Epistulae

I. SVMMACHO PAPAE ENNODIVS.

Boni imperatoris est probatam in acie militis animare uirtutem, ut fortitudo laudis pabulis inuitata in secundis congressibus dediscat lucis affectum. cuius robur ducis praeconio non nutritur? quibus se denegent etiam minus ualida tironis membra conflictibus, quando rectoris testimonio uidet sibi non perire quod gesserit? sola uia est, qua ad proeliandum crescat intentio, quotiens bene gesta non delet obliuio. utinam diuinitas uestris mota precibus diabolicum certamen interimat! utinam deuotionem meam in pace manifestet, ut cuius studium resignauit aduersitas, illius concordia commendet obsequium! ad Marcellianum episcopum directa est a fratre uestro instructa legatio: sed quid promouerit ipse rescripsit. quod restat, porrectis salutationis precor officiis, ut quicquid aegrum est medica oratione curetis et inter latentium secreta morborum qui in generalem necem seruatur ferro spiritali resecetis errorem. uale.

II. ENNODIVS ALICONI.

Venerabilis Amantius presbyter dum ad uos paginas exigit, rem deuotionis meae sui esse fecit imperii. felix necessitas, [*]( I. 2 simacho T, simmacho B pape T 5 robor BL V preconio B 6 tyronis LPV 8 qua] qui L peliandom L, preliandum B 9 debet L 12 co*mendet B, comendet T 13 marcellinum Pb 14 quod Lx 15 quidquid BL egrum B 17 Bpnali T 18 uale om. B n. 21 dirigit b 22 felez L1 ) [*]( VI. ) [*]( 7 )

quae uotis praestat obsequium: libera praeeminentis iussio, quae seruit affectui. debet mihi coactor quod meae praestiti uoluntati: prospera est scriptio, quae testimonium tribuit bis amori, dum et nouum in ius diligentiae adtrahit et amici senioris pectus obligat: qui dum magnitudinis tuae fidelis praeco est, prius uos per adstipulationem suam fecit eligi quam cognosci. raro notitiam praecessit affectio: cui contigit ante placere quam inspici? quantum apud me pondus est perlatoris aduertite, ad cuius nutum iudicia nostra flectuntur: uidimus quem didicit: quem laudat amplectimur. saepe in solido constituta mens propria amico cedit examini. merito ergo suspicimus quos probatus extollit. nunc si ubertatem gratiae ingenii macies explicaret, si ad fontem foederis aridi sermonis non lassaretur infantia, si epistularis qualitas, quae etiam copiosis eloquentia frenos inponit, progredi me ad longiora permitteret: adsererem quantum nobilitas tua mihi debeat, quod ad epistulare commercium primus accessi, quod ianuam diligentiae reseraui claue sermonis. baiulus tamen deprecor ut pro his quae tribuit redametur. ecclesiae causas insinuo, quia quod spei meae inpenditur uobis crescit ad meritum. domine mi, effusissimae munus salutationis inpendens quaeso, ut, si uobis cordi est oblationem meam de libamine caritatis accipere, religionem amicae conscientiae reseretis alloquio. uale.\' [*](1 praeeminentiB Sirm., praeminentis BLPTVb 2 coictoc L1 (ic in a corr. m. 2, c 8. 1. scr. m. rec.) meae] mae B, me L petitn 1 L, prestiti B uoluntate L1 4 amci B 5 tuae B a. I. fideles V1 preco B, praeco est (o est M ras.) V 6 agnosci Pb .7 preceaBit B anta placare L1 8 aduerte T 11 suscipmns T probitas b 14 infancia B que etiam qualitas V o T copiosis B (stc) 15 frenua B ? inpofiti T corr. m. 3 16 quanttL B, quanta LPTVb mihi debeat Bb, om. LPTV 17 adcessi B quod] et b 18 baiolus B deprecor B, precor LPTVb 19 reclametur L 20 mi] mihi BL V effnsissime L 21 salutationis munus b, munus munus salutationis B 22 relegionem B 28 me amice T uale om. Pb )

