Liber qui appellatur Speculum

XLI. DE EPISTVLA AD TITVM.

Huius rei gratia reliqui te Cretae, ut ea\' quae desunt corrigas et constituas per ciuitates presbyteros, sicut ego tibi disposui, si quis sine crimine est, unius uxoris uir, filios habens fideles, non in accusatione luxuriae, aut non subditos. oportet enim episcopum sine crimine esse sicut dei dispensatorem, non superbum, non iracundum, non uinolentum, non percussorem, non turpilucrum: sed hospitalem, benignum, sobrium, iustum, sanctum, continentem, amplectentem eum qui secundum doctrinam est fidelem sermonem, ut potens sit exhortari in doctrina sana et eos qui contradicunt arguere. Et post paucos uersus: Quam ob causam increpa illos. dure, ut sani sint in fide, non adtendentes Iudaicis fabulis et mandatis hominum auersantium se a ueritate. omnia munda mundis: coinquinatis autem et infidelibus nihil mundum : sed [*]( 9 Tit. 1, 5-9 19 Tit. 1, 13-16 et Tit 2, 1-15 et Tit. S, 1 et 2. ) [*]( 1 ∗∗miniſrerium M \' 2 imple) add. fubdiraf eſτο P3, ſobrius eſτο 8 cerraui eerramen MP1 4 inj de R iufticie corona a 5 redeor M 6 EXPLICIT AD TIMOTHEVM II (atram.) I INCIPIT AD\' TI- TVM (min.) I S, de eplã bean pauh ad rytum R 9 creτe P2CS, crese M, om. P1 10 preſxbrreroſ MPCR, prbof S alcnt] add. et P2Caν 12 fideles non in om. P* m aouſaτιοniſ C, M non ante subd. om. P1 subdιτuſ MP\' 13 enim] ergo P 15 turpilucrum] τurpelucrum M, rurpeaf lucrum P1, rurpiſ lucrum CS, τurpe lucrũ fecranre R, τurpiſ lucri cupidum P2aν 16 amplecτanτem Pl 18. exhortari om. 8 redarguere a 19 paucos] aliquos a 20 Cane P1 inυendeτeſ Saν famulif Pf 22 autem] om; P1 eed] fe P\' )

inquinatae sunt eorum et mens et conscientia. confitentur de nosse deum, factis autem negant, cum sint abominati et incredibiles, . et ad omne opus bonum reprobi. Tu autem loquere quae decet sanam doctrinam. senes, ut sobrii sint, pudici, prudentes, sani fide, dilectione, patientia. anus similiter in habitu sancto, non criminatrices, non uino multo seruientes, bene docentes, ut prudentiam doceant adulescentulas, ut uiros suos ament, filios diligant, prudentes, castas, domus curam habentes, benignas, subditas uiris suis, ut non blasphemetur uerbum dei. iuuenes similiter hortare, ut sobrii sint. in . omnibus te ipsum praebe exemplum bonorum operum, in doctrina integritate, grauitate: uerbum sanum inreprehensibile : ut is qui ex aduerso est uereatur nihil habens malum dicere de nobis. seruos dominis suis subditos esse, in omnibus placentes, non contradicentes, non fraudantes, sed in omnibus fidem. bonam ostendentes, ut doctrinam saluatoris nostri dei ornent in omnibus. apparuit enim gratia dei saluatoris omnibus hominibus, erudiens nos, ut abnegantes inpietatem et saecularia desideria sobrie et iuste et pie uiuamus in hoc saeculo, expectantes beatam spem et aduentum gloriae magni dei et saluatoris nostri Iesu Christi, qui dedit semet ipsum pro nobis, ut nos redimeret ab omni iniquitate et emundaret sibi populum acceptabilem, sectatorem bonorum operum. haec loquere et exhortare et argue cum omni imperio. nemo te contemnat. Admone illos, principibus et potestatibus subditos esse, dicto [*]( 3 Tit. 2, 1-15 25 Tit. 3, 1 et 2 ) [*]( 1 et mens eorum edd. 3 et om. R ad] abMC 4 decenr Rv ſunτ MP1 5 in fide, in dilectione, in patientia av 9 uiriſ ſuiſ (um M) MPCRv, ſuiſ uiriſ Sa 11 post exemplum inserunt UT MC m ∗ docτrina (uirg. eluta) M 12 m inτegrιτaτe in grau ιτaτe 82aν, integritatem greuitatem cod. Amiat. 