Epistulae

Cyprian Saint, Bishop of Carthage

Cyprian. Saint. S. Thasci Caecili Cypriani Opera omnia, Pars II (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 3.2). Hartel, Wilhelm von, editor. Vienna: Gerold, 1871.

In magna tamen tribulatione me constitutum scias, et ac si sis mecum praesens, sic caritatis pristinae reminiscor die ac nocte. Deus solus scit. et ideo peto ut annuas desiderio meo et mecum doleas in morte sororis meae quae cecidit in hac uastatione Christo. sacrificauit enim et exacerbauit Dominum nostrum, quod nobis manifestum uidetur. pro cuius facto ego in die laetitiae Paschae flens die ac nocte, in cilicio et cinere lacrimabundus dies exegi et exigo usque in hodiernum, donec auxilium Domini nostri Iesu Christi et pietas per te uel per eos dominos meos qui coronati fuerint, a quibus postulaturus es, subuenerit tam nefando naufragio. memoratus sum enim caritatis tuae pristinae, quod [*]( 2 nam om. to tibi om. T, tu rpw tao Τϕ, om. ω fratre ϕω dicam Ttpw 3 audiretur ϕ, audiret T, audires ωet om. ω floridamvconfessionem T 4memorabar Tto, memorabor tp, memorabam v 6 eorum pristinam tp me om. Tcpto meos quae T 6 carissimi T ante ex anti T, si ante v, a me tptD cruori T illos T 7 si p. p. faeris om. T; uncis inclusi 8 quem w, quantae T te] et T 9 adprehenderint] apprehenda ϕ sic] si w 11 uideamus to nos tamen to coram] cum ϕ 12 conplectamus T, amplectemur ϕ, compleo temur ων 13 nostro M 14 me om. T 15 caritati T 18 a christo ων, ca christo ϕ exaceruabit T, exercebat q, 19 facta T, factis v hac die ϕων laetitia ϕω, in laetitia Oxon. 20 paschae] pace ϕω deflens w lacrimabondos ql 21 exegit T hoc diernom done M 22 chriati] Bubueniat add. v eis dominis meis T 23 postolatorns est T1, postolandom (um ex os ϕ) est ϕω subuenerit tam ϕ, ut aenerit tam T, subueniri tam w, ut ueniam habeant v nefanda naufragia v )

531
cum omnes doleas pro sorore nostra *** quas et tu bene nosti, id est, Numeriam et Candidam: pro quarum peccato, quia nos fratres habent, debeamus excubare. credo enim Christum secundum illarum paenitentiam et operas quas penes collegas nostros fecerunt extorres qui a uobis uenerunt, a quibus ipsis de operibus eorum audies, iam Christum eis uobis martyribus suis petentibus indulturum credo.

Audiui enim te floridiorum ministerium percepisse. o te felicem suscipe uota tua quae semper desiderasti uel m terra dormiens. optasti pro nomine illius in carcerem mitti, quod nunc tibi contingit, sicut scriptum est: det tibi Dominus secundum cor tuum. et nunc super ipsos factus antistes Dei recognouit t idem minister. rogo itaque, Domine, et peto per Dominum nostrum Iesum Christum ut ceteris collegis tuis fratribus tuis meis dominis referas et ab eis petas ut quicumque prior uestrum coronatus fuerit, istis sororibus nostris Numeriae et Candidae tale peccatum remittant. nam hanc ipsam Etecusam semper appellaui, testis est nobis Deus, quia pro se dona numerauit ne sacrificaret: sed tantum ascendisse uidetur usque ad Tria fata et inde descendisse. hanc ergo non sacrificasse ego scio. quarum iam causa audita praeceperunt eas praepositi tantisper sic esse, donec episcopus constituatur. sed quatenus per uestras [*]( 11 Ps. 19, 5. ) [*]( 1 omnes Tcp, omnibus wo sororo nostra T, sororibus nostris ϕων ; post ea intercidme nonmdla puto 2 nnmeria et candidu v peccatum T quia] qui Tiftw 3 debemus ων excubere Tcp 4 illoram tp, earum vw opera quae wv 5 facit ertorrentes T nobis w uenerint ϕ, uiderunt T 6 audiens T cbristo T, om. ϕ uobis T 8. L, nobis 10 7 credo om. e 8 audiui enim] audiemini ω floride w, floridierum tp, floridorum Rigaltius 9 suscipere wv quequid w desideras tu T vel vel w 10 nomen T 11 contigit v sicut om. ϕω 12 antestites T recognoui Tcpw 13 idem] id est Tw, enim lp 14 collegiis w 15 tnis om. ϕω 17 talem T tale peccatum remittant numeriae et candidae yp hanc] et w, om. ϕ ettecusam Τϕ, et recusam w, aScusam coni. DodtDeU, excusatam fort. 18 nobis est cp se dona] sedunta Tcp, sedncta w; se deducta fort. numerani w 20 fata T, facta ϕω hanc] has w 21 audita causa cp pereperunt M 22 epatus to per uestras] pernersa T ) [*]( 34* )

