Epistulae

XXI. MAXIMO ENNODIVS,

Vbi est fides splendentis periclitata conscientiae, quam et in annis puerilibus cana reuerentia non relinquit, quam per seni praeiudicium obseruantia honestatis inradiat, quae in tempore iuuentutis actibus maturescens infantiam ingressa praelabitur? numquid aequum fuit amantis paginis tantum mandata restitui, aut par fides est liberae scriptioni et famuli? numquid dignum probatis moribus censuistis prouocantem ad officia religiosa non subsequi, uel nefas putastis epistolas reddere, quas uobis inter excessus contigit non cepisse? haec igitur est tua disciplina? non talem te probitas olim manifestata disseminat. ego tamen loquacitate qua notus sum indurata nitor mutare silentia. numquid tibi inpar est lingua natalibus ? aut non testimonium generis adnuntias flore sermonis? . numquid ostrum loquendi deserit pectoris fecunda dictatio? nihil nisi malitiam resignat qui cum possit desideranti uerba non tribuit. ecce inter ructationes Lyaeo debitas qualia Silenus alter uerba conpono. scribendum sciatis nomen uestrum ad genii mei purpuram et libellis propriis inserendum, ut, etiamsi nihil tribues de responso, ego tamen arcem teneam, quod ad doctos uiros dirigo sine trepidatione aliqua quod legatur. domine mi, accipe nostrae salutationis obsequia reddens debita litterarum.

1. Sic tibi uirginitas mansuro constet in aeuo,
2. Nec pereat quicquid uita beata dedit,
[*]( XXI. 3 est om. b et om. Sirm. 4 pauperlibus L . reliquid T 5 periudicium L 6 maturisceus L 7 paginas V1 mandat b ; 8 libera Bb scriptioui scripsi, scriptionis BLTVb famulae fort. 10 nefos L1 11 in nobis LVl excunus fort. contiget B coepine B 12 te olim (olim te T) probitae LTV 13 dissuniuat B 16 ostium b deseret LTV feconda Tl 17 maliciam B resiguat] designat B (me rec. 9) b 18 selenus B : 22 poet aliqua 8-9 litt. eras. B 28 michi T, mihi BLVb accipite Bl 24 litterarum] finit add. B exp. m. rec. 25 sic—p. 190, 4 float om. T )
190
3. Sic tua non maculent nigrantes membra puellae,
4. Nec iaceas propter Tartaream faciem:
5. Vt cupidum sanctis releues per scripta loquelis,
6. Deque tuis fratri fontibus unda fluat.

XXII. MAXIMO ENNODIVS.

Fidelius a sublimitate tua uocem suscipiunt aut interrupta montium aut secreta siluarum: praebent hominibus naturae institutione et muta responsum : redit ad mortales uicissitudo clamosae solitudinis: non perit quod linguae acceperint uel lustra beneficium. quare istud in magnitudine tua laudis et philosophiae genus est nihil dicere et silentii tenere inter declamantium incerta cautionem? homo, quem nec infecundum natura protulit, nec infabricatum doctrina dereliquit sed, credo, me dedignaris affatu, opicis nolens pretiosa dare uerba iudicio. quid quod signum est diuitis eloquentia uiri nec indoctis sermonum cupita subtrahere? mendicus fluminum cursus est, qui tantum nobilissimorum satiare putatur ardorem: ubertas imbrium et nihil paritura saxa perfundit. liquidae rationis ordo est, ut paupertatem resignet qui damna formidat: quicquid non procurrit exile est. de uolucribus tamen munus singulare destinaui, quod cepit accipiter. nam progressi ad Bromium et Bacchi orgia, inter aues bella commisimus: profuit quaestui nostro certamen sociale pennarum. memento quod solam anatem direximus, scientes quia numero deus [*]( 25 Verg. Eel. 8, 75 ) [*]( 1 toa om. b nigrantes Sirm., nigrantis BLVb membra L 2 propter iaceas LV ) [*]( XXn. 10 acoiperint B, acciperent B (M. rec.) b 12 et] est Bb fylosophiae Bl ut uidetur 13 infecondam Tl 14 natura Bb, terra LTV dereliquid L 15 crędo L opiciB Bb, obicia LTVt opici coni. Sirm., operis eoni. Schottus; nihil mutandum est, nam opicis est hominis inculti 16 uir b 17 substrahere B 19 im- • brium (pr. i m rGl.) B 20 resignit Bl (tit uidetur) b dampna LTV 22 distinaui B, destinaui. L caepit V, coepit Bb ad] a T 28 bacoi B, bachi LTV 24 queatui TV, quetui L pinnarum B 25 dizerimnfl L scientis B )

inpare gaudet. dona nostra institutio est: sume, si diligis, pro dogmate quod iocamur. fac meam frugiferam esse laetitiam. si tibi perpetuae diligentiam castitatis indixerit, laborabit in laudibus tuis lingua, quae modo exercetur in monitis. uale, domine, et amanti ut doctus, si mereor, sequestrata dissimulatione responde.

