Epistulae imperatorum pontificum aliorum

Catholic Church. Pope

Catholic Church. Pope. Epistulae imperatorum pontificum aliorum (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 35, Pars 1-2). Günther, Otto, editor. Vienna: Gerold, 1895-1898.

et quia in hoc putasti non immorandum, ad peiora uenisti, ut hymni, quos cherubim cum tremore trinitatis incessanter emittunt, ad trinitatem glorificandam non referantur sed ut totus hymnus ad filium deducatur, confirmare uolens sententiam uelut cancer serpentem, quam aduersus simplices extulisti, et hinc omnium haereseum laqueis praecipitatus es a ueritate declinando nec praedicando propter nos Christum crucifixum unigenitum dei filium, qui in medio patris et sancti spiritus pie glorificatur.

quid enim hoc erit damnabilius, quam cum a uobis pater et spiritus sanctus fiat inglorius et calumnia seraphim inferatur, quando non trinitatem glorificare credantur cum dicunt: sanctus sanctus sanctus sed solam filii personam? quae infernalis haeresis ita crudeliter ut uos inuerecunda fuit?

uerum tamen adhuc in ista discurrentes nouiter usque ad fundamenta blasphemiorum dei pertingitis filium patrem et spiritum sanctum dicentes, Sabellium sectamini et confusionem inducitis et trinitatis confessionem pariter abnegatis, in qua baptizati sumus et credimus et fatemur.

quis ergo non [*]( 19 Esai. 6, 3 ) [*]( 1 eiusdem B iuris VB, corr. o2 subgectis V 2 minimeae B commentis B: commenti sed V 4 manichei secutus V: manicheis eantus B 7 samosatenus B: paulus samosatenus V 8 dualita V quia in B: quam V 9 ymni quos V: tymnidicos B 10 cherubin VB emittunc V 11 yninus VB 12 dedecantur V uellut V 13 exstulisti V 15 christum propter nos trsp. B 16 pie B: pi V 17 damnauilius quam uobis B 18 seraphin B 19 quando B: quam quando V 20 sola B filii om. V 21 inuerectida V 22 discurentes V 23 blasphemiarum p 24 sanctum spiritum trsp. B 25 inducitis et trinitatis confesionem in textu omissa m marg. add. V man. 1 26 batizati F )

