Epistulae

VIIII. OLVBRIO ENNODIVS.

Dum fauos loqueris et per domos cereas eloquentiae nectare liquentis elementi mella conponis, peregrinum labiis meis saporem epuli diuitis infudisti, Herculei certaminis et triumphalium Antaei casuum faciens mentionem. sic se equidem exercita litterarum gymnasiis palaestra dilucidant, sic madefacta studiorum oleo loquendi se artificiis oris membra submittunt. sed noluissem fateor illius, ut aiunt, pugnae commemoratione morderi. Antaeum fabella senior, ne elisus uinceretur, matris solacium, postquam coepit non cadere, loquitur perdidisse: qui per callidi hostis fabricam fertur stando esse superatus et in pectore animam posuisse certantis. res scilicet digna memoratu, sed amicitiarum indigna proposito. nos nempe memini foederis certamina suscepisse, sed per quae mutuae uincamus caritatis officiis, ut dum inter huiusmodi luctamina nitimur, et uinci [*]( 1 eam B, ea TYb, et L, eum P epistola PT, epistulam BL V b nolis V corr. m. 1, nolis L 2 bonae B me om. B 3 per culiaribus B benificiis B 4 quo ex quem L in ras. corr. m. rtc. 5 attollat LPTV ) [*]( Vim. 7 olibrio T 8 fauos B corr. PT*, fauus B1LT1 Vb re loqris T re s. l. m. 2 pr L 9 linquentis B componis LT V 10 saporem V praeter I in ras. m. 1 aepuli B triumfalium V 11 anthei BLPTVb quidem L 12 gemnasiis BLV1 (e in i corr. m. 1), gignasiis PT palestra BLT 13 loquendi se scripn, loquendis TV, lequendis L, loquendi W- BPb artificis V corr. m. 1 15 orderi L antbeum BL PTV fauella B, fabula Sirm. uinceretur scripsi, uinceret BLPTVb 16 solatium L V cepit caderenon T 18 digna om. V (add. m. pavMo recentior), dedala B 20 cartamina federis T )

ambo optemus et uincere. nobis per communia pectorum secreta uiuendum potius quam obeundum est, matris ecclesiae ope sociatis, quae utrosque, ut uera loquamur, fidei ubere lacte pascit altrici. cessent anilium commenta poetarum: fabulosa repudietur antiquitas: status innocens ruinae nequaquam misceatur alterius. nobis, si placet in nouellum usum maiorum exempla reuocare, potius Pyladis et Orestis, Nisi et Euryali, Pollucis et Castoris, si nihil his clandestinorum actuum decerpit obscenitas, conuenit gratiae meminisse uel fidei quos inter se ita concors animorum deuinxit aequalitas, ut horum duos expetitus cum amicis iuuaret interitus, alter amico uitam pretio suae mortis adferret. ista sunt digna memoria, quotiens inter nouos concordiae nexus udo, ut ita dixerim, animorum libro cespitibus ualidis fetura nobilis iuncta maritatur. illae mentes promittunt poma concordiae, quae quid in cultura. sudoris sit opus agnoscunt. gaudeo tamen, quod iam indissolubili societate moribus iungimur et ab ostio affectionis per examinis lancem caritatis incrementa pensamus.

X. IOHANNI ENNODIVS.

Vicem redderem, nisi oneraret diligentiam amici pectoris restituta laudatio. ne dum in praeconiis mutuum uidemur scabere, adulationis suspicione polluatur adfectio et amor currat in uitium, dum illud quod apud alios debemus facere nobis inconpetenter ingerimus. amantium enim ornamenta inter familiares paginas retinenda sunt, non loquenda, ne tantum [*]( 1 pectorum acripsi, pec**tormn B, peccatorum LPTVb 8 sociatifl scripsi, sociatu LPTY, sociata Bb ut Bb, om. LPTV 5 sta∗tus L -n: eras. 7 piladis T euriali BLPTVb 8 act∗ Lũ eras. 12 praecio LV 14 caeepitibus B ille LT 15 mentis T poma] bona Sirm. 17 ostio PT, osto L ) [*]( X. 21 honeraret LTV, honoraret B pectores L 23 adolationis B gaapitione T pollua∗tur L n eras. 25 incompetenter LT V ingerimus Sima., ingeremus BLPTVb 26 pagina..s L n eras. ) [*]( 2* )

