Tractatus super psalmos

Superscriptio psalmi a superiore non differt, sed psalmus eo differt, quod quaedam ex his, quae in Dauid ipsum gesta sunt, praeferuntur. cum Saul misit et custodiuit ad interficiendum eum domum eius. uerum. si ob id dirigenda ad deum esset oratio, superiora illa, id est in finem et ne disperdas uel corrumpas et in tituli inscriptione, non necesse fuerat anteferri. haec autem maxime quamquam spiritali sint distributa ratione, cum et finis legis sit Christus et corruptioni subiecta non fuerit eius aeternitas et gloriosae mortis [*]( 3 Ioh. III, 18; V, 24. ) [*]( 1 ambigitur ex ambigetur m. 2 V 2 iã xupr. scr. m. 1 P abraae VT habrahae R seduotus V 7 reliqum R reliquum PTE 8 idemque sint iudicati R Explicit psalmus LVII. incipit psalmus LVIII VR Explicit paalmus LVII. incipit LVITI P Expl. de LVII. inoip. de LVIIIT 12 inBoribtione r 18 eius om. R 14 ut interfioeret eum E 15 de inimicis meis dff ins R de inimicis h. 1. V, sed cf. infr. cap. 2 17 subersoribtio ex supersoribtione V 18 his ex bie R 20 eum ex eam corr. m. 2 V uero (o in raq.) P si ex ersi r ad eum (eu add. m- 2) r 21 in fine VR. )

Eripe me de inimicis meis, domine, et ab insurgentibus in me libera me. eripe me de operantibus iniquitatem et de uiris sanguinum libera me. uitiorum humanorum causas profectusque conplexus est, ut, unde orta est et quo euaderet impietas, nosceremus. et idcirco iras et simultates et inimicitias euangelium conpressit — cum irasci sine causa fratri reatus gehennae sit et oblatio muneris nisi post reconciliationem non concessa sit simultatis et inimicos non solum diligendos, sed et pro his orandum esse decernat —, quia ex his ad uirum sanguinum peruenitur. nam primum inimici sunt; dehinc insurgunt in eum, cuius inimici sunt; insurgentes autem iniquitatis operarii! sunt; postremo iniquitatis operarii usque ad uiros sanguinum profecerunt. uiros autem sanguinum non solum admissa caedis, sed et cogitata consummat [*]( 1 de add. m. 2 V 2 eius add. m. 2 V profetica VR et sic in seq. declarantur T 3 ut om. P7' et ed. pleraeque 7 sed et = = quod P sed et quod ut R sed et quod V a supr. scr. m. 1 R 8 sit eius PT prophetia, quando a populo coni. Bened. in adn. profetia quam a populo am R profeta quam a postulo V propheta quam (4 P) apostolus PTe 9 dominus (dms ut saepe scribitur in V) addidi coclusa V 11 me om. V dfie VPTe deus meus R 14 conplexum eat R 15 orta et quo euaderet V* (orta euideret V1) 18 conceasit simultates T 19 decernat T decernunt VR decernit PE 20 sanguinem V unam primum V 21 dehinc — inimici sunt om. V surgent P in supr. scr. m. 1 R insurgentie r 22 iniquitates Ji 23 uirum V apficiunt T 24 caedis set et cogitata ex caecidiaset cogitata m. 2 V cedis (caedea 7') sed et agitata PT consumat R. )

Sequitur enim: quia captauerunt animam meam, inruerunt in me fortes. neque in'iquitas mea, neque peccatum meum, domine; sine iniquitate cucurri et direxi. captata anima Dauid est, cum ad interficiendum domo clausus est. et quamquam erutus de Saul manibus sit, tamen uiri sanguinum sunt sanguinem eius optantes. sed secundum psalmi praescriptionem aduersum unum esse precationem conuenerat rege utique hoc uolente. sed orationi propheticae fuit sermo moderandus, ut querella referretur ad populum, cum captant animam fortes inruentes: quippe quos fortes armauit, qui et cor Iudae ad ministerium perditionis ingressus est. hi ergo fortes captant animam et eius animam, in quo neque iniquitas neque peccatum est, qui currens sine iniquitate direxit.