18 hic s. L M ex aduerso] aduerfuf P1 14 uobis R ſubdιτοſ se dominiſ flnf S 16 ut] & P1 docτrina MC 17 ornant P1, orneT RS1 aparuιτ MC faluaTorif****** M 18 UT I neganTef. M et ante Baecul.j per P1 19 ſubru M, Cobni P1 22 redemera M, redima P1 emundara M, amundara P1: mandareT P1CRSaν 28 aoceprabile M fecraTorQ MC 24 arguere MC mpeno MP ) oboedire, ad omne opus bonum paratos esse, neminem blasphemare, non litigiosos esse, modestos, omnem ostendentes mansuetudinem ad omnes homines. Et post paucos uersus: Fidelis sermo est, et de his uolo te confirmare, ut curent bonis operibus praeesse qui credunt deo. haec sunt bona et utilia hominibus. stultas autem quaestiones et genealogias et contentiones et pugnas legis deuita: sunt enim inutiles et uanae. haereticum hominem post unam et secundam correptionem deuita, sciens quia subuersus est qui eiusmodi est et \'delinquit proprio iudicio condemnatus.

XLII. DE EPISTVLA AD PHILEMONEM.

Gaudium enim magnum habui et consolationem in caritate tua, quia uiscera sanctorum requieuerunt per te, frater. Et paulo post: Quem ego uolueram mecum detinere, ut pro te mihi ministraret in uinculis euangelii: sine consilio autem tuo nihil uolui facere, uti ne uelut ex necessitate bonum tuum esset, sed uoluntarium.

XLIII. DE EPISTVLA AD HEBRAEOS.

Videte, fratres, ne forte sit in aliquo uestrum cor malum incredulitatis discedendi a deo uiuo: sed adhortamini nosmet [*]( 4 Tit. 8, 8-11 13 Philem. 7 15 Philem. 13 et 14 21 Hebr. 3, 12-15 ) [*]( , 1 bone MC 2 lmgofnf MP\'C (u in o nlut m. al. C) esse om. S, add. fed PlBav medefxuf (-of P) MPC 4 Te 8. I. M 5 bono openf Pl 6 genealogia S 7 munle M. 8 post] //////p; (ras. & ut uid.) M 10 delinqua Sa, dehnquid M conτempnaτοſ P1. EXPUCIT AD TITVM (atr.) I INCIPIT AD PHILEMONEM (min.) I S 12 FiLemōn MC, FiLemoNem P 18 habuιτ M 14 uifcere M, uiscerę C requierunτ M1 per te] pofre P 15 ergo C 17 tielut ex] uel ex MPI, om. C1, ex R neceſſιτaτē MC. 18 uolunrana \' Cl, uolunTanaum M EXPLICIT AD PHILEMONEM (atr.) I WCIPIT AD HEBREOS (min.) | S. 20 bebrcuf M, heBneos PCR 21 uestrum] urt P1 . a] ad MC )

ipsos per singulos dies, donec \'hodie\' cognominatur, ut non obduretur quis ex uobis fallacia peccati. participes enim Christi effecti sumus, si tamen initium substantiae eius usque ad finem firmum retineamus. dum dicitur: hodie si uocem eius audieritis, nolite obdurare corda uestra quemadmodum in exacerbatione. Et post paucos uersus: Timeamus ergo, ne forte relicta pollicitatione introeundi in requiem eius existimetur ex nobis aliquis deesse. etenim et nobis nuntiatum est, quemadmodum et illis: sed non profuit illis sermo auditus non admixtis fidei ex his qui audierunt. Et alio loco: Habentes ergo pontificem magnum, qui penetrauit caelos, Iesum filium dei, teneamus confessionem. Et post IIII uersus: Adeamus ergo cum fiducia ad thronum gratiae, ut misericordiam consequamur et gratiam inueniamus in auxilio