XXIII. ENNODIVS MAXIMO.

Producit magnitudo tua nuptiarum festa temporibus: dum rem, ad quam coactus es, sub diuturnitate prosequeris, subito necessitas tua facta est desiderium. aliquis negotio illi perenniter incumbat, ad quod descendit inuitus P sic recessisti a custoditae beatitudinis diligentia, quasi prolixis temporibus didicisses, qualiter institueretur uxorius. triginta feliciter dies abierunt, et te ciuitati adhuc (et) meis oculis longa me macerans expectatione subducis. uere quicquid uis facias: si uixero, quae tibi dicenda texui, non tacebo. tamen honore salutationis accepto gustum de guttulis, ut fratrem decet a fratre, directa suscipite. erubesce tu, quia nec aegrum requiris nec de nuptialibus deliciis quae possent fastidium releuare transmittis.

XXIIII. ENNODIVS STEPHANO.

.Exigit a me filii communis Marcelli adhortatio, quem natura uobis, mihi dedit affectus, ut ad scriptionis munia praeuius adspirarem et solacium litterarum, per quod uetustas uoluit absentiae nil licere, amore uictus inpenderem. iam debes mihi duplicem gratiam, etsi responsa restitueris, ob hoc quod primus [*]( 2 laetitia B 8 indirex T 6 responde] finit add. B exp. tn. rec. ) [*](XXIII. Epistulas 23-29 om. LTV 8 maximo] uersus add. B ap. m. rec. 12 inoombat B discendit B 14 dedicisgis B 15 et] et adhuc B ted adhuc deletum et addidi, om. Bb 16 quae B, qui b 18 gattnlis B 20 diliciis B ) [*]( XXIIII. 25 literarum b nolnit B (m. rlC.) b, nolnet B )

incepi. ille dilectionis ianuam pandit, qui in conloquiis praestat exemplum:. propositam custodiunt formulam qui scripta restituunt. ergo auctore deo nuntiam prosperitatis nostrae epistolam destinamus. illud ad gaudium uestrum, quo uestrum paterna mens exultet, adiungimus, filium uestrum in studiis liberalibus ingenuitatis testimonium iam tenere et talem se in hac cura praestare, ut auara suorum uota transcendat. spes perfectionis est honesta in adulescente inchoatio, nec ab erudito distat qui inter exordia boni gloriam occupat instituti. salutans ergo adfectione qua debeo spero, ut reparata opportunitate de bono me faciat uestrae prosperitatis adtolli.

XXV. ENNODIVS SVMMACHO.

Lex desideriis scripta uix creditur: inpatiens rigidioris praecepti diligentia non iugiter dignum facit, reprehensione quod libera est. redditur saepe amabilior de reatu, cum per effrenationem sortitur genium plus placendi: nam delictum suum quodam ipsius praesumptionis melle commendat. ego a praefatione me tueor, quia ad epistolas primus adspiro. restat in potestate celsitudinis uestrae, si sustinere eligetis garrulum, non tacere et de originario Symmachiani fontis lacte me pascere. uale in Christo nostro, Romanae gentis nobilitas, et me iam ut clientem et famulum pro morum et naturae luce dignare.

XXVI. ENNODIVS AGNELLO.

Pro uoto meo produxistis epistolam, dum res nulla fuscatas nube purgatis. felicissima defensionis sorte adsumus innocentiae [*]( 1 colloquiia b et B carr. 2 exemplum B s.l. 4 quod Bb 6 ac B 8 adoliscente (0 ex u m. 1) B incoatio B 10 oportonitate Bl 11 faciatis fort. nisi reetius filius suppletur ) [*]( XXV. 13 EnnodiuB symmacho missa per ipsum ursum B b 15 repraehenaioue B 16 effrinationem B 18 a] ac B praephatione B 20 caelaitudinia B eligitis malim. ) [*]( XXVI. 28 faelicissima (jpr. a in ras.) B )

et dextro semper omine per se splendentibus usuram uocis inpendimus. facile eius lucem qui nitet adfirmas, nec deest sermo qui commodetur absolutis. sic de caballo promisso processistis adfatibus, quasi uobis aliquando obscena mentiendi fuisset adfectio. uere per animam meam facilius sacros crederem labi in hanc foueam posse pontifices. uitia maturos nesciunt, nisi quos primaeuos inbuerint: infitiatio in hominibus noua non germinat: quicquid in moribus nostris est, et sequitur et praecessit. proinde ualete, ostrum Latiaris eloquii, et mihi uicissitudinem amando restituite, illud prouidentes, ut pro conpensatione tarditatis dignus mihi munere uestro equus succurrat.

