Conlationes Patrum (Collationibus)

Cassian, John

John Cassian. Johannis Cassiani Opera, Pars II (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 13). Petschenig, Michael, editor. Vienna: Gerold, 1886.

Nam cum apostolus Paulus inaestimabilem abyssum puritatis resistentibus cogitationum aestibus penetrari ab homine non posse cognoscens diu uelut per profunda iactatus ante dixisset: non enim quod uolo facio bonum, sed quod odi malum, hoc ago, et rursum: si autem quod nolo, hoc facio, iam non ego operor illud sed quod habitat in me peccatum, et: condelector legi dei secundum interiorem hominem, uideo autem aliam legem in membris meis repugnantem legi mentis meae et captiuum me ducentem in lege peocati quae est in membris meis, omnino uel sua uel naturae ipsius fragilitate perspecta, tam inmensae altitudinis uastitate conterritus, ad tutissimum portum diuini confugit auxilii, et quasi de nauigii sui oneribus mortalitatis oppressi naturali infirmitate desperans ab eo cui inpossibile nihil est naufragiorum remedia deprecatur, cum quodam miserabili uociferans heiulatu: infelix ego homo: quis me liberabit de corpore mortis huius? statimque absolutionem, quam desperauit de inbecillitate naturae, de dei benignitate praesumpsit confidenter adiungens: gratia dei per Iesum Christum dominum nostrum. [*]( 3 Rora. 7, 24-25 9 1. c. 19 10 1. c. 90 12 1. c. 22-23 22 1. c. 24 25 1. c. 25 ) [*]( 1 peccatori F 3 liberauit BF 6 inextimabilein abigsam O 8 per] uel 0 12 condilector K1 lege F1 16 omnino] omni βν 17 pitspecta 0 nastitatem K1 18 et om. F 19 aanfragii BFO opprewi IPv. oppreeaus BFK2Z obpressas 0 20 diaperana Z 21 deprecatur BF: depipcamar 0 deposcit pv cf, XIII, 6, 4 22 eiulatu OK2Z liberauit BF 23 obsolut. F 24 ioueccillitate F inbicill. Z 25 confidenter adiuugens om. BF\' )

635

GEIDiiNVS: Multi hunc apostoli locum ita intellegi debere definiunt, ut hoc eum non ex sua, sed ex peccantium persona dixisse confirment, eorum scilicet qui uolentes semet ipsos a corporalibus inlecebris et uoluptatibus abstinere obstricti uitiis pristinis et oblectatione carnalium passionum captiuati semet ipsos cohibere non possunt, dum inolita consuetudine uitiorum uelut inmiti quadam tyrannidis dominatione depressi ad libertatem pudicitiae respirare non possunt. quomodo enim.

beato apostolo, quem ad summum perfectionis totius culmen certum est peruenisse, illud poterit conuenire quod dicit: non enim quod uolo facio bonum, sed quod odi malum, hoc ago, illud etiam quod subiungit: si autem quod nolo, hoc ago, iam non ego operor illud sed quod habi tat in me peccatum, nec non etiamhoc: condelector enim legi dei secundum interiorem hominem, uideo autem aliam legem in membris meis repugnantem legi mentis meae et captiuum me ducent in lege peccati quod est in membris meis?

in quo igitur haec personae possunt apostoli coaptari? quid enim est boni quod ille non potuerit inplere, et e contrario quid illud est mali quod nolens et odiens tamen cogente natura inuitus admiserit ? ad quam uero peccati legem electionis uas, in quo Christus dominus loquebatur, potuit captiuus abduci? qui cum omnem inoboedientiam et omnem extollentem se aduersus deum altitudinem captiuasset, de semet ipso cum fiducia proclamabat: bonum agonem cer-taui, cursum consummaui, fidem seruaui: de cetero reposita est mihi iustitiae corona, quam reddet mihi dominus in \' illa die, iustus iudex. [*]( 10 I. c. 19 12 1. c. 20 14 1. c. 22-23 22 cf. II Cor. 18, 3 24 II Cor. 10, 5 26 II Tim. 4, 7-8 ) [*]( 4 et BFO: ac βν 5 passionum carnalium OfJr 6 solita BF 9 apoatulo Bl ll odii BlFO 12 subiunxit O corr. 14 condilector Kl 15 lege B1 17 deducentem F 18 quod BFO: quae βν cf. XXIII, 13, 4 19 apostolicae fiv 20 potuit B quod 0 24 aduersum 0 25 dominum FO 26 pro- clamat F 28 corona iustitiae BF (non 01 . )

636

THEONAS : Intrantem me tutissimum silentii portum rursus ad inmensum profandissimae quaestionis pelagus reuocare conamini. sed oportunitatem fidae stationis amplexi hic interim cursu tam longae conlationis emenso taciturnitatis ancoram iaciemus, ut crastina die, si tamen nulla uis tempestatis obstiterit, flatu prosperi spiritus explorato disputationis uela pandamus. [*]( 2 inmensium B1 pelagum § . 5 anchoram BF2K2 haQcoram 0 6 obaiateret F obsteterit Kl 7 pandamus. Explicit (oм.. F) abbatis theonae conlatio (conL abb. theone 0) secunda de nocturnis itllusionibuB BFOfl Incipit eiusdem tertia de anamarteto (anamartbeto B anamarieton 0: de an. om. K) BFOK: om. Z Incipiont capitula eiusdem (de tertia conlati add. Z) BFZ: om. K Incipit capitulatio 0 )

637

DE ANAMARTETO. CAPITVLA.

