Dictiones

XIII. DICTIO [QVANDO PATERIVS ET SEVERVS TRADITI SVNT AD STVDIA.]

Si nauta secundis flatibus feliciter humidi directum transit itineris, si bellatorem ducit successus melior ad triumphum, si per rhetoricos campos litterarum miles iudicis fit fauore sublimior: nostrum est hodierno die momentis paribus gaudere. de themate. quid mihi est cum ingenii mei publicata et degeneri paupertate ? ecce de susceptae dictionis messe ditescimus iocunda sorte, quando relatorem meritum relationis amplificat [*]( 1 cupit B 3 suggeritur] aaperetur B (sed m mg. ct fere ab- rasum) b 4 tuto b immutatione T reUgente Bl, a relegeute ud relegenda fort. 8 peoodibus B1 similis B1 quales B 11 conditio LTV 12 meliores Bl i T 13 remedia Tl ) [*]( XIII. Quando - studia. Scholastica aeptima inscr. Sirm., de Senero et Paterio inscr. Schottus; ituer. om. libri 18 iteneris B triunfum B 19 retorious BT campns B indicit L\' 21 thematae B quis L pullicata B 22 etoe B ditiscimus B 23 quando B s. I. anplificat B )

et actorem causa commendat. ubi est pauor, qui nos sibi propter inperitiae conscientiam subiugabat ? ubi frontis trepidatio,, usu et exercitatione fragilior ? obliuiscimur meriti nostri, dum claritatem loquimur alieni. nunc discimus potentes et alios esse, UOB facere, quando tantum et fama nobilis dat praeconi. nihil mihi cum dubiis. splendor laudantes inluminat et inmersos tenebris, si eius meminerint, sol recludit. sed rursus hilaritas iungitur cum pauore et fit socia exultationis trepidatio. quando inpar modicis sufficit in supremis? nam qui claritudinem non stili luce commendat obnubilat, et sicut ingenio facundorum crescunt modica, ita siccitate deuenustantur amplissima, et nisi aestimatis uiribus adgrediaris sarcinam, subiacebis. ecce Paterius et Seuerus, ornamenta curulium et parentiua uocabula purpurarum, eruditionem originariam in ipsis uitae praestolantur exordiis, dedignantes non studiorum diligentiam cum sapore lucis haurire, quos indiscretis temporibus diei natura donauit et litteris. pro quibus quid parentum decora, quid insignia uetusta nonus mentibus relator insinuem ? leuabor hoc onere, si fastus pro me, auditor, interroges : mecum centuriae, mecum campi sollemnis illa uociferatio, mecum Seuerum et I Paterium et aula ueneratur et curia: quorum quamuis familia meruerit scipiones et trabeas , seposita tamen ad tempus dote sanguinis, quod occasum per dignitates et post sepulcra nesciunt, moribus exegerunt. mentior, nisi uiuit Paterius in opinione doctorum et perenni aere formatus illam [*]( 1 auctorem T causa] creatura T 4 du V 5 fama] forma L 8 aotxa B 9 in modicis LT, immodicis V, et moiicis Ph sup̃mus L1 qui T s.l. m. 2 11 criscunt B sictitate B anplissima B 18 coralittm L 14 porpurarumB origenariam BV, origenaricn L 15 praestulantar B stuodioram B 18 lacu aurire B, haurire lucit LTV diei LPTV, die B, dei P (s.l.) b 18 inrigna L* nonos ex nonae B corr. laoabor BP 19 onere 6, onore P, honore BLTV faetos B b interrogis B mecum centoriae om. Sirm. 20 aollempnia T 21 pat̃riũ (r in ras. carr.) L uenerator B 22 meruit LTVh 24 sepulchra LPTV exigerunt B . aiaet B 25 perhenni T ) [*]( VI. ) [*]( 90 ) eloquentiae palmis nobilem inter peritos praesentat effigiem. horum prosapies adhuc quidem parua, iam maxima gemmata pubescentis flosculi ora praeferens, uocis praesidium, quod exhibebit, inplorat, hoc taciti poscens allegatione conloquii. iuuate paruulos, quos habebitis patriae mox parentes: inpendite praesidia defensoribus et pugnate pro teneris, ne maturiores aeuo subcumbamus pro uniuersitate bellantes. scitis quae domus pro generali calamitate desudet, cui debeatur pro communi securitate litatio, a qua fluxerit quod inter aduersa inter uos ciuilitas non uacillat. debet uobis origo nostra hanc tributariam functionem, ut semper nutriat patriae suae sine intermissione custodes. ergo si nota uobis sunt bona germinis nostri, inserenda suggerite, ut quod nitet in semine cultura melioret, habeat cespes radici obsecundans poma, quae tribuat non sunt peregrina, non fugitiua quae poscimus. si Eleis et Olympiacis conflictibus nutritur eculeus de parentibus aestimatus, nos adhuc proficientium creatorum muniamur exemplis. uobis tantum praebuerunt obsequii res secundae, quando propugnatorum uestrorum et adolescit posteritas et adhuc patris auique tutela non deficit. ergo his stimulis incitatum, doctor. uenerabilis, suscipe uniuersorum uoces afferentem et genitalis soli allegationibus benignam praebe conscientiam: respice de te iudicia nostra et eleuatus consideratione meriti parem te multorum forma sententiae: labora ut munitio nostra te instruente solidetur et, ne inimica arietum uincat inpugnatio, tu muris patriae studiorum arma coniunge. scimus quorum [*]( 2 horum Sirm., morum libri 3 pubiscentis B Ius- coli B 4 tatici L1 ut uidetur alllgatione B 6 iubate B 6 maturioris B 7 scites B 8 desudit B debeatur (r ita ras.) B 9 litacio B 12 intermissionee T1 14 habea B cespis LPV, oispal B obsecundas L1 15 heleis LP TY 16 olimpiacis LPTV 17 proflcienciam B 19 adoliscet B pcosperitas L 20 totela] titola B deficet B stimalis BT, stimulisstadiis LV (nisi quod studius L1 exh. uidetur), stadiis Pb 21 et — nostra om. Sirm. 22 alligationibus B 24 sententis elabora PTV, seientiae labora B maio B in te L instruente*** L, sustinente Sirm. ) tibi suboles committatur: prouide ut quod natura ualidum peperit confortet industria. ducis erit, non originis, si de uiri fortis stirpe editus habeat inter bella formidinem. sufficit te sic instructionis tuae sudore crescere, ut praesentes pueros formam ueterum fortis optinere. sed dicas forsitan: licet te professio sanctior urgeat, me in istis non habet cura postremum. ego sum, cui Paterium filium mater et uirgo sacri fontis aluus effudit: ego in animae eius secunda natiuitate aut recreatione sum genitor. ergo peculiaris eruditionis eius me prouisio respicit, cuius pater et inter caelestia sum uocatus.

