Epistulae

Cyprian Saint, Bishop of Carthage

Cyprian. Saint. S. Thasci Caecili Cypriani Opera omnia, Pars II (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 3.2). Hartel, Wilhelm von, editor. Vienna: Gerold, 1871.

CVPRIANO PAPATI PBESBVTERI ET DIACOXES ROMAE CONSISTENTES S.

Cum perlegissemus, frater, litteras tuas quas per Fortunatum hypodiaconum miseras, gemino sumus dolore percussi et duplici maerore confusi, quod neque tibi requies ulla in tantis persecutionis necessitatibus traderetur et lapsorum fratrum inmoderata petulantia usque ad periculosam uerborum temeritatem producta denotaretur. sed quamquam nos atque animum nostrum ista quae diximus grauiter adfligerent, tamen maeroris nostri tam grauem sarcinam uigor tuus et secundum euangelicam disciplinam [*]( 1 quorum μ ad uos om. μ1 transmisimus w, transmissis ϕ simulque ϕv ego eis v 2 breuiter) libenter u interim rescr.] intellexerim scripserim w quale w 4 misi. T, om. fi1 quod si μ. si ϕw,om. T te merita cp, demerita w 5 pressa fuerit p., compressi fuerint 10 salutaribus ϕw obtemperauerint w, obtemperaret <p 7 nalete om. wp. — Epistola Cipriani ad prsbr et diacon Romae consistentes explicit T, om. ϕwμ. — ) [*](Epist. XXXVI. — Incipit rescriptis presbiteris et diaconibus Romae con-\' sisteutibus T, Rescriptum per presbyteros et diaconos ad Ciprianum Romae consistentes cp, CIeri Romani ad Ciprianum adolentis pro temeritate quorumdam lapsorum et confidentes in eo et exhortantes pro eorum salute to. — 9 Cypriano] celerino Tv papae wv consistentibus T 11 frater kme ϕwυqhoe T 12 perculsi v 13 persecutionibus cessitatibus 10, persecutionis unitatis necessitatibus cp 14 immodulata T, immedulata 10 15 nerborum periculosam <p producta om. 10 16 denotarentur w tamquam T atque om. ϕ17 grauam w 18 euangelium euangelicam tp, adibitas T )

573
adhibita seueritas temperat, dum et quorundam inprobitatem iuste coerces et cohortando ad paenitentiam uiam legitimae salutis ostendis. quos quidem satis mirati sumus ad hoc usque prosilire uoluisse ut tam urgenter et tam inmaturo atque acerbo tempore, in tam ingenti et inmenso crimine atque delicto pacem sibi non adpeterent quam uindicarent, immo iam et in caelis habere se dicerent. qui si habent, quid petunt quod tenent? si autem non habere illos probatur hoc ipso quod petunt, cur non iudicium eorum sustinent a quibus petendam pacem quam utique non habent putauerunt? quod si aliunde praerogatiuam communicationis habere se credunt, cum euangelio illam conferre conentur, ut ita demum firmiter ualeat, si ab euangelica lege non dissonat. ceterum quo pacto euangelicam poterit praestare communicationem quod contra euangelicam decretum uidetur ueritatem? nam cum omnis praerogatiua ita demum ad indulgentiae priuilegium spectet, si ab eo cui sociari quaerit non discrepet, quia ab eo cui sociari quaerit discrepat, necesse est indulgentiam et priuilegium societatis amittat.