oportuno. Et paulo post: Non enim iniustus deus, ut obliuiscatur operis uestri et dilectionis, quam ostendistis in nomine ipsius, qui ministrastis sanctis et ministratis. cupimus autem unumquemque uestrum eandem ostendere sollicitudinem ad expletionem spei usque in finem, ut non segnes efficiamini, uerum imitatores eorum qui fide et patientia hereditabunt promissiones. Et post VII uersus: Homines enim per maiorem sui iurant, et omnis controuersiae eorum finis ad confirmationem eorum est iuramentum. Et post aliquantum: Teneamus spei nostrae confessionem indeclinabilem — fidelis enim est qui repromisit — et consideremus [*]( 4 cf. Ps. 94, 8 6 Hebr. 4, 1 et 2 11 ib. 14 13 ib. 16 15 Hebr. 6, 10-12 21 ib. 16 24 Hebr. 10, 23-38 ) [*]( 4 firmam MPC 5 qua admodū m aceruacione M in exacernaTione P 6 paucum u P* 8 aliqtuf ex uobiT Sav et] om. P\' 10 admixtus P\'av qui] quae Pav 12 confeffione M IIII] tres a 13 rrontl MR gradiae Pl, add. eius a 14 griciã M muemamur (-mor M) MC 15 oporr*uno M, oporno C (corr. m. pr.) polo M 17 sanctis] om. MP\'C 18 oftentare av foliciTudme ad explicionē M 19 explirionem P1 efficiam ̃ R 20 m fide P1 (in exp.) 22 omnef M conτrouerſia (-a ex -o P) MPCB 23 eorum expungit P*, om. v alqug MC 24 nofrer M 25 repmiſſιτ M et] ut a ) [*]( XII, Aug, 3, i. ) [*]( 17 ) inuicem in prouocatione caritatis et bonorum operum: non deserentes collectionem nostram, sicut est consuetudinis quibusdam, sed consolantes, et tanto magis quanto uideritis adpropinquantem diem. uoluntarie enim peccantibus nobis post acceptam notitiam ueritatis iam non relinquitur pro peccatis hostia. terribilis quaedam expectatio iudicii et ignis aemulatio, quae consumptura est aduersarios. inritam quis faciens legem Moysi sine ulla miseratione duobus uel tribus testibus moritur: quanto magis putatis deteriora mereri subplicia, qui filium dei conculcauerit et sanguinem testamenti pollutum duxerit, in quo sanctificatus est, et spiritui gratiae contumeliam fecerit? scimus enim qui dixit: mihi uindictam et ego reddam, et iterum: quia iudicabit dominus populum suum. horrendum est incidere in manus dei uiuentis. rememoramini autem pristinos dies, in quibus inluminati magnum certamen sustinuistis passionum. et in altero quidem obprobriis et tribulationibus spectaculum facti, in altero autem socii taliter conuersantium effecti. nam et uinctis conpassi estis, et rapinam bonorum uestrorum cum gaudio suscepistis, cognoscentes uos habere meliorem et manentem substantiam. nolite itaque amittere confidentiam uestram, quae magnam habet remunerationem. patientia enim uobis necessaria est, ut uoluntatem dei facientes reportetis promissionem. adhuc enim modicum [*]( 7 cf. Dent. 17, 6 12 cf. Dent. 32, 35 et 36 23 cf. Abbac. 