Epistulae

Cyprian Saint, Bishop of Carthage

Cyprian. Saint. S. Thasci Caecili Cypriani Opera omnia, Pars II (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 3.2). Hartel, Wilhelm von, editor. Vienna: Gerold, 1871.

s CVPRIANVS POMPEIO FRATRI S.

Quamquam plene ea quae de haereticis baptizandis dicenda sunt conplexi simus in epistulis quarum ad te exempla transmisimus, frater carissime, tamen quia desiderasti in notitiam tuam perferri quid mihi ad litteras nostras Stephanus frater noster rescripserit, misi tibi rescripti eius exemplum: quo lecto magis ac magis eius errorem denotabis, qui haereticorum causam contra christianos et contra ecclesiam Dei adserere conatur. nam inter cetera uel superba uel ad rem non pertinentia uel sibi ipsi contraria quae inprouide scripsit, etiam illud adiuncxit ut diceret: (si qui ergo a quacumque haeresi uenient ad uos, nihil innouetur nisi quod traditum est, ut manus illis inponatur in paenitentiam, cum ipsi haeretici proprie alterutrum ad se uenientes non baptizent, sed communicent tantum.)

A quacumque haeresi uenientem baptizari in ecclesia uetuit, id est omnium haereticorum baptismata iusta esse et legitima [*]( 1 spirante C1 2 opto ... ualere om. C 3 ualere uale N. — Ad (Explicit ad CP) Ianaiantun (inmanam C, iubanum T) de haereticis baptizandia (de h. bapt. om. LP) explicit CLNPT, Caecilii Cypriani ad Innaianum de baptismate hereticorum explicit B. — . ) [*](Epist. LXXIill. — Incipit ad Pompeium (Pomponium B) contra epistnlam Stephani (add. C: de hereticia baptizandis feliciter) BCLPT. - 5 pompeio] pomponio B 7 conplexi sumus Cv, conpleximus BP 9 quid] quae ex qui C 10 reecriptum ex rescripta T eius] eRis B exemplum] misi add. B 11 eius] ei C 12 ecclesiae C1 conantur T2 13 pertinente 01 14 adiunxit CPv 15 si quis BCv, si T sed exp. m. 2 ergo exp. T m. 3 quaecumq. B, qua«cu* C uenientem LPT1, uenienti T*, ueniret B, nenerit Cv 16 illi CTv 17 propie T\', prope C 18 baptizant pi, baptizent in paenitentia B, baptizentur Y 19 baptizari] add. B: in manum paenitentiae 20 id est] et Tin ras. baptisma T )

800
iudicauit. et cum singulae haereses singula baptianata et diuersa peccata habeant, hic cum omnium baptismo communicans uniuersorum delicta in sinum suum coaceruata congessit. et praecepit nihil aliud innouari nisi quod traditum est, quasi is innouet qui unitatem tenens unum baptisma uni ecclesiae uindicat, et non ille utique qui unitatis oblitus mendacia et contagia profanae tinctionis usurpat nihil innouetur, inquit, nisi quod traditum est. unde est ista traditio? utrumne de dominica et euangelica auctoritate descendens an de apostolorum mandatis adque epistulis ueniens? ea enim facienda esse quae scripta sint Deus testatur et praemonet ad Iesum Naue dicens: nonrecedet liber legis huius ex ore tuo, et meditaberis in eo die et nocte, ut obserues facere omnia quae scripta sunt in eo. item Dominus apostolus suos mittens mandat baptizari gentes et doceri at obseruent omnia quaecumque ille praecepit. si ergo aut in euangelio praecipitur aut in apostolorum epistulis uel actis continetur ut a quacumque haeresi uenientes non baptizentur, sed tantum manus illis inponatur in paenitentiam, obseruetur diuina haec et sancta traditio. si uero ubique haeretici nihil aliud quam aduersarii et antichristi nominantur, si uitandi et peruersi et a semet ipsis damnati pronuntiantur., quale est ut uideantur damnandi a nobis non esse quos constet apostolica contestatione a semet ipsis damnatos esse? ut nemo [*](11 Ios. 1, 8. ) [*]( 1 haeresis BLT1 et OØI. B 2 habent LTl cum erasin T omnium] hominum C 3 quo aceruata C, acernata T congessit C sed gee 8. L 4 is innouet] his in nomine ut C 5 baptigmum B 6 illi C, illic L qui anitatis utique B obliltus L, solitus T 7 profanet CT, profanae* P tinctionis] motionis C 8 de om. C 9 an de] unde B 10 ea uenieus O. sunt BCL\'" 11 praemonet] proponit ex praeponet C ad iMum nane om. B hiesum CP, iesnn L recedat B" 12 et] sed C2v 13 die et] die ac v 14 in eo om. C mandat mittens C 15 docere C 16 altervm in om. C 17 uel] aut Oxoit. actmis P, actibus v continentur B 19 haec om. T et T s. I., etiam et C et s. l 20 quam] nisi B adnersarie C1 21 si] et si T et s. I. ipsas C1 dampnado C 22 ut om. L quos] quod LTl 4 constat Os 28 nemo] ne L )
801
infamare apostolos debeat, quasi illi haereticorum baptismata probauerint aut eis sine ecclesiae baptismo communicauerint, quando talia de haereticis apostoli scripserunt, et hoc cum nondum haereticae pestes acriores prorupissent, necdum quoque Marcion Ponticus de Ponto emersisset, cuius magister Cerdon sub Hygino episcopo qui in urbe nonus fuit Romam uenit: quem Marcion secutus additis ad crimen augmentis inpudentius ceteris et abruptius in Deum patrem creatorem blasphemare instituit et haereticum furorem sacrilegis armis contra ecclesiam rebellantem sceleratius et grauius armauit.