III. EVLALIO EPISCOPO ENNODIVS.

Trinitati gratias deo nostro, qui fascem quo deprimor pecca. torum fortis apud se uiri alacritate sustentat, qui memoriam mei in illo sancti pectoris tui templo quo gaudet Christus subtilis fabricator interserit, ut quod propriae conuersationis nube fuscaui splendida conscientiae uestrae serenitate detergeat. iam noui quia non inefficaciter funduntur lamenta peccantium. hoc mihi principe loco oratio mea, hoc lacrimae contulerunt, ut robustus pro me precator exsurgeres, ut labantibus umeris caelesti munitam auxilio dexteram subrogares. uerum est quia sola apud deum desperatio perdit errantem. ecce iam lolium nostrum spinae uel tribuli hordea triticum uineas pollicentur. age, electe dei, pro me humili quod coepisti et partibus tuis adesto, dum precum in me adsiduitate diluis quod ego collegi ubertate culparum. frequentibus etiam susceptum pasce conloquiis, ut insulsum pectus nec ulla uirtutum stabilitate subnixum admonitionis sale confortes. ad obsequia salutationis reuertor et epistularem transgressus terminum unum uelut garrulus sed pro necessitatibus inportunus adiungo, ut me sine cessatione tantum iuues precibus, quantum confirmas alloquiis. uale.

IIII. EXEMPLAR EPISTVLAE QVAM IPSE DICTAVIT. FRATRI SOROR.

Quamuis summatim gratiam aliqui debeant etiam malis in affectione pignoribus nec illud quod posteritati tribuitur [*]( IIII. 3 quo. (d eraa.) L depremor B 5 sancto b et Sirm. quo. (d eras.) L 6 proprae Bl 7 fuscati T1 detergat PTb 10 peccator T1 exsurgeris B, exurgeres T libantibuB B humeris P1 11 subrogares T, subrogaris BL PV 12 disperatio BLV 14 age] perge fort. cepisti BT patribua T (in mg. partibus) 15 precum om. B di∗luis B 16 pascere T t19 unum ex uft T m. 2)▓ uelud BPTa 20 necessitatabus LI abiungo L 21 aale om. BT; in T subscriptio Zegitur: Erplif I. para epforum ennodij. ) [*]( IIII. 24 Boror om. b 25 quamuis] cf. Wiener Studien II p. 247 aliquid B etiamj et P. ) [*]( 7 * )

beneficium putetur esse sed debitum, cum malignus interpres iudicium cordis naturae subdit imperiis et tollens saporem diligentiae sola iubendum putet obiectione pariendi, quando plus creditur fili uocabulum ualere quam obsequium et non quaeritur quid in amoris lance promoueas, sed quale ad praeiudicium aestimanti nomen opponas, cum apud prudentes frustra subolem dicimus, nisi exhibet quod uocatur: nam qui m prole censuram neglegit, conceptum - magis designat sibi placere quam meritum. facessat in posteris hoc solum nos cogitare quod libuit. etenim fructus uteri, nisi honestate respondeat, plus in testimonio lasciuiae uidetur euenisse quam gratiae. fas enim est germanitatis semper fidele consortium etiam partubus anteferri: datur participem originis sic haberi, ut nec consortium sanguinis neglegatur et descendens a merito laudetur examen. et ideo ne sinuosis in longum procedant uerba praeloquiis et quod re angustum est crescat affatu, dono, in fraternitatem tuam confero et iuri tuo perpetua libertate transfundo mancipium iuris mei illud et cetera. uale.

V. FAVSTO ENNODIVS.

Sublimis uir Dalmatius, animae meae portio non defraudata sed solida, cui ad praerogatiuam sanguinis morum splendor accessit, hoc negotio suo credidit conuenire, si meis apud culmen uestrum iuuaretur alloquiis. quod supersedendum eius conscius non putaui, faciens urbanitate quadam personae tribui [*]( 1 esee sed Bb, sed T, ewe LV intempres L\' 2 inperiis B dilentiae B 3 iubendum scripst, iuuendum B, uiuendum LPTVb sed ni in ju eorr. V m. 1 putat fori. 4 filii Pb 5 preiudicium B 7 Bobolem LTV exibet T 8 neglegent L\' 10 honesta L 11 lascine T 14 neglegitur Lx discendens B, diseedeHB coni. Schottus 15 procedunt T\' 16 pre- IoquiiB B affatu] affectu B 17 perpetuam Zx liberalitate LPTV 18 et cetera B, et cet LV, om. PTb we om. B ) [*](V. 21 defrudata L 22 sed solida L 8. I m. antiqua prerogatinam B )

quod uos noui debere iustitiae. in Sicilia enim praedicti pr. dium bono hactenus iure possessum a consortibus perhibetur inuasum. nunc ad iuuamen ciuilitatis inpenditur quicquid ego promouero supplicando. domine mi, salutationis obsequia plena humilitate persoluens deprecor, ut circa memorati nobilis uiri conpendia pudorem leges ac reliqua quae per conscientiam uestram subsistunt reipublicae ornamenta muniatis. uale.