532
sanctas orationes et petitiones, in quas nos fidimus, quoniam estis amici sed et testes Christi, qui omnia indulgeatis.

Peto ergo, Domine carissime Lnciane, memor sis mei et petitioni meae annuas. sic Christus coronam illam sanctam quam tibi non tantum in confessione sed et in sanctimonio tradidit, in qua semper cucurristi et exemplum sanctorum semper et testis fuisti, ut omnibus dominis meis fratribus tuis confessoribus referas de hoc facto, ut a nobis auxilium recipiant. nam hoc, Domine frater, scire debes me non solum hoc pro eis petere, sed et Statium et Seuerianum et omnes confessores qui inde huc a nobis uenerunt, ad quos ipsae in portum descenderunt, et in urbem leuauerunt, quod sexaginta quinque ministrauerunt et usque in hodiernum in omnibus fouerunt. sunt enim penes illas omnes. plus autem grauare cor illud sanctum tuum non debui, cum sciam te prona uoluntate operari. salutant te Macarius cum sororibus suis Cornelia et Emerita, qui laetatur de confessione tua florida, sed et omnium fratrum, et Saturninus, qui et ipse luctatus est cum diabolo, qui et Christi nomen est fortiter confessus, qui et ibi in poena ungularum fortiter est confessus, qui et hic nimis rogat et petit. salutant te fratres tui Calpurnius et Maria et omnes sancti fratres. nam et hoc scire debes me et dominis meis fratribus tuis scripsisse, quas peto illis eas legere digneris. [*]( 1 nos] nobis ϕ fidemas T, infidimas ϕ2 qui] quod ϕν 4 illam T 8.1. 5 et om. to 6 et om. ϕων sanctorun s. e. t. fuisti oim. ω et testis semper ϕ, semper et este T 7 confessoribua om. ω conferas to 8 nobiB to 9 non solum hoc me ω eas T sed et] sed ϕω 10 et om. Τϕω hoc T 11 ipse Τϕ deecenderant] add. tp: ad quos ipse in portmn 12 quod] que to hoc diernum ω 13 antem] enim ϕ 15 macharitts ϕν suis] tuis ϕ 16 quae laetantur ων de] in to, om. ϕ 17 Baturinus tc et ipse om. ϕ ; ipse om. to 18 qui om. ω qui et ... eet eonfessus om. to 19 hic] hoc too 20 ealphurniuB ϕ, calfurnius ω 21 fratres nos ϕ me] me tibi to fratribua tuis dominis meis ϕω 22 litteras scripisse v illi eas ϕ, pro illis sic Oxon., litteras eis fort. digneris] add. to: ualere te oro et mei semper memoriam facere. — Epistola Celerini ad Lucianum petens pro nomine Numeriae et Candidae ut eas in mente haberet quae Numeria ut dicit praemium dedit ne sacrificaret explicit T, om. ϕω. — )