167

[*](έϰϰλησι̍ας ποιμένος xat ttov αύτψ̄ τιμι̍ων ύποϰειμένων ὲπισϰόπων 00; ϰαι̍ τω̄ν aotwv μή άνασχομένων 〈υω̄ν σω̄ν 〉ύπομνηάτων. δτὲ μὲν γάρ ε̆ϕης τριάδα δι\'ήμάς σταυρωϑήναι ϰαι̍ ούχι̍ Χριστόν, 5 ότὲ δὲ to άϑάνατον πνεῡμα μανιχαι̐ζων, ότὲ δὲ ex τούτων ϕυγών διαϰατελεγχόμενος ύπὸ twv ὲμω̄ν ύποϑηϰω̄ν ϰαι̍ λόγων Χριστὸν μετά τὸ άϑάνϰτον πνεύμϰ έλεξας ύπομεμενηϰέναιτὸ πάϑος ώς Ó ∑αμοσατεύς ϰϰι̍ Νεστόριος τὸν ε̋να υι̍ὸν διχάζοντες ει̉ς SuaSa otwv, ότὲ 5s xat £ 7ct touttj) εῐξϰς μή διασύρεσϑαι ήϰες ὲπι̍ τὸ xaxtov 6 τὸ τὸν χερουβιϰὸν υ̃μνον εύπαρέδρψ τρόμψ ὰνενδοιάστως ώσαύτως rfjV τριάδα μή δοξολογεῑν άλλά τὸν πάντα υ̋μνον ει̍ς τὸν υι̍ὸν α̋γειν, έϑέλων ένστήσαϑαι ήν ϰατά τω̄ν άϰάϰων ὲξήνεγϰας νομής γάγ- Ypatvav ϰαι̍ παντοι̍αις ὲντεύϑεν άγχόναις αι̍ρέσεων μεγι̍στως περι- ϰρημνιζόμενος, ὲϰνεύων τής άληϑει̍ας τού tdv Xptatdv μή ϰηρύτtstv st5 ήμάς σταυρωϑέντα τὸν μονογενή τού ϑεού υι̍ὸν τὸν ὲν μέσψ πατρὸς ϰαι̍ άγι̍ου πνεύματος εύσεβω̄ς δοξολογούμενον. τι̍ γάρ n < τούτου άπαγορευτιϰώτερον, πατρὸς παρ\'ύμω̄ν ϰαι̍ άγι̍ου πνεύματος άδοξουμένου ϰαι̍ συϰοϕαντι̍αν τοῑς σεραϕι̍μ ύμω̄ν παρεισϕερόντων, ο̋τι 06 τήν τριάδα ϕάσϰουσι δοξολογει̍ν ,,α̋γιος α̋γιος α̋γιος άλλά μονοπροσώπως τὸν υι̍όν ; xat Ttota ϕαραγγώδης αι̍ρέσεων ου̋τως άπηναισχύντηϰεν ώς ύμεῑς ;πλήν ϰαι̍ ὲν τούτψ διατρέχοντες ε̋τι 8 ϰαινοτέρως ὲπέβητε ται̍ς στραγγαλιώδεσι τω̄ν ύπὸ ϑεου άπειπαμένων δυσϕηιω̄ν τὸν υι̍ὸν πατέρα ϰαι̍ α̋γιον πνεύμα λέγοντες σαβελλιανι̍- Covts; ϰαι̍ συναλει̍ϕειν ϰρι̍νοντες τήν τράδα όμολόγως άπηρνή- σασϑε, sl; i ὲβαπτι̍σϑημεν ϰαι̍ πιστεύομεν ϰαι̍ όμολογούμεν. τι̍ς ούν ούϰ άποδύρεται τούς ου̋τω ϕάσϰοντας περι̍ τού τρισαγι̍ου 9 ) [*](1 postύποϰειμένωνadd. ύπερpρι̍α a. περιορι̍αν g, rsptopt h (περιορι̍ων Binius) 2 ώς eo: om. agh άνασχομένων scripsi: άνασχομένω a, dva- σχόμενον eo, άνασχόμενος gh, άνασχομένου Fronto Due. τών owv addidi 3 ότε eo 4 ότε h, ότε eo ότε eo διαϕυγών eo 5 διαϰατελεγχόμεvoc eo: δι\' a ϰατελεγχόμενος agh 6 to πάϑος ώς o .. Νεστόριοςeo: w; 6.. Νεοτόριος to πάϑος agh 8 ότὲ scripsi: ο̋τε aeogh, Õtt expressit interpres si eo: om. agh tootw eo: tooto agh ει̍ξας gh 10 άγειν agh: λεγειν eo 11 νομής aeogh: γνώμης expressit interpres 15 εύσεβώς om. a 16 ήμών g 20 άπηναισχύντησεν aeo )

168

lugeat talia dicentes de sancta et inuiolabili trinitate? hoc mihi ualde conuenit abnegare [consolari] et planctum sufficienter effundere, cum in hoc simplicum animae fuerint captiuatae. \'quae tunc rem impiam uelut piam diuulgauerunt. quos etiam iudicamus extraneos ab orthodoxa fide ecclesiaque catholica\' et communione gloriosi nostri principis Petri, qui claues regni caelorum a nostro saluatore percepit.

qui ergo uoluerint esse communicatores apostoli, eius quoque doctrinam sequantur dicendo et credendo Christum propter nos crucifixum neque eum negando sicut Petrus, qui nuper damnatus est, eo quod praue et nefande in hymno trisagio nouiter introduxit \'qui crucifixus es propter nos\\ scientes, quia non trinitatem crucifixam ab apostolis accepistis neque patrem neque spiritum sanctum, nisi carne filium dei unigenitum solum.