Disputatio abbatis Theonae de eo quod apostolus dicit: non enim quod uolo facio bonum.

Multa bona apostolum consummasse.

Quid sit uere bonum, quod apostolus semet ipsum perficere non posse testatur.

Bonitatem humanam atque iustitiam non esse bonam, si diuinae bonitati ac iustitiae conferatur.

Neminem summo illi bono intentum esse iugiter posse.

Quod lippis similes sint hi qui se credunt esse sine peccato.

Quod hi, qui pronuntiant esse hominem posse sine peccato, duplici in hoc agantur errore.

Quod paucorum sit intellegere peccata.

Qua cautione memoriam dei monachus debeat custodire.

Quod hi qui ad perfectionem tendunt in ueritate humilientur et dei gratia semper se sentiant indigere. [*]( 6 Rom. 7, 19 ) [*]( 7 apostolns BF 10 adque B 11 nisi 0 non conferatur B conferantur β 12 illo 0 14 similis K1 sint FO: snnt reU. hii codd. 16 hii codd. posse hominem p 17 agontar O 18 VIII. Quod hii qui pronuntiant esae peccata (aie!) 0i nempe librarius aberrauerat ad cap. 7 20 hii codd. 21 se semper B ante semper rasura in F se om. 0 )

638

Expositio illius sententiae: condelector enim legi dei secundum interiorem hominem et cetera.

Item illius: scimus autem quoniam lex spiritalis est et cetera. \'

Item illius: scio autem quod non habitat in me, hoc est in carne mea bonum.\'

Obiectio, quod neque infidelium personis conueniat neque sanctorum quod ait: non enim quod uolo facio bonum et cetera.

Responsio ad obiectionem propositam.

Quid sit corpus peccati.

Quod sancti omnes ueraciter inmundos se et peccatores esse confessi sunt.

Etiam iustos et sanctos sine peccato non esse.

Quod in ipsa quoque orationis hora peccatum declinari uix possit.

A quibus sit peccati euacuatio et uirtutum discenda perfectio.

Quod licet agnoscamus nos sine peccato non esse, non debeamus tamen nosmet ipsos a dominica conmunione suspendere.

Reuersa igitur luce cum ad perscrutandam abyssum apostolicae quaestionis summa a nobis senex conpelleretur instantia, ita effatus est. testimonia quibus probare conamini [*](1 Bom. 7, 22 4 1. c. 14 6 1. c. 18 9 1. c. 19 ) [*]( 1 condileotor K1 2 lege B legem 0 5 cetera BFO: reliqua βν 18 diBcemenda BFO 22 enBpendere. Expliciunt capicula. Jncipit liber BF Explicit capitala. Incipit conlatio uioesima -III- O Finiunt capitula de animarteto (anem. Z). Incipit conlatie tertia abbatis theonae de auiraarteto (aoem. Z) conlatio -VI- (t 28 abis-\' sum 0 25 contamini BlF*)

639

apoBtolum Paulum non ex sua, sed pro peccatorum dixisse persona: non enim quod uolo facio bonum, sed quod odi malum, hoc ago, uel illud: si autem quod nolo, hoc facio, iam non ego operor illud sed quod habitat in me peccatum, uel quod sequitur: condelector enim legi dei secundum interiorem hominem, uideo autem aliam legem in membris meis repugnantem legi mentis meae et captiuum me ducentem in lege peccati quae est in membris meis, e contrario euidenter ostendunt peccatorum personae haec non posse omnimodis conuenire, sed ad solos quae dicta sunt adtinere perfectos et eorum tantum qui apostolorum merita subsequuntur congruere castitati. ceterum quo.

pacto hoc peccatorum personae poterit conuenire quod dicitur: non enim quod uolo facio bonum, sed quod odi malum, hoc ago? sed ne illud quidem: si autem quod nolo, hoc facio, iam non ego operor illud sed quod habitat in me peccatum. quis enim delinquentium nolens se adulteriis fornicationibusque contaminet? quis inuitus proximo tendat insidias? quis ineuitabili necessitate cogatur, ut falso testimonio hominem opprimat furtoue decipiat, ut alterius spolia concupiscat uel sanguinem fundat?