Videant igitur quid hoc negotio agere conentur. nam si aliud quidem euangelium, aliud uero martyres dicunt posuisse decretum, conlidentes contra euangelium martyres utrobique periclitabuntur. nam et euangelii fracta iam et iacens uidebitur esse maiestas, si potuit alterius decreti nouitate superari, et de martyrum capite gloriosa confessionis corona detracta, si non illam de euangelii conseruatione inuenientur consecuti unde martyres fiunt, ut merito nulli magis tam sit competens nihil contra [*]( 1 temperata Tcpw iuste T, ista ϕ, istam et to 2 cohortandum <p, coartando w legitime Τϕw, legitimam v 3 quidam s. mirari w 4 noloisset qp ut tam urgente w, utamur gente ϕ 5 et] atque ϕw 6 adpeterent] tam peterent v . mendicarent w immo iam] immotam T iam et] etiam ϕw 8 quod] a quo Trpw; ab altero quod fort. 9 substinent w 10 haberent cp, habere w 11 conferre illam <p 14 euang. decretum] communicationem euangelicam M uidebitur ϕw 15 demum ex demur T 16 non ... quaerit om. w discrepat rp quia] qui T 18 omittant Tw, omittat <p 19 igitur om. cp in hoc 11 cogentur tpw 20 uero] autem v 21 conlidentes] coDsilidentes ω martyras «p utrubique V, utro.que T 23 maiestas] manifestas T 24 detracta corona w 25 inueniantur TH, inueniuntur rp 26 nulli. T tam DIn. v petens T, comparens v )

574
euangelium decernere quam qui martyris nomen ex euangelio laborat accipere. illud praeterea uellemus addiscere: si martyres non propter aliud martyres fiunt nisi ut non sacrificantes teneant ecclesiae usque ad effusionem sanguinis sui pacem, ne cruciatus dolore superati perdendo pacem perdant salutem, quo pacto salutem quam se, si sacrificassent, habituros non putauerunt, illis existimant donandam qui sacrificasse dicantur, cum legem hanc debent in aliis tenere quam ipsi uidebantur sibi ante posuisse? in quo negotio hoc ipsum quod pro se ipsis facere putauerunt animaduertimus contra se ipsos protulisse. nam si dandam illis pacem martyres putauerunt, cur ipsi non dederunt? cur illos ad episcopum, ut ipsi dicunt, remittendos censuerunt ? is enim qui iubet fieri potest utique facere quod fieri iubet. sed ut intellegimus, immo ut res ipsa loquitur et clamat, sanctissimi martyres utrobique adhibendum putauerunt temperamentum et pudoris et ueritatis. nam quia a multis urguebantur, dum ad episcopum illos remittunt, uerecundiae propriae, ne ulterius inquietarentur, consulendum putauerunt: et dum illis non ipsi communicant, euangelicae legis inlibatam sinceritatem custodiendam iudicauerunt

Tu tamen, frater, numquam pro tua caritate desistas lapsorum animos temperare et errantibus ueritatis praestare medicinam, licet animus aegrotans medentium respuere soleat industriam. recens est lapsorum nuper hoc uulnus et adhuc in tumorem plaga consurgens. et idcirco certi sumus quod spatio productions temporis inpetu isto consenescente amabunt hoc ipsum ad fidelem se dilatos esse medicinam, si tamen desint qui illos arment ad [*]( 1 martires w ex euangelio om. Oxon. 2 illum T adiscere ϕ 3 proter w fiunt om. w teneant] negantes ϕw, necante Tv 4 ne] he. 10 5 quo pacto om. Oxon. 6 quam] per w se om. tp, post sacrificassent v illi cp 7 existiman T donantnr dicantur qp 8 debeant v sibi] si 10 9 negotio] negaturo w se om. ϕw 11 ad om. T 12 remittendos esse <p 15 utrubique V et pudoris] ut pndoris Τϕ, pudoris w; fort. ut pndoris$ic et 16 nam et Goldhorn a om. ϕw dumj querere dum w, quae cp ad om. T 17 inquitarentnr T 18 illis non ipsi] illi com ipso 10, illi cum epo tp 20 caritate] ueritate ϕ, pietate siue caritate 10 21 animis T 22 aegrotans] aegrorum v respicere 10 23 regens T hoc uulnus nuper qp tumore tp, timorem T 24 prodnctionis 10, productiones T 25 inpeto T 26 delatos Τϕw )