XIIII. DICTIO IN LEGATVM QVI PATRIAM HOSTIBVS PRODIDIT.

Si excellentius crimen est, quod digna ueneratione persona conmiserit, habetis, iudices, in uno homine duo diuersissima et proditoris meritum et sacramentum legati. sed uincitur in ipsis uox superata primordiis: facinus uix credo, quod arguo. quis aestimet in uocabulo integritatis consummatam cecidisse perfidiam. cogimur dicere, quia nil mali aut proditor metuat aut uerus legatus admittat. quid accusationi meae pro innocentia nomen opponis? insequentem posses effugere, si esses meritis quod uocaris. nemo cautius malus est quam qui absconditur sub appellatione pietatis: tutum est iniquitatis [*]( 1 sobolee LTY comitatur LT1V proinde Pb, om. Sirm. 2 dncit B origenis B 3 ueri B styrpe BL sufficet B 5 opitinere B lacet Ll 6 sancti*or (t eras.) L, santior Tl 8 saluus B, alius L nlnatititate B 9 eius om. B 10 respicet B eelestia B.. ) [*]( .\'XIIII. 14 tradidit T; Controuersia prima inscr. add. Sirm. 19 cecidisse* (t cras..) L 20 quia] q T 22 pouea Pb, poHis BLTV essis B1L1. 23 meritas b nocares B 24 piaetatis L,.. ) [*]( 80* )