2, 3 et 4 ) [*]( 1 prouocanonem P1aν non] er non P 2 collecTione MC S fed in ras. P 5 relinquef S 6 hoftia pro peccatis av terribilis] fed τerribiliſ P\', xembilif aurem C2Sν, terribilis namque a mdici P1 aemulanomf P1 7 confumTura MC1, confmnpruraf P1 aduerfanuf MC\' 8 mifferacione M testibus] ref. τιb; M, om. P1 (om. cod. Amiat.) moritur teftibus a 9 deTenortl MC1. ſilio P\' 11 in quo] mqm MC1 est] om. P1 12 et ante ego om. P (Am.) reddam] reTnbuam Ev 13 iterum] ego R ludicauιτ MPC1 (Am,) orrenda MC, horrenntl P* 14 uiuenτeſ MP1 16 alTerum MP1C1 17 expecTacultl MC foci aliTer Cl, ſοτι\'∗∗ahτ̃̄ M1 19 cum gaudiu MP1C ſuſcipiſτιſ MP 21 habere muneracione Ml 22 pacienTia (om. enim) C ut] om. P* ) quantulum qui uenturus est ueniet et non tardabit: iustus autem meus ex fide uiuet: quod si subtraxerit se, non placebit animae meae. Et aliquanto post: Ideoque et nos tantam habentes inpositam nubem testium, deponentes omne pondus et circumstans nos peccatum, per patientiam curramus ad propositum nobis certamen, aspicientes in auctorem fidei et consummatorem Iesum: qui proposito sibi gaudio sustinuit crucem confusione contempta atque in dextera sedis dei sedet. recogitate enim eum qui talem sustinuit a peccatoribus aduersus semet ipsos contradictionem, uti ne fatigemini animis uestris deficientes. nondum usque ad sanguinem restitistis aduersum peccatum repugnantes: et obliti estis consolationis, quae nobis tamquam filiis loquitur dicens: fili mi, noli neglegere disciplinam domini neque fatigeris, dum ab eo argueris. quem enim diligit dominus, castigat: flagellat autem omnem filium, quem recipit. in disciplina perseuerate: tamquam filiis nobis offert deus. quis enim filius quem non corripit pater? quod si extra disciplinam estis, cuius participes facti sunt omnes, ergo adulteri et non filii estis. deinde patres quidem carnis nostrae habuimus eruditores et uerebamur: non multo magis obtemperabimus patri spirituum et uiuemus? et illi [*]( 8 Hebr. 12, 1-16 13 cf. Prou. 8, 11 et 12 ) [*]( 1 quanti . lũ Mt ahquanrulum RSv, aliquantulumque a uemar P1 xar datUT M 2 autem] om. P1 P1: uiuιτ MP2CR Sav ſubτraxιτ P\' 8 alq M pofr aliqua R, p\' aliq P uos R 4 τeſτū Cl 5 circuminſτanſ MPC* paτιenτιa C 7 confamaTorem C ppoſιτū (f in ras. P) MPsC cū gaudio C, & audio M 8 confuftlone P conTenTa MPC dl fedif S cum 9 enl (enim exp. et eum add. al. m.) C aduerfof P\', aduerfum Sav (Am.) 10 ipsos] lpfof M, ipfum P\'CRSav uti] ut PSv ne in ras. P 11 nondum] add. enim Rav 12 aduerfuf PRv 18 filxuf MC 14 dum] ca S 16 reprr M1, recepiT P1 pfeueramim P 17 offert] add. fe P2C2Rν offe|ri|ɾ.dſ̃̃̃̃ (rτ in marg. et fe in spat. uac. relict. add. al. m.) C deus] d5 P filius] om. P1 18 si] om. MC1 19 omnes] add. iſτι P\', omneſ∗∗∗ M patris a 20 uerebamur] reuerebamur P2Sν, add. eof P\'Rv uerba non multo - - uiuemus om. P1 21 obTemperauimuf MC\' (Âmiat.) ) [*]( 17* ) quidem in tempore paucorum dierum secundum uoluntatem suam erudiebant nos, hic autem ad id quod utile est in recipiendo sanctificationem eius. omnis autem disciplina in praesenti quidem uidetur non esse gaudii, sed maeroris, postea autem fructum pacatissimum exercitatis per eam reddit iustitiae. propter quod remissas manus et soluta genua erigite, et gressus rectos facite pedibus uestris, ut non claudicans erret, magis autem sanetur. pacem sequimini cum omnibus et sanctimoniam, sine qua nemo uidebit deum. contemplantes ne quis desit gratiae dei, ne qua radix amaritudinis sursum germinans inpediat et per illam inquinentur multi: ne quis fornicator aut profanus ut Esau, qui propter unam escam uendidit primogenita sua. Et alio loco: Caritas fraternitatis