Tractatus super psalmos

Sed quia in his passionibus ex diuini iudicii uersetur, exhortationem praesentium humiliationum ex misericordia dei deprecatur, quia humana infirmitas inpar sit tolerantiae passionum: fiat misericordia tua, ut exhortetur me secundum eloquium tuum seruo tuo. sed meminit bonum sibi esse humiliari, bonum sibi esse passionibus subdi, et ea omnia, quibus uexatur, purgationem sibi terrenorum esse [*](8 ut per hoc probabilis V 6 cognita V 8 diferre et posteriore C 9 primo Cpb fort. recte sequentS C scientenj V 10 ignorare quod credit pE I 11 qum ante iam V 14 esse iusta di p iusta esse dei E iusta dei (om. esse) R suae et tribulationis om. V 15 cognoui enl quia r 16 et in ueritate tua humiliasti me R 19 iniuriis Cpb sed om. R . 20 expuenda VC ueris = dei R humiliatione C 28 post ueraetur subsequentem psalmi uersum uolgari errore inseruerunt VRCe 26 passionam dicens pb exortetur VRC 27 sibi esse humiliari bonum om. r subdi et ea ex subiecta corr. m. 2 V 28 a quibus pE. )

Futurae autem spei propheta non inmemor est dicens: ueniant miserationes , et uiuam: quia lex tua meditatio mea est. naturae corporalis infirmitas eget miserationibus dei. neque enim beatae illius uitae [*]( 9 II Cor. 1, 3 sq. 17 Matth. X, 19 sq. ) [*]( It 2 sed ut bi corr. m. 1 R sed tibi V 3 obtat (' diuino Ce 4 optat ergo longo V adueraum VCJ) mundi huius CE 5 adbortatione V hortationg p ortationem C 6 auxilium Fl 7 omni ee C 8 perfunctil C uti diuinae B 10 miseratiorium ex miserationi m. 2 V a misericordiarfi C 11 exhortationia add. m. 2 V quin r q; C 13 ab eo patre cpmissS & dfio miserationQ p(A) promissam habena patrem et dominum (dJñ V) miserationum VRC if. p. 448, 1 et de uerbi* ab eo et habeo saepius confusis cf. Acad. p. 27 promiasam a deo patre et domino miaerationum E per temptationem seu qui r 14 in om. e 19 dabiturloquamini om. R die V hora CE ora p 23 profetae V non memor eat R non inmemorat V 24 ueniant mihi miserationea pE. )

Non est uero sufficiens huic ', ut sibi tantum sollicitus sit ac solum sui memor sit. oportet eum curam humani generis sumere et publicae sollicitudinis adfectum subire et orare pro his, qui in peccatis et in inreligiositate uersantur. huius itaque adfectus sui sollicitudinem consequenti uersu docet dicens: confundantur superbi, qui iniquitatem fecerunt super me. non est hic maledicti oratio. neque retributionem iniuriae sibi deprecatur. et absit, ut propheta euangelii rationem caritatis excesserit domino enim dicente: diligite inimicos uestros et orate pro calumniantibus uobis ratio non patitur, ut nunc [*]( 5 Rom. VII, 24. 7 Ps. XXI, 16. 10 Ps. CXIY, 9. 26 Matth. V, 44. 2 scit propheta VCpb nondum ee ea pb 8 uita sit add. m. 2 V 5 quis ('pE cf. p. 111, 10 liberauit V 7 deduxisti RCpE 8 abanc condita est C in dno p 9 nunc in quam V in qua nc p in qua nunc h 11 non usu Cpb 12 uiuat p 18 istut V 15 exaequamur R ueniente ex uenite p uenientem ex ueniente m. 2 V 16 miserationi V1 17 uera C sufficiens huic profetae ut sibi tS sufficiens sit.oportet V 20 et inreligiositate VCpE 22 quia iniuste iniquitatem RCpE 28 oratio (ora in ras.) R ratio ex oratio .m. 2 V "tribulationS C 24 depraecatur R precatur (praecatur V) VCpE 27 uoa Cpb, om. e; postea E add. ao persequentibus uos. )

Absolute autem consequenti uersu id, quod de confusione superborum tractamus, significasse intellegitur. sequitur enim: conuertantur mihi, qui timent te cognoscunt testimonia, tua. uult ergo eos, qui deum timere coeperunt, ad se propheta conuerti, ut per doctrinam suam in uitiis suis et criminibus erubescant, cognitis scilicet testimoniis dei. de quibus multa iam diximus, et confusi in ueteribus delictis ad institutionem prophetae doctrinamque se referant: quorum ex atque peccatis ad pietatem modestiamque conuersio est.

