Conlationes Patrum (Collationibus)

Cassian, John

John Cassian. Johannis Cassiani Opera, Pars II (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 13). Petschenig, Michael, editor. Vienna: Gerold, 1886.

Hnc usque beatus Chaeremon de castitatis perfectione disseruit admirabilemque doctrinam sublimissimae puritatis tali sermone conclusit, suadens stupentibus atque anxiis nobis, ut, quia iam noctis pars maior effluxerat, tradita quieti [*]( 21 loh. 12, 26 23 Mt. 6, 21 ) [*]( 1 paulolum r 2 illins Π1 4 bonam om. II opt. 2T 6 lncrubatione Σ 7 cupiose et degesta IP 8 oblectatione S 11 inrepserit T 12 excitata ΠϒΟυ: cf. XXI, 26, 2 nllo om. II proritu Π1 14 degessimus Π1 15 necleg. ΣΟ 16 ab 0 18 distat et hominem om. Π 20 beliar 2 et, ut uid., Π1: belial Π2ϒΟυ 26 desseruit Π1 ammir. T 28 quieta Π1 )

360
paaialam membra naturali soporis cibo minime fraudaremus, ne languens torpore corporis sui etiam mens uigorem sanctae intentionis amitteret. [*]( 1 paulol. T naturalis operis Π 2 torpere U\' 3 Explicit secunda conlatio conlatio -II- Π, numero a m. 2 s. L addito. clatio secunda 0) abbatis chaeremonii cher. TO de castitate. Incipit eiudem senis addL 0 conlatio tertia coul tert. om. T, coul om. ΠΟ de protectione dei de gratia dei et libero arbitrio O, ΣΠϒΟ. Capitula abbatis chaeremonu de protectione dei ΣΠ Incipicnt capitula r Incipit capitula eiusdem 0 )

361
DE PROTECTIONE DEI. CAPITVLA.

Prooemium.

Interrogatio, quare non merita uirtutum laborantis industriae deputentur.

Responsio, quod sine adiutorio dei non solum perfectio castitatis, sed omnino nihil boni perfici possit.

Obiectio, quemadmodum gentiles absque gratia dei castimoniam habuisse dicantur.

Responsio de philosophorum imaginaria castitate.

Quod sine gratia dei nullos industrios conatus exsequi ualeamus.

De principali proposito dei et prouidentia cotidiana.

De gratia dei et arbitrii libertate.

De uirtute bonae uoluntatis nostrae et gratiae dei.

De liberi arbitrii infirmitate.

Vtrum bonam uoluntatem nostram sequatur an praecedat gratia dei. [*]( 6 prohimium Z proemium T premiam de protectione dei 0 7 qaare] quae 2 laboranti Π laborantis ... deputentar om. 0 8 industria ΣΠ depntetur Π 9 perfectio ... 10 possit om. 0 10 castatis T omnino om. T 11 gentes 0 12 dicuntur TlO 14 nullus Π nullo T industria T exequi TO 16 cott. T 18 gratia TO 19 libera II infirmate II libertate T infirmitate et gratia dei 0 20 praecellat 2 )

362

Quod uoluntas bona nec semper gratiae nec semper sit homini tribuenda.

Quod gratiam dei humani conatus conpensare non possint.

Quod temptationibus suis deus uirtutem humani experiatur arbitrii

De multiplici uocationum gratia.

De gratia dei, eo quod humanae fidei transcendat angustias.

De inscratabili dispensatione dei.

Definitio patrum, eo quod arbitrium ad saluandum non sit idoneum.

Cum ad synaxin matutinam percepto paululum sopore remeantes senem opperiremur, ingenti abba Germanus scrupulo mouebatur, quod in praeterita disputatione, cuius uirtus summum desiderium incognitae nobis castitatis infuderat. unius adiectione sententiae beatus senex meritum humanae cassasset industriae, adstruens hominem, quamuis summis ad bonam frugem uiribus enitatur, tamen boni conpotem esse non posse, nisi id diuini tantum muneris largitate, non operis sui studio. percepisset. hanc igitur quaestionem adtonite uoluentibus nobis progressus cellam beatus Chaeremon, cum quiddam nos inuicem mussitare sensisset, solito breuius orationum atque psalmorum sollemnitate transcursa, quid moueret, inquirit.

