Conlationes Patrum (Collationibus)

de quibus in Prouerbiis eleganter exprimitur: insipientia uiri corrumpit uias suas, deum autem causatur corde suo. postremo si quis huic adsertioni nostrae fidem derogare uoluerit, quaeso ut non ante praeiudicata nobiscum opinione disceptet, quam disciplinae huius suscipiat instituta, cumque haec perpaucis mensibus illa qua traditur moderatione seruauerit, profecto haec quae diximus uero poterit probare iudicio. ceterum frustra de cuiuslibet artis ac disciplinae fine contendet, quisque non prius omnia quae ad consummationem eius pertinent summo fuerit studio ac uirtute sectatus.

uelut si uerbi gratia similitudinem mellis ex tritico, aut rursum ex eo, sicut etiam ex rafani linique seminibus, lenissimi olei liquorem produci posse confirmem, si quia horum penitus ignarus adsistat, nonne contra rerum naturam hoc esse conclamans me uelut apertissimi auctorem mendacii deridebit? cui si ego testes innumeros qui haec se et uidisse et gustasse et fecisse testentur exhibeam, rationem insuper atque ordinem quo illae species uel in olei pinguedinem uel in mellis dulcedinem transformentur edisseram, ille autem in stultissimae persuasionis obstinatione persistens neget ab illis seminibus quicquam uel dulcedinis uel unguinis posse produci: nonne magis notanda est inrationabilis eius peruicaxque contentio quam sermonis mei ueritas inridenda, quae multorum ac fidelium testium grauitate et euidentibus documentis et quod his amplius est experientiae [*]( 5 ProY. 19, 3 (LXX) ) [*]( 2 necessitate S 4 eliganter II 5 suas om. Πc eius Or 6 corde] de T in corde Ov 8 deceptet II 9 suscipiet Υ1 10 prefecto Π1 12 contendit quisquis T 14 nelud T 15 etiam om. T rapbani T 18 uelud T apertissime ΠΥ 19 ego] ergo Z quia Π1 O 20 fecesse Π1 21 quos ille species uelut in Π 92 pinguid. II1Υ4 23 in om. ΣΟ stultissime Σ atultiBsima penuasione et T 24 dalcid. Π1 26 unguedinia YO rationabilia II )

et ideo quisquis ad illum puritatis statum iugi cordis intentione peruenerit, ut iam mente ab huius passionis titillatione penitus absoluta per soporem caro eius uelut redundantiam superflui umoris expellat, condicionem modumque naturae certissime deprehendet, et ita cum expergefactus inuenerit carnem suam post longa tempora se inscio atque ignorante pollutam, tum demum de naturali necessitate causetur, ad illum sine dubio perueniens statum, ut talis inueniatur in nocte qualis in die, talis in lecto qualis in oratione, talis solus qualis turbis hominum circumsaeptus, postremo ut numquam se talem secretus aspiciat, qualem uideri ab hominibus erubescit, nec in eo tale aliquid ineuitabilis ille oculus deprehendat, quod ab humanis aspectibus uelit esse celatum.

et ita oum coeperit suauissimo lumine castitatis iugiter delectari, dicere poterit cum propheta: et nox inluminatio in deliciis meis. quia tenebrae non obscurabuntur a te, et nox sicut dies inluminabitur: sicut tenebrae eius, ita et lumen eius. denique hoc ipsum, quia supra condicionem naturae uidetur humanae, qualiter obtinuerit idem propheta subiungit dicens: quia tu possedisti renes meos, id est, non industria mea neque uirtute hanc promerui puritatem, sed quia tu mortificasti insitum renibus meis libidinosae uoluptatis ardorem.

GEBMANVS: Perpetuam quidem corporis puritatem sex parte aliqua experti sumus a uigilantibus posse per dei gratiam possideri, et conmotionem carnis districtionis rigore atque iudicio resistente uigilantibus posse non contingere non [*](15 Ps. 138, 11-12 21 1. o. 18 ) [*](2 ab] ad Π1 4 uelud T humoris TO condit. ΠΥ 5 modoque II* deprae (e) hendit ΠΥ depraehendat IP 8 peruenisse 2 9 in ante nocte om. T post die add. Σ: talis in die die et 0 10 circumseptus ΣΠΥΟ11 secretum T 12 erubiicit II1 13 ab om. T 14 uellit II 16 prof. II 16 inlum. mea 0(v) 19 super 0 condit. TIT 20 prof. Π 22 tu om. T 23 uoluntatis nT 26 poasederi Π1 commotiones T destrictionis ΣΟ districtiones Π1 )