Conclusit autem more dicens: fiat cor meum inmaculatum in iustificationibus tuis, ut non confundar. exercetur in mandatis, meditatur in lege, iustitiam iudiciorum dei cognouit, timentes dominum conspectu eius , manibus dei factus atque formatus est, et non audet dicere inmaculatum cor sibi esse. et audemus interdum praeferre innocentiam nostram, iactare uitiorum abstinentiam et puros nos a peccatis atque iniquitatibus gloriari? sed ut fidem ita et humilitatem ac modestiam discere a propheta nos conuenit, orante ut sibi inmaculatum cor fiat. scit enim ex eo n [*](1 iniuricwus V1 4 superbit C iniustae R liusti V fuerit cnrr. m. 2 V fueritur C hii Rp 5 in hiis C 9 religiosae PnR 11 iniquitatisque V 19 absolutae V1 R 14 te om. V et qui nouerunt Rb 18 de ueteribus Cpb 19 se om. V 24 dom V dib. C in conspectu eius V 29 dicere V. ) [*]( xxn. Hilar. Pict. pal'М I. ) [*]( 29 )

humanae est, ut, cum id, quod desiderat, non potest obtinere, per desiderii iugem cupiditatem animi defectione teneatur. et hoc nosse ex ipsis adfectionis nostrae motibus promptum est, in quantam animi defectionem eorum, quos desideramus, expectatione redigamur. propheta itaque, cui omnis ad deum expectatio est, cui omne in mandatis eius desiderium est, loquitur et dicit: defecit in salutare tuum anima mea, et in uerbum tuum spero. non habet alia, desiderium suum occupent, et sancti cupiditas non uacat [*]( 1 Matth. XV, 19. ) [*]( 9 fornigationes Cl 8 blasfemiae V blaspemiae C 4 ut de r 6 in iustificationibus pE 7 di maneat iustificationum add. m. 2 V iustificationfl ex iustificatione corr. m. 1 R intellegit ex intellegenti m. 2 r r 8 enim ea C 9 et om. V oppobrio corr. m. 2 V obprobrio R Explicit littera decima inoipit littera undecima felioiter. scribtori uita legenti doctrina V Finit R Finit Ioth lit. X incip. Kaf lit. XI C Fifi litta X inoip Kaf t XI p 18 Kaf R Kat V 17 optinere C defectionem V 19 promptum ex proptum tu corr. m. 2 V 20 redigamtu ex redegamus m. 2 V cui in 5nes ad dA expectatio est r cui expeotatio omnia ad deum est pb omnis expectatio ad deum est (om. cui) C 29 in salutari tuo C. )

Defecerunt oculimei in eloquium : quando exhortaberis me ? sequitur ergo defectionem animae defectio oculorum. sed ut de natura defectionis animae tractauimus, uideamus, qualis oculorum soleat esse defectio. pone igitur in expectatione aut peregrinantis uiri coniugem, aut iam diu absentis filii patrem, quem omni in tempore existimet reuersurum: nonne eo itinere, quo uenturum opinabitur, semper intendet? nonne intentio ac uisus oculorum contuitionis ipsius expectatione deficiet? desideria haec in se prophetarum dominus testatur, cum dicit: amen dico uobis, multi prophetae et iusti quae s'ierunt uidere, uos uidetis, et audire, quae auditis. propheta itaque et animo et oculis deficit. [*]( 6 Matth. I, 21. 22 Matth. XIII, 17. ) [*]( 1 deficit pllJ salutari VC deficit plb 2 in uerbu dei (sperat e) eperet pE 3 eat post hic add. m. 2 V 4 quod Ieaus Cpb 5 enim om. C hebreicam V 6 id V ipsum Cp angelus ad om. V iosef ex iose corr. m. 2 V 7 lia V 8 a peccatis eorum Re 9 desiderium aalutaria add. m. 2 V desiderii ex desiderium m. 2 V in uerbum pE 18 aeloquiam R 14 sequitur eni C 15 defectio oculorum ex defeotionem anima oculorum corr. m. 1 V 16 tractauimus ex tractauimua animae corr. m. 1 V 18 diu om. V omni tempore Ce 19 eo itineri V*a fort. recte cf. Buecheler Decl. p. 114 ei itineri E opinabatur V 20 intendit RC nõ V oculorum contuitionis add. m. 2 V constitutionis R 25 defeoit V deficitur RC. ) [*]( 29* )

Sed hi nunc oculi prophetae, licet dominum uidere desiderauerint, non sunt tamen corporis oculi; locuntur enim et expectant, et mentis potius est contuitio ista et loquella, non corporis. dicunt enim: quando scit exhortationem hanc sanctos quiescentes in inferno desiderare. scit testante apostolo Petro, descendente in inferna domino etiam his, qui in carcere erant et increduli quondam fuerant in diebus Noe, exhortationem praedicatam fuisse. in haec igitur dei eloquia oculis loquentibus defecit, non tam uisu corporeo dominum ex eloquiis dei nuntiatum quam contemplatione animae et mentis expectans.