575
periculum proprium et in peruersum instruentes pro salutaribus dilationis remediis exitiosa deposcant illis properatae communicationis uenena. neque enim credimus sine instinctu quorundam ausuros fuisse omnes tam petulanter sibi iam pacem uindicare. nouimus Carthaginensis ecclesiae fidem, nouimus institutionem, nouimus humilitatem. unde etiam mirati sumus quod quaedam inter uos per epistolam iniecta durius notaremus, cum amorem uestrum mutuum et caritatem exemplis multis reciprocae adfectionis in uos inuicem saepe conperissemus. tempus est igitur ut agant delicti paenitentiam, ut probent lapsus sui dolorem, ut ostendant uerecundiam, ut monstrent humilitatem, ut exhibeant modestiam ut de submissione prouocent in se Dei clementiam et de honore debito in Dei sacerdotem eliciant in se diuinam misericordiam, quando meliores ipsorum litterae fuissent, si pro ipsis preces stantium humilitate ipsorum adiutae fuissent, quoniam et facilius inpetratur quod petitur, quando is pro quo petitur condignus est ut quod petitur inpetretur.

Quod autem pertinet ad Priuatum Lambesitanum, pro tuo more fecisti, qui rem nobis tamquam sollicitam nuntiare uoluisti. omnes enim nos decet pro corpore totius ecclesiae, cuius per uarias quasque prouincias membra digesta sunt, excubare. sed nos etiam ante litteras tuas fraus callidi hominis latere non potuit. nam cum antehac quidam ex ipsius nequitiae cohorte uenisset uexillarius Priuati Futurus ac fraudulenter litteras a nobis elicere curaret, nec quis esset latuit nec litteras quas uolebat accepit. optamus te semper bene ualere. [*]( 1 dilationum e 4 iam om. v 5 karthaginiensis T (ni 8. l.) nouimus inst.] nominis institutionem qp 6 quodam ϕw inter uoa per scripsi, interper T, interprete cpw, in te per v 7 iniectam ϕw nogtrum fptD 11 ut m.] et monstrent w 13 sacerdote V 14 quando]. Quanto v fuisse tp si ... fuissent om. rpw pro om. T 15 statium T fuisse T 16 inpetretur T his w condignis T 18 autem] aut tp pertineat ϕw primatum T\', primam w iambesitanum ϕw 19 more] amore ϕw 20 docet T 22 calidi cpw 23 nam om. w uenissent 10 24 priuatim pw futurus V, futiuos T, et furto ψw ac] et Vv fraudolenter T eligere T 25 curare T 26 optamua ... ualere om. Ttp semper] in domino v. — Rescribentis ptbr et diacon Romae consistentibus Cipriano papati explicit T, om. ϕw. — )

