Epistulae imperatorum pontificum aliorum

Catholic Church. Pope

Catholic Church. Pope. Epistulae imperatorum pontificum aliorum (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 35, Pars 1-2). Günther, Otto, editor. Vienna: Gerold, 1895-1898.

unde beata congregatio Calchedonensium hos secuta unum filium est confessa dominum nostrum legum Christum. quando autem aliunde uenerunt necessarie diuinitatem trinitatis exponere, dixerunt \'sanctus deus, sanctus fortis, sanctus inmortalis, miserere nobis\'. numquid [*]( G Cor. I 1, 23 8 Gal. 1, 9 9 Cor. I 2, 2 ) [*]( 1 enim om. B 2 glorificari ex glorificare corr. V 5 secundum his V 7 sin autcm iam precedens ille ait B: om. V 10 inquid VB tria. aliquid nescire B 12 abnegasti B et om. B mgio V passione B 13 subiacens V 14 propone B: pone V 16 fert B 17 crucem B dicere om. V 18 et ante trecenti om. B 20 legi V doctoris B horum hd (= hic deest?) nos existere V; ea quae exciderunt patrum se .. horurr. alie in margine addidit V man. 2 praepositis litteris 1ip. (= hie ponendumVi 23 hoc V comfessa V 24 alitldeuenerunt V 25 necessariae B expone V 26 quid om. B )

193

[*](μενον μηδενὸς προϰειμένου τη̄ς σαρϰώσεως του̃μονογενοῡςαὶνίγ- ματος ϰαϑαρω̃ς ὀϕείλει δοξολογεῑσϑαι μηδεμιᾱς σταυροῡ προσϑήϰης ἐπαγομένης· ὡς γὰρ av σοϕίσηταί τις, ἐϰϰρημνίζεται τη̃ς ὀρϑο- ὸοξίας· Xptotov 81 παραλαβὼν Õt\' ἡμᾱς σταυρωϑέντα τὸν υίὸν τοῡ ϑεοῡ xaia τὸν μαϰάριον Παῡγον ϕάσϰοντα· ήμetc se ϰηρύσσομεν Χριστὸν \'Ιησου̃ν ϰαὶ του̃τον ὲσταυρω- ̄μένον μὴ ὰπαρνοῡ τούτου TO ὂνομα xat TO πάϑος· et δὲ μὴ. προαβὼν ἐϰεῑνς ἔϕη· εἴ τις ύμᾱς εὺαγγελίζεται παρ\' 6 παρελάβετε, ἀνάϑεμα ἔστω. ὲγὼ γάρ, ϕησιν, οὐϰ exptvd tt εἰδέναι ev ὑμι̃ν et μὴ Χριστὸν \'Ιησου̃ν ϰαὶ τοῡτον ἐοταυρωμένον. et 81 τοῡτον ἀπαρνεῑσϑε σταυρωϑέντα xai 8 tti) τρισαγίψ πάϑος προσάπτετε, πω̄ς οὐχ ὑποἱσετε TOV ἀναϑεματισ- μόν; Παῡλός ἐστιν 6 ἀναϑεματίζων, TO σϰευ̃ος τὴς ὲϰλοὴς. itpo- βαλοῡ XptOTdv ϰαὶ σταυρὸν μὴ ὰπαρνοῡ· μὴ ἔτερον ὰνϑ\' έτέρου· πλει̃στοι 7ap εἰσιν ot σταυρωϑέντες, et; Se Ó 81\' ήμᾱς. ϕέρε οὐν 0 ὲν τψ̄ σταυρψ̄ τούτου TO ὅνομα, ἴνα μὴ ἔτερον ύποπτευϑῃ̃ς λέγειν σιαυρωϑέντα· ὅτι οἴδας ὅτι πολλὰ τὰ ἔνεδρα του̃ δολίου. διὰ του̃το ϰαὶ ot τιη ϰαὶ οί pv ἔνα ϰύριον \'Ιησου̃ν XptOTOV παραδιδόασι σταυρωϑέντα ϰαὶ 00 TO τρισάγιον· οί se νομομαϑεστέρους ϰρὶναντες έαυτοὺς εἴναι τούτων TCUV πατέρων KW; 06 δεϰνύουσιν έαυτοὺς τούτων ἀλλοτρίυς; ) [*]( 1 μονογεννοῡς a 2 μηδὲ μιᾱς gh 4 Χριστὸν ὸὲ ὸι\' ήμᾱζς.. του̃ ϑεοὐ παραλαβὼν trap. gh 6 et 10 χριστὸν ὶησοῡν eo et sic interpres: ὶησοῡν χριστὸν agh 8 παρὸ a 17 ὅτι ante πολλὰ om. h 18 o5. ante pv om. a 21 ὰλλοτρίους aeogh reliquis quae interpres expressit omissis. ) [*]( XXXV. ) [*]( 13 )

194

adiecerunt in trinitate qui crucifixus es pro nobis\'? si ergo non adposuerunt nec ipsi nec qui ante eos fuerunt, quomodo nouitatem impietatis inducis? qui enim dicit ista se concilia suscipere et ita non sapit, ut dicit, quid ei prodest? nihil: ipsi enim dixerunt; eos autem, qui praesumunt componere fidem alteram, si quidem sint episcopi aut clerici, alienos esse episcopos ab episcopatu et clericos a clero; si uero monachi aut laici fuerint, anathematizari eos. EXPLICIT EPISTOLA ANTE- ONIS EPISCOPI AD PETRUM ANTIOCHENUM.-

(75.) INCIPIT EPISTOLA FAUSTI EPISCOPI APOLLONIADOS AD EUNDEM PETRUM.