XXVII. ENNODIVS PROBO.

Eligo iacturam pudoris, ne subeam dedecus non amantis, sciens facilius sarciri posse frontis damna quam fidei. indoctum esse infelicitatis est, uirtutes familiae uestrae odisse res criminis. potuimus disciplinis liberalibus defuisse non delinquentes: nulli sufficit, unde mores excussit. ego in amplitudine uestra coaceruata epistolari sermone bona non uenerer? ego non illud generis lumen amplificatum studiis et probitate suspiciam? uidetur mihi non longe ab honestate desciscere qui colit emendatos, dum creditur quicumque sectari posse quod diligit. proinde uale per gratiam dei et studium meum adprobans amantem tui amplifica munus litterarum.

XXVIII. ENNODIVS ADEODATO PRESBVTERO.

Voto meo obsequitur quae ministra ad uos scriptionis existit occasio. nam et praesentiae uice blanditur adloquium et [*]( 1 homine Bb; em. Schottus et Sirm. uoces B 7 primeiuus B imbuerint B (m. rec.) b., inbuerent B 10 uioessitudinem B\' 12 equue B (a. I, m. ree.) b, equo B ) [*]( XXVII. 16 fareiri B\' ut uidetur 19 nulli/ll B 20 ceaoerbata Bb 22 disciscere B colet emendatus Bb; em. Sirm. ) [*]( XXVIII. 29 alloquium B\'b . ) [*]( VL ) [*]( 13 )

promittit sibi de paginarum promulgatione quod exhibet, quia emendatissimi homines sicut derogari uirtutibus suis aestimant, aliquos in diligentiae testimonio praeuios extitisse, ita igno- miniam reputant exempla neglegere. uixit inter sanctos uiros ista communio, ut per intimi hominis prouidentiam nil noceret terrena sequestratio. par est, domine, ut et uotum meam sequaris et formam. ergo salutans principe loco, ut mei memor sis, deprecor, ut quod mihi per neglegentiam meam subtrahitur diuinae gratiae per uos suffragio conferatur. indico ergo non mentiens, nocte tertia a profectione mea ingratam mihi sanctam dominam meam Cynegiam apparuisse in ipso lucis exordio et multum ab ea me de itineris properatione culpatum: non sub uerborum lenitate conquesta est, quare etiam nullis uersibus sepulcrum eius esset honoratum. haec quidem ego non ad imaginem propheticae ueritatis accepi, nec nocturnis forte inlusionibus operis mei sudore litaui. sed quia facile suadetur amantibus, debitum opus non laborauit exigere quae monebat. salua est dominae reuerentia. uersus quos direxi per diem iudicii te coniuro ut in pariete supra ad pedes scribi mox facias. gratum noueris et filio tuo futurum: uult enim merita illius multorum ore celebrari, sed in eo modo quo illos hic inuenis. domnam meam Stephaniam et domnam Sabianam, sed et domnam Fadillam pro me saluta. si scripti fuerint, mox rescribe. domno papae dignare dicere, ut aliquid per sanctum diaconum Dioscorum de mea causa ordinet. quantum in festinatione ueredarii potui, scripsi. domnum et fratrem Hormisdam satis pro me saluta, cui dicite ut clauem illam mittat. [*]( 1 exhibet em. Sirm., exibit Bb 3 praeuius B 4 necglegere Bxb 6 eequares B 8 meam om. Sima. 11 scanctam B, om. Sirm. cynigiam Bb 12 iteneris B 14 sepulchrum B b non s. n. laenitate consequestam (om. est) B, exp. B m. rec., om. b; conquesta est emendaui 15 propheticae (ph m ras.) B adcepi B 16 littaui B 17 quae scripsi, qui b, quim B 18 domine Bb 20 unIt (pr. u in ras.) B 21 inuenit b 22 dominam ter Bb 23 salnta B 8. 1. 24 domino b, dom.no B sanctum diaconum Dioscorum scripsi, Bdiacidi hoscoram (idiacidi patdo minoribus Utteris ab ant. corr. add. in spatio uacuo) B, Secnndiaci Hoscorum b, sanctum Dioscorum Sirm. 26 dom*num (i eras.) B hormisdam (s postea add.) B 27 salutate ex salute B m. rec. ? clauem /// B )