Quod si haereses constat postmodum plures ac peiores extitisse et si retro nusquam omnino praeceptum est neque conscriptum, ut haeretico manus tantum in paenitentiam inponatur et sic ei communicetur, et si baptisma non nisi unum est quod apud nos est et intus est et soli ecclesiae de diuina dignatione concessum est, quae ista obstinatio est quaeue praesumptio humanam traditionem diuinae dispositioni anteponere nec animaduertere indignari et irasci Deum, quotiens diuina praecepta soluit et praeterit humana traditio, sicut per Esaiam prophetam clamat et dicit: populus iste labiis honorificant me, cor uero eorum longe separatum est a me. sine causa autem colunt me mandata et doctrinas hominum docentes. item Dominus in euangelio increpans similiter et obiurgans ponit et dicit: reicitis mandatum Dei ut [*]( \' 20 Es. 29, 13. 24 Marc. 7, 13. ) [*]( 1 apostolo L 3 scripserint BOLIPT" cum hoc C nonei• • dom] non adhuc C 5 marcian 01 ponti*u* se C ..de ponto om. C mersisset et C magister cerdon] mercedem C 6 hycino L, hygino tunc B" urbem LT 7 sooutus] secuins B additisq. T q. 8. I., additit C criminis ex crim C augmentum C* 8 abrutius T 9 furorem] pudorem B 10 gracins 01 11 haeresis BClLTl plures et ex plurum se C 12 si om. B 13 haeretico] rebaptizato et non add. B tantum manus CTv penitentia C 14 quod exp. L quod a. n. est om. C 16 obstinationem (om. est) C 17 dispositione Tl 18 et indignari et C alterum et a. I. 19 soluet B eseiam P 20 honorificat CLaPT*v 23 et item T et 8. l. 24 obiurgat B mandata T post dei ras. 20-24 litt. Úł T ) [*]( III. ) [*]( 51 )

802
traditionem uestram statuatis. cuius praecepti memor beatus apostolus Paulus commonet ipse quoque et instruit dicens: si quis aliter docet et non adquiescit sanis uerbis Domini nostri Iesu Christi et doctrinae eius, stupore elatus et nihil sciens, discede ab huiusmodi

Praeclara plane ac legitima traditio Stephano fratre nostro docente proponitur, quae auctoritatem nobis idoneam praebeat. nam in eodem loco epistulae suae addidit et adiecit: Ccum ipsi haeretici proprie alterutrum ad se uenientes non baptizent, sed communicent tantum.2 ad hoc enim malorum deuoluta est ecclesia Dei et sponsa Christi, ut haereticorum exempla sectetur, ut ad celebranda sacramenta caelestia disciplinam lux de tenebris mutuetur et id faciant christiani quod antichristi faciunt. quae uero est animi caecitas, quae prauitas, fidei unitatem de Deo patre et de Iesu Christi Domini et Dei nostri traditione uenientem nolle cognoscere? nam si idcirco apud haereticos ecclesia non est, quia una est et diuidi non potest, et si ideo illic sanctus spiritus non est, quia unus est et esse apud profanos et extrarios non potest: utique et baptisma quod in eadem unitate consistit esse apud haereticos non potest, quia separari neque ab ecclesia. neque a sancto spiritu potest.