Quoniam permissum est pulsari priores a postremis, quibus reuelatur Christi mysterium, illos uero malae doctrinae taciturnitatem habere tamquam dogmatistas pessimos existentes, audiui autem a multis coepiscopis o karissime, a recta fide te deuiasse et hoc ubique dissonuit: propterea necessarium iudicaui sciscitari a te, si haec ita sunt. uisum est enim mihi ostendere non te debere sic sapere, quatenus trisagio crux adiungatur et passioni subdatur ac morti diuinitas, sed pure sicut seraphim glorificare.

quomodo enim Christianae erunt [*](3 istas et concia V 4 suscepere B ei om. B proest V ipsi nihil trsp. Fronto Duc. 5 dixerlnt V 7 episcopos ab V: episcopi B et om. B a B: ac V manachi B 8 anathematizari ex anathematizare corr. V ANHTEONIS V, ANTHEONIS B 9 ANThiocenQ B ) [*]( 75. B = Berolin. lat. 79. aliam uersionem Latinam edd. Merlin l. c. 2 b, Fronto l. c. 532, Collect. Concil. 11 FAUSTI B: FAUSTINI V et in indice B episcopi om. B Apolloniadis B 13 a om. B 14 misterium VB male VB 15 haberet V exigentes V 16 carissime B 18 scistari V ita sunt sed ex infirmitate crucis figor carne (ep. 77 pag. 209, 8) omissis intermediis B. excidisse aliqua iam prima ut uidetur manus significauit post sunt addito signor 20 pasioni V duinitas V, corr. a 21 seraphin V lacunam indicaui cum uersione recentiore ita fere explendam - gentes, si nomen saluatoris non inferatur Christo? quomodo autem possunt) )

195

[*]( (75.)Φαύστου ἐπισϰόπου \'Απολλωνιάδος πρὸς tov αὐτὸν Πέτρον. \'Επειδήπερ ὲπιτέτραπται νύττεσϑαι τοὺς πρώτους ύπὸ τω̃ν ὰπο- ϰαλυϕϑέντων XptotoO to μυστήριον ἐσχάτων, ἐϰείνους 51 aqr4v ἄγειν τὴς ϰαϰοδιδϰσϰαλίας ώς γεγονότας xaxtatoo; δογματιστὰς, ἤϰουσα 〈δὲ〉 παρὰ πολλω̄ν συνεπισϰόπων, ὰγαπητἐ, ἐϰνενευϰένα ae τη̃ς ὸρϑοδοξίας xat tooto πανταχοῡ περιήχηται, διὸ ὰναγϰαῑον ήγησάμην πυϑέσϑαι παρά σου εὶ ταῡτα οὕτως ἔχει. δει̃ξαι yap (lot δέδοϰται μὴ οὕτως as ϕρονει̃ν ὸϕείλειν ὥστε τψ̃ τρισαγίψ ataopov συνάπτειν xat πάϑει xat ϑνήσει to ὰπαϑὲς ύποβάλλειν ὰλλὰ ϰαϑα- ρϖς ux; ta ϭεραϕὶμ ϰαὶ εὺσεβϖς δοξολογει̃ν. πϖς ?ap χριστιανίσουσι 2 ta ἔϑνη τοῡ ὸνόματος too σωτη̄ρος μὴ ὲπιϕερομένου τψ̄ Χριστψ̄; ) [*](75. Graeca e codicibus edd. Fronto l. c. 532, Binius l. c. 775. 6 24 addidi ὲπισϰόπων gh 9 ojtw; agh: οὔτω eo ) [*]( 13* )

196

et ipsi Christiani fideles existere non adponentes cruci nomen Christi ? audientes enim infideles deum inmortalem propter nos crucifixum dicent scandalum esse credere Christo auertentes se et dicentes: \'dei nostri, qui apud Christianos falsi sunt, inmortales a nobis enuntiantur. et quomodo (deus) eorum immoitalis exsistens mortuus est? palam est ergo, quia falsa est haec dictio; si enim mortuus est, iam non est immortalis neque fortis sed infirmus, ab immortalitate conuersus\'.

non solum uero isti sed etiam religiosi et qui nobiscum unius sunt fidei dicturi sunt: (hi deipassiani et non Christiani sunt, Manichaei et non recte praedicantes, quaternitatem et non trinitatem colentes, Eutychianistae et non orthodoxi, Nestoriani et non amatores Christi).