XXVIIII. ENNODIVS BEATO.

Non ego epistolam meam intra breues terminos Spartanae memor concinnationis includo nec formam tuam studio coacti sermonis inrideo: abest a me loqui pauca cum modicis. urbanorum eat exiguis producta subtrahere et sine aliqua necessitate paginas, quales poscit hominum mensura, formare. quod in me de his, quae praefatus sum, subtile putaueris, festinatio non semper amica artis et casus exhibuit. magnum mihi est, si dederunt fortuita quod mireris. ergo causam scriptionis insinuo, quam tibi praelata salutatione commendo. digresso mihi urbe procul domnae meae Cynegiae occurrit admonitio, quare sepulcrum eius non honorassem laude ducti in carmen eloquii: quod quamuis reuerentia uiri ipsius facerem, tractaui, quia quod radiat luce meritorum stili ubertate celebrandum est. nam nec deus officium respuit imperiti et contentus ipse quod tribuit a rusticantibus uerborum diademata non requirit. his ergo uersibus scribendum epitaphium destinaui. de quo quid sentiatur, sic pater tuus uiuat et Roma te, quantum ad illa quae in ipsa reprehenduntur, non suum faciat, ut simpliciter et pure indices, nec auribus meis aut sensui fuco mentitae gratiae blandiaris. non erubescas, etiam aliquibus, praecipue tamen et merito domnae Barbarae paginam meam recensere, quia tecum locatur. opto tamen ut tantum tabella mea quantum spes tua sapiat, quae in cano flore et mea et parentum suorum, quamuis sint auara, uota transgreditur. domnum Cethegum et domnam Blesillam sororem eius pro me saluta. Fidelem, Marcellum, Georgium, Solatium, [*]( • XXVIIII. 6 lubtraere B\' 8 que B prefatns B1 9 exibnit B 12 domne B*, dominae B (s. I. m. rec.) b cynigiae B (gi s. I.) b 13 sepulchrum B 14 fecerem B 15 q̲ B s. I. luce (supra e ras.) B caelebrandum B 17 requiret B 18 epitaflum B distinaui B 20 repraehenduntur B 22 blandiares B etiam B, et etiam b praecipuae B 23 tamen] dominae add. Bb; deleui barbare B 26 et uota Bb; et deleui 27 dominum b oythegum B b dominam b blessillam B b 28 fidelem Marcellum b ) [*]( 13* )

Simplicianum pro me saluta. quibus dic: si uobis cordi est disciplina domnae Barbarae, domnum uel patres aut fratres eius frequentate, quia est casta luxuque carens: qui aliud fecerit, ad me non speret se esse rediturum.

1. Optimi pretium uotorum munere Christi:
2. Quae mihi uita fuit, crux dedit hanc tumulis,
3. Dissoluens carni subolem sine uulnere mentis,
4. Quod Fausto felix coniuge praemorior.
5. Disiecit lacrimas medela cordis.
6. Quae seruat meritis torum fidelem,
7. Exoptet similem matrona sortem.

XXX. ENNODIVS FAVSTO.

Solida est spes adulescentium, quam magnorum cultura prosequitur: si cessat curatio, ubertas tritici transit in lolium. Partenium sororis meae filium diu circa diligentiam litterarum, quantum patris ipsius reserauit allegatio, culminis uestri metus adtraxerat. sed nunc per absentiam uestram uenerandae solutus lege formidinis molitur obscena: aetas illa peccatis amicior multos reperit ad errata ductores. inplorat fidem propositi mei pater et incolumem filium loco deflet extincti. sic faciunt quibus de profectu suorum fiducia nulla responderit. [*]( 1 dici Bl 2 dominae b barbare B* domnum B1, dominum B (corr.) b 3 luruquae B aliut B 4 sperat b reddituram B 5 Epitaphium Cynegiae inscr. uersibus Sirm. precium B 6 dedit B 8. h hanc tumulis Sirm., haec totam olis Bb, hasc titulis uel tumulia coni. Schottus 7 sobolem b 8, faustone et B b, Fansto et Schattus; em. Sirm. praemolior Bb, em. Sirm. 9 ALITER, desiecet B medella B 10 torum B, totum b 11 patrona coni. Schattus; sed. cf. p. 21$, 3 ) [*]( XXX. 14 adoliscentium B, adoleaoentium T 16 cessit BLV, ceeaet T, eeasat B (a. h m. rec.) b libertas X 19 obscaeno. B 20 reperit T 21: me LTXV incotomem B, incoluA T )

nihil mihi residuum fuit, quod remedii loco precibus uictus ingererem, nisi ut eminentiae uestrae conscientiam de excessibus ante dicit iuuenis festinus instruerem. uos medicam manum, uos opem praestate consuetam, ne uitiorum profectus uniuersa in eo, quae boni aliquid potuerunt ferre, succidat. commendate amicis quae agantur: insinuate doctori et quicquid potest subuenire concedite, quia haec sunt, quae praefatis salutati obsequiis consanguineo possim professionis meae memori sine dissimulatione praestare.

XXXI. PARTENIO ENNODIVS.

Par quidem fuerat silentio degeneri uicem taciturnitatis opponi et per ipsum callem uindictam, per quem uenerat error, exire. numquid aequum est, ut in excessibus tuis uo-x, quid deliqueris, et non mutus dolor ostendat? crede mihi, manifestatae indignationi uicina curatio est. te per longum ferire debuit inclusa commotio, si tamen non ex toto ab humanitate discessisti. quid deliqueram, postquam primoribus litteris ueniam fabricata humilitate poposceras ? haec est correctionis fida promissio, ut, postquam delenifica oratione conceptam iram extorseris, erubescas te minora peccasse? quantum uideo, post contestatam uerecundiam solas errorum uitas angustias, nefas aestimans, (si) circa parentem et nutritorem tuum non it tantum extollis supercilium, quanta debuisti pro tot beneficiis communione summitti. aut forte putas quod me puerilis ira [*]( 6 agentur b 7 qui praefatio T salutati scripsi, salutationi .1 Bb, Balatatis LV, salutis T, salatationis Sirrn. 8 memoro B (i 8. I. m. rec.7), memor Sirm. 9 prestare B ) [*]( XXXI. 11 paternio L 12 denegeri L 13 et BLTV, ut B (I. 2. m. rec. P) Тib uindictam Bb, uindicta LTV 14 exire scripsi, eziret BLTVb 15 manifestate Bl. 16 indignationi (indigna s. l. m. 1) V 20 deiinifica B 21 erobiscas te B, erobis cane b 22 contestatd L 23 aeetimans ai scripsi, aestimas B LTVb 24 extolli LTV 25 communione — putas mn. L add. corr. m mg. sup. communione] te add. BLTVb, te exp. T1 et Sirm. )