533
LVCIANVS CELERINO DOMINO SI DIGNVS FVERO VOCARI COLLEGA IN CHRISTO S.

Accepi litteras tuas, Domine frater dilectissime, in quibus me tantum grauasti, ut propter tuam grauationem tantum gaudium paene exciderit, ut litteras quas et ego optabam post tantum temporis legere, in quibus mei dignatus es memorare, beneficio tantae tuae humilitatis legere exultaui, qui scribens mihi diceres si dignus fuero frater nominari tuus,\' hominis qui apud pusilliores nomen Dei cum timore confessus sum. nam tu Deo uolente ipsum anguem maiorem, metatorem antichristi, non tantum confessus deterruisti uocibus illis et uerbis deificis quibus scio t quasi amatores fidei et zelotypi disciplinae Christi, in qua te noui uiuacitate uersari et gaudeo, uicisti. nunc modo, carissime, iam inter martyres deputande, uoluisti nos litteris tuis grauare, in quibus significasti de sororibus nostris, pro quibus utinam fieri [*](Epist. XXII. — Incipit epistola Luciani rescribentis Celerino super nomine Numeriae et Candidae et nomine Pauli et Mappalice et ceterorum signif sibi eos mandasse ut petentibus daret pacem T, Luciani rescribentis Celerino de recipiendis ad pacem Numeria et Candida item de Paula et lIapalice qui Paulum ipsum significat moriturum sibi mandasse ut penitentibus daret pacem to, Epistola Luciani ad Celerinum responsine cp, Alia rescripta (Luciani add. m. 2) μ. — 2 Lucianus om. Τϕμ domino om. tp 5 per tuam p, perpetua T grauatioae T tanto gaudio v 6 exciderit to, excideram ϕμ, excidera T, exciderim v litteras tuas cp et om. u 7 meis dignatus w, dignatuB mei cp es om. Tp memorari p 8 tuae hutilitatis fi, humilitatis tuae tp exultauerim ων dicens T, diligens fi 9 tuus nominari p. 10 timorem T, amore to confeaBum (sum om.) Tlcp, confessus T1 nam] na T tu om. μ 11 ipsam Tl, ante ipeam μmetatorem] et atrooiorem ϕω antichristo μ confessus esse Τμ 12 uocibus] duobus ϕω et] etiam ω uiuificis deificis ϕ 13 et om. μ disclplina Τϕω qua te] quati fk te noui] tenoris Oxon. 14 uicacitate T uersari] uersatoris Τϕ, uersatus ea p, uersatum ω et om. Pcp, te v gaudio Τϕμ, in gaudio M uixisti Τϕω, iunxisti μ nunc modo] nunc v, uerum modo w 16 martyribus T deputandos ϕω uoluisti post grauare ϕω )

534

posset ut sine tanto scelere commisso memoriam faceremus. non profecto tantis lacrimis incumberemus ut nunc.

Scire debuisti quid circa nos actum sit. cum benedictus martyr Paulus adhuc in corpore esset, uocauit me et dixit mihi: Luciane, coram Christo tibi dico ut si quis post arcessitionem meam abs te pacem petierit, da in nomine meo. sed et omnes quos Dominus in tanta tribulatione arcessire dignatus est, uniuersi litteras ex conpacto uniuersis pacem dimisimus. uide ergo, frater, quoniam partim quod mihi Paulus praecepit quam uniuersis quod censuimus, ex quibus iam cum ante hanc tribulationem, cum iussi sumus secundum praeceptum imperatoris fame et siti necari, et reclusi sumus in duabus cellis, ita ut t non efficiebat fame et siti. sed et ignis ab opere pressurae nostrae tam intolerabilis erat quem nemo portare posset. sed nunc in ipsam claritatem sumus constituti. et ideo, frater carissime, saluta Numeriam et Candidam, quas *** secundum Pauli praeceptum et ceterorum martyrum, quorum nomina subicio, Bassi in petrario, Mappalici in quaestione, Fortunionis in carcere: Paulus a quaestione, Fortunata, Victorinus, Victor, Herennius, Credula, Hereda, Donatus, Firmus, Venustus, Fructus, Iulia, Martialis et [*]( 1 eeelere] scire p. commissio w, commisaam ft non] quam Τϕ, quem p, ad quem w; fort. quarum pro facto ne . 2 tanto T, sancto μ nt om. to, et μ 3 debuistis ft uoa to, nobis T 4 me et om. ϕ 5 christmn T dico tibi tp acerrionem to, accessionem ϕ 7 quos] ad μ accersire ω es p nninersis ϕμ 8 litteris p Oxon. nidea ϕμω, nideas Oxon. 9 partem ϕμ, partim eius wv quod om. M Ozon., quam p quam] pro to Oxon. 10 quod om. ω, quoque Oxon. ez quibus corruptum iam cum ante] eramus in v hac tribnlatione Tv 11 cum] con w iussi anmna ft, inssi fuimus cp, iussimus Tw praeceptorum praeceptum tp 12 necari] negare T reclnsimns T duobna cellea T, dnamns et in illis μ ita ut] itaq. to non] noa v 18 afficerent v, effugiebat μ ignem Tp, igne ϕω ab operoj a sapore μ, napore Oxon. 14 tamen tolerabilis Τϕ, tam tolleranimns μ quem] quidem μ in om. ϕων 15 constituti] consecnti ων 16 numerariam p quas] quae v; lacunam indicaui 17 basBO ϕω, baptissimi μ 18 in petrario coni. Rigaltium, in pignerario T, in pignerarium p, imperario ϕω, in peierario Morellius 18 mapalaci tp, appasci p. fortnmoms ϕ carcerem Τωμ 19 a om. p. fortnnatae uictorini uictoris a herenins T, heremins w, herennii v credulae v, cordnla to 20 hereda om. w, hederat p., herenae v donati fIrmi nennsti fructi v inlianns w, iuliae v )