VI. AGAPITO ENNODIVS.

Credidi, postquam magnitudo uestra bonis est inpensa generalibus et otium migrauit in gloriam, postquam Rauennatibus excubiis occupati, dum quietem uestram neglegitis, nostram omni soliditate firmatis et priuatus genius ad regni decora transiuit, quando nouam lucem de domesticis abstractam sini. bus palatinus sibi fulgor adiecit et angustiorem fuisse regni sui pompam rerum dominus cum uos non habuit recte metitus est, pro uicinitate regionum crebris me releuandum esse conloquiis. sed inefficacibus spei meae inluserunt peccata consiliis: nullas paginas ad diligentiae testimonium mens serena transmittit. graue est si amorem non merui, grauius si quem exegeram forte turbaui. scio tamen haec congruentibus ueritati excusationum nubibus esse claudenda, in priuatis inueniri munera litterarum, non recte ab occupatis ista disquiri. sed noui firmam in affectione conscientiam inter quaeuis pondera et aduersa distractam debita sua gratiae non negare. nunc nolo esse [*](1 siciliae L predicti B 2 actenas B iurae L 3 quidquid BL 4 mi] mihi B 1 reipublice B mini∗atis B uale om. B. ) [*]( VI. 9 acapito L 11 in] ad T 12 negligites B 18 fir. mates B 14 domisticis B 16 habuerit Т1 mentitus LV1 18 inluserunt B, luserunt LPTVb 20 exigeram B, eiegerum V1 21 torbaui forte LV1 22 laudenda L 24 q̃///ui T 25 distraatam (ctam s. t m. 2) T, districtam LPb ebita ex aedita T m. » uolo Tl )

prodigus in querelis. salutationis reuerentiam soluens deprecor, ut suggestionem, quam apud uos deposuerit praesentium portitor, ad uotiuum perducatis effectum. uale.

VII. ENNODIVS IVLIANO V. I. C. P.

Suscepi litteras gemino splendore radiantes, quibus purpura dictatoris uestrae iuncta dignationi creuit in pretium, gratias omnipotenti deo restituens, qui uotorum maciem beneficii ubertate transgreditur et quando in desideriis meritorum conscii sectamur angustiam, diuitis indulgentiae copias non refrenat. credidi satis esse, si me feceritis amplissima scriptione sublimem: sed uos non hoc tantum contenti praestare, quod habet mendica postulatio, linguae idonei et laude locupletes paginas destinastis magni more fluminis, qui quotiens ab alueis, ut ariditatem finitimam temperet, ad obliqua inuitatur, optanti tenuem riuulum totus inlabitur et marcida profundo squalore terga per ebrietatem undae salutaris infundit. fortium tamen seruans consuetudinem personarum magnitudo tua circa exiguitatem meam bene coepta non deserat, ut in testimonio diligentiae cura paginalis habeatur et puri amoris adstipulationem deferant blandimenta conloquii. occasum nesciat caritas, quam ante culmina promisistis: tantum circa me crescat gratia, quantum uobis iuncta sunt fastigia dignitatum, ne amicitiam, quam fouit [*]( 1 quaerellis (el eae il corr.) B ,3 ∗effectum (a eras.) V uale om. Pb ) [*]( --1 VII. 5. UI. CP B, VI Episcopo b 6 suscipi B spendore B purpore B 7 praetium B 9 et scripsi, nt BLPTVb et Sirm. 10 indulgentij Tl cupias B refrenat (re s. I. m. 1) V, refrenet T1 et Sirm.. [11 fecerites B1 12 contSpti T prestare B mondica Tl y13 idonei et scripsi, idonei sed LTV, idoneas et BPb locuples L destinastes BI, destinatis PTb 15 a.d L b uidetur eras. riuolum B 16 Bterga T 17 nfi (i. e. unde) T infundet Bl 18 exiguita∗∗∗tem L 19 cepta T 21 occisum L1 22 ntuqua (* supra a eras.) B 23 iuncta] iauicta Sirm. )

mediocritas, credatur abiurasse potentia: nam qui fastum in sublimitate castigat docet se meruisse quod adeptus est. resignate per probitatem conscientiae, felicitatem submitti posse amoris imperiis: illa libera procerum colla, dum formam tribuitis, subiugate diligentiae: fas sit de uobis adsuesci, ut amplissimus in societate retineat quem minor adquiret. ludit de illis casus, quibus obliuionem suorum indicet, quos ad celsa perducit. apud scientem rerum relegere bona non est admonitionis necessitas sed laudis occasio. noui fabricatam ad bona studia ingenii uestri tranquillitatem, quam ideo speciatim conmemoro, ut ostendam ubi affectio solida est honoribus nil licere. sed epistolarem transcendi terminum, dum commendationi meae multus inhaereo : redeo ad officia paginalis alloquii et ualere me nuntians prosperitatis uestrae actutum secunda disquiro.