Sollicitet aut ulla necessitas maturum expugnare possit affectum? numquid genitori natorum non grata sunt uerbera? aut creatores reptantium paruulorum non et mulcentur iniuriis ? nihil amarum putant quibus inter desideria quod uotis pro parte aduersetur efferbuit. inuenimus inter triticeas segetes spinas et lolium, et dum frugiferam herbam carpimus, infecunda suggeruntur. numquid ideo culturae respuenda diligentia est aut cessandum est a uomeribus, si non in toto satisfecerit terra cultori ? deum precor, ut a te quod detestor excludat: ego tamen numquam, si credis, deseram monitoris officium. audiui te patris tui relatione circa studia iam remissum et, quasi arcem scientiae adeptus sis, ita nullatenus esse de lectionis instructione sollicitum. nosti, fili, istius rei summam nisi adsiduitate nimia non teneri. non profuit in hoc opere laborasse aliquando hominem, qui a laboris intentione destiterit: pernicibus alis neglegentes fugit scientia, et quicquid mora et sudore partum est sub celeritate transfertur. te salutatum et uigilem uolo, ut profectus tui messem cotidianae catenis lectionis adstringas. ad me uel nunc, si quid te deceat cogitas, rescribe, quia, si credis, numquam similem dictionum tuarum inuenies in qualibet orbis parte fautorem. [*]( 1 ullane L eipurgare T 3 et] etiam T, ex b 4 proa L 6 frugifieram B capimus B infeconda T1, infaecunda B 11 patres B1 16 distiterit B, destitit Sirm. 19 cathenis T 20 rescribere T 21 factorem T )

I. BOETIO ENNODIVS.

Optimae spei plenus cui faustum cupio ad curam officii epistularis adspiro. decet enim uestris fascibus hac praefatione delibari et inter purpuras possessoris luce crescentes qualicumque non abstinere conloquio. numquid solius doctrinae beneficiis amor agnoscitur nec fas esse credendum est prodire in medium desideria rusticantis? simplicius innotescunt uota nullo peritiae uelata praestigio. ergo nos hoc sumus ore quod pectore: non amara praecordiorum delenificis possumus mutare sermonibus: pudens laudator est cui in concinnatione blandimenti dicenda mens suggerit. deo ergo omnipotenti gratias, qui in uobis, dum uetera familiae uestrae bona custodit, noua multiplicat et, quod plus est apice dignitatis, dignos facit esse culminibus. redditur quidem uestrae gloria ista origini, sed, quod est clarius , merito inpetrante personae. fuerit in more ueteribus curulium celsitudinem campi sudore mercari et contemptu lucis honorum sole fulgere: sed aliud genus uirtutis quaeritur, postquam praemium facta est Roma uictorum. noster candidatus post manifestam decertationem debitum triumphum, dum numquam uiderit bella, sortitur. iudicio exigit laureas et congredi non necessarium duxit armatis. inter [*]( I. 3 fantom LTV dupio B at ad L 4 dicit Bb 5 delib.ari (e uel er eras.) L porporas Bl poBsessionis T arescentis Bb 10 non] nec LTV delinificis Bb 11 concinnatione B (ro. ree.) b, concenatione B, condempnatione LTV 12 siigerit Bl gratias omnipotenti LTY 16 morem LTY 18 sole] luce Sirm. 22 exiget B; exegit fort. )