conscientias nostras uacuis sensibus relatione laudis oneremus. sunt ubi bona tua, ut apud te propter adfectum taceam, amice concelebrem: in his, quae de profectu tuo sentio, religiosam tibi tantum debeo taciturnitatem. possem quidem uitia temporis secutus laudes tuas nunc inexhausta praedicatione reserare et totam paginam fucatis colorare blanditiis. sed absit hoc a proposito, facessat a moribus, ut quem mente teneo ista tantum uelim esse remuneratione contentum. tibi non delenificam orationem, sed uocem debeo castigantis. non tibi pictis uerborum inludens artificiis, sed totum profunda mente te retinens possem dicere: ad arcem scientiae sine tenerae aetatis praeiudicio peruenisti, summam perfectionis adeptus es, nulla debes cura distringi, sed bonis tuis tamquam locuples possessor ornari. sed haec, sicut praedixi, a me aliena sunt. ore te parentis stimulo, dico: sint licet grandia, quae in cano eloquentiae flore polliceris, ego tamen nisi de messe non gratulor, ut solet auarus agricola, qui ubertatem anni nisi in horreis non metitur. iam in te etsi non grauidas aristas, multo tamen uidemus lacte turgentes: iam prope ad aream uota perueniunt. sed plus timendum est, quotiens desideria nostra spes uicina succendit. labora ergo circa studia, lucem in conloquiis dilige, lectioni deuotus insiste, ut fructus eloquentiae multiplicium auctorum uentilatione purgetur. pulchra sunt quae scribis, sed ego amo plus fortia: redimita sunt floribus, sed poma plus diligo. salue, mi domine, et haec ea qua insinuaui sinceritate conplectere et amorem meum in admonitionis fide perpende. scito epistulas tuas nulli doctorum a me esse denegandas, ut quod me per inscitiam fugerit per eos, qui ad unguem docti [*]( 1 aaenas fort. oneremus B, honoremus LPTVb 4 debeo tan- tum T possim B 5 laudesta F inezausta BLV 6 et om. b blandiciis PV 8 uell* T, nellem B contdptum B 10 fflte te T tn ras. 11 retinens. Possem T possim B tenere BPT (re corr. in T), tenera LV 12 es otn. T1 add. + s. I. m. 2 13 locnpes L 16 polliceris T ria in ras. 17 agricnla B 21 succendit V, attccedit T ergo om. P et Birm. 28 purgitur B 24 plus amo T 25 quam T 27 epistolas LTV 28 inasc∗∗tiam L en eras., inscisciam T fugere B ) sunt, emendetur, et ideo ad scriptionis culturam multo sudore te praepara, ut uota, quae circa te pro uenerandi patris tui meritis et amore concepi, ad effectum sub hac claritatis tuae intentione perueniant

XI. CASTORIO ET FLORO ENNODIVS.

Amantem uestri gratia deberetis releuare conloquii et amicam diligentiam testimonio reserare sermonis, quia muta caritas pene obtinet uices ingrati et per paginarum abstinentiam intercipitur uis amoris. absentum animis sola litterarum medetur oblatio, quae quodam mentis artificio pingit scriptione quocum loquitur. haec apud uos superuacuum putamus adserere, quos instituta nobilia acuunt, quibus praesto est sanguis doctrina consortium. nihil est bonarum artium, quod nescire sine neglegentiae culpa possitis, quos post lucem natalium Romanum decus Faustus instituit. ergo magis fatendum est me non mereri quod postulo, quam uos nescire quid debeatis offerre. domini mi, salutationis debita effusissima humilitate persoluens precor, ut tandem aliquando non inmemores admonitionis et foederis rescribatis, circa quae opera pigros uos esse non conuenit, quia nec conuersationi uestrae sancta conscientia nec uber sermo potest deesse conloquiis. [*]( 2 praepara. L t? eras. 3 affectum T 4 perueniunt T XI. 7 reuelare L 9 poene optinet B uieces B intercipeturB10umB,etabeentiumPb;absenntium-litte- cipetur B 10 abientem B, et abeentium Pb; absentium — litterarum T in ras. m. 2 11 artifico L scribtione B quocum scripei, quod LPTVb, quos B 12 asserere TYb 14 ne- Ui gligentiae T et sic saepius 15 positis LT, poBsides B tis 8. I. m. rec. (Schotti ?) post lucemj p\' luce B 16 me—quod T in ras. m. 2 17 postolo Y corr. m. 1 18 domini] dum Pb mi scripsi, mihi BLTYb, uichi P efifnauma L, et effusissima B 19 inmemores T mores Mt ras. m. 2 20 pigrus B )