Et nescio si anterior psalmus referri in Dauid ista patitur, quo dicitur: ecce iniquitatem meam ego agnosco et peccatum meum contra me estsemper. non conuenit psalmorum ordini tanta diuersitas, ut ab eodem dictum esse utrumque intellegendum sit. sed si, quia anterior confessi peccati psalmus posterior in tempore est, uideatur Dauid ante peccatum, ut peccati nescius, haec locutus, meminerimus eum sub eodem peccato de humana) necessitatis confessione dixisse: ecce enim in iniquitatibus conceptus sum et in delictis peperit me mater mea secundum illud: quis 16 Ps. L, 5. 28 Ibid. 7. [*]( i pe 2 inquitas corr. m. 2 V 3 coatum corr. m. 2 V 4 capta V õ domo n domu R et tiqua P erutus ex eruditus m. 1 V 6 sanguinem u sanguinum m. 2 V 7 praescribtionem T 8 praecutione ex praecationem V rege utique (utiquae F1) haec nolente V'PT regem utique haec uolentc a regem utique haec uolentem t 9 quaerella VR querela PTE refelretur ex refelletur K 10 a =- nimam (erax. d ?) R 11 fortia armauit VTK, perditionis V pdi" tioniB (i ex no corr.) R proditionie PTE, cj: Stud. 1889 p. 315 et Lact. Jl, 14, 8 (ubi perditorea hominum dicuntvr spiritus maligni) 16 ita patitur Pb ista patiatur e 16 quod dicitur VP [sensus: nesoio si anterior paalmus (L), quo dioitor: "eooe iniquitatem meam ego agnosco" patitur ista (sioe iniquitate oucurri) in Dauid referri] 18 ordinata diuersitae PT 19 sed ei quia ex sed quia - V et ai quia Ta et ai qua P 20 ui de ~ tur P 21 meminerimus memineruimus m. J I" eam 1' 88 enim liquitatibus r. )

Sed uideamus, ne forte eius querellis hic abnegatae de se iniquitatis conpetat sermo, qui peccatum non fecit et in quo inuentus dolus non est, qui et dixerit: ecce ueniet princeps mundi et non inueniet in me quicquam: peccati scilicet in se calumniam non reperiendam, per quod de peccato peccatum condemnaturus esset in carne. ergo hic intellegendus est conqueri captatam animam suam et inruisse in se fortes. qui et habuit hanc querellae securitatem, ut in se neque iniquitatem neque peccatum esse profiteretur, et qui sine iniquitate cucurrisse se dixerit secundum illud: exultauit ut gigans ad currendam uiam. a summo caelo egressio eius et occursus eius usque ad summum eius.

Hic ergo solus currens direxit, qui infirmitatis nostrae humilitate suscepta egressus caelos, regressus ad caelos, qui reuehens nos secum oblaturusque deo munus precatus sit: exsurge in occursum mihi et uide tu, domine, deus uirtutum, deus Israhel. intende ad uisitandas omnes gentes: ne miserearis omnibus, qui operantur iniquitatem. exsurgere enim sibi in occursum deum uirtutum ad uisitandas omnes gentes precatur: in eo namque coexcitatae et collocatae a dextris eius in caelestibus gentes sunt. et dignum [*]( 7 loh. XIV, 80. 14 Ps. XVnI, 6 sq. ) [*]( 1 enim om. R 9 fuerit ex fuerat m. 7 R 5 quaerellis VR: querelis n'E abnegate V abnega ~ tae (n erax.) R 7 non add. m. 2 V 8 in me om. V 9 calumnia non reperienda VPT 10 esaet om. V 11 conquaeri VR captam R inrnisse ex iuruis corr. m. 2 V in eum R 12 habuit mn. Ve habuerit 7' iniquitatem neque add. m. 2 V 13 et om. r 14 se om. V supr. add. R exultabit P ut add. m. 2 V gigans VRP cf. Neue Formenl. T, 149 gigas TE 15 caelo VRPT caeli E 17 hio ez hir V ex hinc R currens add. m. 2 V dixerit R 18 regressua ad caelos Otn. J. 19 oblatnrusq; diim precatus sit P oblaturnsq. deo precatns sit T 91 istrabel r 24 praecatur VR coexoitatae RT excitatae V quoexagitat P. )

Interiecto enim diapsalma, quae impietatem populi essent mansura, declarat. mox namque et templi desolatio et ciuitatis euersio et ipsos illos captiuitas consecuta est. quin etiam nunc ingressu ciuitatis eiusdem edicto romani regis inhibentur. et cum deserta sanctorum sancta et prophetias silere et placationum hostias deesse et dignitatem omnem deformatam ministerii leuitici recordantur, conuersi nunc et fame uerbi dei et cibi salutaris adfecti ad solacium praesentium miserarium circumire [*]( 5 Ioh. III, 17. 12 Ps. II, 7; Aot. ap. XIII, 33. ) [*]( oe a 1 cersas corr. m. 2 V ne ingressuro ex ngressuro rn. 2 V 2 caelos ex taelos m. 2 V paterna deesset VRPT paterna de oaelo deesset E 3 primoribus (om. in) V in prioribus R 5 gentes 11m. R praecatur VR 6 dš ex di m. 2 V 7 per eum RFTE 10 occursusque oratio V occursus oratio PT 11 psalmogeniti uocibus alio — primo omissis R1, primogenito ex paalmogeniti curr. man. rec. 12 fuerit (er eras.) R 14 depraecatur VR 17 aequo R 19 in impietatem E impietas P esset P 20 et ciuitatis ex oiuitatia m. 2 V 21 euersio — captiaitas ir. marg. inf. add. m. 2 V 22 eius V 28 profetias VR placationum (om. at) V 96 leuuitici V fame (Qm. et) V 516 praesentiu (u in ra#..V—4 litt.) R. )