VIII. ENNODIVS SVMMACHO PAPAE.

Vsque ad temeritatem me apostolica dignatione promouistis: fiducia concessa extitit mater audaciae. sed qui me humilitatis putat ignarum oboedientem probabit, si iussa consideret. praesumptio est, si dominorum beneficia famuli non sequantur: obsequium aestimandum puto quod pariturus inpendo. ecce causam scriptionis adserui, quia ueritus sum ne post imperatam stili curam tacens praecepta respuerem. huc accessit quod in causa. uenerabilis memoriae Mari, dum apud urbem essem, spem meis precibus uos dedistis, cuius negotium cum sancta ecclesia uestra legitima pactione decisum est. sed heredes eius per annos plurimos debitos sibi fructus deflent fuisse [*]( 1 credatur B, uldeatur LPTVb potentia. B qui fastam T in ras. m. 2 12 ad∗eptus B reaignante T 4 inperiis B libermn Tl tribuites B\', tribuistis L 6 adquirit fort. 7 indicit T (it ex et eorr. recte fort.) 8 admunitionis B 10 specialom potim quam speciatem B\', apecialem b 12 multos B inhereo B 18 nalerSe B 14 actaum L disquiro) finit add. B ) [*]( VIII. 16 symacho BT 17 Mmeritatem L, temperitatem B 19 ppabit T 22|inperatam B 23 adeessit B 24 marii LPTVb 26 decisum (eci m ras.) V 27 fructos B )

subtractos: pro quibus uestri- conscius precator accedo, quia cui mos est pia iugiter facere iusta non despiciet et qui largitur proprium aliena non subtrahet, errat qui deo proximam conscientiam credit commodis inuitari: detrimentum est sanctae uoluntati non exhibere beneficium. sola putatis lucra, quae uobis de liberalitate nascuntur, qui diuitias dum tribuitis accipitis. auara est dispensatio sanctorum, quae nil reseruando uniuersa proprium reducit ad meritum: nulla sunt potiora quam quae uobis eueniunt de largitate conpendia. ergo securus conprehensi superius heredibus laboris promisi uestra contemplatione iacturam: uos pollicitationem meam benigna dispositione conplete et illos effectu, me releuate conloquio.

VIIII. ENNODIVS FAVSTO.

Solet epistolaris concinnatio, quando fauore rapitur, iudicia non amare et copiosius facere beneficium, dum attollit inmeritos. ille enim debet amplius adserenti, qui quod moribus non exigit gratia scriptoris suffragante consequitur, quia nullis adiutus conscientiae dotibus iure ad allegantem reportat, si quid adipiscitur. aliud est in eo, qui conmendatur, tamquam nobile germen ita peregrinantia bona uerbis inserere, aliud innata uulgare, quemadmodum si rusticum pecus Tyria confirmes purpura sponte uestiri et uirus generosum, quod uellus aeno [*]( 1 consciis Y adcedo B 2 dispicet B largitor L 3 propria T, pripium B qui deo BPT2b, quid eo (i 8. I. m. 2 et eo in Faa.) L, qui ideo V, qui io Tl 4 in commodis Pb t, 5 benificium B quae B 8. 1. 6 noscuntur B dioias B tribuistia Ll accipistis B, accepistis L 7 scanctorum B 8 que B 10 laboris om. T 11 meam om. T dispoaitione benigna T, b. dispensatione B 12 effecta me] effectum B reue. late T1 conloquio] finit adG. B ) [*]( VIIII. 15 epistolares B rapantor Lx 16 oupiosius B cum T 17 quod ex dem T corr. 18 suffragantem L 19 siquis B 21 germin Bl 22 confirmis B 23 uellos om. in ras. 6-7 lilt. T )

inebriante non sorbuit, dicas rura diffundere. tingunt alii linguae murice quae nullus ad regalem usum fucus exhibuit, et discreti maris ignota cocleis lana solam lucem bibit eloquii: redditur dignum principalibus indumentis quicquid in uili munere relatorum uerba colorauerint. sed ab huiusmodi urbanitate uires me pariter et uota subducunt. nulla clarioris suci stamina per me splendore rutilabunt: nemo dictum de aliquo inueniet quod in eius actibus non agnoscat. hinc pudori meo uel proposito manum porrigo, quod illi praeuium inpendo oris officium, qui ad notitiam uestram rebus bene gestis occurrit. Venantium Y. C. loquor idcirco a me paginale inpetrasse obsequium, ut in se oculos uestrae magnitudinis inuitaret, ne eum inter curarum moles contingeret ignorari. sunt illi suffragia sua, per quae inter susceptos uestros mereatur adscribi. exhibuit uobis modestiam religionem innocentiam, quibus penetralia. serenae mentis comitibus introiret. exuberant, mihi credite, apud eum insignia quae fouetis: non laudatorem me continuo in eo probabitis fuisse sed testem. uos, mi domine, perlatori dignationem principe loco tribuite, ne uir bonus nouitate turbetur: liquido aderit partibus suis et uitae opibus pensabit damna uerborum.

