Epistulae

COHNELIVS CYPRIANO FRATBI S.

Quantam sollicitudinem et anxietatem sustinuimus de his confessoribus qui dolo et malitia hominis callidi et ueteratoris fuerant circumuenti et paene decepti et ab ecclesia alienati, tanta [*]( 1 nt] nt et iop 2 et] ut P μ 1, 8. 1. Z 3 chaldoni LP, ealdonii ιορv fortnnati] forti L 4 origo] ratio μ etnttio corr. M et traditio L m. 2 5 ab omnibiu Zιμορv nosoerentor p quoque om. Zμ collegae nostri p, 6 ministremos u catholica Pp 7 concorditer o2ιρ, pacem concordiae p, pacem concordi Zv nnanimitatem ιορμ1, unitate L perficiat Ριορ, proficiet u 8 protectio] dignatio Zμv dno Z 9 et constituere om.p dignantur L noloptate L 10 teneatur Z gnbernantes v, gnbernans gubemantes Zμ ac] et p 11 et exp. p 12 ad lapsorum] lapsorum Za lenitatem om. Z opto ... nalere om. L 13 nalere amen Z. — Explicit ∗III∗ L, Erplicit ad Cornelium ∗III∗ Po, Ad Cornelium ∗VIII∗ explicit Z, Explicit t, om. pp. — ) [*](Epist. XLVIIII. — Incipit reBcripta Corneli ad Ciprianum de sci. maticia (epistola prima Cypriani add. C) CT, Incipit ad eundem (Ad Coinelium epistola p) nona Ru. - 15 Cyprianns Cornelio C1Rμ salutem om. RT 16 ancxietatem C iis v 17 doto et μ s. l. m. 2 homini T caldidi T\' 18 faernnt Tl docepti) accepti T tantam laetitiam CR )

laetitia adfecti sumus et Deo omnipotenti et Christo Domino nostro gratias agimus, cum cognito suo errore et intellecta hominis maligni. uelut serpentis astutia uenenata ad ecclesiam unde exierant, sicuti ipsi ex suo corde profitentur, simplici uoluntate uenerunt. et primo quidem fratres nostri probatae fidei amantes pacem unitatem optantes tumorem illorum horum mollitiam nuntiabant, fides tamen non idonea, ut facile nobis credere daretur illos repente esse mutatos. postea uero Vrbanus et Sidonius confessores ad compresbyteros nostros uenerunt adfirmantes Maximum confessorem et presbyterum ** secum pariter cupere in ecclesiam redire. sed quoniam multa praecesserant ab eis designata, quae tu quoque a coepiscopis nostris et ex litteris meis cognouisti, ut non temere eis fides haberetur, ex ipsorum ore et confessione ista quae per legationem mandauerant placuit audiri. qui cum uenissent et a presbyteris quae gesserant exigerentur, nouissime quod per omnes ecclesias litterae calumniis et maledictis plenae eorum nomine frequentes missae fuissent et paene omnes ecclesias perturbassent, circumuentos se esse [*]( 1 adfecti] adepti CR et μ s. I. m. 2 dno μ 2 egimus Bv cum] cum eos CBTfi2, cum eo μ1, cum ii v; fort. cum ad nos et om. CR intellegant μ, intellegamus C, intela T 3 uelut] uel T serpentis] hominis μ astuti astutia T; fugientes add. C m. 2 de ecclesia sup. ad ecclesiam p m.2 4 sicut Bfi ex] in T 5 uenerunt BT, uenisse Cu probate CTu fidemi R 6 amante B timorem C illorum CRVμ, illum T Ox. horum om. Oxon. 7 mollitiam C1RTVμ, mollitiem C1, mollitum iam Oxon. adnuntiabant Τμ fide Vv non] aut V (corruptum ex haut) 8 dabatur V repente Vμ, repentes T, pentes C1, penitus C2v, rumpente B mutatos om. p1 uero] uero quam CRv nrbanos T 9 presbyteros CBfi 10 confessores 01 compresbyterum μ secum] secundum CB; presbyterum Secundum secum fort. 11 in ecclesiam cupere p sed om. in ras. T praecesserat RT, processqrunt V 12 eis ex cis T designata] disseminata V que B sed ue in ras., q. C quoque ex quaeque p m. 2 a C 8. I. m. 2 coepo nro C ex om. C 13 cognouistis T his μ ipsius CRΤμ1 14 ista quae] itaque B legatione R mandaueram CBTft1 15 exigerentur] eis ingrederentur T; fort. eia ingererentur 16 calomniis C, calumnias T et om. T 17 frequenter Cv 18 se om. B adfirmauerunt CBv ) [*]( III. ) [*]( 39 ) adfirmarunt neque quae in istis litteris inessent scisse, tantummodo subscripsisse, calliditate eius circumductos se commisisse quoque schismati et haeresis auctores fuisse ut paterentur ci manum quasi in episcopatum inponi qui cum haec et cetera eis fuissent exprobrata, ut abolerentur et de memoria tollerentur deprecati sunt.