si quis autem eum, qui in cruce suspensus est, audiat Christum Iesum esse, qui mortali nostra carne clementer unctus Christus rite uocatur (unde et crucifixerunt eum, quem speramus quia ipse est, qui futurus est redimere Israhel), tunc procidens in faciem dicet: \'et ego Christianus sum; credo in quem et isti crediderunt\' et credentur passiones et mors corporis eius.

propterea namque plurimis maledictis infidelium lacessita est < sexcentorum triginta) patrum Calchedonensium recta fides, quia dixerunt duas esse naturas in Christo, unam passibilem mortalem uisibilem et palpabilem, quae est caro nostra, et unam impassibilem inmortalem inuisibilem inpalpabilem, quae est dei inuiolabilis natura.

utraque ergo oportet nos in Chnsto fateri, quorum unitati ne dederis distantiam neque diuidas deum a carne, et non deprehenderis esse Nestorianus, neque differentiam abneges Christi naturarum, et non suspicionem dabis Eutychianum esse, neque confundas deum passionibus [*]( 2 audientes a sed i postea expuncta: audentes V fideles V, corr. o5 3 sq. auertentes se scripsi: auertent esse V 4 dii V 5 ennuntietur 1x, correxi deus inserui 9 sedtiam V, corr. a 11 manichei V 14 sus/////pensus V mortale V, corr. o 17 dicit V, correxi 18 crentur V, corr. a 19 /////mors (eras. mo) V 20 infidelium his V sexcentorum triginta addidi 23 palpauilem 1\' 26 quarum V, correxi diuides V, correxi 27 dependeris V 29 euticianum V )

197

[*](πϖς 5s ϰαὶ aotoi ot Χριστιανοὶ δύνανται πιστοὶ τυγχάνειν μὴ ὰνατιϑέντες τψ̄ σταυρψ̄ tD τοῡ XptaToo ὸ̃νομα; ὰϰούοντες fap οί astaTOt ϑεὸν ὰϑάνατον st\' ήμᾱς σταυρωϑέντα ὲροῡσι σϰάνδαλον είναι to πιστεῡσαι XptOTtj) ὰποστρεϕόμενοι ϰαὶ λέγοντες „οί ϑεοὶ ήμϖν ot παρὰ τοῑς Χριστιανοὶς ϰίβδηλοι ὄντες ὰϑάνατοι παρ\' ήμϖν ὰναγορεύονται. ϰαὶ πϖς d aoTwv ϑεὸς ὰϑάνατος wv ἔϑανε; δη̄λον OTt ψευδὴς ή ρ́η̄σις αὕτη 51 fap ὰπέϑανεν, οὺϰέτι aMvaTo; ouse ὶσχυρὸς aXXa ὰσϑενὴς τὴς ὰϑανασίας τραπείς. οὺχ ούτοι δὲ 3 μόνον ὰλλὰ ϰαὶ ϑεοσεβεῑς ϰαὶ ήμῑν όμόπιστοι λέξουσιν av* ,,ούτοι ϑεοπασμῑται xat οὺχὶ Χριστιανοί siat, Μανιχαῑοι xat οὺϰ ὸρϑότομοι τετραδῑται xat οὺ τριάδοξοι, Εὺτυχιανισταὶ ϰαὶ odx ὸρϑόδοξοι, Νε-, στοριανοὶ ϰαὶ οὺ ϕιλόχριστοι ̒ ̒. εἰ δέ Tts τὸν ὲπὶ σταυροῡ ϰρεμα- 4 σϑέντα ὰϰούσει Χριστὸν ̓Ιησοῡν είναι, δς τὴν ϑνητὴν ἡμϖν odpxa χρισϑεὶς ϕιλανϑρωπία XptOTd; εἰϰότως ϰιϰλήσϰεται (std ϰαὶ saradpwoav αὐτὸν, δν ἐλπίζομεν ὄτι αὐτός ὲστιν o μέλλων λυτροῡσϑαι τὸν ̓Ισραήλ), τότε πεσὼν ἐπὶ πρόσωπον spsV ,,ϰἀγὼ Χριστιανός εἰμι, πιστεύω εις dv xat ούτοι ἐπίστευσαν ̒ ̒ ϰαὶ πιστευϑήσεται ϰαὶ Ta πάϑη ϰαὶ ή ϑνη̄σις τοῡ σώματος αὐτοῡ. ϰαὶ fap sta tooto 5 πλείσταις λοιδορίαις ἐβλήϑη itapd τϖν ἀπίστων ή sv Χαλϰηδόν τϖν χλ πατέρων ὀρϑόδοξος πίστις, ὄτι εἴπον δύο ϕύσεις εἴναι ev τψ̄ Χριστψ̄, μίαν παϑητὴν ϑνητὴν όρατήν te xat ἔπαϕον, ἤτις saTtv ή adpi ήμϖν, xai atav ἀπαϑη̄ addvaTov ὰόρατον ἀψηλάϕητον, ἤτις ἐστὶν ή τοῡ ϑεοῡ ἄχραντος ϕύσις. τὰ έϰάτερα ου̒ν ἐν Tip Χριστψ̄ se 6 ήμᾱς όμολογεῑν, ων τη̄ ένώσει μὴ δψ̄ς διάστασιν μηδὲ τέμης τὸν ϑεὸν ἀπὸ τη̄ς σαρϰὸς ϰαὶ οὐ ϕωραϑήση Νεστοριανὸς, μηδὲ to διάϕορον ὰπαρνήση τϖν τοῡ Χριστοῡ ϕύσεων xat ody ύποπτευϑήση̩ Εὐτυχιανι-ῑ στὴς εινα\', xat μὴ συγχέη̩ς dsdv σαρϰὸς πάϑεcι xat οὺ λεχϑήση̩ ) [*]( 6 ἔπαϑε h δηλονότι gh 7 ρη̄σις eo: ϰρίσις agh 10 ὸρϑοτόμοι agh: ὸρϑόδοξοι eo 11 ὀρϑόξοι agh: ὀρϑότομοι eo 13 ἰησοῡν aeo: otn. gh 14 ϰιϰλήσϰεται agh: ϰέϰληται eo 18 7) ex 6 corr. o man. 2 20 έξα- ϰοσίων τρίαϰοντα ah 21 ἔπαϕον ex ἔπαϑον corr. 0 mait. 2 24 μὴ δὲ aeoh 25 μὴ ał eoh, μὴ a 26 τοῡ aeo: om. gh )