X. TRASIMVNDO V. I. ENNODIVS.

Non temeritas me ad paginale duxit officium, quando adomnem communionem subditum suum regiae stirpis germen inuitat. est enim haec claritas dominorum inserta natalibus, ut culmina sua dignatione subliment. uultis quasi aequales tractare [*]( a 1 soiboit B tingoant BLV, tingant PTb; em. Sirm. 2 muricae L ezibuit TV 3 cochleis Tb solum T1 5 me nrbanitate uires LPTfb 6 uotata B clarioris (clari in ras.) B sncci T, faci Pb 8 hinc] huic T ut uidetur 9 preuium B 10 notitia B Q. C. V, uc BL, uero T, nunc Pb 11 loquor L a. l. m. ant. iccirco T imperasse L 13 ignoraret Tl 15 penitralia B 16 credit B 17 fouetes B1 20 peasaait B aerborum] fiait add. B ) [*]( X. 22 Y. I. om. T 28 ofm T 21 comuniooem V 26 dignatione (tione s. I. m. 2) T )

famulos, ut ab ipsa uobis per amorem condicione plus debeant. unde, piissime domine, obsequium exhibens cum generalitate soluendum significo me ad aliqua suggerenda perlatorem praesentium destinasse. uos effectu donate supplicem, quia spe fultus precator accessi.

XI. ENNODIVS LVMINOSO.

Qui amicam conscientiam manifestis pandit indiciis, tollit otium quibus gratiae praestiterit dignitatem. uix enim feriata sunt ora eius qui consueuit audiri, quia magnum dispendium pudoris est uerborum retinere beneficium, ut dum linguae parcimus honestatis prodiga frons laboret. uos me garrulum fecistis, qui preces meas consuestis admittere. sed ne praestanda circumloquar et epistulae prolixitate inpetranda suspendam, ad rem redeo. sublimis uir Laurentius reditus sibi debitos, quos ecclesia Romana facta cum auctore eius est pactione pollicita, a domno papa asserit sub nescio qua oppositione denegari. in quo negotio fauorem per me uestrae defensionis inplorat, ut rem, quam debetis legibus, uideamini exhibere diligentiae et illud crescat affectui quod denegari non licet aequitati. uos hanc rem iuxta desideria mea tribuite, ut quantum nominato uiro commoditatis accesserit tantum me muneris accepisse confitear. salutem ergo dicens spero, ut circa munia litterarum nec sincerus amor uacationem accipiat nec facundia totius orbis celebrata testimonio conticescat. [*]( 1 per] pro L amore Lx conditione BLTV 2 dne do\'mine L 3 saggerendo B 4 effectil B saplicem F, gupplicere TI 5 praecator L accessi] finit add. B ) [*]( XI. 9 prestiterit B , uix] uox L 10 st B, eint Sirm. eius qui BPb, qui eius LTVj eius fort. expungendum, cf. Wiener Studien II p. 241 audiri (diri in ras.) B 11 benificium B 12 prodigia L ! 13 consuistis B, consueuiBtis Pb prestsnda B 14 et in mg. add. B 15 reditos B, redditus T 19 legitibuB B diligende T 20 de negari B 21 iusta Tl 22 adcesserit B accipisse B 23 munia (ia in ras.) L 24 sincer B 25 orbis B celebratja B a in mg. add. conticiscat B )

