Conlationes Patrum (Collationibus)

Quod exercitium cordis non incongrue molarum similitudini conparatur, quas meatus aquarum praeceps impetu rotante prouoluit. quae nullatenus quidem cessare possunt ab opere suo aquarum inpulsibus circumactae: in eius uero qui praeest situm est potestate, utrumnam triticum malit an hordeum loliumue comminui. illud quippe est procul dubio conmolendum, quod ingestum ab illo fuerit cui operis illius cura commissa est.

ita igitur etiam mens per uitae praesentis incursus undique ingruentibus temptationum torrentibus circumacta uacua quidem cogitationum aestibus esse non poterit: quales uero uel amittere uel parare sibi debeat, studii ae diligentiae suae prouidebit industria. si enim ut diximus ad sanctarum scripturarum meditationem iugiter recurramus ac memoriam nostram ad recordationem spiritalium rerum et desiderium perfectionis spemque futurae beatitudinis erigamus, necesse est ut ortae cogitationes exinde spiritales in his quae meditati sumus mentem faciant inmorari.

sin uero desidia seu neglegentia superati uitiis et otiosis confabulationibus occupemur seu curis mundanis et superfluis sollicitudinibus inpIieemur, consequenter exinde uelut quaedam zizaniorum species generata operationem quoque nostro cordi noxiam ministrabit, et secundum sententiam domini saluatoris ubi fuerit thesaurus operum seu intentionis nostrae, ibi et cor nostrum necessario permanebit.

IIIud sane prae omnibus nosse debemus tria cogitationum nostrarum esse principia, id est ex deo, ex diabolo et ex nobis. et ex deo quidem sunt, cum spiritus sancti [*]( 24 cf. Mt. 6, 21 ) [*]( 7 malit ea mollit W 8 illut D 9 conmoliendam Dl 13 imittere D\': admittere D2 WXv 15 sCatarQ W hac W 23 corde noxia D1 25 tensanrns D intentiones Dl 27 illat D 28 diabolo D 29 et ez deo D: ex deo WXv cf. III, 4, 1. 9, 1. IIII, 3. V, 4, 4. VIII, 8, 3. 17, 1 )

uel cum propheta commemorat: audiam quid loquatur in me dominus deus. alius quoque et dixit, inquit, angelus, qui loquebatur in me. uel cum dei filius uenturum se una. cum patre et mansionem apud nos facturum esse promittit. et: non estis uos qui loquimini, sed spiritus patris uestri qui loquitur in uobis. et uas electionis: experimentum quaeritis eius qui in me loquitur Christi.

ex diabolo uero cogitationum nascitur series, cum subuertere nos tam uitiorum oblectatione quam etiam occultis conatur insidiis, subtilissima calliditate mala pro bonis fraudulenter ostentans et transfigurans se nobis in angelum lucis. uel cum euangeiista refert: et cena facta cum diabolus iam misisset in corde Iudae Simonis Scariotae ut traderet dominum. et iterum post buccellam, inquit, introiuit in illum Satanas. Petrus quoque ad Annaniam quare, ait, temptauit Satanas cor tuum, mentiri te spiritu sancto. et illud quod in euangelio multo ante per [*]( 6 cf. Esth. 6, 1 sqq. 10 Ps. 84, 9 11 Zach. 1, 14 12 cf. Ioh. 14, 23 13 Mt. 10, 20 15 II Cor. 13, 3 20 cf. II Cor. 11, 14 21 Ioh. 13, 2 23 1. c. 27 24 Act. 5, 3 ) [*]( 2 uel ante minus om. W 6 assuerue X v 7 mardochei D WX 8 necem D\' 9 gentes W iudeae DWX 11 inquid DW 18 aput D\'X 16 christas DłW 21 diabulus D4 diabolos W mississet W\' misisset se D 22 scariotae scripsi: scariothae WX scariothis D cf. VII, 14 23 bacellam D1 inquid W 25 mentire Dl 26 quid D\' uerba in euangelio om. r: in D punctis deleta sunt, erasa inW; in euangelio et c )

illud quoque quod dicitur ad deum contra Achab in tertio Regnorum libro ex persona spiritus inmundi: egrediar et sero spiritus mendax in ore omnium prophetarum eius. ex nobis autem oriuntur, cum eorum quae gerimus uel gessimus uel audiuimus naturaliter recordamur. de quibus beatus Dauid cogitaui, inquit, dies antiquos, et annos aeternos in mente habui, et meditatus sum, nocte cum corde meo exercitabar, et scobebam spiritum meum. et iterum: dominus scit cogitationes hominum, quoniam uanae sunt, et: cogitationes iustorum iudicia. in euangelio quoque dominus ad Pharisaeos: quid cogitatis mala in cordibus uestris?

Hanc igitur tripertitam rationem oportet nos iugiter obseruare et uniuersas cogitationes quae emergunt in corde nostro sagaci discretione discutere, origines earum et causas auctoresque primitus indagantes, ut quales nos eis praebere debeamus ex illorum merito qui eas suggerunt considerare possimus, ut efficiamur secundum praeceptum domini probabiles trapezitae. quorum summa peritia est ac disciplina probare quodnam sit aurum purissimum et ut uulgo dicitur obrizum quodue sit minus purgatione ignis excoctum, aereo quoque uilique denario, si pretiosum nomisma sub colore auri fulgentis imitetur, prudentissima discretione non falli, et non solum nomismata tyrannorum uultus exprimentia sapienter agnoscere, sed etiam illa, quae sunt ueri quidem regis imagine, sed non legitime figurata, peritia sagaciore discernere, deinde ne quid [*]( 1 Eccles. 10, 4 4 III Reg. 22, 22 8 Ps. 76, 6-7 (LXX) 11 Ps. 93,11 12 Prov. 12, 5 14 Mt. 9,4 20 Mt. 25, 27? (cf. Gazaei adDot.) ) [*]( 2 demittas D1 5 profetarum D 8 inquid W 10 scobebam X 13 farisaeos W 15 codd. non distinguunt 18 antoresque Dt 21 trapizitae D trapegitae W 24 nomisma W falgentes DlWIXI 25 imetetur prudentessima D1 26 nomismata W 27 imaginem Wl 28 figorata D1 sagatiore DW )