198

carnis, et non diceris Apollinarista esse, neque impassibilem et immortalem deum conuersum dicas, et non despicieris esse Manichaeus, neque in trisagio post deum patrem et fortem eius filium et inmortalem spiritum adicias Christum crucifixum, et Samosateni haeresem non habebis nec argueris quaternitatem <

sapiens et non trinitatem >, neque trinitatem in Christo fingas eundem sapiendo patrem et filium et spiritum sanctum, et damnationem Sabellii non sustinebis, neque uocari uolens praeceptor et non sequax Christi doctrinae nouitate haeresim introducas, et non tuam pollues animam, quia nosti apostolos non praeceptores <no)uitatis extitisse sed inuestigantes solum praeceptorem et legislatorem Christum.

uide, karissime, ne deducas ad terminum, quod de te diffamatur, neque bis in trisagio eundem inuocare cogites, semel autem patrem et sanctum spiritum, et non eris Arrianus abundantius glorificando similiter filium. noli esse derisui cum his, qui deum passum dicunt aut quaternitatem sapiunt; <si> uero in altitudine quadam horum sermonum aut sapientia captus es, cito declina <a> malo et fac bonum, ut sicut oramus recte uerbum praedices ueritatis Christum confitendo carne propter nos passum, filium dei uiui, et absolute ita confitere, ne ab haeresibus subplanteris; multi enim exierunt in mundum seductores, qui non confitentur Christum Iesum in carne uenisse. EXPLICIT EPISTOLA FAUSTI EPISCOPI APOLLONIADOS AD PETRUM ANTIOCHENUM. [*]( 19 Psalm. 36, 27 22 Ioh. II 7 ) [*]( 2 despiceris V, correxi 3 manitheus V 6 sapiens et non trinitatem inserui 7 eunde V sapiendo ex sapicndQ corr. V 9 sequas V, corr. o nouitatem V, correxi 10 polluis V, correxi: polluas 02 11 nouitatis scripsi: uitatis V, ueritatis o inuestigares V, correxi: iuuestigatores o2 13 uidet F, corr. 0 14 bis o2: uis V 16 simiter V, corr. 0 17 quāternitatē V 18 si inserui (tu o2) 19 a add. a 21 propaternos V, corr. 02 24 EPL BPLA FAUSTINI V 25 APOLLO- NIADES V ANТYOCHENUМ V )