XII. ENNODIVS IOHANNI.

Natura partum est, ut cura migret in gaudium et mutetur querela praeconiis, quotiens cupita tribuuntur. incertus animi fui quid sibi uellet sublimitatis tuae tam longa cessatio, sed cum potiri datur optato, ipse pro partibus tuis honestum excusationis genus inquiro. uide quid faciant serena diligentiae: quasi totum mihi ex sententia fluxerit, ita simplici munere placatus errata concessi. habes unde pii amoris formam possis adsumere et circa amicitiam constantiae exempla mutuari. me si sequeris, nec plura te a coniunctione peccata retrahunt et unum benefactum sodalis tui culpas absoluet. me silentii, frater, me obliuionis incessis ? ubi erat iste animus, quando nec promulgata conloquia meruere responsum nec ad stili imperandam sollicitudinem praeuius existebas? ubi fuit inabstinentia tabellarum non circa omnes in Liguria custodita ? multis a desiderio tuo peregrinantibus in solacio doloris mei paginas exhibendo, et mihi taciturnitatem continuasti et illis praebuisti contra uota conloquium, quia est ista humanarum rerum ratio, ut pro magna cognatione par studium semper existat. cuius ordinis immemor uoluisti sociare quaedam imperita cum litteris, putans coire posse in affectum toto calle distantia. quid promouit suada oratio tua elucubratis concinnata sermonibus, quando bonarum artium nescios appellabat amante posthabito? sed hinc alias: nolo excessuum multitudinem relegare, qui breui satisfactione delinitus sum. nam parcitate in eloquendis illis usus fueram, nisi nosse uos crederem de offensis illud remanere [*]( XII. 4 quaerilla B preconii T 5 neUit B 6 pro om. B 8 Jmibi om. T manere L ut uidetur 9 abes B poBsi L 11 retrahunt (supra ra ras.) B 12 absoloit fori. frs L 15 preuius BL 16 ligorias eostoditor B 17 pere- " ■ ; D grinatibus B solatio LTVj in 8. pro in snstentatione dictum ui- detur, nisi forte non eolacio uei solacia (om. in) scribendum est m exhibisti"_ T u s. I. m. 2 18 prebuisti B 22 core ponae Ll tota T1 promouet BLPTVb, em. Sirm. 24 neBcius B 25 excess∗um L religere BLPTV, relegare b, em. Sirm. 26 de- lenitus B 27 no seuos L )

quod tegitur, [etj quod in uocem erumpit amoueri. domine mi, precor, ut posthac ad ea quae male haberi didicisti non tamquam emendationis contemptor adspires, sed crebro mihi dulces paginas dirige, ut crescat dos facundo, dum seruat sacramenta concordiae.

XIII. ENNODIVS CONSTANTIO V. I.

Seruat magnitudo tua circa amicos et cultores proprios illud quod sibi iungit ad gloriam. dum enim memoria dignos ducitis, uos probatis. nam diu in consolationem scripta suscipiens, absentiae uestrae damna suspiro. o artificem scientiam bonis caelestibus institutam! ne liceat aliquid prolixae sequestrationi de affectu decerpere, praesentantes sacram imaginem litteras promulgatis. nouit deus discussor sensuum me culminis uestri recordatione macerari et nullum inuenire de optimi uiri peregrinatione subsidium. reddo tamen epistolari cura salutationis obsequium, et dignationi uestrae gratias referens fratrem quoque meum Iohannem per uos mihi restitutum esse confiteor. cuius hactenus in obliuione mei silentium quid gereret non tacebat, is nunc uestro mihi reformatus affectu ad abiuratam stili curam reuertit. rogo tamen uos ut maturetis reditum aut si felix mora detinet, dilectionem manifestetis adloquio. [*]( 1 et tndusi rumpit L mihi BL Y 2 posthanc T adeo add. in mg. T m. 2 qaae] q; L habere B didicisti L di s. I. m. cmt. 8 contemtor B, contempto T1 oredo T1 4 sacramenta seruat T 5 concordiae] finit add. B ) [*]( XIII. 7 V. I. om. T 8 tua tua B cultores Bb, saeculares LPTV et Sirm. 9 enim B, enim nos LPTVb 10 ducetia LPTlVb, docetis B probates B1 consulationem B 11 ∗∗abstinentiae (Ii? eras.) B supiro V in ras. m. 1 12 prolize LT 13 presentantes B 14 prouulgatis B senseum B, 1. sens∗um L cuminis L 15 uestri — I. 18 ioannem alia man. exarauit in T 16 epistolare B salutationis T s. L m. 2 17 uestrae gratiam LPYb, nostre gloriam T 18 quoque om. T ioannem q per T 19 cui|ius L obliuione scripsi, obliuionem BLPTVb 21 maturites B 22 decinet B manifes∗∗tetis L adloquio] finit add. B )

