Conlationes Patrum (Collationibus)

Subputatio temporum ac solitudinis habitatio, cuius contemplatione conicis interioris hominis perfectionem nos consequi debuisse, hoc solummodo contulit nobis, ut disceremus quid esse nequeamus, non tamen fecit esse quod esse contendimus. nec enim aut desideratae puritatis fixam stabilitatem aut robur aliquod firmitatis nos hac scientia nouimus adsecutos, sed tantummodo confusionis ac pudoris augmenta.

etenim cum omnium disciplinarum metato ad hoc cotidianis studiis exerceatur atque proficiat, ut a trepidis rudimentis ad peritiam certam stabilemque perueniens incipiat nosse quae primitus uel ambigue nouerat uel penitus ignorabat, et firmo ut ita dixerim gradu in illius disciplinae qualitate procedens perfecte in ea ac sine ulla iam difficultate uersetur, e contrario me in huius puritatis studio laborantem id solummodo profecisse repperio, ut sciam quid esse non possum. ex quo nihil mihi aliud sentio quam laborem tanta cordis contritione conferri, ut numquam scilicet desit materia lacrimarum nec tamen esse desinam quod esse non debeo.

et idcirco quid [*]( 2 poasedebat VDlP 3 speciales D\' . 4 ipso PX 5 ante hanc in OX cap. 2 incipit 6 adqae VOP institutiones D1 quadragens. V: quadrages. DWOX quadragiss. P 10 quaerem. V qaerem. D1P1 11 snbpatatio 0: suppotacio D1 supputatio rell- 16 rubor VO robor D1W1 PX adsecutus V1 adsequutos 0 18 cottid. DX 19 adque VOP 24 puritates D\' profecisse X1: proficisse reU. 25 reperio X possim OPXv 26 laborem DWOPX: luctum Vv tanta OX 28 desinam esse D1 )

siquidem per momenta singula lubricis discursibus animus euagatus cum ad timorem dei uel contemplationem reducitur spiritalem, priusquam firmetur in ea, rursum fugacius euanescit, cumque eum uelut expergefacti deprehenderimus ab intentione proposita deuiasse atque ad illam theoriam unde discesserat reducentes uoluerimus eum tenacissima cordis intentione uelut quibusdam uinculis obligare, in ipso conatu nostro ocius quam anguilla de recessibus mentis elabitur.

ob quam rem cotidianis huiusmodi obseruationibus aestuantes nec tamen ex ipsis aliquod nostro cordi stabilitatis robur accessisse cernentes ad hanc opinionem fracti desperatione transducimur, ut non nostro iam, sed naturae uitio has animae peruagationes humano generi inesse credamus.

SERENVS: Periculosae praesumptionis est necdum rebus recte discussis nec certa ratione collecta de natura cuiuslibet rei praepropere definire ac de consideratione fragilitatis suae capere coniecturam, non de statu et qualitate ipsius disciplinae uel de aliorum experientia proferre sententiam. nec enim si quis natandi ignarus, sciens pondus corporis sui ferri aquarum liquore non posse, experimento suae uoluerit inperitiae definire neminem penitus posse liquidis elementis solida carne [*](1 dedicisse W1 4 cottid. D1WX 5 distensionibus 0 in innumeris WX 6 disper. Dl 8 enagator DOP 9 vel ad O PX 10 fngatins VX fngatns D 12 adque FP ad om. W1 P redenntes F 18 tenacessima Dl 14 alligare 0 angnylla V 15 cottid. DW 17 cordis W10 rubor F robor DlPX 18 diaper. DlWP 21 praeanmptiones D\' 22 discussa D* 23 proponere 0\' 24 de statu] distate D\' 26 ferre 0 27 liqorS 0 28 penitur Dl elimentis FP )

rου̃ςιtaque, id est mens, ἁsιϰίητος ϰαìπολυϰίητος definitar, id est semper mobilis et multum mobilis. quod etiam in Sapientia quae dicitur Salomonis aliis uerbis ita describitur: ϰαì γεω̃δες σϰη̃νος βϱίϑεινου̃ν πολυϕϱóνιδα, id est: et terrenum habitaculum adgrauat mentem multa cogitantem. haeo igitur pro condicione naturae numquam potest otiosa consistere, sed necesse est eam, nisi prouisum habuerit ubi suos exerceat motus et in quibus iugiter occupetur, propria mobilitate discurrere et per omnia uolitare, donec. longo exercitio usuque adsuefacta diuturno, quo uos in cassum dicitis laborare, experiatur et discat quas memoriae suae materias debeat praeparare, erga quas circumagat indefessos uolatus et inmorandi robur adquirat, et ita praeualeat aduersas inimici suggestiones quibus distrahebatur extrudere atque in illo quem desiderat statu et qualitate durare.

non ergo hano euagationem cordis nostri uel naturae humanae uel deo creatori eius debemus adscribere. uera est enim scripturae sententia, quia deus fecit hominem rectum: et ipsi quaesierunt cogitationes multas. a nobis ergo earum qualitas pendet, quia cogitatio inquit, bona scientibus eam adpropinquat, uir autem prudens inueniet eam. quid quid [*]( 9 Sap. 9,15 (LXX) 22 Ecclel. 7,29 (LXX) 24 Prov. 19,7 (LXX) ) [*]( 1 Bosteneri V sustinere D1 iudecanda V 5 νου̃ςιtaque) noscit aqua W nelikinitos D aeliciNHTOC W ποΔykINITOC D τοlkinkHTOCW 7 ita describ.] adscribitnr V ita discrib. D1 0 8 τεωΔec VW e-kmroo D ckmnroo W BPrei W ſNOT-ΦΡΟΝΤΑa D NOſΝΙτοaſΦΡΝΤaω W graeca omissa sunt in X, pessime hdbita in OP 10 conditione VDWX 12 suus V 14 longe D\' usque VP 15 labore V 16 indefessus V1 17 robor X aduersus WOPXS 18 eztradere W\' adque VOP 28 pendit WPX 24 inquid YDO: om. W adpropinquad W 25 quicquid VWOX )

quae si non m nostra potestate consisterent, nec Pharisaeos dominus increpasset: quid cogitatis mala in cordibus uestris? nec per prophetam praecepisset dicens: auferte malum cogitationum uestrarum ab oculis meis, et: usque quo morabuntur in te cogitationes noxiae? nec in die iudicii earum qualitas quemadmodum operum exigeretur a nobis, ita per Esaiam domino conminante: ecce, inquit, ego uenio ut congregem opera et cogitationes eorum cum omnibus gentibus et linguis, sed ne condemnari quidem earum testimonio uel defendi in illo terribili atque metuendo examine secundum beati apostoli sententiam mereremur ita dicentis: et inter se inuicem cogitationibus accusantibus aut etiam defendentibus, in die qua iudicabit deus occulta hominum secundum euangelium meum.