199

[*]( \'Απολλιναριστὴς εὶναι, μηδὲ tov ὰπαϑη̄ ϰαὶ ὰϑάνατον τετράαϑαι λέξη̩ς ϑεὸν ϰαὶ M προσοχϑίση̩ εἰναι Μανιχαῑος, μηδὲ ἐν tit) τρισαγίψ μετὰ ϑεὸν πατέρα xat ἰσχυρὸν αὐτοῡ υίὸν xat ἀϑάνατον πνεῡμα προσϑη̩̄ς Χριστὸν ἐσταυρωμένον xat οὺχ ἕξεις τοῡ Σαμοσατέως τὴν αἶρεσιν ϰαὶ οὐϰ ἐλεγχϑήση̩ τετράδα ϕρονϖν ϰαὶ οὐ τριάδα, μηδὲ τὴν τριάδα εἰς Χριστὸν ὰναπλάση̩ς αὐτὸν λέγων πατέρα xat 7 otov xat ἅγιον πνεῡμα ϰαἰ οὺχ ύποίσεις τὴν Σαβελλίου δίϰην, μηδὲ ϰληϑη̄ναι ϑέλων ϰαϑηγητὴς xai οὺϰ ὰϰόλουϑος τη̄ς Xptatoo διδα- σϰαλίας ϰαινοτομήση̩ς ϰενοδοξίας αἵρεσιν xat co μωμήση σήνv ψύχήν, ott οιδασ τούς άποστοόλους μή xαϑηγηένους; sv xαινοτο- μιαις άλλ\' ιχνηλατησανας tdv μόνονxαϑηγητήv αινομοϑέην Χρισυόν. βλέπε, άΥαητέ, μή it; πέρας ἂξης to διαϕημιζόμενον 8 περι ου* * * * * * * * μή γέλως γένη ώς ϑεοπασχιτης f) τετραδιτης st 2s xαὶέϕήψω τούτωτ τών λόγων r. τής ϕρονήσεως sv παροισρήσει, τάχος έxxλινοάπό xaxoo xat ποιη cov aYa ϑ ov, tva ώς εὐχόμεϑα όρϑοτομής tov λόγον τής άληϑειας Χριστόv xαϑομολογών σαρxι Ôt\' ήμάς παϑόντα τόνοtdv toO ϑεού τοὐ ζώντος xat ἂπαξ toO ούτως όμολογειν μή ύποσxελισϑής ύπό twv αιρέσεων πολ λ ot fap πλάνοιt έξήλϑοv ειtov xόσμον ot μή όμολογοὐντες Xptatov \'IrjooOv έvaapxt sληλυϑέναι. ) [*]( 1 ἂπολιαριστής aeogh μή δέ aeogh 2 προσοχϑιση a: προσχϑισ gh, προσοχϑισιεις eo μή Si aeogh 5 ϕωνών gh 6 μή se aogh 7 μή δέ aeoh 9 xαινοδοξιας gh μωμήση aeo: μωμήσεινg, μωμήσης h unήνaeo: τήν gh 13 post περι σου aliqua exciderunt 16 έϕήψω aeogh: έϕ\' δψους legisse uidetur interpres 17 t) om. eo tv παροιστριση g, έμπαροιστριση h et sic legisse uidetur interpres 22 χρισόν ιησούν eo: ιησούν χριστόv agh )

200

(76.) INCIPIT EPISTOLA PAMPHILI EPISCOPI ABVDORUM AD EUNDEM PETRUM ANTIOCHENUM.

Multa contritio, meorum dilectissime filiorum, excitat me uociferare luctum. nosti enim quia, in qua domo quis moritur. illic et lamentatio generatur. quomodo itaque non dolebo mortem filiorum meorum ad errorem de tuis uasis effusam. quos oportebat te tamquam alium fratrem studere mecum colligere ad deum?

e diuerso egisti, amabilis dei: factus es enim eorum perditio et non uita, amaritudo et non suauitas. acerbitas et non matura esca. zizania et non frumentum. stipula et non aurum. spina et non flos, tumultus et non tranquillitas.

cur enim praecessorum nostrorum symbola non adtendis, ne adicias trinitati quaternitatem, cum trisagion dicis sub augmento crucis? scripsisti enim dicens: (nullo modo hanc designationem crucis transmigrabo; deum enim scio crucifixum et huius inuocationem adduco semper in crucem.

haec enim draconum et uenenosarum haeresum uox est et porta inferi et aeternus ostiarius mortis, Christianorum laqueus, uenatio innocentum, orthodoxorum macula, fidelium ruina, pudicorum prauitas. ascetarum scandalum. quibus suspicaris te esse dulcem cum expositione a te prolata iaculante <trans> apostolicum terminum et euangelia et trecentorum decem et octo symbolum, qui adiectionem in trisagio nescierunt, id est hoc intellegibile uenenum.

dic itaque mihi: quis ait diuinitatem sustinuisse crucem? cur deum uerbum [*](70. Aliam uersionem Latinam edd. Merlin l. c. 3, Fronto l. e. 534. Collect. Concil. 2 PAMFILI V, pamphyli B in indice AVIDORUM V 3 ANTYOCHENUM V 4 excittat V 6 fort. Jacrimabor et> dolebo 7 uasis V 9 egesti V 11 aceruitas V zizanea V 13 tranquilitas V 14 quaternitatem V 15 aumento V scipsisti Y 17 uius V, corr. o 18 hę V. corr. 0 19 inferi ras. ex inferni V hostearius V 20 horthodoxorum V 21 ascitarum V 22 te esse o1: et csse V expsicione V a te scripsi: at V, hac 02 23 trans inserui 24 adgectionem V 25 telligibilem V (intelligibilem a), corr. 0 26 diuitatem V, corr. a )