igitur fugite ab huius communione sacrilega, et ero uester socius atque communicator et uos quoque mei, peste dolosa a uestra rectitudine procul expulsa. custodite Christi discipuli, mei autem filii, traditiones, quas a sacris uoluminibus accepistis. EXPLICIT EPISTOLA PAPAE FELICIS AD PETRUM AXTIOCHENUM DAM- NANS EUM. QV AE EPISTOLA ANTE DAMNATIONEM ACACII [QVONLAM] QVANTUM EIUS TEXTUS INDICAT CONPERITUR SCRIPTA. SED QVIA CUM ALIORUM LITTERIS AD EUNDEM PETRUM DIRECTIS IX GRAECO UOLUMINE INUENIMUS DE LATINO TRANSLATAS, QVAS NUNC ITERUM DE GRAECO IN LATINUM NECESSITATE COMPULSI TRANSFERENTES DESCRIPSIMUS PROPTER HAERETICORUM INSIDIAS ET SUPRA SCRIPTIS EPISTOLIS EIUSDEM PAPAE CONECTIMUS. [*]( 2 abnegare scripsi: allegare V, negare B consolari VB, del. Car. snfficient V 3 simplicium o 4 impiiam deuulgaaerunt (om. uelut piam) B quosedem B 5 ecclesiae quae catholica B, eclesiaequa catholice V, correxi ne nu 7 saluatorem B 9 cruxifixum V 10 gando V per V 11 ncfandę V: nefandi B ymno trisagio B: ymnos trisagion V quia B 12 est V pro nobis B trinitatem ex trinitates corr. B 14 carng VB, corr. a man. post filium B: Christum filium V 15 lacrilega V uestris B 17 custodiate V 19 explicit epistola felicis papae urbis romae ad petrum antiocenum damnans eum B reliquis omissis, sed cf. ea quae kic codex titulo subiungit antyochenum V 20 quoniam deleui 23 quas non mutandum; cf. titulum in B )

169

[*](του̃ ἀχράντου; a ἐμοι Xtav πρέπει ᾱπείπασϑαι ϰαὶ ϰλαυϑμον 806- ναι ἐπαξίωςtiav ἐπὶ τούτω̩ διασυλωμένων άπλουστέρων ψυχω̃ντω̃ν to ἀσεβὲς ὡς εὐσεβὲςδραματουργησάντων. oO; xat ἀλλοτρίους ήγούμεϑα τὴς ὀρϑοδόξου πίστεως ϰαὶ tfj; ϰαϑολιϰη̃ς ἐϰϰλησίας Xat τή̃ς ϰοινωνας τού ἡμω̃ν ἡγουμένου ἐνδόξου προέδρου Πέτρου τοῡ τὰς ϰλει̃ς τη̃ς βασιλείας παρὰ του̃ σωτὴρος ήμω̄ν sἰληϕότος. οί ss 10 του̃ ὰποστόλου ϑέλοντες ειναι ϰοινωοὶ ἄγονταιxat tr διδαχἠ̩ αὐτοῡ του̃ tov Xptatov ϕάσϰειν xx; πιστεύειν δι\' ἡμα̃ς σταρωϑέντα ϰαὶ μὴ tootov ἀπϰρνήσασϑαι, w; xat h ἀρτίως ϰαϑη̩̩ρημένος Πέτρος sta to ἀλλοϰότως ϰαὶ δυσμενω̃ς ev t(p τρισαγίω̩ προσϰεϰαι- νοτομηϰέναι to 0 σταυρωϑεὶς st\' ήμᾱς, εὶδότες ο̃τι 00 tptaSa πϰρὰ toov ἀποστόλων σταυρωϑει̃σαν παρεδέξασϑε, 06 πατέρα, 00 πνεῡμα ἄγιον, el μὴ σαρϰἰ τὀν υίὸν too ϑεοῡ tov μονογενη̃ μονώτα- τον. ϕεύγετε τοίνον u̓πὸ τη̃ς δυσμενοῡς τούτου ϰοινωνίας ϰαὶ 11 ἔσομαι ὑμω̃ν ϰοινωνὸς, ϰαϑότι ϰαὶ ὑμεῑς ἐμοὶ, του̃ δολερου̃ rrda- ματος πόῤῥω ὑμω̃ν τη̄ς ὀρϑοδοξίας ἐϰεπηδηϰότος ϕυλάξατε Χριστοῡ μαϑηταὶ, ἐμου̃ se otol, τὰς παραδόσεις, d; παρελάβετε ἀπὸ trov ϑείων γραϕω̃ν. ) [*]( 1 ϰλαϑμὸν gh 2 τούτω aeo: τούτων g, τοῡτο h 8 αυ̇τοῡ eo: τούτου agh 10 Πέτρος ὸιαλλοϰότως a EV τω̩̃ τρισαγίω̩ om. a 11 om. a 12 παραδέξασϑε h, παρεδέξασϑε tx παραδέξασϑαι corr. g man. 2 13 et μὴ aeog: εὶμὶh 14 ϰαὶ ἔσομαι ύμω̄ν ϰοινωνὸς om. a 15 ἔσομαι e.e ἔσωμαι o man. 2 16 ἡμω̄ν a )