Tum GERMANVS: Quantum excellentissimae, inquit, sublimitate uirtutis, quae nocturna disputatione patefacta est, [*](1 gratia Π 3 gntiae T dei om. Π 5 temtafc. ΣΠ 12 Finiunt capitula conlationis (colleetioDia Σ) tertiae abbatis chaeremoim (chaer Σ) de protectione dei ΣΠ Expliciunt capitula. Iaci- pit conlatio ϒ Expt cplxe. Incipit cluo XIII O 13 synaxim Tv sinaxin O paulol Υ 14 abbas ΠϒΟυ scripulo 0 17 causasset Π cassaret O 21 uolentibus Π 22 cellula Πυ cella T oelle 0 qaidam Π 23 mnsitare TO bcenis Σ 24 soleum. ΠΥ 24 moaerit Πc 25 tunc ϒυ excellentissime ΣΠ exellentissima T inquid 0 )

363
paene ut ita dixerim a fide possibilitatis excludimur, tantum nobis (pace tui dictum sit) uidetur absurdum, si laborum stipendium, id est perfectio castitatis, quae instantia proprii sudoris adquiritur, non specialiter laborantis deputetur industriae. ineptum est enim, ut si uerbi gratia agricolam erga culturam terrae inremissum studium uiderimus inpendere, non illius efficaciae adscribamus et fructum.

CHAEREMON : Hoc ipso quod proposuistis exemplo euidentius adprobatur nihil posse perficere sine adiutorio dei laborantis industriam. nec enim agricola cum omnes conatus suos in excolendis eipenderit terris, confestim etiam prouentum segetum et ubertatem frugum suae poterit industriae deputare, quam inritam esse frequenter expertus eet, nisi eam et piuMaram oportunitas et hiemis tranquilla serenitas subsequatur, ita ut adultos iam fructus ac perfecta maturitate solidatos de manu quodammodo tenentium uiderimus plerumque praereptos nihilque laborantibus illam iugem sudoris instantiam contulisse, quia non fuit domini opitulatione directa.

sicut igitur inertibus agricolis, qui sua frequenti uomere arua non subigunt, hanc ubertatem segetum pietas diuina non confert, ita laborantibus pernox sollicitudo non proderit, nisi misericordia domini fuerit prosperata. in quo tamen humana superbia nullatenus se gratiae dei uel exaequare uel admiscere contendat participemque se in muneribus dei per hoc conetur inserere, ut laborem suum auctorem esse diuinae existimet largitatis ac prouentum eopiosissimarum frugum industriae suae meritis respondisse glorietur.

consideret namque ac ueridica examinatione perpendat, quod ne ipsos quidem conatus, quos pro desiderio opulentiae intentus exercuit, suis uiribus inpendere potuisset, nisi eum ad exercendum omne opus ruris protectio domini ac [*](8 tui] cai Π1 9 proficere ΠϒΟυ 10 conatoB Q 13 inritam O1: initam rell. 14 oportanitatis Π1 15 adultus Π fructos 0 solidatus Π 18 quia] qua II\' quae Π2 19 suo ϒ1O frequenter Πc 20 non om. ZT 22 preparata 0 23 euequare IP 24 se om. 0 25 extimet 0 largitatet Π 27 ueredica Π 28 pro om. T 80 dei 0 )

364
misericordii roborasset, et inefficax eius uoluntas fuisset ac uirtus. nisi etiam peragendi copiam, quae nonnumquam uel siccitatis uel imbrium nimietate fraudatur, diuina clementia praestitisset.

nam cum et boum uitus et saoitas eorporis et omnium effectus operum actuumque prosperitas a domino fuerit condonata, orandum est ne fiat ei meat scriptum est caelum aereum et terra ferrea, et ne residuum lucustae comedat bruchus et residuum bruchi eruca deuoret et residuum erneae robigo consumat. nec in hoc tantum eget diuinitatis auxilio agricolae laborantis industria. nisi etiam insperatos auertat casus, quibus, etiamsi desiderata fructuum fecunditate ager fuerit opimatus, non solum spei suae uana expectatione frustrabitur, uerum etiam perceptarum et reconditarum iam uel in area uel in horreo frugum nbertate fraudabitur.

quibus manifeste colligitur non solum actuum. uerum etiam cogitationum bonarum ex deo esse principium, qui nobis et initia sanctae uoluntatis inspirat et uirtutem atque oportunitatem eorum quae recte cupimus tribuit peragendi: omne enim datum bonum et omne donum perfectum de sursum est descendens patre luminum. qui et incipit quae bona sunt et exsequitur et consummat in nobis, dicente apostolo: qui autem dat semen seminanti, et panem ad manducandum praestabit et multiplicabit semen uestrum et crescere faciet fructus iustitiae uestrae.