201

[*]( (76. ) Πϰμϕίλου ἐπισϰόπου \'Αβύὸων πρὸς τὸν αὐτὸν Πέτρον. .To πολύϑρυπτον τω̅ν ἐμω̅ν παίδων, ἀγαπητἐ, διεγείρι με ϰελα- δείν ϑρη̄νον. sl γἀρ ἐν οϊψ οϊϰψ ϑνήσϰει τις sxstoe ϰλαυϑμὸς ϕοιτᾱ̩, πω̄ς οὺϰ ὰποδαϰρύσομαι ϰαί ὰποδυροῡμαι τὸν ἀλιτηρίως ἐϰ twv owv ὰγγείων ϰαταγγισϑέντα twv ἐμω̄ν υίω̄ν ϑάνατον, οὒς ἒδει σε ἑς συναδελϕὸν ἑπισπουὸάσαι σὺν ἐμοί ἂξαι πρὸς τὸν ϑεόν ; τοὺναντίον δὲ πέπραϰταί σοι, ϑεοϕιλέστατε ἑγένου γὰρ aotwv 2 ὸλετήρ xat οὐ ζωή, πτϰρία ϰαί οὐχ ήδύτης, ὂμϕαξ ϰαί οὐ πέπει- ρος βότρυς, CtCdvtov xat co σίτος, ϰαλάμη ϰάί οὐ χρυσὸς, ἂϰανda ϰαί οὐϰ ἂνϑος, ϰαταρραγμὸς ϰαί οὐ γαλήνη. tt γὰρ τω̄ν 3 προέδρων ήμω̄ν xat ἑπισϰόπων co προσσχὼν tol; συμβόλοις είξας μή προσϑέσϑαι trj τριάδι τετραδα sv τψ̄ τὸ τρισάγιόν σε ϕάσϰειν iv προσϑήϰη̩ σταυροῡ ; * * ♦ * * * * * * αὒτη γὰρ δραϰοντιϰὴ xat ίοβόλων αίρέ- 4 σεων ϕωνὴ XCXt πύλη ἂ̩δουxal αίώνιος πυλωρὸς ϑανάτου, Χριστι- ανω̄ν βρόχος, ὰϰάϰων ϑήρευμα, ὸρϑοδόξων μω̄μος, πιστω̄ν πρό- πτωσις, σωϕρόνων σϰάμβωσις, ὰσαητω̄ν σϰάνδαλον, οίς ύπώπτευσαι γλυϰύς stvat σύντη έϰϕωνομένησου έϰϑέσειτήπαραϰοντιζούση τδν άποστολιϰδνορον ϰαι Ta εύαγγέιαϰαι to των τιη σμβολον twv τήν προϑήϰηνένΤtj) τρισαγιψέγνούντωνto νοηγδν δηλη- τήρσν. ϕράσονμοι οῡν ti; τήν ϑεότητα έϕη σταυρδνύπομε- 5 ) [*]( 76. Graeca e codicibm edd. Fronto l. c. 534, Binius l. c. 776. 2 άβύ- δων aeo: άβύδουg, άμύδουh post Πέτρον add. έπιτολή g 5 άπο- δύρομαι eogh, άποδύρμαιa, correxi 7 άξαι gh 8 αύτων aeo: om. gh 9 όμϕαξ .. σιτος aeo: om. gh 10 βότρυς eo: βρωσιςa et uidetur sic legisse interpres 11 ϰαταρραγόςgh: εϰταραγμόςeo, έϰτιαμδςa 12 έπι- σϰδπωνeogh: έπισων a προσχωνaeogh, correxi ta συμβολαaeo 13 ti- ξας ah τετράδαήνέν τψ τρισαιωο. ϕάσϰεσιν (ϕάσϰειν σε trap. g) Xs- γουσν ένπροσβϑήϰηgh tcp τδ τρισάγιονeo: τω τρισαγιωagh ce om. a 14 lacunam indicaui )

202

enudas a stola? cur tua potestate diuidis indiuisum? cur uulneras ueritatem? cur Nestorii et Eutychis sectione Christi subderis dicioni et a Samosateno essentiam Christi diuinam a carne abrumpere didicisti et inique cum Ualentino uomuisti similiter loquendo immortalem crucifixum et subiectam passionibus naturam ponendo diuinam?

quid taceam quidue loquar? non te Paulianistam uocabo, cum in scriptionibus tuis dixisti post trinitatis uocem Christum <propter nos crucifixum> ? non Manichaeum te dicam, cum tu te ipse conuincas deum et non Christum dicendo crucifixum? non Nestorianum te nuncupabo, quando ostendisti post patrem non confitendum eum, cui fideles hymnum dicunt, dei fortem filium carne crucifixum? non Eutychianistam te denuntiabo, cum temet ipsum dei passi praedicatorem docueris? non Apollinaristam dicam, cum in inuentione tua deum confuderis passionibus is carnis?

confectus itaque magna tristitia haec tibi adicio cum Acacio, qui me ad haec firmanda inuitauit (illum autem pontifex Romanus, omnes uero omnium episcopus Christus): cur uastas ecclesiam? cur Christi dispergis ouilia? si male loquor, tu mihi dic; quaero enim te doctrina rectissima me plurimosque transcendere.

quid ergo dicamus? sicut Paulus Christum crucifixum < an sicut tu inmortalem crucifixum>? sicut dominus, quia haec oportebat pati Christum, aut ut tu, qui trisagion dicis esse passibilem? quid dicimus? quoniam oportebat filium hominis, sicut saepe dominus ait, pati an, sicut tu nouiter introduxisti, diuinitatem passam?