Ciceronis gladios et Demosthenis enituit et utriusque propositi acumina quasi natus in ipsa artium pace collegit. nemo dissonantiam Atticae perfectionis metuat et Romanae nec praecipua gentium bona in societatem dubitet conuenire. unus es qui utrumque conplecteris et quicquid uiritim distributum poterat satis esse auidus maximarum rerum possessor includis. eloquentiam ueterum, dum imitaris exsuperas: dicendi formam doctissimis tribuis, dum requiris. est apud me epistulae uestrae, quae huius rei fidem faciat, ueneranda conpositio. utinam quae a uobis diriguntur tam essent crebra quam suauia! dicatis forsitan: par fuit propinquum laudare in commune augmentum laborantem, quia non est proprium quod quasi singulariter uidetur palmata conferre: uenit ad me equidem portio de curuli. sed, si mihi creditis, plus erigor de genio et studiis sublimati. interdum accesserunt ista de casibus: soli contigerunt illa uirtuti. prope inops ad scipionem adducitur suffragii consularis qui tantum de parentibus gloriatur. tibi utrumque in peculio est, Latiaris scientia et uena purpurarum. o si mihi non stili epistularis consideratio in longum equidem producta manus opponeret! quod alii relatione ditant ego crudum etsi confusis ordinibus explicarem. redeo ad tabellarum fidem. ualere me nuntio et utrum ualeatis inploro, ad summam beneficii postulans, ut dignatio me reciproci sermonis adtollat, hoc quoque deprecans, ut domum, quam in Mediolanensi ciuitate et abundantia uestra et neglectus propemodum iam reliquit, mihi quo uultis genere concedatis. iustum est enim ut parentes [*]( 1 gladius B demostenta SLTVb 9 ipso a. apice fort. colliget B 3 atticae (cae in ras.) B, antioe L profecttonit L 5 destributum B 7 enpenw LT 8 tribnes Bb reqaires B 9 fidem Bb, fidaciam V, fidutiam LT 11 propinquam B in T 8. 1. agmentam T1 13 aequidem B 14 curruli T a 17 tibi est T 18 est otn. T largiaris L 19 epistolaris * B ANuidem B producti fort. 20 dicant (c s. I. m. rec.) B, dictant b st si. (n ? cras.) L 22 ntio et utrum T 23 dignatio me L* 25 habundantia BT reliquid BL 26 genera L concidatis B )

uestri habeant quod de patrimonii mole descendit. credite mihi deo teste, quia, si inpetrare sine detrimento census uestri meruero, quasi dono obligatus obsequiis potioribus respondebo. de qua parte, sic nobis feliciter uniuersa contingant, si securus esse debeo , plenarii mihi documenti dirigite firmitatem.

II. ENNODIVS AVIENO.

Par erat magnitudinem uestram ingenii sui opulentiam, dum sancti patris sectatur instituta, depromere et multo adquisitam sudore doctrinam pro diligentiae testimonio uentilare. gemina uobis contingeret ex antefata concinnatione laudatio, quando crescente susceptorum deuotione ferretur in medium palma sermonis: res, quae nobis amorem uestrum reserat, uos extollit. uno eodemque usu et oris pompa multiplicaretur et fidei. in apice constituti illam subiectis adfectionem putantur inpendere, quam locuntur. haec, mi domine, ille occupatissimus pater et in humana locatus arce custodit. nam contemptum manifestat qui in otio degens uerba non tribuit. legisse me memini: sermonis auari nullus honor. nunc ergo seruitiis salutationis exhibitis indico me ualere. superest, ut suggestio mea eliciti gaudeat ubertate conloquii.

III. ENNODIVS MESSALAE.

Post unam epistolam, quam uictus crebris scriptionibus emisisti, in continua taciturnitate perduras, et credo necessitate, [*](1 discendit B 8 portioribos L ) [*]( n. 10 sanctis L 12 contingeret b, contingerit B (e 8. l. m. rec.), continget LTVb, contingit Sirm. ex om. LTV concenatione B1 13 ferretur scripsi, (cf. Epist. VIII 41), ferritnr B, fertur B (s. Z. m. rec.) LTVb 14 deserat T 15 multiplicaretur B, multiplicatur LTVb 16 apice] pace Sirm. 18 arte T conteptun L (te ex ce corr.) V 19 retribuet B me om. Tb 21 adhibitis V (?).. ) [*]( III. 24 messale BLT 26 taciturnitatis L\' )

non studio seruas philosophiam nil dicendi, non respiciens ueteres, ut loquerentur melius, in praesentia nil locutos, et illam silentii curam nutricem fuisse sermonis. tu uideris mihi disciplinas Atticas in muta fideliter parte sectari, nolens silentio adquisita uulgare. ostende post oris ferias quae tibi per aurium callem diuitiae commearunt. destinasti mihi dictiones tuas, in quibus etsi non fuit optanda sublimitas, non tamen deprehensa est quae sorderet abiectio. egi deo gratias, quia iam te de uinculo, in quo neglegentia constringebaris, exemeras. promisi sequentibus potiorem successum aestimatione principii. sed nos inchoationem, quantum ad me, cui nihil dirigitis, cum extremitate iunxistis. domne Messala, cotidie cuius sis filius habere ante oculos cordis dei nostri dispensatione contingat. sed nolo prolixa esse quae aspera sunt. uale officio salutationis accepto et correptum te suggestionibus meis frequentibus resigna muniis litterarum.