170

(72.) INCIPIT EPISTOLA QVINTIANI EPISCOPI ASCULANI AD EUNDEM PETRUM ANTIOCHENUM SCRIPTA.

Multifarie multisque modis a ueritate declinasti, karissime. agendo quae sunt dominico sacramento contraria, non sequendo euangelia aut apostolos seu sanctos patres. grauiter enim fert, quando aduersus eos introduxisti ecclesiae catholicae nouitatem: uerum tamen noluisti ab hac multis tibi episcopis denuntiantibus abstinere, maxime sanctissimo papa Felice, quatenus ab hac recederes et rectus atque orthodoxus in praedicatione saluberrima permaneres. sed inlaqueatus haeresibus scripturae diuinae talentum in terra celasti nec eum potius in mensam proponere decreuisti, hoc est sanam in hominum corde doctrinam.

sed e diuerso seminasti zizaniam. quis ergo te amplius sustinebit subuertentem euangelium Christi? non ex utrisque unum filium, ex duabus naturis et in duabus, dominum nostrum legum Christum, et hunc propter nos crucifixum praedicantem sed peruersa nouitate ad hoc cessantem dicere crucifixum deum fortem inmortalem, tamquam unam trinitatis essentiam crucifixam. et non solum hoc sed etiam unam naturam dei uerbi carnisque dixisti.

quod si una natura est [*]( 4 Hebr. 1, 1 11-13 cf. Matth. 25, 25 et 27 15 cf. Gal. 1, 7 ) [*](72. B — Berolin. lat. 79. Duodecim damnationes in fine epistulae additas exhibet etiam K — Paris. lat. 12098, cuius lectiones et hic et in epp. 78 et 79 debeo Erico Bethe amico meo. epistulam ex codice B ed. Fronlo Duc. I. c. 553, qui tamen nonnumquam interpolauit uerba alterius Latinae uersionis primum editae a Merlino, Concil. general II fol. 4h. 2 B titulum omittit linea uacua relicta, cui Sirmondus inscripsit Quintiani episcopi ad Petrum Fullonem, sed argumenti instar praemittit: quia non oportet passibilern dicere trinitatem 3 ANTYOCHRNUM V 4 multifariac VB declinasti carissime B: kariasime declinasti V 5 agendi B domino V 6 seu V: et B 7 eas V 10 hac B: ac V recederis B 11 inlaquaeatus V: inlaqueatos B 12 celesti V nec V: na B inmensam B, I mensa V 13 est om. B homine V corde:de B; fort. corda 14 sede V: sed de B fort. zizania te amplius B: tamplius V 15 sustinuit B ex utrisque V: eutrius que B 18 nobitate ab B cessante VB, correxi 21 carnisquae V dixist B una1 tura V )