Sed ubi de peccato crucifixi unigeniti dei arguuntur, impii esse non desinunt; et dolore translatae ad gentes diuinae cognitionis adcensi ore adhuc uerbisque desaeuiunt. sequitur enim: ecce loquentur in ore suo et gladius in labiis eorum.

Sed hanc obtrectandi atque insectandi impietatem non solum in his, sed etiam in gentibus, quae audire detrectant, ita diuinus sermo condemnat: quoniam quis audiuit? et tu, domine, deridebis eos, pro nihilo habebis omnes gentes. nemine audiente inridentur a deo; quia, ubi dicitur: quis?, ibi aut rarus significatur aut nullus : nullus secundum illud: quis similis tibi in diis, domine? [*](4 Amos VIII, 11. 8 Ps. XXI, 21. 25 Ps. LXXXVIII, 7; LXXXV, 8. ) [*]( 2 canis V circflibunt V circnibant R 8 famis huius tīpus et te per V famis huius pes per R famem huius temporie per PTE 4 denuntiat deus (ds) cum dicit scripsi cf. adn. Bened. denuntianB (denuncians R) cum dicit VR denuntians dicit FTE 5 aq R 6 inpeudentiam V 7 atq. T qua P in nuncupatione ex in nuncupationem corr. m. 1 V 11 congemescunt V congemiscunt RPTE 14 arguentur VR 15 ex dolore V 16 accenai RPT ore ex ori nt. 2 V 17 loquitur F* m a loquuntur VI PT 19 adque VR inpietate V, cf. Acad. p. 27 20 qu e arrr. m. 2 V audire ex audiri m. 2 V audere R detractant R 22 et tu dm V 23 irridentur TE 24 nullus poster. loco om. RPT 25 qui V similis tui R diis ex dies nI. 2 r. )

Sed habens ille potestatem animae ponendae et animae resumendae, quia hoc mandatum accepit a patre, inrisis spretisque gentibus subiecit: fortitudinem meam ad te custodiam, quia deus susceptor meus est: deus meus, misericordia eius praeueniet. me, deus meusostendit mihi inter inimicos meos. fortitudinem suam ad deum custodiet, animam suam scilicet, quam deposuit resumendo; [*]( 1 Ps. XIII, 7; LII, 7. 8 Lnc. XVIII, 8. 10 Matth. XXV, 34. ) [*](1 rursus antem PT daubit corr. m. 2 V exioriR 2 iatrahel V et om. R 3 gladiisque si gladius V 4 regia V principes (e in ras. a m. 2) r 5 obydientes V 7 et credentium V putatur V 8 uenerit ex ueneris m. 2 V 9 super add. m. 2 r 10 repperietur VHP* sed cf. F. Neue Forment. II, 473 benedicti ex benedicto m. 1 V 11 praeparatum ex m e praepparatum R 14 aute corr. m. 2 V aut corr. m. ? R gentem V 15 staltia P stnltae V 16 exprobrae V exprobrant PE 17 di ex die corr. m. 2 r 19 sed habens sed ille (del. m. 2) V poM animae ponendae uerba repetita et animae ponendae del. m. 2 V 20 spraetisque R 22 meus es RPTE, sed c/. Sabatier II, 117 24 ad deum qui cnstodiet P. )