535
Ariston, qui Deo uolente in carcere fame necati sunt: quorum et nos socios futuros intra dies audietis. iam enim ut iterato reclusi sumus sunt dies octo in die quo tibi litteras scripsi. nam et ante dies octo per dies quinque medios modicum panis accepimus et aquam ad mensuram. et ideo, frater, peto ut sicut hic, cum Dominus coeperit ipsi ecclesiae pacem dare, secundum praeceptum Pauli et nostrum tractatum exposita causa apud episcopum et facta exomologesi habeant pacem, non tantum hae, sed et quas scis ad animum nostrum pertinere..

Salutant uos collegae mei uniuersi. uos salutate confessores Domini qui ibi uobiscum sunt, quorum nomina significasti inter quos et Saturninus cum comitibus suis, sed et collega meus et Maris, Collecta et Emerita, Calpurnius et Maria, Sabina, Spesina, et sorores Ianuaria, Datiua, Donata. salutamus cum suis Saturum, Bassianum et uniuersum clerum, Vranium, Alexium, Quintianum, Colonicam et uniuersos peto, quorum nomina non scripsi, quia tam lassus eram. ideo ignoscere debent. opto uos, Alexium et Getulicum et argentarios et sorores bene ualere. salutant uos sorores meae Ianuaria et Sophia quas uobis commendo. [*]( . 1 aristonis v, ario a dnoV carcerem famem T, carcere to 2 diem μ ut] ex quo ϕων ut id erat ore clusi μ 4 panem ϕω 5 aqua ad mensura T sicut] sit ft; sicut hic corruptum 7 d pauli <p ut exposita oi ante epm ft 8 habeam μ haec <p, hanc μ quas] q μ 9 animam u, anum cp nostram ft pertinere] peruenire 10 11 ibi] ubique cp signifioastis μ inter om. Twp 12 quos] uos ft saturninum ft cum om. cp comitibus] motibus T, omnibus Oxon. eed et] se et cp, sed w collegam ft meus] enim ft, eius Oxon. 13 maris] macarii f* collecto merita tD, collegae merita ft calpuruium Τϕω, caipunius μ mariam qpto, marias ft gabinam ϕω, alumnas ft spesinam ϕω, pessinas μ 14 a ianuaria Tcp, ianna. riam w, iam uario fi datiuam w, datiua et ft donatam w 15 saturuum w alexeum T, alexicum w, alexicium cp, alexum ft 16 collonicam ϕω, colonicum ft peto om. v 17 tam] iam v eram] iram T cognoscere cp debeat μ 18 alexium] sexum jt argentarium ft bene ualere om. Τϕμ, post opto uos ponit v 19 ianuario ft sofiana <p commando ualete to. — Epistola Luciani rescribentis Celerino super nomine Numeriae et Candidae et nomine Pauli et Mappalicae et ceterorum significat sibi quos mandasae ut petentibus daret pacem explicit T, om. ϕωμ. — )

536
VNIVERSI CONFESSORES CVPRIANO PAPATI S.

Scias nos uniuersos quibus ad te ratio constiterit quid post commissum egerint dedisse pacem, et hanc formam per te et aliis episcopis innotescere uolumus. optamus te cum sanctis martyribus pacem habere. praesente de clero et exorcista et lectore Lucianus scripsit.

CVPRIANO ET COMPRESBVTERIS CARTHAGINI CONSISTENTIBVS CALDONIVS S.