si [*](21 cf. e. gr. Cor. I 2, 2 23 Luc. 24, 26 et 46 25 cf. e. gr. Luc. 9, 22 ) [*]( 1 apistola V, correxi 2 uulnerat V, corr. 02 7 inscripcionibus r. correxi 8 propter nos crucifixum inserui 9 manicheum V tu te scripsi: tug V, tu o2 11 nunc cupabo V 12 carnem V, corr. 02 13 eu tychianis tante V, corr. 02 15 confunderis V 16 tristiciam V 17 illad V 18 episcopos V 20 loquorum tunc V, correxi doctrinam rectissimam e plurimosque V. correxi 22 an sicut tu inmortalem crucifixum addidi 23 ut scripsi: tua V 26 introduxsisti V )

203

[*](μενηϰέναι ; tt τὸν thdv λόγον γυμνοὶς azd τη̄ς στολη̄ς ; tt διχάζεις tdv ἂτμητον τη̩̄ at σϰαιότητι ; tt παρατιτρώσϰεις τὴν άλήϑειαν ; τὶ Νεστορὶψ xai Εὐτυχεὶ τη̩̄ τομη̩̄ τοῡ Xptatoo ύπόσπονδος γὶνη̩ ϰαὶ tcp Σαμοσατεὶ μεμαϑήτευσαι ρ́η̄ξαι Χριστοῡ τὴν ϑεὶαν οὺσὶαν a-d τη̄ς σαρϰὸς ϰαὶ Οὺαλεντὶνψ συνηρεύξω ὡς ἐϰεὶνος ϕάσϰων τὸν adavatov σταυροῡσϑαι xat ύπόδουλον ϑεὶς τοὶς πάϑεσι τὴν ϑεὶαν ϕύσιν ; tt ἐπὶσχω ἢ tt λαλήσω ; 00 Παυλιανιστήν os 6 ϕωνήσω ; αλλ\' ev τοὶς συγγράμμασιν ἒϕης μετὰ τὴν τη̄ς τριάὸος ϕωνὴν Χριστὸν st\' ήμᾱς σταυρωϑέντα. 06 Μανιχαὶόν os λέξω : ὰλλὰ γέγονας αὐτέλεγϰτος ϑεὸν ϰαὶ οὺχὶ Χριστὸν ϕήσας ἐσταυρω- μένον. 00 Νεστοριανόν σε ϕράσω ; ὰλλ\' ὰπέδειξας μετὰ tdv πατέρα μὴ όμολογεὶν tOV ύμνούμενου ύπδ πιστων ϑεούισχυρδνυιδνΟapXt έστααυρωμένον * * * * * * * cox \'Αύολλιαρισήν σε λέξω; έϕυες; γάρ 00; αύτδς ϑεδν συγχέαας σαρϰδςπάϑεσιν. λιανούν λύπη συσχεϑειεις τάδεσοι προτιϑημι συν τψ εις τούτόμε 7 συμβιβάσααντι \'Αϰααϰιψ (αύτδνss 0 τής\'Ρωμαιων, tfJU; πάάντας S! 6 πντωνέπισϰοπος) τι λυμαινη τήν έϰϰησιιν; τι σϰορπιζιες Χριστούτηνποιμην; ει ϰαϰως λέγω, ϕρσονv μοι σύ ζητωγάρ os tfj διδασϰαλια τη δρϑοτάτη ύπερέχεινμου ϰαι πλεισων. tt 8 ούν ϕράσομεν; ως ΠαύλοςΧριστδνέσταυρωμένονr) 00; 00 τδν άϑάνατονέστυρωμένον; * * * * * * * * tt έρουμεν ; δτιδει tdv υιδν τουάνϑρωπου, w; πολλαχως; έϕη 0 ϰύριος, παϑειν ή, 00; 06 ϰεϰαινοτόμήϰας, τήν ϑεότηταπαϑεν; st 9 ) [*](4 ρηξαι aeo: ωστε ρήξαι gh τήνex τόν corr. o man. 2 8 τής τριάδος ϕωνήν gh: τριάδαϕωνειν aco 10 αύτέλεϰτος gh 12 ϑεδνa 13 lacunam indicaui 14 άπολιναριστήν agh, άπολιαριστήνeo 15 έϕεύρες; expressit interpres 16 σχεϑειςgh προστιϑημιaeo idque uertit interpres σύν tw Ú; tooto μεσυμβιβάαντι(συμβάιβσαντι με trap. eo) axaxiw aeo: si; τουτο με συβιβάσαντος άπαϰϰιουgh 17 παντεπισϰοποςaeo 20 με xat πλεστουςaeo 22 lacunam indicaui 25 s: scripsi: η aeogh )

204

euangelia et actus et apostolus, sicut tu ais, non dicunt ut oportet, sed haec sunt apud te culpanda et apud eos, qui secuntur huiuscemodi stultitiam tuam dicendo trisagion crucifixum; approbati enim sunt, quia tecum sunt quaternitatem superinducentes. si autem haec ita sunt. cur scripturae diuinae leguntur, si illis non creditur sed tibi? sursum enim atque deorsum Christum tibi tradunt propter nos crucifixum et non trisagion, sicut tu nunc dicis; sed etiam abiciendos esse dixerunt scripturae diuinae eos. qui deum passum dicunt.