Sed quia secundum illud: et uidebunt in quem conpunxerunt etiam in futurum inter inimicos eius ostendet deus, quod eius sit susceptor, quippe cum secundum apostolum introgressa gentium plenitudine id, quod Israhel sit relicum. saluabitur, ut quod scriptum est inpleatur: ueniet ex Sion. qui liberabit et auertet impietates ab lacob-et hoc illis a me testamentum, cum auferam impietates eorum, ad significationem itaque repositae huius misericordise speique subiecit: ne occideris eos, ne quando obliuiscantur legis tuae: disparge illos in uirtute [*]( 9 Matth. XXVII, 64; Marc. XV, 39. 10 Ioh. I. 4. 16 Zach. XII, 10: Ioh. XIX, 37. 20 Esai. LIX, 20. 21 Rom. XI, 27. ) [*]( 1 aufert PTE et quia corr. m. 1 R et quia VPE refugium ex refugiem corr. m. 2 V 6 in oruce = (una litt. eras.) R in oruce r tremuit terra PT remittere F 8 discingitur V 9 ueri Vb adeum RPT 10 fortitudo V 11 conpraehenderunt R praeueniente ex praeuente 7' 13 potuisset V uere enim eum E dfi uere eu T 14 quidem tum Pb 17 in futuro 7' ostendit V 18 sit tx ostendit corr. m. 2 J' 19 introgressa ex introgesta m. 2 V gentium mnltitudine R istrahel V reliqum R reliquum PTE 20 scribtum V exion R 21 quiliberabit ex queliberauit m. 2 V qui eripiat R impietates ex impietate P impietatem T ut hoc R 24 nec occideria V 26 disparge (par sup. lin. add. m. 2) V disperge RPTE in uirtutute 11. )

Sed illos interim desolationis ae dispersionis suae manet poena. nam etsi consummationi temporum propter patres et electos haec dispensatio misericordise reseruetur, interiecto tamen diapsalma, quid in eos interim repetita significatione constitutum fuerit, ostenditur. sequitur enim: et conuertentur in uesperum et famem patientur ut canes et circumibunt ciuitatem. ipsi dispergentur ad manducandum: si autem non saturabuntur, et murmurabunt. amissa ciuitate temploque deserto et secundum romani regis edicta circumeuntes tantum, non etiam ineuntes ciuitatem famis eos non huius panis et cibi, sed oblationum, hostiarum et uisionum, quibus omnibus saturabantur, adficiet, aduersum custodem suum canum inprobitate latrantes. et dispergentur ad manducandum: quia per diuersa speciem sacerdotii illius legitimi et holocausti et circumcisionis imitantur, cum hsec tantum non nisi intra Hierosolymam sint legitima constituta. sed ad manducandum dispersi non saturantur. non enim nisi sanctis et deo placitis et loci ipsius ac templi constitutione religiosis sollemnitatibus explebuntur. sed adhuc ei murmurabunt: ne hac quidem fame festiuitatum suarum edomiti, ut secundum murmur, quo in deserto deum exacerbauerunt, psenitentise quiete resipiscant.. [*]( 1 quia qui Bened. in adn., quia VRPa qui ex quia T qui e 2 dominator tJ dominabitur m. 2 V o temporum ex temporam m. 2 V 6 hanc P o dispensati corr. m. 2 V 7 quid ex quide m. 1 V in ex inter m. 2|V 9 canis V circuibunt R 18 ineuntes ex non ineuntes m. 2 V iotroeuntes T fames PTE 14 sed cibi P cibi T ostiarum V & uisionum R uisionum VPTE 15 saturabantur (abantur add. m. 2 V) VRTa saturabuntur Vt 17 manducantur ex manducandum m. 2 V sacerdotii illius ex sacerdotillius m. 3 R sacerdotii alius ex sacerdotium alius m. 2 V sacerdotii alias un. Vat. rec. 18 olocausti V holoc = austi P holochausti T 19 int ex in T hierosolimam R hierosolyma VT 20 disporsi = (erlU. u ?) R 21 nisi oni. Vlie ipsius templi ac constitutione V ipsius hao templi constitutione b 22 solemnitatibus TE & murmurabunt R murmurabunt (ex murmurabuntnr >n. 2 V) VPTb *23 fame add. m. 2 V 24 ut um. R qd in deserto R 25 resipiscant ex resipistant m. 2 T. )

Sed inter haec spes omnes suas et gratulationes psalmi fine concludit dicens: ego autem cantabo uirtuti tuae. exaltabo mane misericordiam tuam: quia factus es susceptor meus et refugium meum in die tribulationis mese. adiutor meus tibi psallam: quia deus susceptor meus, deus meus misericordia mea. et ista quidem omnia possunt ad prophetae gratulationem referri: sed neque a domini sunt confessione diuersa. haec enim eorum dispersio passionis impietatem est consecuta. sed quod in misericordia dei mane, quia susceptor et refugium eius factus est, exultaturus est, uidetur id ad resurrectionis tempus esse referendum; quia, cum omni tempore laus dei cantanda sit a propheta, resurgenti tamen ex mortuis diluculo in cselosque redituro exultatio matutinae gratulationis est propria, domino nostro testi Christo, qui est benedictus in saecula saeculorum. amen.