IIII. ENNODIVS ARATORI.

Ad longinqua digrediens caritatis inmemor extitisti. non licuit tecum piam diligentiam muros exire. dum urbis habitator es, fabricatas blanditias non sine daedala arte custodis: at ubi rus petendum esse decreueris, quasi graues sarcinas amicorum memoriam derelinquis. tu uillares delicias expetisti, et nos apud te inter moenium mala remansimus. non habuit radicem affectio, quam uelut curarum tormenta separasti. dicas, unde tam uelox exprobratio? nec aequum esse parari ante [*]( 1 filoBophiam B nihil] fi T 2 ueteris B locatus Lb 3 silentii L\' curam om. T 4 immuta T 9 in quo] iniquo L constrigebaris L eximeras B promissi B 10 successu L 11 incoationem B dirigetis B 12 iunxistes B1 domine LTYb messale Bl 15 adcepto B correctum LTV sucgestionibus B resigna muniis frequentibus T ) [*](IIll. 19 exstitisti V 20 licuet B 21 es om. Pb, et B dedala BLTY ad BL 22 rus om. T 23 uilasres T dilicias B 24 babuet B 25 pasti B 26 tam B s. L )

delicta tortorem. scripturum te, mox fuisses ad optata peruectus, sine cunctatione promisisti: quantum pater tuus semper culparum tuarum uulgator exposuit, iam a te pueri paginis uacui commearunt. timeo, ne ista taciturnitas diuturnitate conualescat et in usum silentii turpis crescat incuria. domine mi, saluto ergo et promissi te memorem debere esse conuenio, quatenus inter cana nemora redimitus hederis efferaris.

V. FAVSTO ENNODIVS.

Directos a sancto episcopo artifices prosequi commendatione non opus est. res enim plus suo placitura genio de deuotione laudatoris abiurat iniuriam. familia est, quam cum uideritis, non possitis ambigere ab ecclesia destinatam et de eius thesauris et gremio sub hoc studio processisse, ut tractata liberaliter pariat uobis in illa melioris saeculi commutatione mercedem. in quibus mancipiis iuxta adnuntiationem beatissimi Laurenti martyris opes esse maximas quis negabit ? sunt enim feminae, quae quamuis exterioris hominis lumina perdidissent, mentium splendore radiabunt: quicquid enim corporibus de prosperitate subducitur, ad frugem crescit animarum. nolite male accipere, quod nec uidere poterunt nec uideri procul a maturitate uestra inliciens decore formositas. qui uitam suam sicut uos in hoc innocentiae calle disposuit, si tales pascat, in caelis est: crede . mihi, quamuis uobis gaudia pariat fusa ad deum ubertas illa lacrimarum, contenti eritis possidere sub continuatione plangentes. inter ista bona, quae praefatus sum, licet magno uobis [*]( 1 scriptu? T, scripturarum L 2 promissisti B tuus pater T 3 expoaui B iam] etiam B 5 conualiscat B usfl (~ deleuit m. 2) T 6 m T, mihi BL V ego Sirm. promisi Tl 7 quatinua LTV nemoria L ) [*]( V. 11 suo BT*, sua LPT\'Vb 13 non] ifi L aecclesia V tensauris B 15 seculi B 16 in quibus V in ras. adnuntiatione B tione in ras. esse uid. laurentii LTV 17 negauit Bb, negabat P 18 lumina (a in ras.) B pevdedissent B 19 quidquid L\'TV 22 hac LTl V 24 pariat (at in ras.) B fusa. om. B 25 contempti T plangentes (entes in ras.) B )

labore et pretio constitissent, adicio quae secuntur. una inter ipsas et ingenua et sine filiis est et puto, quod fit sanctis uicinum desideriis, nec habebit... enim in christia?is hominibus fecunda sterilitas et maximum solacium saeouli adiutoria non habere. sed ne forte animus uester in occupationes publicas debeat de anagnostici prolixitate fastidium, quamuis bona in principiis locate uos animent et quemlibet rancorem detergeat in exordio iuxta oratoriam disciplinam locata dulcedo, tamen ne desideria uestra fabricata dissimulatione suspendam, nulla et. illis documenta promerui quia commemorationem mularum facerem, episcopo durum uidetur et quamuis famuli uestri fratris Gaiani institisset efficacia et supra modum nos pressisset inportunitas, nihil communi actione profecimus. hoc tantum uolunt inseri, multis sanctum patrem uestrum beneficiis uestris et gratia inuitatum muneris uobis uicissitudine prospexisse: quod genus documenti si placet, sine cunctatione rescribite aut quae eius forma esse debeat intimate. nunc ego ille periclitatae utilitatis et in obsequiis uestris annis pluribus iam probatus, quantum egerim, quod uix alter per infinita cartae damna narrasset, pernicibus sum. uerborum saltibuselocutus.