maneat. et hospitalitatem nolite obliuisci. per hanc latuerunt quidam, angelis hospitio receptis. mementote uinctorum tamquam simul uincti, et laborantium tamquam et ipsi in corpore manentes. honorabile conubium in omnibus et thorus inmaculatus: fornicatores enim et adulteros iudicabit deus. sint mores sine auaritia, contenti praesentibus. ipse enim dixit: non te deseram neque derelinquam: ita ut confidenter dicamus: dominus mihi adiutor est, non timebo, quid faciat mihi homo. mementote praepositorum uestrorum, qui uobis locuti sunt [*]( 12 cf. Gen. 25, 33 13 Hebr. 13, 1-18 19 cf. Ios, 1, 5 21 ef. Ps. 117, 6 ) [*]( 1 paucerum] pacificorum Cl, paucocorum P\' 5 peccaτιſ M1 exercιτaτιf (ei et i in ras.) P, exercιτaτοf C, ex\'cιτaτί ii reddιτ PlS: reddeT MP2CRaν 6 remiĺaĺ M engae M1P1 7 et ante gressus om. a facite] ĺτaτe C ut in ras. M, om. initio lineae Cx claudicanf S (Amiat.) : claudicanf quif MPCRav 8 fequemmi P1 10 grana P1 11 germmaf Pl 12 formcaTur MlPl p unã C 13 primιτιua Sav aha loca M fraτernιτaĺ eif C 14 maneat] add. m nobIs RSaν hanc] hac Pl, add. emm P2Raν latuerunt] plaeueront P\'Rsa, p add. ut sit plaτuerunτ JT 15 uicτοrū MlC 16 uerba simul— — tamquam om. C 17 mananτeĺ MC τοruĺ P\' (Am.) 18 fornicaτοriĺ MAP\' adulren MI, ulTeitf P1 19 non] N∗̴̴̴̴ M 20 deffera M ut] om. P1 dicamauĺ M, dicS C 22 uestrorum om. C ) uerbum dei: quorum intuentes exitum conuersationis imitamini fidem. Iesus Christus heri et hodie, ipse et in saecula. doctrinis uariis et peregrinis nolite abduci. optimum est gratia stabiliri cor, non escis, quae non profuerunt ambulantibus. habemus altare, de quo edere non habent potestatem qui tabernaculo deseruiunt. quorum enim animalium infertur sanguis pro peccato in sancta per pontificem, horum corpora cremantur extra castra. propter quod et Iesus, ut sanctificaret per suum sanguinem populum extra portam passus est exeamus igitur ad eum extra castra, inproperium -eius portantes. non enim habemus hic manentem oiuitatem,$ed futuram inquirimus. per ipsum ergo offeramus hostiam laudis semper deo, id est fructum labiorum confitentium nomini eius. beneficentiae -autem et communicationis nolite obliuisci: talibus enim hostiis promeretur deus. oboedite praepositis uestris et subiacete eis: ipsi enim peruigilant, quasi rationem pro anima..bas uestris reddituri, ut cum gaudio hoc faciant et non gementes: hoc enim non expedit uobis. orate pro nobis. confidimus enim, quia bonam conscientiam habemus in omnibus bene uolentes conuersari. [*]( 7 cf. Leu. 16, 27 ) [*]( 1 corū M\'C 2 fidē ** M 3 optimum] add. enim P est] add. enim Rav gratiaf P1 4 ĺτabiliri P1S (cod. Am): rTablhre MP1CRaν *efcif P profuerunτ (u pr. in ras.) M ambulantibus] add. in eif M2PC2RSaν 8 cremenxur Pl uerba propter q. e. I. u. s. p. s. s. p. e. p. passns est om. P1 9 portam] cafxrS C 10 exeamus] & eam\' C igitur] ergo R 11 non om. P1 13 frucruf MPCR nomine M1C1 14 beneficiae P\', beneficienτιae S\' (Am.) cd muni ca ciomf M, commumcaTionef S1, coioms R, cdmunionis av 16 fubiciTe P1 ipsi om. P\' ∗rationem P 17 rediTun M faaenT M(?) C 18 gemanTef P1 non om. P 19 enim] auTem Pa habeamuf MC 20 I conuerfan, I INCIPIT DE EPISTOLA PETRI (min.) || S )