exercitium, quod honestatis tegitur indumento. facessat propositum praestigiis potius quam mente constare: eneruata defensio est, quae nudi honoris nititur nihil ualitura testimonio. ut nocentior, contra patriam existeres, uiam tibi consilia nostra pepererunt: nos egimus, ut fortior hostis, dum propugnatorem quaerimus, appareres: non sentiremus quae inrogasti patriae inimicitiarum pondera, nisi sumpsissent ab amicitiarum religione principium. externis aduersariis sine labore congredimur: inerme pectus inuenit qui de gratiae fruge in affectum prorumpit inimici: egimus foederis tempore, ut generalem aduersarium quid grauaret patriam non lateret. iste enim. cognitorum splendidissimi, si neglegentius in suscepto functus officio per animi taedium sociorum commodis institisset, capitale mereretur exitium: quale est enuntiasse hostibus interna patriae, pro quibus segnius certasse sacrilegium fuit? quibus sunt expianda tortoribus, quando illud perdideris, quod nefas est non iuuisse? quantis colorum uarietatibus et urbanitate letali ad hoc perductus aestimatur, ut legati personam putaretur inplere? solet uirtus, quae innata non fuerit, cura et nutrimentis institui et transire in affectum quod feceris. studio falsitatis: usu honestatis robur adipiscitur qui bonum sub diuturnitate mentitur. seruasses adhuc beniuolentiam captiosam , nisi inspexisses laedendi callem legationis claue reseratum. tale est, ac si aegris sub febrium iactatione languentibus adlaturus salutem curator adueniat et animam in. penetralibus suis sub medicinali specie exclusurus inquirat: quis, rogo, huic non pandat secreta uitalium et in quibus adhuc locis uigor subsistat adnuntiet? facilis extinguendi ministratur occasio illi, a quo sanitas postulatur. sic te, inpurissime hominum, aduersus nos intimorum reseratione [*]( 4 existeris B 5 peperant L pnrgatofem L 7 inimieiarum L 11 graueret Ll 12 si] sine L 18 conmodis B 16 prodideris fort. 17 iuui*sse (a eras.) B, iuuisset L 18 laetali B, loetali LV 20 et transire—falsitatis om. Bl add. corr. in mg. inf. 21 robor BLT1V 22 seruasris B 33 copiosam T* 24 reseraram L iactione T1 96 snia B s.l. 28 extingendi B 29 ministrator Lb 80 hominum Pb, omnium BLTV ) muniuimus. ei uestro nunc, cognitores, pendet arbitrio, si qui peccatis uicit uniuersos non debet omnes reos superare suppliciis. nascituras in posterum culpas incidite: eueniet ex unius cruciatu generalitatis emendatio. genus pietatis est circa hostem patriae esse destrictum, ne, dum prouocetis parcitis, ad incrementum uitia prouocetis.

XV. DICTIO IN NOVERCAM QVAE CVM MARITO PRIVIGNI ODIA SVADERE NON POSSET VTRISQVE VENENA PORREXIT.

Adest, iudices, nouerca, quae ut satisfaciat odiis, non parcit affectibus, quam ne priuignus euaderet, elegit miscere eius casibus quem dilexit, quae saeuissimarum more beluarum de confusis mortibus tesseram fecit, dignos leti sorte aestimans quicumque cum inimico illius potuere trucidari. ruptis repagulis accepit furor eius exercitium, quasi neci deputatum perimens quicquid occurrit. generalitati perniciosa esse desiderans, nisi defecissent toxica, adhuc ira crescebat: hausta sunt a duobus uenena quae repperit: quod in aliorum seruaretur exitio non remansit. heu! quemadmodum gemuit defectum poculi, cum cadauera pauca conspiceret, indignata sibi quod de funesto liquore plus defunctis, quam quod occideret, dedit. quaesiuit de extinctorum uisceribus pretium [*]( 1 cognitoreB pendet Tb, pendit LPV, «plendit B 2 uieet B reus B 4 emendacio B plaetatis L \' 5 districtum PT parcits PT20, parcetis BLV, paretis T1 i. ) [*](XV. 8 que B, qui 6 9 posset t, possit BLTV \' 10 porrexit) Controuersia seconda inscr. add. Sirm. 12 preuegnus L , 13 seuissimarum B 14 laeti B, loeti LV 15 poture L 17 perims Lx occurret B, occurreret coni. Schottus generalitate L 18 aufta B 19 ad nobis B reperit LT ,20 gemut B 22 fenesto B 28 quesioit B ,\' - )

