cet. 6 obpugnanti (-te m2) II pugnante KNB 7 trahendas ATID primum codd.-praeterKW 9 inpetrarint KIJJ imperarent N sub(m N)mouen- tes KNlP lictores lP littore Aa.c.m2 litore Na.c. 10 paru. caesis g 12 quo B potuit] seq. ras. 3 litt.B 13 faciat 11 D—ant Aa.c.m2 et om.KP 15 quod A a.c.m2xPB que # 16 dbrtietur (r eras.ll) societur AD tertio ATID ille si TI 17 ut nihil sit quo s quo eras.B 18 ne cast.] necessitatis r excidat K pudicitiae excedatr quod KAFID 19 superet (ex -rit rn2)AfID matrimonialem r debach. ATID debacc. Kip debac. B dibacch. N bachatur r 20 lu- xoriam rAa.c.ma,IJl propheta D 22 es tu] aestu A non damnamus JT * 23 minime om.r 24 monogamus Aa.c.m21Jl sicut in r archa B ) [*]( LVI. Hieron. Epist. III. Hilberg. ) [*]( 6 )