XIIII. ENNODIVS FAVSTO.

Quae saepe mediocriter gratis inpensa sunt quotiens exhibentur uerba coniunctis, quicquid fauori obsecutum est sereno mancipetur affectui. non depictis amorem mentitur alloquiis qui perlatori caro reddenda dominis scripta conmittit. in sublimis et magnifici uiri Panfroni mei conmendatione ore feriato mens dictat epistolam. nescio enim in quale culmen merita apud me uiri, quem sum praefatus, extollam, in quo linguae macies debitum pectoris nequit exprimere. sed abdicandum esset mihi, etiam si subpeteret, facundiae lenocinium, quia pauper sermo uberem diligentiam rectius confitetur et si eleuamus per effusas paginas illos, quos arcana nesciunt, iure tribuenda amantibus in artum tabella concluditur. causam ergo modici sermonis elocutus foederatum fratrem quam quam paucis uerbis insinuo, tamen multis obsequiis, ut iutus magnitudine uestra, in negotio suo circumstrepentium aliquando uideatur superasse conmenta. quod restat, famulantem salutationem exhibens me ualere significo, si tamen prospera uestra certis indiciis mihi dispensatio superna concedat.

XV. ENNODIVS FAVSTO.

Procliuior ad inpetrandum uia est, quotiens a religioso aliquid exigit abiectio deprecantis: coactus enim praestat affectum qui miseriis supplicis inuitatur: non potest adferre obuias manus cui imperat propositum adflictos audire. perlator praesentium [*]( XIIII. 8 quotiens quotiens B 4 quodquid Bl fauore b 5 affectu Pb est T s. I. alloquis B 8 necio B, nescia T1 5 affectu Pb est T s. l.alloquis m 10 nequid B esset mihi] esse uidetur Pb 11 subpeterit locinium B pauper ex semper T m. 2 12 uberam L 13 archana LPTV 14 arcum Tl 15 foederatam Bl ut uid. quanquS L 17 circumstripentium B 20 concedat) finit add. B ) [*]( XV. 23 relegioso B 24 preetat B 25 meeeriie Bl suppliciis T 26 inperat B )

auito se cespite deflet abiectum, qui spei suae residuum in uestro ponit examine, ne aduersarii eius potentia de lucro et securitate gratuletur. uos legum sacramenta, uos defensio respicit submissorum: ego partes meas conmendatione muniui. uenerabile ergo nomen augete beneficiis, quia dum iusta tribuitis, nec illa quae ad misericordiam pertinent posthabetis. domine mi, reuerentiam salutati accipiens, ita precibus meis effectum tribue, ut proprium desiderium, dum honestas adseritur, possit impleri.

XVI. ENNODIVS AGAPITO.

Iure responsum multiplicibus posceretur alloquiis, si non ingratas extitisse paginas meas magnitudinis tuae silentium testaretur. clamat enim taciturnitas uestra garrulum displicere et nouum uindictae genus, ut opinor. inquirit, quando se non uidet promouisse, quod siluit. agitis epistolari abstinentia, ne ab inperitis ad uos scripta mittantur: ademptus tamen est effectus. prouidentiae uestrae profutura tractate: crebrior factus sum in scriptione contemptus. sed breuem sermonem decet exhibere eum, qui magna doluerit. cultorem uestrum fratrem meum Panfronium epistolaris apud culmen uestrum cura comitatur, cui quicquid gratiae concessum fuerit me quoque inpensorum uinculis obligabit, cui etiam aliqua de Vicariae dignitate suggerenda conmisi. uos petitionem meam ad effectum perducite, quia adsum partibus meis, quotiens apud emendatissimos hominum cogor subire testimonium, dum certis exhibeo. [*]( 1 abieotum deBet T residuum] al. remedium P in mg. m. alia 2 et ** B 3 sublimissorum B 4 muniui om. T 5 iusta (a ex c uel cc corr. m. 1) V tribuistis L\'Pb 6 posthabetes B mihi BL V 7 saluti T\' 8 imperi L; finit add. B ) [*]( XVI. 10 acapito L 11 poscentur Tl, poscetur L1 13 di- 1 spicere B 14 inquiret B 16 ademtus B 17 affectus Pb tractare Pb 18 contemtus B 19 uestrum] uero T 20 apnt T 21 quicquid (quic 8. I. m. 1) V, quidquid B quoquo B impensarum b, al. IpSafl P in mg. m. alia 22 obligbit L uicariae (caria in raa.) Y 23 cdmissi L1 25 oertis] al. disertis P in mg. m. alia elhibeo] finit add. B )

XVII. ENNODIVS DECORATO.

Recte creditur enuntiatrix esse lingua penetralium, quae latentis secreta animae ad lucem uocat eloquio: nesciretur amor pectorum, nisi illum sermo proditor indicaret: iure ueterum sapientia epistolis usa quasi clauibus repositum per eas uulgauit affectum. tracta est in testimonium scriptionis mens testata diligentiam: mutari caritatem non licuit, quam desiderans pagina interueniente promisisset. huic me ego consuetudini uel legi potius mancipaui, adserens litterarum fide quid de magnitudine tua sensibus inoleuit. uos si mecum pari cura in deuinctionem conuenitis, si fida interpres amicitia se aestimans uotum uidet alterius, responsum deferens tabella significet. ego munera salutationis inpertiens deliberationem meam non tamquam uerborum auarus occului.