mortis alienae, si licuisset, abstrahere, ut plurimis per guttas fata dispergeret, ut animarum penetralia uirus nobile possideret. ante experimentum perniciosus effundebatur humor in poculum: fecit eam quid perdidisset agnoscere, postquam de sucis abundantibus pauoos extinxit. ubinam gentium fuit animus coniugalis diligentiae ? ubi maritalis sacramentum copulae ? plus egit priuigni quam tori recordatio: dum inmanitati obsequitur, effugatus est uiri praesentis affectus: credidit in quocumque uiuente priuigni remanere posse substantiam. lucem uoluit profana confundere et humani generis messem mundo labente succidi, quicquid in occasum potuit ire praecipitans, ueternis Erebi legibus diem nostrum cupiens scelerata submitters, ne illum uel post inferna odiosus inspiceret. quantis gradibus et profectu scelerum ad uenena descendit? diu exitium distulit, quod aliquando in tormentis constituto ingessit uice beneficii. ante flagris fame frigore inimicum corpus adflixit: postrema est in nouercali indignatione necis exsecutio. uellem in accusatione, iudices, diutius inmorari, nisi facinerosae poenam prolixior lingua differret. nolumus quas peroranti conceditis ut addicenda in luce mereatur indutias. quotiens, scelestissima feminarum, subdolis priuignum fouisti (matrem) mentita conplexibus? quotiens innoxiis potionibus egisti, ut de manu tua mortem securus acciperet? capta(sti) sitis tempus et bibendi necessitatem: (te) forte, ut citius letum porrigeres, exorabat: habuisti misericordis opinionem priuigni desideriis obsequendo. quotiens matrum loca tenuisti, ut nouercam tutius exhiberes? solet, libertatis [*]( 2 facta T1 possederet B 3 experimentũ L tũ add m. 2 perniciosos L 4 eam L 5 succis PT habundantibus T 7 thori BLPVb 12 herebi BLPT2V, bebrei T1 18 illam Pb infema (in in ras.) V odiasus V1 14 ad u.] aduens L 15 disoendit B 18 necis - accusationẽ I. L add. L\' uellim B 19 fscinorosae 6, facinerose BV, facinorose LPT I 20 concedetis B 22 matrem Pb, om. BLTV complexibus (complexibus F) mentita LTV innoxii///s B 24 captasti scripei, captata Ubri te addidi, om. libri 26 laetum B, loetam LV porrigeria B 27 totias B ezhiberis B ) praesules, in coniugali consortio unius subolis ut commune pignus adtendi, dum affectio quam pater obtinuit transit ad filium: decedentibus matronis uirorum prouidentia, dum ad educandam posteritatem curarum participes quaerunt, sic nouercas inueniunt. saepe tamen sub hoc uocabulo mater accedit eo cautior circa germen alienum, quo sollicitius nomen tragicum uult uitare: genetricem munit securitas et sacramentum nominis sui. (sunt) quae etiam misericorditer creduntur irasci. uestras, infaustae, blanditias iure respuimus, quibus per fucum malitiae interna uestitis. erubesco, cognitores sanctissimi, damnatam meritis suis diuturna inpugnatione sustentare: non est anceps sententia, quam labore suspendo. utinam exquisitis effugetur de luce cruciatibus et lentis secta uulneribus existat superstes corpori suo! non uno tempore de propriis sedibus nocens anima pellatur. in affectum reduciter puritas, quotiens generalitatis oculos expiaueris cruce noxiorum.