576
CVPRIANVS MOVSI ET MAXIMO PRESBVTERIS ET CETERIS CONFESSORIBVS FRATRIBVS S.

Et cunctos uos pariter et singulos repraesentauit adfectibus nostris, fratres carissimi, Celerinus aduenieus, fidei ac uirtutis uestrae comes et gloriosis congressibus Dei miles. uniuersos nos in illo ueniente conspeximus, et cum caritatem circa me uestram dulciter ac saepe loqueretur, in eius sermonibus uos audiebamus. satis ac plurimum gaudeo quando a uobis per tales talia perferuntur. uobiscum illic in carcere quodam modo et nos sumus, diuinae dignationis ornamenta uobiscum sentire nos credimus qui sic uestris cordibus adhaeremus. honori nos uestro caritas uestra indiuidua conectit, separari dilectionem spiritus non sinit. uos illic confessio, me adfectio includit. et nos quidem uestri diebus ac noctibus memores, et quando in sacrificiis precem cum pluribus facimus et cum in secessu priuatis precibus oramus, coronis ac laudibus uestris plenam Domini fauentiam postulamus. sed ad reddendam nobis uicem minor est nostra mediocritas. plus uos datis quando nostri in oratione meministis, qui sperantes iam sola caelestia et tantum diuina meditantes, ad fastigia celsiora mora ipsa passionis ascenditis longoque temporum ductu glorias uestras non trahitis, sed augetis. beatum facit prima et una confessio. uos totiens confitemini quotiens rogati ut de carcere [*]( Epist. XXXVII. — Incipit quibus supra LN, Incipit ad eosdem (feliciter add. C) CB, Incipit eiusdem secunda Q, Incipit ad Moysen et Maximum presbyterum de confessione eorum P. — 2 mosi LQ presbyterorum L confratribus N (confessoribus om.) 3 fratres in dno B, in dnο͂ fratres C (sed eorr. fratribus m. 2) 4 singulis praesentauit C . 5 fido C, et fidei v uirtute ura C 6 congressionibus CPQBv uos ex suos L 7 de caritate (claritate C) circa me uestra QR 8 sepius CB uos om. C 9 a uobis] nobis P 11 ortamenta C1, hortamenta C2V (sed teste Oxon. ornamenta V) 12 inhaeremus P 13 connectis B illi Q 14 adfectio] adflictio L concludit Q1 (includit QlM) 15 in om. C 16 ac] et P 17 dno CRv 19 spirantes P1Vv 20 celsior ad horam ipsam C 22 subtrahitis CP1 23 conStemini quotiens add. m. 2 L )

577
recedatis carcerem fide et uirtute praeligitis. tot uestrae laudes quot dies, quot mensium curricula tot incrementa meritorum. semel uincit qui statim patitur. at qui manens semper in poenis congreditur cum dolore nec uincitur, cottidie coronatur.

Eant nunc magistratus et consules siue proconsules, annuae dignitatis insignibus et duodecim fascibus glorientur. ecce dignitas caelestis in uobis honoris annui claritate signata est et iam reuertentis anni uolubilem circulum uictricis gloriae diuturnitate transgressa est. inluminabat mundum sol oriens et luna decurrens: sed uobis idem qui solem fecit et lunam maius in carcere lumen fuit, et in corde ac mentibus uestris Christi claritudo resplendens horribiles ceteris adque funestas paenalis loci tenebras aeterna illa et candida luce radiauit. per uicissitudines mensium transmeauit hibernum: sed uos inclusi tempora hiemis persecutionis hieme pensatis. successit hiemi uerna temperies rosis laeta et floribus coronata: sed uobis rosae et flores de paradisi deliciis aderant et caput uestrum serta caelestia coronabant. aestas ecce messium fertilitate fecunda est et area frugibus plena est: sed uos qui gloriam seminastis frugem gloriae metitis adque in Domini area constituti exuri paleas inextinguibili igne perspicitis, ipsi ut tritici grana purgata et frumenta pretiosa iam probati et conditi hospitium carceris horreum conputatis. nec deest te autumno ad munera fungenda temporis gratia spiritalis. uindemia foris premitur et profutura poculis in torcularibus uua calcatur: uos de Domini uinea pingues racemi et iam maturis fructibus [*]( 1 fidei et uirtutis P praelegistis CRV nestrae] rerum C 2 quod mensuum CIPIRQ, quot menseum N 3 at qui] atque CR manens ex mens C semper per R 4 sed cotidie C, cottidie sed Q 5 eant] erant C 6 dignitates C gloriantur haec ex glorientur ecce C dignitates caelestes C 7 annua C est om. CR etiam CLplQ 8 reuertentes C annui E, annua C 10 carcerem C 12 horbiles R 13 nicissitndinem C mensnum C1P1R 14 hibernus P sed et v inclusi. N, inclusit C persecntiones C 15 hiemi Q pensatia NPQ, pensastis CLR, pensabatis v hieme P 18 messium] m͂si*um C 19 metetis CV, metistis v 20 area dnῖΝ, dno area R perspicietis C2, conspicitis Pv 21 ipsi om. C ut] in N iam p. e. conditi om. LN probati] pnrgati v 22 alterum et om. PQRv 24 populis C sed i ex u 25 de] dei L1 dno R etiam CL, ettam P ) [*]( III ) [*]( .37 )