XVIII. ENNODIVS FAVSTO.

In adserendis quibus suum non denegat honestas plena suffragium multiplicibus non utor adloquiis, ne prolixus sermo tamquam a negaturo uideatur inpetrasse beneficium: soletis enim quae poscenda sunt precibus anteferre. ad sublimem et magnificum uirum Opilionem parentes eius in Africa consistentes direxerunt certam diligentia inspirante personam, qua ad patrium solum remeante hoc mihi muneris praefatus iniunxit, ut ad magnificum uirum Agnellum pro commendatione suorum a uobis [*](XVII. 3 lingua esse Pb 5 peccorum Tl indicaiet∗∗ L 9 promisit P*; promisit. Et fort. consetudiai B 10 quod Pb 11 inoleum T1 12 diuinctionem BLPV conuenitis scripsi, conuenientes BLPTVb si] se T* int∗erpres (a fort. eras.) L 14 imptiens V, impartiens b 15 occului] finit add. B j ) [*]( . i XVIII. 18 asseruendis T 20 uidetur B eolites B i . 21 sablimen T\' 22 eus L, om. T affrica T 23 dirizerant B 24 remeante (mea corr.) L prefatis L iniunczit B )

scripta mereatur. quam rem, emendatissimi hominum, non negabitis, non contenti benignitatem uestram solos in Italia positos agnouisse. nunc obsequia mea litteris reddens causam scriptionis uerborum conpendiis indicaui. uos dicenti pauca praestate praecipua.

XVIIII. ENNODIVS APOLLINARI.

Producendo circa amantem uestri silentia ad absentiam corporalem animum transmisistis: retinendo paginas in inmensum creuit quae hactenus diuisio nil ualebat. res eo rediit per abstinentiam tabellarum, ut ueteris aeui prouidentia conferat nil amori. rancescit caritas, quam uerborum auarus despicit uentilare: sine cultura est diligentia in usum non reducta per paginas: stili frequentia uiuaci pabulo insitam pectoribus nutrit amicitiam. facilius, frater, fuerat desideriis meis te nullo tempore cupita tribuisse, quam saepe indulta subtrahere, quia otium corda nesciunt, quae cibis dulcibus pastor artifex inritasti. aliquanto enim tempore continuando scriptionem inmemorem me sequestrationis effeceras, dum effigiem uenerabilem placido inserebas adloquio: at nunc commeantium uacuas manus nudus inquisitor inspicio. ego tamen nolo errore meo alienas culpas adserere, ut quod factum doleo admisisse conuincar. accipe ergo, emendatissime hominum, desideriorum solacia per caelestem gratiam absentibus adtributa et perlatores, si mei estis memores, subleuate, ut nesciant peregrinationis [*]( 1 mereat** L 2 contempti T solos T*Pb, solus BLV, solas uel sola T1 5 pcipua (p ex pre corr. m. ant.) Lj finit add. B ) [*]( XVIIII. 8 aestris B silentia] laetitia B 9 retendo L1 ) [*]( 10 nalebit Ll 12 ranciscet B, rancessit L, ranceBsit T et Sirm. 18 dispicit B 15 amitidam T fater L 20 nnerabilem B ad B 21 aspicio V 22 quantum T quod 8. L m. 2 amisisse T 23 accipergo B 24 solatia LTV perlatoris T1 25 mei si V mei estes B, estis mei T mei si es|tis memoree L transpositionis signa add. m. tmt. esciant Tl )

incommoda, dum nominatis patriam commendatio amica contulerit. quibus remeantibus nuntio me uestrae ualitudinis subleuate.

XX. ENNODIVS IVLIANO V. L

Exercetur bonum diligentiae scriptione multiplici: linguae enim indicio animorum secreta panduntur. adsiduis curam inpendit adloquiis qui otium amore commutat. haec sunt officia, per quae tacitus innotescit affectus. familiaris perlator, nisi reddendas culmini uestro paginas accepisset, me oblitum reuerentiae debitae testaretur. nescio enim esse caritatis neglegens nec partam labore gratiam quieti seruiens effugare. multa debeo uerba foederi, sed ad breuitatem cogit epistola. uale, mi domine, honorem salutati accipiens et circa me adultam serua dignationem. sic bono in medium adscitus reipublicae de felicitatis tuae diuturnitate gratuleris.