Necessitas temporis facit ut non temere pacem demus. sed quoniam oportebat uobis scribere ut quoniam hi qui posteaquam sacrificauerunt iterato temptati extorres sunt facti: uidentur ergo mihi abluisse prius delictum, dum possessiones et domos [*]( Epist. XXin. — Incipit (om. ϕω) epistola uniuersorum confessorom ad Cyprianum de pace data (de pace et forma pnblicanda 10) Τϕω, Alia rescripta ft. - 2 cypriano nniaersi confessores fi papae ϕων 3 uniuer- 808 TV, uniuersis ϕωμν de quibus v ad TVμ, a ϕω, apud v; cf. epist. 26 4 dediMem 10 et om. μϕ haec formam T, om. <p et om. v 5 uoluimuB cpwv 6 praesente ϕμ, praeter T, preterea ω, presbyter V cloro et exhorcista T lector Y 7 scripsit] add. to: oramus te semper bene ualere, add. p*: epistolam. — Ezplicit epistola uniueraorum confessorum ad Cyprianum de pace data T, om. ϕωμ. — ) [*](Epist XXIIII — Incipit (om. rp) epistola Caldonii (Cypriano et clero add. T) de eis (his <p) qui Bacrificauerunt (sacrificia T) et postea exhorrentee (extores ϕ) facti sunt et pacem poetulauerunt Τϕ, Caldonii ad Cyprianum significat de illis qui sacrificauerunt et postea eitorres facti pacem postulaueront ω, Alia rescripta fi, om. r. — 9 cartagine p, kmis cartagini 10, kmis̃ T 10 calidonius ϕω 11 temporum nofiv 12 quoniam om. v nobis rωμ ut quoniam] quoniam 9; cf. qpist. 36: ut dum-pennittunt; epist. 53: quod nos-fecisse ; epist. 57 c. 6: utquia; Sententiae episc. p. 438,4; p. 458,2; cf. Liu. V, 15, 11 hi] ii rμν, aliqui maiuit Ooldhom 18 temptati] tenti rv extorrentes Τμ1r ergo] cf. Sent. episc. p. 438,2; 441,10 14 priorem T\' demittunt T )

537
dimittunt et paenitentiam agentes Christum secuntur. ergo Felix qui presbyterium subministrabat sub Decimo proximus mihi uinculis (plenius cognoui eundem Felicem) et Victoria coniunx eius et Lucius fideles extorres facti reliquerunt possessiones quas nunc fiscus tenet. sed et sub persecutione t eadem mulier nomine Bona quae tracta est a marito ad sacrificandum, quae conscientiam non commiscuit sed tenentes manus eius sic ipsi sacrificauerunt, sic ipsa coepit dicere contra \'non feci, uos fecistis: sic et ipsa extorris facta est. cum a me ergo uniuersi pacem peterent dicentes \'recuperauimus fidem quam amiseramus, paenitentiam agentes Christum publice sumus confessi,\' quamuis mihi uideatur ut debeant pacem accipere, sed ad consultum uestrum eos dimisi, ne quid uidear temere aliquid praesumere. si quid ergo ex communi consilio placuerit scribite mihi. salutate nostros. uos nostri. opto uos felicissimos bene ualere. [*]( 2 pbrm rωμ decimo proximis r, prozums decimo tc uincalis] uicinus v 3 plene to et om. v coniux T 4 fidelis pr extorrentes Τμ1r, extorrefactos V facti ex facit T, facit rp relinqaerunt tr nunc] unus μr 5 fiscns tenet μr, eis tenet T, eis constet tp, eis constat ω sed et sub persecutione t eadem scripsi, sed et sub quntione e > per se opereodem T (cf. inscriptionem epist. 16, ubi persecutione abbreuiat- scribitur perse), sed et super se opere eadem fir, sed et super se aut eodem rp, sed et super est se aut eodem 10, sed et seu per se aut per eosdem Morellius, sed et v bona ex bono T, in bono μ, i bono r 6 conscientiam non commiscuit scripsi, conscia non commisit tpw, conscientiam non commisit μr, conscientia non commisi T1, conscientia non commissi Т2ν ; cf. Oypr. p. 256^5 et de bono pudic. c. 8: conscientiam non miscuit 7 sed] sed quia v manu (ir eius sic] eius cpwv 8 sic ipsa om. v incepit w sic contra 10 ipsa ex ipse T 9 eztorrens μ1 a me om. rp, me T 10\'reciperauimus TV, recuperabimus μr agentes om. 9, agentes et v 11 christo rp. publice] supplices ϕω uideantur debere v 12 sed] tamen v consultum] consilium v nostrum cpw eos demisi T, eos msi to, eosdem misi tp, eosdem si rp. 13 quid om. v uideatur tp aliquid temere ν 14 concilio r nestros coni. Oxon. nos] uos w; uos nostri om. rμ 15 felicissimos] fratres semper rfi, fratres carissimi semper v. — Epistola Caldonii ad Ciprianum de eis qui sacrificauerunt et postea eztorrentes facti snnt et pacem postulauerunt explicit T, om. ϕrωμ. — )

538