578
botrui pressurae saecularis infestatione calcati torcular nostram carcere torquente sentitis, uini uice sanguinem funditis, ad passionis tolerantiam fortes martyrii poculum libenter hauritis. sic apud seruos Dei annus euoluitur. sic spiritalibus meritis et caelestibus praemiis temporum uicissitudo celebratur.

Beati satis qui ex uobis per haec gloriarum uestigia commeantes iam de saeculo recesserunt confectoque itinere uirtutis ac fidei ad conplexum et osculum Domini Domino ipso gaudente uenerunt. sed et uestra non minor gloria, qui adhuc in certamine constituti et comitum glorias secuturi pugnam diu geritis inmotaque et inconcussa fide stabiles cottidie spectaculum Deo uestris uirtutibus exhibetis. quo longior uestra pugna, hoc corona sublimior: agon unus sed multiplici proeliorum numerositate congestus. famem uincitis et sitim spernitis et squalorem carceris ac receptaculi paenalis horrorem roboris uigore calcatis. paena illic subigitur, cruciatus obteritur, nec mors metuitur sed optatur, quae scilicet inmortalitatis praemio uincitur, ut uitae aeternitate qui uicerit honoretur. qui nunc in uobis animus, quam sublime quam capax pectus, ubi talia et tanta uoluuntur, ubi non nisi Dei praecepta et Christi praemia cogitantur? uoluntas est illic tantum Dei, et in carne adhue licet uobis positis uita iam uiuitur non praesentis saeculi sed futuri.

Nunc est, fratres beatissimi, ut memores mei sitis, ut inter magnas adque diuinas cogitationes uestras nos quoque animo ac mente uoluatis, simque in precibus et orationibus uestris cum uox illa purificatione confessionis inlustris et iugi honoris sui [*]( 1 botrui OLNPQRV, botri v saecularibus infestinatione 01 uestram v 2 torquentes C et uini N2υ uicem CR fudistis C passionem C1. 3 auritis Q 4 et] ex P 7 **iam P 8 domini domino] dnT R sed i corr., dnT di ex dum dm C gaudentes C 9 cum gloria C 10 gloria LN pugnas Q (pugnam M) immota quae et Q, immo atque C 11 deo de CR 12 quod C longior] largior R pugna] confeseio P hoc] hac C 13 agon] agro C 14 famem ex fam C squalorum carceribuB C 16 subicitur PQ subteritur P mors] mori C 17 quae corr. in quo P 18 honoretur] coronetur Vv nunc] hunc C 23 beatissimi] kmῖ P ut inter] et inter Q 25 ut cum Q 26 illa om. CR purificationis et R, puriScati**s et C et iugis CR, om. N honorisj oneris N • )

579
tenore laudabilis ad Dei aures penetrat et aperto sibi caelo de his subacti mundi partibus ad superna transmissa inpetrat de Domini bonitate quod postulat. quid enim petitis de indulgentia Domini quod non inpetrare mereamini? qui sic Domini mandata seruastis, qui euangelicam disciplinam sincero fidei uigore tenuistis, qui incorrupto honore uirtutis cum praeceptis Domini et cum apostolis eius fortiter stantes nutantem multorum fidem martyrii uestri ueritate solidastis. uere euangelii testes et uere martyres Christi radicibus eius innixi, super petram robusta mole fundati, disciplinam cum uirtute iunxistis, ad timorem Dei ceteros prouocastis, martyria uestra exempla fecistis. opto uos fortissimi ac beatissimi fratres, semper bene ualere et nostri meminisse.