171

[*]((72.) Επιστσλὴ Κυντιανοῡ ἐπισϰόπου\'Ασϰουλιανω̄ν πρὸς Πέτρον ἐπίσϰοπον \'Αντιοχείας. Πολομερω̃ς ϰαὶ πολοτρόπως ἐξένευσας, ἀγαπητὲ, τη̃ς ἀληϑείας τἀνατία πράττων του̃ δεσποτιϰου̃ μυστηρίου, μὴ έπόμενος τοις εὐαγγελίοις ἤτοι τοι̃ς ἀποστόλοις ἤτοι τοι̃ς άγίοιςπατράσυ xat γὰρ βαρέως ϕέρει ϰατ\' αὐτω̃ν ϰαινοτομίαν τη̄ς ϰαϑολιϰη̑ς ἐϰϰλησίας r, ἔϰϑεσίς σου, ϰαὶ μέντοι γε cox ἀπείπω ταύτην πολλω̃ν ἐπισϰόπων ύπομεμνηϰότων os, μάλιστα του̃ άγιωτάτου ἀρχιεπισϰόπου Φίληϰος, τοῡ ταύτης ἀποστραϕη̃ναί as xat ευ̇ϑη̃ xat ὀρϑότομον εὶναι του̃ σωτηρίου ϰηρύγματος ἀλλ\' οὑν γε ἀντιποιούμεος αίρέσεων TO τη̃ς ϑείας διασϰαλίας τάλαντον ἀπεϰρύψυω εἰς τὴν γη̃ν xat co μα̃λλον του̃το προβάλλεσϑαιἐπὶτράπεζαν εὶξϰς, οίον sv ταὶς τω̄ν ὰνϑρώπων ϰαρδίαις τὴν ὑγιη̃ διδασϰαλίαν, ἀλλἀ τοὐναντίον ζιζάνια ἔσπειρας. ϰαὶ τίς Irt ἀνἐξεταί aoo διαστρέϕοντος TO TOO XptaToO εὐαγγέλιον; 2 οὐ τόν sv δύο ϕύσεσιν ἕνα υἱὸν, τὸν ϰύριον ήμω̄ν \'Ιησου̃ν Χρισὸν, τοῡτον ϰηρύσσων ἐσταυρωμένον ἀλλὰ τὸν ϑεὸν τὸν ὶσχυρὸν τὸν ἀϑάνατον οίον τὴν μίαν τη̃ς τριάδος οὐσίν ϕάσϰων ἐσταυρωμνον xat οὐ μόνονἀλλά FS xat μίαν ϕύσιντου̃ ϑεου̃ λόγου ϰαὶ τη̃ς σαρϰὸς ϕή̩ς. xat sl μία ϕύσις του̃ ϑεου̃ λόγου xat τη̃ς σαρϰὸς, μία 3 )[*](Verba graeca e codicibus edd. Fronto l. c. 553 et Binius l. c. 778 (cf. Acta Concil. ed. Harduin II 836). 2 ϰυντιανοῡ 0: ϰωντιανοῡ ae, ϰοντιανοῡ gh ὰσϰουλιανω̃ν scripsi: ὰρϰουλιανω̃ν a, ἀρϰουλιάνων eo, ἐρϰουλιανω̃ν gh 4 πολυμερω̃ς ϰαὶ πολοτρόπως eo: πολυτρόπως xai πολυ- μερω̃ς agh 7 βαρέως aeo: αρείσν gh 8 ταύτην gh: ταύτης aeo 9 ύπομεμνηϰότων g: ύπομεμνιϰότων e sed cum leui rasura in t, ύπομεμενι- ϰότων 0, ύπομνημνηϰότων h, ὑπομνησάντων a 10 ταύτης aeo: ταύτην gh ὀρϑοτόμονa 11 περιποιούμενος a 13 προβάλλεσϑαιeo : προβαλλέσϑαι gh, προβαλέσϑαι a 16-18 nihil excidit, immo interpres de suo dilatauit 18 ἐσταυρωμένην ao 19 xat του̃ ϑεοῡ λόγου ϕύσιν μίαν trsp. gh )

172

dei uerbi et carnis, una uero natura est dei uerbi et patris. quodammodo eadem natura est patris et corporis et uerbi. si autem non una natura dei patris et carnis humanae et uerbi, expone, quomodo una natura [patris et uerbi et carnis. quomodo enim creata et increata una natura est? si autem hoc impossibile est, quomodo creata caro et, qui creatus non est. una natura est et non duae diuersae? si autem unius naturae est filius et non duarum, quid dicis? Christum factum sicut Arrius aut non factum sicut Manichaeus?

ubi est autem et temporalis natiuitatis Christi natura et diuinitatis eius ante saecula generatio naturalis? ubi enim: hodie genui te et illud: ex utero ante luciferum genui te et illud: Iesus Christus heri et hodie, ipse et in saecula? quomodo autem dicis \'ex duabus naturis ante unitionem dei uerbi et carnis\', si non praeextitit, qui ex Maria secundum substantiam? etenim si non praeextitit Christi caro ante Mariam secundum impii Ualentini sermonem, quomodo duae praeextitere naturae?