Tractatus super psalmos

Atque ut id ex his dictum intellegi posset, quos deus de excussorum filiis ad doctrinam salutis modo emitteret sagittarum. id consecutum in dictis est: beatus uir, qui inplebit desiderium suum ex ipsis; non confundentur, cum loquentur inimicis suis in porta. beatus ergo ille est. qui ex ipsis desiderium suum potuerit inplere, id est uel de sagittis uel de filiis excussorum, desiderabilibus se scilicet doctrinae uerbis replere et de praedicatis fructibus futurorum bonorum expectatisque satiare. atque ut hos ex dei doctrina sedificatores esse illius, quam superius memorauit, ciuitatis [*](4 Ps. VII, 14.. ) [*]( 1 mis*** G emissas VR 8 quam G in plurimis GVR plurimis PT et om. PT 4 laetales VR loetales T 6 hic non G VR hie PT 6 aliquit VR potest GVRP non potest T 7 filii GR et filii (fili I ) VPT farao GVR 10 ipsi GRPT ipsius V 12 emissi ex emissa corr. m. 2 V emissae PT 18 in om. R 16 infidelia — uulnerantes om. PT extant in GVR 18 possit VR 20 inplebit G V impleuit RPl 24 se om. VPT 25 repleri T de praedicatis ex Zenonis exemplar. I de praecatis V deprecatis PT de desperatis R cf. Acad. p. 82 tuturorum om. R 26 que satiare om. TP adque r. )

Neque ambiguum est, quid in porta loquentur sedificatse per prsedicationem suam a domino ciuitatis. meminimus autem in psalmo altero dictum: qui exaltas me de portis mortis, ut adnuntiem omnes laudes tuas in portis filiae Sion. et hic quidem plures portae sunt, in quibus propheta a mortis portis exaltatus omnes laudes dei prsedicat; sed scimus esse portam unam regiam, dominicam, caelestem, de qua dictum est: hsec est porta domini, iusti intrabunt in eam. et cum non confundentur hi excussorum filii in porta inimicis suis loquentes, necesse est, ut his inimicis suis loquentes ' non confundantur, qui cum iustis non merebuntur intrare; exprobrantes illis impietatem in deum, inob“dientiam in praedicantes, infidelitatem in aeterna promissa, odia in innocentes et in ipsa ecclesiae membra saeuitiam, ipsi confidentes et nulla fidei suae ac religionis ambiguitate trepidantes, sed hos inimicos suos ab eius aditu ingressuque prohibentes, qui ait: nemo uadit ad [*]( 8 Ps. IX, 15. 18 Ps. CXYII, 20. 21 Ioh. XIV, 6. ) [*]( 1 ostenderet GRPT ex ostendit corr. m. 2 V confundentur VRPTE n confundetur G 2 loquentur RPT ex loq.tur corr. m. 2 V Ioqitur G quod GVRT quod ait PE 3 qui G VPT ex quid est (?) corr. R 4 inplebit V impleuit GRPT qui G VRP quia TE 6 quid in scripsi quin in GPT qui in VRE qf. Addenda 8 in psalmo G VR psalmo PTE 9 laudes VPT laudationes R 10 hic GRPT ex his corr. m. 1 V 11 a mortis portis RPT a portis mortis E laudes dei VRT dei laudes PE 12 esse portam una VRPT unam esse portam E 13 haeo est VR haec 1T in eam VR in ** G per eam PTE 14 hi VRP hi* G hii T fili r 15 loq.tes V ut ie V suis VPT om. R(Gl) non confundantur r VRT ss = = confundantur P 16 exprobrantes GRT exrpbantes P r exprobaren*** V 17 illis VRPT illi (?) G inoboedientiam G inobedientiam RPT inpraedicantes R praedicantes G 18 in innocentes RPTV* in nnocentes F1 in no*entes G 19 confidentes VPT confitentes G fidentes R 20 ab VRPT aub G 91 prohibentes GRPT prohibente V. ) [*]( '40* )