iam autem et ante has litteras tamquam domino meo et patri uelut recte sapienti mandaui, ut corrigeres et rescinderes hoc impium dogma a te nouiter editum, et non adquieuisti. propterea itaque tamquam ad primum inuentorem horum impiorum sermonum moueor aduersum te, uti forte per haec uerearis. dum 08 tuum a minore per dignitatem obstruitur, et uelocius adquiescas recte praedicare patrem et filium et spiritum sanctum nihil in his adiciendo uel auferendo et optineas super nos sedis apsidem.

si autem neque sic abstinueris, inferam tibi communionis repudium; ait enim apostolus: haereticum hominem post primam <et> secundam monitionem euita sciens, quia subuersus est huiuscemodi et delinquit, cum sit a semet ipso damnatus. uerumtamen deum exoramus, ne a temet ipso sis damnatus sed recte uerbum praedices ueritatis. EX- PLICIT EPISTOLA PAMPHILI EPISCOPI ABVDORUM AD PETRUM ANTI- OCHENUM EPISCOPUM. [*]( 20 Tit. 3, 10 sq. ) [*]( 1 apostolos V 4 approbacio V, correxi 5 superducentes V, corre.ci 7 non scripsi: non si V 10 anethas V, corr. os 12 dogmatę V, corr. a3 adquiuisti V 13 inuentorem horum scripsi: inuentorum V 15 tuu V 18 optineas scrtpsi: optinebis V apsidem scripsi: ad sedem V 19 imferam V 20 aptus ex apJos corr. V et om. V 21 siens V 22 linquid V, corr. a3 23 uerunττam r 25 PANPHILI V AUIDERUM V AXTYOCHEXUM V )

205

[*]( td εύαγγέλια xαì at πράξεις xat 6 ἀπὁστολος, w; ao ἑϕης,o λέγpυσιν ὣσπερ sst, ἀλλ\' etat παρἀ σοì μεμπτἑα xαì zapa τοìς ἑξηxολουϑηxὁσι τή τοιᾴδε σου παραϕροσύνη too to τρισἀγιον ϕωνειν ἑσταυρωμένον ἀποδεδειγμἑνοι γάρ εìσι σύv σοι τετρἀϕα παρεισϕέροντες εἰ Ss tauta cotw; ἑχϩι, tt ἀναγινώσxονται at ϑεìαι γραϕαì, 61 autat ού πιστεύονται ἀλλά ao; dvw γἀρ xαì xatto Xptatov παραδιδὁασι Ôt\' ήμἀς έσταυρωμένον %at ού to τρισάγιον, ώς, σύ νύν ϕἀσxεις aXXd xαì ἀποβλητέους είπον αι γραϕαì τούς ϑεοπασχίτας ἢδη 5e xαìπρὁ τούτων των γραμμάτων ώς xύρίψ 10 μου xat πατρì ώς ὁρϑύτατα ϕρονούντι δεδήλωxα ἑπανορϑώσασϑαι xαι ἀναρρήξαι τὁδε to Trapd σου xαινισϑἑν ἀσβἑς δὁγμαxai ούx είξας.διά τούτο τοίνον ώς πρὁς πρώτον εύρετήν twv ἀσεβώv τού των λὁγων δεδὁνημαι τοìς xατάσου ἑπιτιμίοις ισως xav διἀ τού- των έντραπεìς ἑπιστσμιζὁμενος παρ\' aaaovo; τἢ ἀξία ϑἀττον εìξης ὁρϑοδοξεìν πατἑρα xat υίὁv xai ἀγιον πνύμα ἑν tq) μηδἑν τούτοις προσϑείναι 7) ύϕαιρείv xai εχεσϑαι τής ύπἑρ ήμών άψίδος τού ϑρὁνου; εì se μηδέ ούτως ἀνἀση, oìσω σοι xοινωνίας παραίτησιν 11 έϕη γἀρ o ἀπὁστολος αίρτιxὁν άνρτιxὁν μετά πρώτην xai δευτέpav vouaeatav παραιτού εìδωξ ott έξέστpa- Trtat 0 τοιούτος xai ἀμαρτἀνει wv αύτοxατἀxριτος. πλήν ϑεού ἑσμεν ἑντευxτaì μή γενἑσϑαι cs αύτοxατἀxριτον άλλά ὁρϑοτομούντα tov λὁγον τής άληϑείας. ) [*]( 1 06 eo: om. agh 3 τοιάδε aeogh cou aeo: om. gh 4 post έσταυρωμένον addunt r μετα τήν tptaoa Χρισὁv ἑσταυρωμένονaeo 6 s: h et ante correctionem g: ήaeo, ήg correctus 7 to om. a 8 v5v om. eo xal om. a 10 ςom. gh 11 ύχgh 12 πρύςom. h 14 είξης eo: εìξεις g, είξεις h, ἢξεις a 17 μή oi aeo: μή gh άvάσχη aeo: ἀνάσχει g, άνάσχοιο h 21 έντεύxται aeo: εύτεxταì gh άλλ\' eo )

206