Dehinc sequitur; quia factus sum sicut uter in pruina, iustificationes tuas non sum oblitus. noui generis haec causa est, ut ideo iustificationes dei non sit, quia factus sit sicut uter in pruina. et si rem solis auribus metiamur, inanis et ridiculus prophetae sermo existimabitur. sed meminit utrem pro humanis corporibus nuncupari, domino in euangeliis dicente: nemo, inquit, mittit u num nouum in utres ueteres. et non ambigitur eum in utribus corpora in peccatis suis ueterna memorasse. per autem studium frigent fidelium corpora et calore naturae interioris extincto utres erunt frigidi, quae, cum intrinsecus per naturam uitiorum ecferuentium incalescant, extrinsecus tamen patientia tamquam frigore obrigescant. ergo in hoc corporum frigore iustificationum dei inmemores esse non possumus. quisque autem per uitiorum ardorem utre pleno caluerit [*](6 I Petr. 3, 19. 18 Marc. II, 22. ) [*]( 1 hii Rp 2 locutur VR loquitur C 3 potius est ex potius enim est corr. m. 1 V loquela R'C loquaela p 5 infero Cp 7 carcerem V et increduli — fuerant om. V quondam ex quodam m. 1 R fuerunt Cpb 9 deficit plE 10 dei om. R enuntiatum V contemplationem V1 12 et hinc V uter add. m. 2 V in ex inter m. 2 V 18 proina C1 14 iuatificationes tuas non sum oblitus sed quia V 15 factus sfl p 18 inquid VRlC nouum om. V 19 eum in utribus neteribus d fort. recte 20 ueterans C uetera pb 21 calore et naturae V 22 quae ex -,<** et quae m. 2 V 23 efferuentium RCp tamen add. m. 2 V 94 obricant C 26 iuatificationem V esse ex se m. 2 V 26 quisq R quisquis CE cf. Acad. p. 29. )

Dehinc sequitur: quot sunt dies serui tui? quando 5 facies mihi de persequentibus me iudicium? iudicium post consummationem saeculi propheta esse non ignorat, cum ait: propterea non resurgunt impii in iudicio, neque peccatores in consilio iustorum. quod ergo none orat persequentium se fieri iudicium? non illud utique, quod in resurrectionis saeculo meminit futurum, se paucorum nunc dierum secundum corporalem uitam sciat esse. ita enim ait: quot sunt dies serui tui? cum dicit quot, scit esse non plures. et superius dixerat esse se tamquam utrem in pruina. ergo quia paucorum dierum sit, fieri iudicium ab his, qui se persecuntur, desiderat, a diabolo scilicet ministrisque eius. sunt enim spiritales in caelestibus. sed et diabolum in resurrectionis saeculo iudicandum. paucorum itaque dierum ipse cum sit, fieri hoc iudicium desiderat, scilicet ut consummate sanctus et perfecte domino placens conterat intra se diabolum, conterat aduersantes sibi inimicasque uirtutes et fidei suae ? subdat nequitias spiritales. nondum igitur de naturae suae firmitate confidit, licet iam ut uter frigeat, sed, ut per misericordiam dei iudicium in inimicos suos sit, . hanc potestatem iudicii dominus apostolis suis dedit dicens: ecce dedi uobis potestatem calcare super serpentes et scorpiones et super omnem uirtutem [*]( 8 Pa. I, 5. 26 Luc. X, 19. ) [*]( 8 poterit ex patitur m. 2 V obrigescentis (s in ras.) R obrigiscetis r obrigescenB j>E in internarum scrijm cf. Stud. 1889,323 internarum J rRCpE 4 instigatione RCpE instigationem r instigationi coni Rened. in adn. casti- gatione d 5 quod V quotqÎ p 6 mihi om. Rp 7 non ignorat ex ignorat m.J'V 9 concilio Rb 10 persequentium se scripsi de persequentium se VR de peraequentibus se CpE illud add. m. 2 V 13 quod I' quod VCR1 15 i pruinam V quia paucorum dierum scit pa quia se paucorum dierum scit « 16 persequuntar ( pE 18 saeculi r 20 ut cdsufliate C deo E 21 infra V(' 23 firmitatem P infirmitate p licet ex et in.. m. 2 V uter add. m. 2 V 24 inimicos R inimicos l l: )