Quotiensque de timore domini in scripturis est sermo. animaduertendum est numquam eum solitarium relinqui. tamquam sufficientem nobis ad consummationem fidei, sed subici multa aut ante ferri , ex quibus timoris domini ratio et perfectio intellegatur; ut cognoscimus ex eo, quod per Salomonem in Par“miis dictum est: si enim sapientiam inuoces et intellectui des uocem tuam et exquiras eam tamquam argentum et tamquan thensauros inuestiges eam, tunc intelleges timorem domini. uidemus enim, quantis usque ad timorem domini gradibus peruentum est. ante enim inuocanda sapientia est et omne legendi officium intellectui est deputandum et exquirenda ac peruestiganda est sapientia: et tunc timor domini intellegendus. et quantum ad communem humanae opinionis pertinet sensum, non ita de timore sentitur. timor est enim humanae inbecillitatis trepidatio metuentis id perpeti, quod sibi nolit accidere. existit autem et commouetur in nobis de reatus conscientia, de iure potioris, de impetu fortioris, de aegritudinis causa, de ferse occursu et de [*]( 12 Prov. II, 3 sq. ) [*]( 1 dfis fl ihs xps G dftn lfcms xiii V Explicit psalA CXXVI incipit paala CXXVII G Explicit psalmus CXXVI incipit psalmus CXXVII r Finit psSl CXXVI incipit CXXVII R Explicit trSct CXXVI incipt trSct CXXVII P Expl. de CXXVI incip. de CXXVII T 7 qaotiensque VPT quotiensq R1 quotiens R9 quotienscumque E cf. Acad. p. 29 in scribturis V 11 cognoscimus GPT cognoscamus VR ex GVRP om. T solomonem G V 12 paroemiis G paremiis Cuu. litt. eras.) R proemiis VP prooemiis Tb prouerbiis e 16 est G sit RPT 18 et ante exquirenda om. R peruestiganda est G Re pernestiganda PTb cf. Stud. 1889p. 316 19 timor ex timorem R et GRPTe sed b fort. reete 21 inbicillitatis G 24 causa GR casu PTE cf. Acad. p. 68. )

At uero de timore domini ita scriptum est: uenite, filii, audite me, timorem domini docebo uos. discendus ergo dei timor est, quia docetur. non enim in terrore, sed in ratione doctrinae est; neque ex trepidatione naturae est. sed praeceptorum obseruantia et operibus uitse innocentis et cognitione ueritatis ineundus est. nam si idcirco deus timendus est, quia plura fulminibus arserint, tonitru prostrata sint, terrae nunc motu conciderint, nunc biatu recepta sint, nullus fidei timor est, qui ex timore accidentium commouetur. nobis autem timor dei omnis in amore est, metumque eius dilectio perfecta consummat. dilectionis autem nostrae in eum hoc proprium officium est, parere monitis, statutis obtemperare, pollicitis fidere. audiamus ergo scripturam dicentem: et nunc, Israhel, quid dominus deus tuus poscit a te, nisi ut timeas dominum deum tuum et ambules in omnibus uiis eius et diligas eum et custodias praecepta eius ex toto corde tuo et ex tota anima tua, ut bene sit tibi? quibus dictis conuenientia et congrua propheta in exordio psalmi locutus est dicens: beati omnes, qui timent dominum, qui ambulant in uiis eius: ostendens non ex trepidatione nostra, quia haec timoris est auctor in ceteris, neque ex terrore eius, qui terribilis sit. [*]( 4 Fs. XXXIII, 12. 16 Dent. X, 12 sq. ) [*]( 2 ocourrit GR recurrit PT 4 ad uero G scribtum G 7 naturae est R naturae er G naturae PTE 9 si alii. G timendus GPTE aestimandus R 11 uullus fidei timor est G nullum fidei meritum in timore est RPTE 12 ex timore G ex terrore RPTE 18 metumque (iVR metam PT 15 monitis VRPT monitionis G, possis monitionibus, sed cf. Acad. p. 81 16 fidere G confidere VRPT scribturam G V et nunc GVPT ex et quid nunc corr. R istrahel G V 17 posoit fcripsi possit G postulat VRPTE cf. Acad. p. 3,5 18 amboles G 19 eam GJ'RPТ om. Tn 21 tibi sit R 25 in ceteris GVR in fris T in terris P neque GRPT siquae T'. )

