Institutiones

Cassian, John

John Cassian. Johannis Cassiani Opera, Pars I (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 17). Petschenig, Michael, editor. Vienna: Gerold, 1888.

Hinc est quod in his regionibus nulla uidemus monasteria tanta fratrum celebritate fundata, quia nec operum suorum facultatibus fulciuntur, ut possint in eis iugiter perdurare, et si eis subpeditare quoquo modo ualeat sufficientia uictus alterius largitate, uoluptas tamen otii et peruagatio cordis diutius eos in loco perseuerare non patitur. unde haec est apud Aegyptum ab antiquis patribus sancta sententia, operantem monachum daemone uno pulsari, otiosum uero innumeris spiritibus deuastari.

Denique abba Paulus, probatissimus patrum, cum in heremo uastiore consistens, quae Porphyrio nuncupatur, palmarum fructibus et horto modico securus haberet sufficientem alimoniae suae uictusque substantiam nec posset aliquid aliud unde sustentaretur operis exercere, eo quod ab oppidis uel habitabili terra septem mansionibus uel eo amplius deserti illius separaretur habitatio, plusque expeteretur pro mercede uecturae quam ualere posset pretium operis desudati, conlectis palmarum foliis cotidianum pensum uelut exinde sustentandus [*]( 1 XXI H his ... apgyptom cuam. in C aegiptum L 7 lybiae CG libiae HL qui L7 storelitate H 9 immanem G immaue L uictus quiā L 10 rationabilem L 12 XXII H hinc... nulla cuan in C aidimus H 13 fmtruum H1 15 snppfditare CG-L Rubpeditari H quoque H quedam L 17 in aegiptum L 18 operante L1 19 doemone G1 diuastari G1 20 XXIII 3, om. G denique ... probatissimus euan. in C deinde denique G abba GL : abbas HTv 21 hrwremo C uastiori H porfyrio C porfirio GH porphirio L 22 orto HL sufficientiam H 23 possit CGXH 24 aJiut C oppidua C 26 plusquam L 27 uicturae GSH ueturae Lx possit CHLAT praetium C praemium H conlectis H1 : collectis rell. )

193
a semet ipso iugiter exigebat. cumque opere totius anni antrum eius fuisset impletum, id quod sollicita cum laborauerat annis singulis igne subposito concremabat, in tantum probans sine opere manuum nec in loco posse monachum perdurare nec ad perfectionis culmen aliquando conscendere, ut, cum hoc fieri nequaquam necessitas uictus exigeret, pro sola purgatione cordis et cogitationum soliditate ac perseuerantia cellae uel acediae ipsius uictoria et expugnatione perficeret.

Cum incipiens in heremo commorari abbati Moysi omnium sanctorum summo dixissem me aegritudine acediae hesterno die grauissime fuisse confectum nec ab ea potuisse alias liberari, nisi ad abbatem Paulum protinus cucurrissem, ille: non te, ait, ab ea liberasti, sed magis ei te dediticium ac subditum praebuisti. grauius enim ut desertorem te ac fugitiuum deinceps aduersarius inpugnabit, quem de conflictu superatum protinus aufugisse conspexit, nisi de cetero commissa congressione non desertione cellae uel somni torpore ingruentes aestus eius ad horam euaporare malueris, sed tolerantia potius et conflictu didiceris triumphare. unde experimento probatum est acediae inpugnationem non declinando fugiendam, sed resistendo superandam. ______

DE SPIRITU CENODOXIAE. CAPITULA.

I. Quod septimum certamen aduersus cenodoxiam sit, et de natura eius.

[*]( 8 accidiae H acidiae L ipsias] ipsius doemone G uictoriae L et pergatione H, om. L 0 XXLIII H, om. G mosi G* 10 accidiae H acidiae L 11 externo L 13 non to] nacte L1 magis eum didicium H to om. L 15 inpugnauit L1 conspectu G1 16 conspeximus LI 17 congregatione L inoougruentea L 18 tollerantia 01 19 et] sed L unde om. L experiment ū LI 20 accidiae H acidiao unde L fugandam H 21 superandam Eiplicit de spu acediae (acidiu L) liber ■ X - GL lucipit de spu caenodoiiae liber XI. Incipiunt tituli eiusdem libri L: om, G Eiplicit liber de spu aooidiae. Item cap de libro XI Incipit de sp̄u oeaodox (sic!) liber XI H 25 cendoxia L )
194

II. Quod cenodoxia non solum in parte carnali, sed etiam in spiritali monachum pulset.

III. Quod cenodoxia. multiplex sit ac multiformis.

IIII. Quomodo cenodoxia monachum a dextris et a sinistris inpugnet.

V. Qua conparatione monstretur natura cenodoxiae.

VI. Quod cenodoxia nec beneficio solitudinis extinguatur.

VII. Quod cenodoxia, cum deiecta fuerit, acrius resurgat ad luctam.

VIII. Quod cenodoxia nec heremo nec aetate deferueat.

VIIII. Quod cenodoxia periculosioi sit uirtutibus mixta.

X. Exemplum regis Ezechiae, quemadmodum telo cenodoxiae deiectus fuerit. i

XI. Exemplum regis Oziae eiusdem morbi labe superati.

XII. Diuersa testimonia contra cenodoxiam.

XIII. Quibus modis cenodoxia monachum pulset.

XIIII. Quemadmodum cenodoxia clericatus gradum suggerat ambiendum.

XV. Quomodo cenodoxia mentem inebriet.

XVI. De eo, quem senex superueniens repperit in cella cenodoxiae uanitate deludi.

XVII. Quod aliter uitia curari non possint, nisi eorum radices et causae fuerint publicatae.

XVIII. Quod monachus uitare debeat mulieres et episcopos.

XVIIII. Remedia quibus ceuodoxiam superare possimus.

[*]( 1 cenodoxia L 2 in om. HT 3 cenodoxia L (passim) sit K multis formis H multiformes LI 4 quod H quodmodo T 6 quia H naturae L 7 ciuodoxia H (passim) 10 castitate HT 12 quemamuioduni L ciuodoiia H cenodozia L 15 Oziae diucrsa L 16 cynodoiia H 17 cenodoxia T: cynodozia H, om. Lv 19 cynodosia H 20 cellula sua L 21 deludit L 22 possit L earum L 23 plublicate L 24 uitatare H episcopuh HT 25 cynodoxiam H caenodoxia L superare HT: uiUre Lr Incipit de spiritu conodoiiae liber undecimus G Eipliciunt tituli. Incip taxtus eiusdem libri L nihil inscriptum in H )
195

Septimum nobis certamen est contra spiritum ϰενοδοξία, quam nos uanam siue inanem gloriam possumus appellare, multiformem, uarium atque subtilem, ita ut quibuslibet perspicacissimis oculis non dicam caueri sed peruideri deprehendiue deprehendiue possit.