VI. AVIENO ENNODIVS.

Credo ad iustitiam pertinere, ut quod a uobis expecto primus exhibeam. decet enim, ut qui bona opera praestolatur inuitet [*]( 1 praeeio B additio T 2 est et scripsi, est B, et LTVb poto B scantia B, canctia Lx ut uidctur 3 cristianis B 4 sterelitas (r ex 1 corr.) V, insterilitas L solatium BTV secnli B 6 agnagnosticis LPTV 7 animaent B\' detergat Pr\'b 8 iuxta (ta s l. m. 2) T, iux L V men ne desideria uestra fabrica V in ras. m. 1 10 omemorationem T 11 feoeram fort. 12 efficatia BLTV nos] aostra fori. praessisset B 13 nihic L accione B proficimus B 14 miBeri T 15 graciam B . uicessitndine B, uicissitudinem b 18 periclitatae (iclitat m ras.) V, periclitate B hutilitatis V 20 dampna PTl gfl pernicibus sũ T . ) [*]( VI. 24 exspecto LV 25 praestulatur B )

exemple. expugnat ealcaribus tarditatem qui formam ministrat officii. his. ergo salutationis munus inpertiens sanum me esse post inaequalitatem, quam pro peccatis sum passus, enuntio et statum uestrae prosperitatis inquiro, sperans ut in huius rei solutione multus incumbas.

VII. SENARIO ENNODIVS.

Apud sanctas conscientias non negat cariteti debita. sua gratiae principalis occupatio nec eliminat pii amoris aula feruorem. testimonium dat solidae adfectioni qui eam inter inpedimenta obliuione non obruit. commendate mihi scriptione culmina uestra, quae uoto inportunus emerui: custodia communionis honor est dignitatum. his ergo obsequentissime salutans epistolas breuitate constringo, sciens posse productas horreri, faciens ut pro me domino gratias referatis, qui molestiam quam perteli, antequam eam discere potuissetis, abstersit.

VIII. HELPIDIO DIACONO ENNODIVS.

Quibus modis fraternitatom tuam ad scribendum quaue arte sollicitem, quando homo uerborum locuples in me silentia peregrina custodis? elegi, ut loqui te loquendo faciam etillam Atticam eruditionem ad epistolas alia garrulitate producam. iustum fuit ut tot diebus a promissione desisteres et qualiter [*]( 2 inperoiens S me esse] messe B 3 inequalitatem B peetis B 4 uestre B ) [*]( VIl. 8 aput B scanctas B ut saepius consciencias B 9 elimenat B 12 importun\' (n\' ex m corr.) T, inpor B commonionis B 118 obseqaentissimae B, obsequentissimi Pb 14 horrei BL 15 facite fort. 16 disceHre (de eras.) L potuisaitis B ) [*]( Vm. Hanc epistuiam cum antecedenti, coniungit inscriptione omissa b 18 hilpidio B, elpidio L diaci B, diaci L 19 ad s.] adscribendam B, ascribendum L 20 solibitem Bl locaplepe B1 silleatia V 91 te loqui Pb 22 alia] latina fort. producem B 23 tota LV desierteris B )

peruenisses nulla paginae directione signares? an forte circa me illam tuam cautelitatem aestimas esse seruandam? dedignaris conloquio quorum gratiam multo sudore quaesisti. crede mihi, nisi ab hoc te uitio sub ea qua ambulare soles uelocitate suspenderis , necesse est, ut ad alios nostra patrocinia transferamus, qui memores constituti amorem munerentur obsequiis. his ergo salutans amico et medico indico me graui corporis inaequalitate laborare, quam nisi te dictante pagina iocos exhibitura curauerit, distensam per tormenta ranulam longis hominibus coaequabo.

VIIII. MESSALAE ENNODIVS.

Si iam te fauor diuinus a proposito neglegentiae ad uotiua ducit studia, si quo te uena, quo domnus Faustus uocat adtendis, optata scriptione non taceas. sed timeo, ne dum officiosum desidero, sustineam rusticantem et incipiat hoc desideriis meis resistere quod cupiui. caelestes diuitiae illam inertiam stimulo pietatis exsuscitent et mendicitatem oris tui superna ope locupletent. ecce uel iniuriis prouocatus scribe. salutem ergo dicens rogo, ut quid circa te agitur tabellarum promulgatione cognoscam. [*]( 1 peruenisseB T, puer aeniases LV, puer uenissis B, puer oenisaet Pb pagine B signaris BL V, resignares fort. an BT, ante V, ante L, aut Pb circa] contra Pb 2 me illam] millam B, melli L cautillitatem B designaris B 8 quaeaiti B 4 te om. Pb uicio V qua T, quam. BLPVb anbolare solis B; inambulare fort. 5 alius B 6 constitni B 7 indeco B 8 inequalitate BLTV pacina iocus B 9 distensam om. T1, post tormenta inserendum esse significauit T m. 2 in mg. fknolam B 10 coequabo LTV ) [*]( VIllI. 12 messale BLT 13 labor B 14 ducis LV si qua (a ex o) T domnus B, domus LV, dSnus PT, dominns b, te domnus Sirm. auendis T 15 non taceas scriptione LT Vb 16 desiderio T1 17 caelestis B stitulo B (s postea add.) 19 uel om. Strm. inriis B pronooatis L 20 agatur Sinn. tabularum Sirm. )