XVI. DICTIO IN EVM QVI PRAEMII NOMINE VESTALIS VIRGINIS NVPTIAS POSTVLAVIT.

Creditis, indices, per hunc uictoriis lamenta misceri et triumphorum saporem displicere de praemio? aestimatis offendi deos in effectu rerum et deduci ad paenitentiam numina, quae uota inuerunt? adest hominum nequissimus, qui gemere nos imperat, quod patriae nostrae uicit inimicos, qui consummatis [*]( 1 sobolis LTV 3 promdentiae fort. ad educandu B, ad I deducandam L 6 qui eollicitus L 7 traiecum B, traicum L 8. I. uitare] nincere Pb genitricem BT mnnet B 8 sunt addidi, om. libri qua L* 9 infaustae scripsi, infansta libri 10 neetites B, uestistis L\' ernbesco (s ex o? in rae.) L cognitoris B 11 damnata L 14 exsistat B snperstis B 15 appellatar B, uellatar Sirm. redncitar (nr ex as corr.) T ) [*]( XVI. 18 nomine praemii T 19 postulauit] Contronersia tertia insor. add. Sirm. 00 uictoris L* 22 ds B didnci LV - penitentiam BT nomina B 28 nota inbenmt B, uocauerunt L* homo Sirm. 24 inimicus B )

proeliis, dum laboris pretium flagitat, et hostes et bella commendat, qui exhausts putat laboris esse suffragia, nisi quae iratis caelicolis conferuntur, ut possit ciuitas eius perdere quod. per ipsum creditur adquisisse. confidit genium bellatoris pictis tabulis et imaginibus non t eneri nec requirit ut seruetur saeculis aere formatus: sola. opinatur esse gaudia, quibus euenit munus adulterii. si ad hoc te casibus obtulisti, ut pro sudore tuo nominari pudeat quod requiris, nos non possumus scortis debere quod uicimus. non pio amore bella gessisti, qui post aduersarios in ciuitatis medio cum pudore congrederis : sine causa. hostes depulisti qui eorum uicibus fungeris in triumpho. habuimus statum honestatis liberum, dum casibus subiacemus: fugienda est uirorum fortium felicitas, per quam iungimur miseriis subditorum. etenim, curiae lumina, per minutias scelerum hunc opinamur ad inmania uota perductum? quantis gradibus exercitatum facinus peruenit ad hoc ut uitia laudibus mercaretur P credebamus eum, dum uitam in tentoriis ageret et ad insignia roboris duris corpus successibus inuitaret, ciuico amore constringi, ut per militiam eius nec incendium urbes nec sacras corruptela uirgines possideret. iste enim emit tot uulneribus, ne alter facinorum fruge potiretur. quid tibi debeam, crudelissime hominum, datur intellegi, per cuius beneficia superati exitum uictor ingemisco. dicite, praesules libertatis, quem potius habuimus, qui animos nostros possedit, in tubarum clangore terrorem, dum ferri seges, equorum fremitus minaretur exitium P credo, ne libera patrum colla catenarum rigor adstringeret, ne inuiolabilis matribus pudor in ciuitatis excidio deperiret, ne uotiua uirginitas sacris mancipata culturis [*](1 dũ|dum L hostU B 3 ceUoolis B 5 immaginibus B requiret B 6 secalis B .7 minus T1 9 pio] pro b et Sim. 11 htotis B \' 13 casibus (Ie casidius?) L corr. 14 nec enim fen. 15 minutitae T 16 Puenit Y 90 urbes scripsi, urbē (8 in ras. eorr.) T, urbis BLVb tiirginis B \' 22 poturetur L 23 beaificia B, 84 dicite (alt. i in ras.) B praesulia M 25 animus B poeaidit B 36 ferria egis B fremitu b 27 crede B I. I. 28 matrtl ex matribus T corr... in om. Sirm. ) praedonis igne raperetur, ne famula castitas hosti pretium fieret insultanti, ne corporibus ex humana condicione liberatis uis inimica subriperet et aduersariae pudicitia libidini ad ultimum deducta seruiret. quaero a te, heroa magnanime, quid de patria tua mali depuleris, si haec quae timui uictor optasti, dum mortes hostium ictibus tuis numinum fauor addiceret. percontor utrum poposceris superos in illa necessitate fautores ? si fecisti, perfunctus periculis sacerdotibus eorum pro debita oblatione minitaris? si non adhibuisti pia uota certamini, quid tibi debeo, quem sine precibus suis generalis prosperitas comitate liberauit? si intellegis, multum est quod debes numinibus, si studuerunt supplici: maius, si dederunt uictoriam non petenti. credo, digressus e proelio loco principe delubra ueneratus es et ibi gratiam retulisti, unde praedam feriatis manibus certas abripere. uereor ne templis nulla face consumptis ducat uestalem uirginem sors secunda captiuam.