XLIIII. DE EPISTVLA PETRI PRIMA.

Modicum nunc si oporteat contristari in uariis temptationibus, ut probatum uestrae fidei multo pretiosius sit auro quod perit per ignem. Et alio loco: Propter quod succincti lumbos mentis uestrae, sobrii perfecte sperate in eam quae offertur uobis gratiam in reuelatione Iesu Christi: quasi filii oboedientiae, non configurati prioribus ignorantiae uestrae desideriis, sed secundum eum qui uocauit uos sanctum et ipsi sancti in omni conuersatione sitis, quoniam scriptum est: sancti eritis, quoniam et ego sanctus sum. et si patrem inuocatis eum qui sine acceptione personarum iudicat secundum uniuscuiusque opus, in timore incolatus uestri tempore conuersamini. Et post aliquot uersus: Animas uestras castificantes in oboedientia caritatis, in fraternitatis amore simplici, ex corde inuicem diligite adtentius: renati. Et post paucos uersus: Deponentes igitur omnem malitiam et omnem dolum et simulationem et inuidias et omnes detractiones, sicut modo geniti infantes, rationabiles sine dolo lac concupiscite. Et post [*]( S I Petro 1, 6 et 7 5 ib. 13-17 10 cf. Leu. 11, 44 et 19, 2 et 20, 7 14 I Petro 1, 22 17 I Petro 2, 1 et 2 ) [*]( 2 de epla fancti pern apoĺτοli prima R 3 oporτeτ PSav conxnfTan (n in ras.) P 4 probaTU P1, probaxio P2Raν ue- ĺτrum M1 preriofior MPCRav perit] probatur P* quod per ignem probaTur Rav 5 qm S lnb; M, lūbiĺ C 6 pfecn Sa offer∗∗∗ MI, offerT R 7 reuelaτιοne Ca: reuelanonem (-ciong M) MPRSv filii om. P\' 9 sed] om. P\'C uos] eof P1 fancrof Pl et] ut et av 10 in omni conuerfatione fancti a eitis] efroxe tn ras. P 11 et ante ego om. Cav parre (e in ras. al. m.) M 12 iudica∗τ (ras. n) M 13 uro S1 p elut. ante tempore in M 14 post aliquot uersus] p; ahq loco MC, alio loco R aliquos a 15 oboedienτιe (-cie M) MC in ante fraternitatis om. C 16 renati om. R 17 omne PC *dolum (ras. &) C ĺimulaτιοne (-cione M) MC, flmulanonef (ĺimlaclones R) P2Rν 18 modu* Pl 19 racionabilif M, ∗raτιοnabileĺ (f in ras.) P1, rationabile P2aν post om. M )

paucos uersus: Carissimi, obsecr.o [uos] tamquam aduenas et peregrinos abstinere uos a carnalibus desideriis, quae militant aduersus animam. conuersationem uestram inter gentes habentes bonam, ut in eo quod detractant de uobis tamquam de malefactoribus, uos ex bonis operibus considerantes glorificent deum nostrum in die uisitationis. subiecti estote omni humanae ordinationi propter deum, siue regi quasi praecellenti, siue ducibus tamquam ab eo missis ad uindictam malefactorum, laudem uero bonorum — quia sic est uoluntas dei, ut benefacientes obmutescere faciatis inprudentium hominum ignorantiam —, quasi liberi, et non quasi uelamen habentes malitiae libertatem, sed sicut serui dei. omnes