Aut si effectum baptismi maiestati nominis tribuunt, nt qui in nomine Iesu Christi ubicumque et quomodocumque [*]( 3 I Tim. 6, 3—5. ) [*]( 1 praeceptor 01 2 paulus om. BT monet C quoquo L instruit] instituit T docens Cl 4 dno nro iesu christo T& doctrina B 5 et] est v discede BLPTV, discende C\', discedendum C2v 6 plane ac] sane et v 7 preponitur C1 quae] nt C 8. 1. 8 et L s. I. 9 sed] sed sine paenitentiae manum B 10 ad ex ab C 12 caelestis (P disciplinae C de om. P 13 id om. B cyristiani Ll antichristi ex orachristi C quae] qua T 14 uero] uero dixit T animae C quae prauitas in pranitasq. corr. T 15 et de] et T christo dno et do nro T* nostri] non up. L traditionem T 16 idcirco om. B hapnt L 17 et si] si BC 18 spiritus sanctns v quia] qui B extrarios BLPTY, extraneos Cv; cf. p. 780,1 19 unitate eadem B constitit L 20 esse L B. I. et esse B b ex ad T 21 sco spo Lspirita sancto v ** potest C ab eras. )

803
baptizantur innouati et sanctificati iudicentur, cur non in eiusdem Christi nomine illic et manus baptizato inponitur ad accipiendum spiritum sanctum, cur non eadem eiusdem maiestas nominis praeualet in manus inpositione quam ualuisse contendunt in baptismi sanctificatione? nam si potest qui extra ecclesiam natus templum Dei fieri, cur non possit super templum et spiritus sanctus infundi? qui enim peccatis in baptismo expositis sanctificatus est et in nouum hominem spiritaliter reformatus, ad accipiendum spiritum sanctum idoneus factus est, quando apostolus dicat: quotquot in Christo baptizati estis, Christum induistis. qui potest apud haereticos baptizatus Christum induere, multo magis potest spiritum sanctum quem Christus misit accipere. ceterum maior erit mittente qui missus est, ut incipiat foris baptizatus Christum quidem induisse, sed sanctum spiritum non potuisse percipere, quasi possit aut sine spiritu Christus indui aut a Christo spiritus separari. illud quoque ineptum, ut cum natiuitas secunda spiritalis sit, qua in Christo per lauacrum regenerationis nascimur, dicant quod possit quis apud haereticos spiritaliter nasci, ubi spiritum negent esse. peccata enim purgare et hominem sanctificare aqua sola non potest, nisi habeat et spiritum sanctum. quare aut et spiritum necesse est ut concedant esse illic ubi baptisma esse dicunt, aut nec baptisma est ubi spiritus non est, quia baptisma esse sine spiritu non potest. [*]( 10 Gal. 3, 27. ) [*]( 1 iudicentur] dicentur B . cur non om. BLPT; non om. C in om. B 2 nom T ad ex ut C 3 non post nominis exh. Cv eadem om. C eiusdem om. BP 4 uoluisse 01 5 sanctificationem B quia CT2v natus est B 6 cur P s. 1. m. 2 8 reformatur B ad] cur ad C cur s. I. 9 ideneus T est] non est C non B.l. quando] cum T in ras. 10 quodquod CXPTX christum B 11 baptizatos T christo Cl 13 incipias 01 14 induissc] induet se C ct ex it spm scm BOrJ 15 induit C 16 aut T 8. 1. a om. P christo] sco ex pls C ineptum est B, inept exp. C, quam ineptum est v ut exp. C 17 qua] quia B 19 spiritum ... enim om. T in ras. negant BCTv 20 alt. et om. T 21 sanctum om. C quare a. et spiritum om. CP aut] autem B ct exp. T, om. 17 spiritum sanctum v ut om. Cv concedat B 22 illic esse scm Bpm C scm spm a. 1. 23 spiritus sanctus v spirita sancto v ) [*]( 51* )
804

Quale est autem adserere et contendere quod esse possint filii Dei qui non sint in ecclesia nati? baptisma enim esse in quo homo uetus moritur et nouus nascitur manifestat et probat beatus apostolus dicens: seruauit nos per lauacrum regenerationis. si autem in lauacro id est in baptismo est regeneratio, quomodo generare filios Deo haeresis per Christum potest quae Christi sponsa non est ? ecclesia est enim sola quae Christo coniuncta et adunata spiritaliter filios generat eodem apostolo rursus dicente: Christus dilexit ecclesiam et se ipsum tradidit pro ea ut eam sanctificaret, purgans eam lauacro aquae. si igitur haec est dilecta et sponsa quae sola a Christo sanctificatur et lauacro eius sola purgatur, manifestum est haeresim, quae sponsa Christi non sit nec purgari nec sanctificari lauacro eius possit, filios Deo generare non posse.