CHAEREMON: Apparet uos necdum uerae castitatis agnouisse uirtutem, quandoquidem districtionis auxilio eam a uigilantibus tantum creditis retentari, et inde est quod putatis a dormientibus quasi rigore animi resoluto integritatem non posse seruari. porro castitas non at arbitramini districtionis praesidio, sed amore sui et propriae puritatis delectatione subsistit. non enim castitas, sed continentia dicitur, ubi adhuc ei aliqua resistit aduersitas uoluptatis.

uidetis ergo his qui castitatis affectum per dei gratiam medullitus receperunt districtionis cessationem cum dormiunt non obesse, quae infida etiam uigilantibus ratione certissima conprobatur. quidquid enim cum labore conprimitur, temporales dimicanti praestat indutias, non tamen perpetuam securitatis quietem tribuit post laborem: quidquid autem profunda fuerit uirtute deuictum, absque ulla inquietudinis suspicione conpositum iugem pacis [*](1 hanc inquietudinē II 2 possumus Π1 possible] pooe corr. ex porite Π 3 qua (quia O) scilicet Π1O 4 eff∗ari Π quia r 5 uenia tui si] veniat nta Π 6 somnii ΥΟ 9 uassecas— x uissicae II uessice Υ ..capacitate II 10 nmores IP humori. TO 16 uaere Π 16 destr. ΣΠΟ 17 tantun om. Υ 19 destr. ΣΠΟ 21 subsistet Π1 continentiae Π 24 destn ΣΠΟ 25 quicquid ΠΥΟ 96 conprimetur Π1 27 inducias T quietam Σ 28 quicquid ΥΟ )

quamobrem donec pulsari nos carnis conmotione sentimus, nouerimus nos ad castitatis necdum peruenisse fastigia, sed adhuc sub infirmitate continentiae constitutos proeliis fatigari, in quibus necesse est dubios esse semper euentus. quod autem ineuitabilem esse conmotionem carnis hoc adstruere uoluistis indicio, quod ea ne ipsi quidem eunuchi carere demptis genitalibus possunt, sciendum est non eis carnales aestus nec effectum libidinis, sed solam satiuae generationis deesse uirtutem.

unde manifestum est ne illos quidem, si ad hanc ad quam nos nitimur castitatem cupiunt peruenire, ab humilitate et contritione cordis uel continentiae districtione debere laxari, licet nequaquam sit discredendum minore ab eis castimoniam posse labore ac studio conprehendi.

Quamobrem perfectio castitatis a laboriosis continentiae rudimentis perpetua tranquillitate discernitur. haec est enim uerae consummatio castitatis, quae non inpugnans carnalis concupiscentiae motus, sed toto horrore detestans iugem atque inuiolabilem sui retinet puritatem nec potest aliud quid esse quam sanctitas. hoc autem fiet, quando iam desinens caro aduersus spiritum concupiscere desideriis eius uirtutique consenserit, coeperintque sibi inuicem pace firmissima foederari et secundum psalmographi sententiam habitauerint fratres in unum, illam repromissam a domino beatitudinem possidentes de qua ait: si duo ex uobis consenserint super terram de omni re quamcumque petierint, fiet illis a patre meo qui in caelis est.

quisquis ergo intellectualis illius Iacob, id est subplantatoris transcenderit gradum, ab illa continentiae conluctatione ac [*]( 23 Pa. 132, 1 24 Mt. 18, 19 ) [*]( 1 post firmitatem ia 0 cap. 11 incipit 4 necesBest Πa. 5 sem- per esse Π 7 demtis Σ adeptis O 8 affectum Υ 12 destr. ΣΠΥ1O deberi Z nequam Π1 14 O non distinguet 16 uere ΣΟ 17 motum T 18 adque 0 19 autem om. IP 21 ifiuioem sibi T 22 pssalmografhi Z psalmigraphi T psalmografi 0 96 flet illis post in caelis est habet Υ 17 snpplant. ΣΠ )

deinde ad anblimiora nos prouocans ac nolens etiam locum ipsum quo dominus delectatur ostendere et factus est, inquit, in pace locus eius, id est non in conflictu certaminis et eonlnctatione uitiorum, sed in castimoniae pace et cordis tranquillitate perpetua. hnne igitur pacis loeum extinctione carnalium passionum si quis meruerit obtinere, ex hoc quoque proficiens gradu ac Sion spiritalis, id est specula dei consequenter effectus erit etiam habitatio eius. non enim in conflictu continentiae, sed in iugi uirtutum specula dominus conmorator, ubi iam non retundit, non conprimit, sed in perpetuum confregit potentias arenum, ex quibus uidelicet aduersus nos libidinum quondam iacula dirigebantur ignita