XII. AVIENO ENNODIVS.

Si quaeras, cur silentio uestro multata non reticet prodiga frons pudoris et male interpretando inpudentia uocetur affectio, si garrulitatem meam fructu dicas cessante debuisse conpesci: ego te, inlustrissime hominum, illa quae in familia tua domestica est sinceritate conuenio, ego foederatam promissionem quasi obsidem mentis amplector. doleo quidem procuratas longi causas silentii, dum et caritas et necessitudo neglegitur: sed quia me totum sibi amor tuus uindicat, adhuc credo excusationem posse recipere quod fecisti et purgationis tuae in hac parte causas aestimo esse, quas inuenire non possum. in bona te ualitudine degere uoti compos semper audiui: sudorem tuum circa ornamenta generis saepe epistularis alloquii luce tersisti. nihil praeter contemptum monstrat, quotiens taciturnitas non habet necessitatem. ego tamen spem de responso capiens semper scripsi et sub quadam claritatis tuae praesentia legenda dictaui: uisa est mihi, dum loquor, pagina mea te reddidisse, te sapere et tuis picta imaginibus uerba conferre.. quid esset in epistula tua dulcedinis, si eam daretur accipere, quaeso diligenter expende, quando licet a nobis procedentia, tamen quae ad te ueniunt uerba conplectimur. iam, rogo, ad adfectum scriptionis erigere et ariditatem meam conloquii fluentis infunde, ut quid ministerium meum a deo ualeat inpetrare cognoscam, si epistulas tuas aemulas paternae [*]( Xll. 3 a silentio Pb et Sirm.; a incbtait Schot. muliata non retioet T tata non reti T in ros. m. 2 prodigia L1 5 ces- sante L prtus s in ras. fort. ex n corr. compesci LTV 8 praeparatas Pb 9 neglegetur B, negligitur T sic fere semper 10 nendicat PT 11 tne purgationis T 12 causaepoesum T in rca. m. 2 13 degerere B 14 epistularis BVl (u in o corr. m. 1), epistolaris LT 17 scribsi B 18 loquor pagina mea T or pagina mea in ras. m. 2 20 aepistula B, epistola LTV et sic rdiquis locis plerumque dulcidinis B 22 tamen non TV cdplectimar uerba T 23 affectam te T scribtionis B eloqaii T et P m. 2 supra colloquii 24 adeo P1b impetrare TV 25 aepistulas B aemulas V 8 partim ita rat. m. 1 ex e ut Midetur corr. paterne B )

perfectionis accepero. nolo metuas, quod illum formidandum doctissimis loquor et quasi ante oculos tuos in exemplum elocutionis adduco. peritorum mos est medicorum in uenis deprehendere uires corporum et de successu hominis digitos interrogare. nec aliter incipientium possunt ingenia cognosci, nisi ut qui non debent tenerae adhuc aetati robustas declamationes inquirentes de futura ubertate laetificent et messem peritiae in radice manifestent. domine, ut supra, salutationis honore et reuerentia soluta spero, ut mei te esse memorem si meritum non ostendit, saltem inportunitas mea, quae est indefessa, significet.

XIII. AGAPITO ENNODIVS.

Male est animo, postquam magnitudo tua aequi obseruantissima et amicitiarum tenax in hanc meae obliuionis se uertit incuriam, ut diligentiae inmemor bona melioris saeculi, quae accesserunt de profectu honorum tuorum, fama potius quam felici epistula nuntiasset. ubi sunt illa sanctae conscientiae tuae in conuersatione ueneranda penetralia? quando inuenire potuisset relatu digniora animus de amantis hilaritate sollicitus? sed quaero, ne malignorum quispiam austrum floribus aut petulcum animal rosetis inmiserit. numquam enim sine offensa amicis prosper euentus absconditur: a commotione euenit longe degentibus tacere quod gaudeas. procul a moribus uestris malitiae facessat obscenitas. puto bona uestra me meruisse [*]( Q 1 accipero BL formidandam V eorr. m. 1 3 depręhendere i. L 5 incipientum Sirm. cognosco V corr. m. 1 6 tenere B, tenerea L 8 manifestetnr Tl utuidetur 9 soluta scripsi, solita LPTVb, saluta B, saluto coni. Schot. 10 saltem Pb, saltim BLTV ) [*](XIII. 12 ennodius agapito TV 14 obseruandissima B 15 amititiaram Bl in hanc T in ras. m. 2 17 adcessernnt B 18 sancte B 19 conuersatione Pb, consernatione LTV, consernatione amoris B 20 relato B 21 quaero] uereor fort. ne] ne forte B floribus scripsi, fontibus BLPTVb, &1. fetibus P* in mg. 22 petnlcum animal T in ras. m. 2 23 prosper B er in marg. add. deuenit T. )