Omni acta ad me perlato placuit contrahi presbyterium. adfnerant etiam episcopi quinque, qui et eo die praesentes fuerunt, ut firmato consilio quid circa personam eorum obseruari deberet consensu omnium statueretur. et ut motum omnium et consilium singulorum dinosceres, etiam sententias nostras placuit in noti. tiam nestram perferri, quas et subiectas leges. his ita gestis in presbyterium uenerunt Maximus, Vrbanus, Sidonius et plerique fratres qui eis se adiunxerant, summis precibus desiderantes ut ea quae ante fuerant gesta in obliuionem cederent nullaque eorum mentio haberetur, proinde atque si nihil esset uel commissum uel dictum, inuicem omnibus remissis, cor mundum et purum iam Deo exhiberent, sequentes euangelicam uocem beatos esse [*]( 1 neque quae scripsi, neque CRTVμ, nec quid v . litteris om. V messent T, quid inesset Cμ2, quia inesset R, inesset Fr, inesse p* scisse CT, se Bcisse μv, Qtramne scisse V, seisse an B tantmnmodo] noB tamen μ. 2 subscripsisse calibitate eius T, om. CBVpv circmaducti R, circumditos μ1 se commisisse CRfi, se V, commississe T 3 quodque V, q; p schismati scripsi, schismatis RTVμ, schismatica Cv et] aut T haeresis CRTVfi, haereticia v fuisse se RV paterentur ex paretur μ m. 2 ei R sed i in ras., et C 4 manum TVfi, manus CRv in om. C haec et T, et CRVfi cetenł eis T, ceteris CRμ -ceteris haereticis V 5 exprobrata] exprobarentnr C1μ, exprobrarentur C*, exproraretur R, ut ne exprobrarentur V ut] aut Rμ abolentur T 7 omni igitur 17 perlata T, perlateo C presbyterum p adfuerunt CRfi 8 qui et om. p. eo die T, hodie CRμv fuerunt om. fi; etiam episcopi add. R 9 ut corr. in et C debere consensum T 10 statuerunt JB, statuunt C et ut] ut CR 11 notitiis C1 12 uestris Cl, nri Rμ1 urm u2 et snbiectas] cx snbieotis T legimus μ1 ita] itaque Vp. 13 presbyterum u sydonius T, sidonius et macharius Pamelius et om. T 14 eis sc C2μ, eise C\'R, seis se T, se eis v adinncxerunt Cμ 15 obliuione. T cederent] caderent v nullaque] nulla T 16 habetur Cl 17 cor] com T 18 iam deo exhiberent om. CRμ sequenter T, sequentes secundum ft uocem] dicentem add. v )