Ideo in consequenti ait: narrauerunt mihi iniqui exercitationes, sed non ita, ut lex tua. quanti enim sunt, qui quaedam humanae uitae instituta docere se adserant, cum ad uirtutes saeculi studia animae nostrae deo rectius seruientia accendunt! quanti etiam sunt, qui cognitionem se habere diuinarum scripturarum mentientes et peruersa dogmata praedicant ! sed sciens propheta perfectam humanae doctrinae eruditionem in dei lege esse, ait: narrauerunt mihi iniqui exercitationes, sed non ita, ut lex tua. iniqui enim sunt haec praedicantes. et dei uox uetuit peccatorem eloquia sancta narrare, quia iniquitas doctrinae non recipit ueritatem. peccatori enim dixit deus: quare tu enarras iustitias meas et adsumes testamentum meum per os tuum? tu autem odisti disciplinam, reiecisti sermones meos retro. et has igitur exercitationes propheta non fert, sciens nihil narrationi legis aequandum.

Denique adiecit: omnia iudicia tua ueritas: inique persecuti sunt me, adiuua me. iustum qui persequitur, necesse est ut inique persequatur, quia iniquitas iniustae [*](20 Pa. XLIX, 16 sq. ) [*]( 1 nocem ex uos m. 2 V addam C 3 testatur V 5 conata RC cognata e geminae cupiditatis E 11 quaedam om. C lacuna rel. 12 studiis animam nostram deo rectiuB seruientem p(A)b 14 diuinorum scriptorum (soribtortl V) Vp 15 doctmata corr. m. IV 16 in di fecerit lege corr. m. 2 V 17 ita om. Cp 18 et ideo uox dei E et uox RC et lex V 21 asBumis RCpE cf. Sabatier 1I, 101 22 odiBti disciplinam om. RCpe 28 eas igitur p 24 non referet Cp narratione C 25 omnia mandata tua e iniq R 26 persequitor ex persecuntur m. 2 V 27 quia ex qua m. 2 V iniuste VR. )

Veritas ergo est in praeceptis dei. ueritas nihil falsum, nihil incertum, nihil inperfectum habet. persecutio autem iusto intentata iniqua est. iniquitas enim necesse est oderit ueritatis; sed auxilium a deo est ueritatis . graues enim meminit has esse persecutorum molestias, sed quia iusto utiles sint, non putat amouendas. periculosa namque fidei pax est, et faciles securis excubiis sunt. bellis autem exercitatum uirum non cito doli capient: et glorioso certamine opus est, ut corona deferatur. ob quod non orat adimi sibi causam certandi, sed tribui auxilium uincendi.

Meminit autem non in leui se temptationum esse pugna. sequitur enim: paulo minus me in terra: ego autem non dereliqui mandata tua. prope usque ad finem fidei iniustae persecutiones prophetam redegerunt, illae scilicet, de quibus superius diximus, spiritales in [*](2 II Tim. 3, 12. 8 Pa. XXXIII, 20. 12 Mfttth. X, 38. ) [*]( 1 et om. p persecntionem VCp1 2 cudicit R 4 tribnlationis V1 6 simulation V1 6 artae VR1 subrepit V 7 meminit V 8 iniquitates V et om. Cp 9 documentum RipE orat ex osaut m. 2 V a se om. p 10 remoueri E moneri C 8 = = iuuari p 11 praecatur VR deprecatur C euuangelici V 19 accipit RCpE 13 me add. m. 2 V 16 intSta V iniqua add. m. 2 V 17 ueritates praedicatori V 18 pert secutores V sed scripsi et cod. 20 ecuris corr. m. 2 V 28 sibi adimi E tribuit V 94 non om. C se om. p pugna om. V 26 derelinqui f 27 fidei ex ai di m. 2 V redigerunt V.)

Concludit deinde modestiae et spei suae more dicens: secundum miserationem tuam uiuifica me, et custodiam testimonia oris tui. uiuificari se tamquam nondum uiuens precatur et custoditurum se testimonia oris dei, tamquam nunc non custodiat, pollicetur. sed cum uiuit in corpore, uitam ille non huius saeculi ; et cum testimonia dei in lege custodiat, tamen testimonia oris dei custoditurum se pollicetur, euangelicis innouata praeceptis non adulterio tantum, sed etiam desiderio adulterii abstinentes sola fidei sanctificatione consummant : per dominum nostrum Iesum Christum, qui et os et dextera et uirtus et sapientia dei est, benedictus in saecula saeculorum. amen.