Tractatus super psalmos
Hilary, Saint, Bishop of Poitiers
Hilary, Saint, Bishop of Poitiers. S. Hilarii Episcopi Pictaviensis Tractatus super psalmos. (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 22). Zingerle, Anton, editor. Prague, Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1891.
Dehinc sequitur: et memoriale tuum in genera. Mone et generationem. non, sicut saepe, a saeculo in saeculum neque a generationibus in generationes, sed in generatione et generationem. et hoc non de nomine, sed de memoriali memoriale enim est memoria operum dei, quae libro legis continentur. et quia lex et memoriale dei in generatione prima, ludaeorum scilicet. usque in plenitudinem temporum mansit, sicuti plebi Sodomae et Gomorrae usque ad plenitudinem peccati poena dilata est, ita mensuram omnium impietatum cum prima generatio explesset, memoriale dei et omnium operum suorum memoria in generationem alteram transiit, in Christianos namque, cum quibus hodie legis ueneratio est et prophetiae et nomen domini.
Tenuit autem hunc eundem in consequentibus ordinem dicens: quia iudicabit dominus populum suum et in seruis suis consolabitur. differt iudicari et consolari et differt populus et seruus. in seruis autem consolatio, in populo uero indicium est. populum dei Israhel secundum carnem nuncupatum esse, quis nescit? dictum autem ab apostolo est: qui in lege peccauerunt, per legem iudicabuntur. iudicabit ergo deus populum suum; sed in seruis suis consolabitur, nempe illis. de quibus dominus ait: qui credit in me, non iudicabitur, sed transiet de morte in uitam: qui autem non credit, iam iudicatus est consolabitur autem dominus iudicato Israhel in seruis suis. in omnibus enim fidelibus terrae solatium habebit ex damno.
Voluisset enim populum suum, quem in patribus eorum Abraham et Isaac et Iacob elegerat, non iudicari: ob quem post diuersas plagas Aegyptum adflixerat, ob quem in columna ignis et nubis adstiterat, ob quem mare diuiserat, aquam e , [*](90 Rom. II, 13. 28 Ioh. V, 84; cf. III, 18. ) [*]( 1 in generatione et generationS Pb in generatione et generatione T in generationem et generationem e et ric infr., cf. explicationem Bened. 13 et profetie PT et prophetia E et nomen domini E nolb dnf P om. T 29 illi P 23 de P ex a corr. T 25 israhel supr. scr. P 96 terrae Tb terra Pe 81 adstiterit P. )
Conuertitur deinde ad depellendum errorem gentilium prophetico sermone, ut stultas atque inreligiosas superstitiones ex ipsis superstitionum causis coarguat dicens: simulacra gentium argentum et aurum, opera manuum hominum. os habent et non loquentur; oculos habent et non uidebunt; aures habent et non audient: nares habent et non odorabunt; manus habent et non palpabunt; pedes habent et non ambulabunt; non clamabunt in gutture suo neque est spiritus in ore eorum. similes illis fiant, qui faciunt ea et [*]( 14 Deut. XXXII, 36. 17 of. Maoh. II, 6, 21. 18 Ibid. II, 7, 6. ) [*]( 3 homiminS T 18 exodi cantioo P 17 degustare (re in ras.) P ementito. saorificatQ PT emetiQ. sacrificattt «; e gentium sacrificatu < coniect. Erasm. ed. Basil. 1550, Par. 1572, sed cf. adn. Bened. 18 scriptura l. supr. c. septem fratres hac uoce tUJOB esse narrat. 22 prophetico sermone PE propheticns sermo T 95 couloa — uidebunt om. P 29 uoces non clamabunt in gutture suo in Pe infr. post in ore eorum legvntur. )
Demonstrato autem errore gentili ad doctrinae ordinem propheticus sermo se rettulit dicens: domus Israhel benedicite dominum; domus Aaron, benedicite dominum; domus Leui, benedicite dominum; qui timetis dominum, benedicite eum. in his nominum atque officiorum distinctionibus omnem ecclesiae populum conplexus est, sed per nuncupationum et proprietatum significationem ipsa illa officiorum merita diuisit. in eo enim, quod dicitur domus Israhel et domus Aaron et domus Leui et qui timetis dominum, aliud ab alio esse discernitur, ut secundum apostolum ad Corinthios scribentem quaedam fit in nominibus distinctio, cum ait: uocatis, sanctis cum [*]( .27 I Cor. 1, 2. ) [*]( 1 sperant in his PT cf. Sabatier II, 263 coofidant in eia E 2 simalachru Pa 8 labor et P 6 formandos P 8 aurium om. P in formam P - 9 cui apiritn aaolante«7 (anolare =,,ausgeben'' 1) e n", "f elllen') . cui spirita enolante b cui. spfis (a a a m. 2) a uoluntate P cui spQs 5 sine aolantate « cui species est sine uoluntate ed. Basil. 1550, Par. 1572 10 inanimae PTb inanes e 11 rigentes ex regentes P 14 emortna Tb et mortua P I emortuo e corpora PTb corpore e 21 diatinctionib: ex distionib; P 24 et ante domus Aaron om. T 25 esse om. T 26 chorinthioa P fit in nominibus Tb fit in omnibus P ait in hominibus e. )
Confitemini domino: quoniam bonus, quoniam in saeculum misericordia eius et reliqua.
Non est otiosus propheticus sermo neque ex inanibus ac superfluis causis spiritalis loquela est. si enim in uiris prudentibus expectari id maxime solet, ut ea, quae loquuntur, grauitate eorum doctrinaque digna sint omnisque sermo non sit fortuitus et uagus, sed ex rationabilibus causis profectus et expectationi audientium utilis et auctoritati congruus disserentium, quanto magis id in caelestibus eloquiis opinandum est, ut. quidquid in his est, excelsum, diuinum, rationabile et perfectum esse existimetur. sed plerumque, immo semper, uitio nostro accidit, ut, quae legi in ecclesia audiamus, auribus atque animis nostris longe ab his peregrinantibus neglegamus, ut per audiendi incuriam uilescat apud nos dictorum caelestium dignitas. cum in lectionis tempore rationes supputamus, iras concipimus, iniurias cogitamus, luxus recolimus, stupra meditamur, tunc ad haec occupatis nobis surdae aures sunt et hebes mens est; et si quid forte in aures nostras eorum, quae leguntur, inciderit, uirtutem tamen dictorum obrutus saeculi curis animus non sentit; et quorum intellegentiam non consequitur. leuem existimabit auctoritatem.
Omnia autem, quae in libris propheticis sunt, maximum humanitati et salutis et doctrinae profectum in se habent, [*](2 FinitpsaBS (sic) CXXXnn incpt lt psal. CXXXV P Expl. CXXXIHI inc. CXXXV T 5 in saeculum R in sacoula E cf. Sabatier II, 263 7 profetioua G 10 dootrinaquae P 12 expetitioni PT 13 id in P'Тe id b 16 eoleria G audiamus G audimua PTE adque G 19 rationes GPT ratione e iras concipimuB GT in marg. inf. add. P 20 etupra meditamur G om. PTEcf. Acad.p..'16 29 ai om. P leguntur • ex legentur P 24 lenem GRT ex legem corr. P 27 humanitati et G humanae et RTE humane = ^ (et eras.) P. )