nescire, quia sermonis frequentia pensabitur tale silentium. decedentem a desideriis amicum nulla delenire potest cultura caritatis. haec quantauis, mi domine, nobilibus scientiae tuae uerborum pingas imaginibus, raro curantur malefacta conloquiis, et dolor, qui a re descenderit, sanari non potest per loquelam uix erit, ut scribendo deleas, quod scribere contempsisti. sed reuertor ad propositum, a quo numquam est, si miseretur diuinitas, discedendum. deo debeo, quod prospera tua te silentium procurante in Liguria primus agnoui. perdidisti fructum studiosae taciturnitatis: bonorum felicitas mundi lingua celebratur: ignorari non potest quod summis accesserit. in honoribus illa magis amplectenda sunt quae redduntur: male ad fasces adtollitur cuius mens inter curiae sidera lucis suae suffragia non agnoscit in titulis. uenit ad uos cana dignitas [sera], sed debita. uocauit eam lingua, quam sequitur: exegit innocentia, quam habuit quondam aetate coniunctam. sed iam redeo ad gratiam familiaris alloquii etiam post offensam. salue, mi domine, et quod in damno promissi foederis neglexisti restitue ubertate sermonis.

XIIII. FAVSTO ENNODIVS.

Nollem, fateor, morarum causas aperire, ne animus meus sera in pacem cum laetitia reductus maesta iterum relatione turbetur et habeam tristitiae meae rediuiuum in narratione [*]( 1 quia] qua B b; Qua sermonis f. p. t. silentium ? Sirm. 2 decidentem malim delinire Bb 3 mi BT, mihi LV, om. Pb tuae om. L 4 post imaginibus plus linea dimidia erasa in B malefacta T ta m ras. colloquiis LTV 5 re] te Sirm, discenderit B poterit Pb loquellam B 6 quod] quam T contemsisti BL V 8 discendendum L\'T, deecedendum B is male] alter add. B fasces ad T 13 attolBtur LPTV ourie inter T 14 sera inclusi 16 quondam] aurea condam B 17 etiam T in ras. m. 2 18 dampno L promiu* B ) [*](xnu. 23 meeta BLPTV )

principium. paene enim sibi debet angustias suas qui earum relegere transacta non refugit. quis ad calcem perductas anxietates suas reparet intempestiui necessitate sermonis P sed uobiscum mihi et cum proposito rerum fides est, quibus debetur in replications ex quacumque causa sinceritas. patior libens aculeos reuocati maeroris, dummodo ueritati nil pereat, et ne per uitium tenerae mentis paginam falsitate dehonestem, sponte fero quod refero. sancti episcopi patris uestri prope in dubium salus deducta me tenuit, in cuius aegritudine quamuis cuncta inlacrimaret ecclesia, me tamen specialis maeror adflixit, qui eius debeo plus amori. uidi pacem ciuitatis urguente discordia urbis nostrae limina transcendentem et ab oculis nostris quasi incertum aliquod aut uagum numen elapsam. sed sufficiat tristibus stricta narratio. iam ad bonam ualitudinem. sancti patris salus optanda et diligenda respirat. nam ubi mens mea ad stationem rediit, statim iussa respexit. pueros destinaui, qui fideli me de prosperitate culminis uestri uel totius sanctae domus relatione perdoceant. pendeo rursus et inter spem et metum dubia aestimatione distringor, cui necesse est de alterius parentis esse prosperitate sollicitum. quis ad curas meas se porrigat ? quis aestus aequiperare ualeat tali diuisione distracti? sed haec ad deum iustius reportantur, cuius clementiae est uota uincere supplicantum et fluctuantibus portum parare desideriis. interim ad usum reuertor querelarum. paginas uestras ilico me suggero subsequi debuisse et ad solacium meum uel propter recentem petitionem scripta prorogari, ne [*]( 1 pene TV debet sibi L1T1V1 (corr. m. 1 in LTV) 2 non re fugit V corr. m. 1 anxiętatea L 8 reparet (i. e. reparaNt) T 4 fldie B quibna T in ras. m. II 6 meroris BPTV, meroria eso memoria? L corr. 8 noatri Pb 9 egri- » tudina B 10 meror LV, mer.or T 11 urgente T discordie V a tupra acr. M. 1 13 nagum T s. l. m. 2 14 stricta T in ras. m. 2 19 atematione B 21 saequi perare B, equipare PT, aequiparare b 24 Bsum B quqrelartun L, quaerillarum B 25 soiadum PV, solatium BLTb 26 seribta B ) in ancipiti de profectione uestra animus meus pependisset auditu. sed hanc credo culpam scriptionis emendari posse frequentia. superest ut diuinitas a uobis ea indicari faciat quae iuuat agnosci. domine mi, effusam salutem reuerentiae uestrae dicens precor, ut quae mandaui suggerenda adipiscantur effectum.