puros corde, quoniam ipsi Deum uidebunt. quod erat consequens, omnis hic actus populo fuerat insinuandus, ut et ipsos uiderent in ecclesia constitutos quos errantes et palabundos tam diu uiderant et dolebant. quorum uoluntate cognita magnus fraternitatis concursus factus. una uox erat omnium gratias Deo agentium gaudium pectoris lacrimis exprimentes, conplectentes eos quasi hoc die poena carceris fuissent liberati. et ut ipsorum propria uerba designem, \'nos\', inquiunt \'Cornelium episcopum sanctissimae catholicae ecclesiae electum a Deo omnipotente et Christo Domino nostro scimus. nos errorem nostrum confitemur. inposturam passi sumus. circumuenti sumus perfidia et loquacitate captiosa. nam tametsi uidebamur quasi quandam communicationem cum schismatico et haeretico homine habuisse, cor tamen nostrum semper in ecclesia fuit. nec enim ignoramus unum Deum esse et unum Christum esse Dominum quem confessi sumus, unum sanctum spiritum, unum episcopum in catholica esse debere/ ista eorum professione quis non moueretur, ut quod apud [*]( ^1 quod iam CR ipsi d. uidebunt] sperent dum CR, ipsi sperent in dm μ sed in dm B. l.m. 2 2 omnis hic actus ex si omnis huc ac μ. m. 2 populis ex populus C erat T 3 ecclesiam C\' tam diu] iam CRμ 4 fraternitate his T 5 factus est C2v una ex ona C iw. 2 uox post erat C 8. I. m. 2 6 pectoris] peccatores T lacrimas μ1 7 hac die T, hodie pv 8 designemus C inquiunt om. p\' 9 electum ex erectum C a μ 8. z. m. 2 omnipotenti fi, om. B et ch. domino om. II 10 nostro iesu christo T nos imposturam μ inposturam p. sumus om. 01 11 perfidia et] perfidiae Cv factiosa C, faptiosa R, capti nos an a 12 nam tametsi scripsi, nam si T, nam amet p, nam amentes CR, nam etsi v uidebantur C, uideamur (t1; quasi uidebamur T quadam R, quondam C, quaedam μ cum om. T 13 et haeretico om. CR, et heresiaco T; cf. pag. 612,14 hominom T cor tamen T, sincera tamen mens Rv (sed R sinoera in ras.), sincertamen mens C (aincer exp. et super tamen scr. sed. m.2), tamen sincera mens ft nostra CRμv 14 enim om. CR dum C deum esse et unum] dominum omnipotentem unum quoque V et om. T et unum ... confessi sumus add. p m. 2 in marg. 16 spiritum sanctum μv, christum T, spm scm esse dum C episcopam w 8-l. m. 2 catholica ecclesia μ2v, ecclesia catholica C deberet T, debere praepositum V 17 ista] quis ista v quis non CzT, non C1Rμv moueremur C1Rμ quod] cum μ apud C s. I. m. 2 ) [*](39* ) potestatem saeculi erant confessi m ecclesia constituti conprobarent? quapropter Maximum presbyterum locum suum agnoscere iussimus. ceteris cum ingenti populi suffragio omnia ante gesta remisimus Deo omnipotenti, in cuius potestate sunt omnia reseruata.

[*]( 3 ) Haec igitur, frater carissime, eadem hora eodem momento ad te per scripta transmisimus et Niceforum acoluthum descendere ad nauigandum festinantem de statione ad uos statim dimisi, ut nulla procrastinatione habita uelut praesens in isto clero et in isto populi coetu nobiscum pariter Deo omnipotenti et Christo Domino nostro gratias ageres. credimus fore, quin immo pro certo iam confidimus ceteros quoque qui in errore hoc sunt constituti in ecclesiam breui reuersuros, cum auctores suos uiderint nobiscum agere. has litteras puto te debere, frater carissime, et ad ceteras ecclesias mittere, ut omnes sciant schismatici huius et haeretici dolum et praeuaricationem de die euacuari. bene uale, frater carissime. [*]( 1 saeculi] cui B 2 locum suum ex.loquutus sum C adnoscere T 3 ceteris T, ceteros CRfiv cum p s. I. m. 2 suffragio] recepimus add. Cμv, recipimus add. R ante gesta T, autem CRfiv 4 sernata μ. 5 frater om. Τμ carissime om. C hora ex hoc p. m. 2 6 per om. V, pre R scriptor T tranamissimus Cfi1 nicephorum v acoluthum V, acolitum CRμ, ad litus ex alitum T 7 festinantem de statione] destinatione RTVC sed in C exp., destinantem p, festinantem Erasmus; cf. epist. 44 c. 2 ad uos exp. C dimisimus V, misi p, iussimus ex dimissi C 8 procrastinatione ex mora festinatione μ m. 2 habitam Tt et om. p 9 coetum R, conuentu ex coneeut C m. 2 nobiscum pariter om. CRuv 10 credimus autem CRμv forte μ 11 iam pro certo CR hoc errore CRv 12 ecclesia R 13 agere] agere ut deuotos V has ex as C carissime om. C ceteras] ueras T; fort. uestras 14 huius] add. R: et heretici huius haeretici] heresiacis T 15 praeuaricatione R de die CT, die R, de die mia ft, frequenter per dies V, de die in diem v bene u. f. carissime om. C, opto te frater carissime bene ualere et nostri meminisse R, opto te bene ualere frater carissime μ. — Ad Cornelium ∗VIII∗ explicit, Rescripta Comelii ad . Cyprianum de scismaticis explicit T, om. Cμ. — )