Multae autem sunt uiae domini, cum ipse tamen uia sit. sed cum de se loquitur, uiam ipse se nuncupat et rationem, cur se uiam nuncupasset, ostendit dicens: nemo enim potest ad patrem uenire nisi per me. uerum cum de prophetis ac scriptis eorum, quibus ad Christum pergitur, sermo est, tunc uise plures sunt in unam uiam undique congruentes; quod utrumque eodem per Hieremiam prophetam loco significatum est dicentem: state in uiis domini et interrogate semitas dei seternales et uidete, quae est uia bona. et ambulate in ea. multse itaque uise interrogandae sunt et in multis insistendum est, ut unam, quae bona est, inueniamus per multorum scilicet doctrinam unam uiam uitse seternse reperturi. uise enim in lege, uise in prophetis, uise in euangeliis, uiae in apostolis sunt, uiae quoque in diuersis prseceptorum operibus- sunt, in quibus per timorem dei ambulantes beati sunt, quibus dicitur:

Labores fructuum tuorum manducabis. sermo ad plures c“ptus ad unum refertur, docens nos omnes, qui in Christo credidimus, unum esse apostolo ita confirmante: omnes enim uos unum estis in Christo Iesu; siue ergo ad [*](8 Ioh. XIV, 6. 13 Hierem. VI, 16. 24 Gal. III, 28. ) [*]( 1 domini G di V dei RPT 2 non in metn sed in oboedientia est et timoris G VR non in metu oboedientiae sed timoris PT 8 obsequella G Vln obsequaella R obsequela T 4 per ea (?) G timens om. 6 ? 6 antem sunt G sunt autem VRPT 7 ipse se GVPT ipse R 10 scribtis GI' 11 tunc uiae plures sunt in GPT tunc uiae plures sunt (sunt a m. 2) uiae in V tunc uiae (eras.) plures sunt uiae in R 12 utrumque GR utroque ex utruquod corr. m. 2 V utriiqullle P utrunque T eodem G Y R om. PT hieremiam G VPT ieremiam R loco GVR om. PT 13 dicente R 15 in eam V uiae om. R 17 multorum ex multarum corr. m. 2 V unam uiam G VR uiam unam PT 23 dicens P . 24 credidimus G crediderimus PTE crediderint (int ex unt corr. m. 2) V crediderint R apostolo ex apostolum m. 2 V. )

Est autem contuendum propheticum hunc sermonem ab usu communis opinionis discrepare. in hac enim uitae conformatione, qui manducant, laborum suorum fructus manducant ex prouentibus elaborati operis sumentes. at uero propheta ait labores fructuum manducandos. non consequitur sensus humanus dicti huius intellegentiam, ex laboribus enim fructus est, non ei fructibus labor. deinde labor ministerium corporis est, fructus uero merces laboris. ministerium autem corporis incorporale est; nihil uero edere, nisi quod corporale est, possumus.

Sed propheta nihil de terrenis et prsesentibus tractat: de beatitudine enim timentium dominum et in uia eius ambulantium ei sermo est qui enim in uiis domini ambulant, illi labores fructuum suorum manducabunt. non enim hic manducatio corporis est, quia neque id, quod manducandum est, corporale est. sed habemus hic cibum spiritalem, animam nostram in uitam alentem, bona scilicet opera bonitatis, castitatis, misericordise, patientiae, tranquillitatis, in quibus nobis contra corporum nostrorum uitia laborandum est. horum laborum fructus in seternitate est: sed labor hic aeternorum fructuum [*](1 loquitur GP loquetur VRT 4 communis communis G uiae P conformatione scripsi confirma... G connersatione VRT conuersationis (is in ras.) P 6 laborati V aduero GV 7 manducandos GRT manducabis V (P totum hunc locum licentius corruptum ita praebet: at uero profeta ut laboris fructuu manducando = pciperet [pciperet supr. add. m. 1] non consequitur cet.) 8 inter intellegentia et ex laboribus supra add. : sed laboris P 9 corporis est G VPTa est corporis R 10 merces VRPT mercis G incorporale est RE corporale est GPT corporales V j quae postea add. E: lioet corpore fit desunt in GVRPT 11 nihil uero G R nihil autem V;PT pro uerbis nihil uero — possumus omissis haec habent; quod (quo T) uti possumus 14 beatitudine ex beatitudinem corr. m. 2 V bu heatitudinem G uia G VR uias P uiis TE 15 ambulant G ambula. nt T ambulabunt RP (de V h, I. non constat) 16 suorum svpr. add. P post non enim uerba manducabunt non enim repetita del. m. 2 V 17 corporis GV1 corporalis V'RPТ 18 corporale est G corporale sit VRPTE 19 castitatis om. PT extat in GVR. )