Conlationes Patrum (Collationibus)

hi ergo eornmque consimiles recte ἁμϕοτεϱοδέξιοι, id est ambidextri nuncupantur. utraque enim manu utuntur pro dextera et inter haec quae apostolus dinumerat transeuntes pariter dicunt: per arma iustitiae quae a dextris sunt et a sinistris, per gloriam et ignobilitatem, per infamiam et bonam famam, et cetera. de qua dextera uel sinistra ita Salomon ex persona sponsae loquitur in Cantico Canticorum: laeua eius sub capite meo, et dextera eius amplexabitur me. quas licet utrasque utiles esse significet, tamen illam sub capite suo ponit, quia subiacere debent aduersae partes principali cordis. ad hoc siquidem tantum utiles sunt, ut pro tempore nos exerceant et erudiant ad salutem ac perfectos ad patientiam - reddant. dexteram uero ad confouendam se ac perpetuo conseruandam salutari amplexu sponsi sibimet cohaerere atque insolubiliter ei optat innecti.

erimus igitnr ambidextri, quando nos quoque rerum praesentium copia uel inopia non mutarit et nec illa nes ad uoluptates noxiae remissionis inpulerit nec ista ad desperationem adtraxerit et querellam, sed similiter deo grates in utroque referentes parem fructum de secundis aduersisque capiamus. qualem se ille uerus ambidexter doctor gentium fuisse testatur dicens: ego enim didici in quibus sum sufficiens esse. scio et humiliari, scio et abundare: ubique et in omnibus institutus sum, [*]( 6 U Cor. 6, 7-8 10 Cant. 2, 6 24 Phil. 4, 11-18 ) [*]( 1 iniuriam V 8 hii D1WO 4 amΦΤΕpοΔeε10∗ D dμϕοτ. id est om. W 6 tranBcurrentes 0 9 deztra DX salamon X 10 sposae V1 cantico] cant D 11 eit D* 12 scili- cet D magnificet F lobam illam O 1S punit F1 15 perfectus V 16 dextram D1W 17 adque F 21 diaper. VD1WO qaerellam 0: quaerellam VDW querelam X 22 gratias DW ferentes partem F fructuum V 23 doetur F1 26 habundare DX in omnibus ex hominibus D )

Ergo licet dixerimus bipertitam esse temptationem, id est in rebus uel prosperis uel aduersis, sciendum tamen omnes homines triplici ratione temptari: plerumque ob probationem, nonnumquam ob emundationem, interdum ob merita delictorum. et ob probationem quidem ut beatum Abraham, ut Iob multosque sanctorum tribulationes innumeras legimus pertulisse, uel illud quod in Deuteronomio dicitur ad populum per Moysen: et recordaberis cuncti itineris illius, per quod adduxit te dominus deus tuus quadraginta annis per desertum, ut adfligeret te atque temptaret, et nota fierent quae in tuo animo uersabantur, utrum custodires mandata illius an non. et illud quod in psalmo dicitur: probaui te ad aquam contradictionis. ad Iob quoque: an putas me tibi aliter locutum quam ut appareres iustus?

ob emundationem uero, cum iustos suos pro paruis quibusdam leuibusque peccatis seu pro elatione suae puritatis humilians diuersis temptationibus tradit, ut omnem sordem cogitationum et ut uerbis prophetae dicam scoriam, quam in occultis eorum peruidet esse concretam, excoquens in praesenti uelut aurum purum futuro transmittat examini, nihil in eis residere permittens quod scrutans post haec iudicii ignis poenali cruciatu expurgaturus inueniat, secundum illud: multae [*]( 10 Dent. 8, 2 15 Pe. 80, 8 16 Iob 40, 3 (LXX) 21 cf. Esai. 1, 25 26 Pb. 33, 90 ) [*]( 1 ntiari DWO abundari D\' habundare WX 3 W non distinguit id est om. 0 4 Iciendum ert DWOXv 6 emundationem WQ: emend. VDX peccatorum 0 7 et om. WI: cf. ad Conl. I 19, 1 abraam W multasque F1 9 dentoronumi D 10 mosen VW 11 dominns om. 0 12 adque V 14 custudires V 15 apud DWXv aput aquas 0 17 appareris F appareas 0 emundationem WD\'O: enund. D* emend. FX 18 iostus suus F1 21 prof. D 22 puidit D\' peruidit W1 nidet 0 exquoquens VDO 25 ∗∗purgaturus W )

ad quos etiam sub figura Hierusalem ex persona dei ita per Hieremiam sermo dirigitur: faciam enim consummationem in cunctis gentibus, in quibus dispersi te: te autem non faciam in consummationem: sed castigabo te in iudicio, ut non tibi uidearis innoxius. pro qua salutari emundatione orat Dauid dicens: proba me domine, et tempta me: ure renes meos et cor meum. Esaias quoque utilitatem huius temptationis intellegens corripe, inquit, nos domine, uerumtamen in iudicio: et non in furore tuo, et iterum: confitebor tibi domine, quoniam iratus es mihi: conuersus est furor tuus, et consolatus es me.

pro merito autem peccatorum plagas temptationis infertur, ut ibi plagas populo Israheli inmissurum se dominus conminatur dicens : dentes bestiarum inmittam in eos, cum furore trahentium super terram, et: frustra percussi filios uestros, disciplinam non recepistis. in Psalmis quoque: multa flagella peccatorum, et in euangelio: ecce sanus factus es: iam [*]( 1 Hebr. 12, 5—8 8 Apoc. 3, 19 10 Hierem. 90, 11 14 Pa. 25, 2 16 Hierem. 10, 24 18 Esai. 12, 1 22 Deut. 82, 24 24 Hierem. 2, 80 25 Ps. 31, 10 26 loh. 5, 14 ) [*]( 1 et iterum 0 neglere V negligere D 2 cum... inareparis om. Dl 4 reoepit F1 5 quem] q; D1 pater non corripit DW 7 apocalipsi W apocalipsin 0 9 hierimiam V iherem. OX 10 consamat WO 12 consnmat. WO 14 emend. XI 15 mens F1 isaiM W ieremias D\'0 (immo errauit auctor) 17 inquid VDWO 18 forure F1 19 furur F1 23 furure V1 24 filiuB uestrus F* ueetroe et 0 25 recipiatis DW )

sunt autem et alia ultionum genera, quibus nonnulli qui malitiae sapergressi sunt cumulum percutiuntur ad praesens, ut Dathan et Abiron siue COle legimus fuisse damnatos et uel maxime illos de quibus apostolus dicit: propter quod tradidit illos deus in passiones ignominiae et in reprobum sensum: quod etiam ceteris poenis grauius iudicandum est. de ipsis namque Psalmista in laboribus, inquit, hominum non sunt, et cum hominibus non flagellabuntur.