honorate, fraternitatem diligite, deum timete, regem autem honorificate. serui, subditi cum omni timore dominis uestris, non tantum bonis et modestis, sed etiam dyscolis. haec est enim gratia, si propter conscientiam dei sustinet quis tristitias, patiens iniuste. quae enim gloria est, si peccantes punimini et suffertis? sed si bene facientes patimini et patientes sustinetis, haec gratia apud deum. in hoc enim uocati estis: quia et Christus passus est pro nobis, relinquens uobis exemplum, ut sequamini uestigia eius. Et alio loco: Similiter mulieres [*]( 1 I Petro 2, 11-21 21 I Petro 8, 1-17 ) [*]( 1 paue. uers.] paolulum (-lolum S1) Sa kim MPS, cm̃ι C uos post obsecro om. P1C, eras. M 2 qua P 4 genTe M eo quod] eo « co qo M deτracτenτ R, detrectant v 5 uos punct. del. P\' ex bonif openbuf uof RSav 6 deum] dum a nostrum] urm S, om. v uiĺιτaτιοneĺ (-cionef M) MPS1 fubiecTi (ec in ras.) M, add. igitur P\'v 7 ordinaτιοne S1, creaTure R (cf. v), in marg. al creaTure S\' 8 pcelenTi M 9 uero] uobif P1 10 mprudennam (-cia M) MPXC 11 lgnoranciam (a alt. ex u) M uelamuf P1 13 τιmeτē rege aut ononficaTe M autem] om. PCRSv 14 subditi] add. efroTe P2RSaν cum] m P\'RSv 15 difcolif M PCRS t6 quie] qm S τriĺτιτιam P1 17 punimini et] et colaphizati av 18 paTienTer М2P2RSaν 19 haec] add. efT enim P5, add. efr RSav 20 pro uobis М2P1C (Amiat.) uobis relinquens av 21 uestigia eius] add. qui peccatum non fecit nec inuentuB est dolus in ore eius. qui cum malediceretur, non maledicebat; cum pateretur, non comminabatur: tradebat autem iudicanti se iniuste. qui peccata ) subditae sint suis uiris, ut et si qui non credunt uerbo, per mulierum conuersationem sine uerbo lucri fiant, considerantes in timore castam conuersationem uestram. quarum sit non extrinsecus capillaturae aut circumdatio auri aut indumenti uestimentorum cultus: sed qui absconditus est cordis homo in incorruptibilitate quieti et modesti spiritus, quod est in conspectu dei locuplex. sic enim aliquando et mulieres sanctae sperantes in deo ornabant se, subiectae propriis uiris, sicut Sarra oboediebat Abrahae dominum eum uocans: cuius estis filiae bene facientes et non timentes ullam perturbationem. uiri similiter, cohabitantes secundum scientiam, quasi infirmiori uaso muliebri inpertientes honorem tamquam et coheredibus gratiae uitae, ut ne inpediantur orationes uestrae. in fide autem omnes unianimes, conpatientes, fraternitatis amatores, misericordes, humiles, non reddentes malum pro malo uel maledictum pro maledicto, sed e contrario benedicentes, quia in hoc uocati estis, ut benedictionem hereditate possideatis. qui enim uult uitam diligere et uidere dies bonos, coerceat [*]( 9 cf. Gen. 18, 12 15 cf. Prou. 17, 18 18 cf. Ps. 34 (38), 12—16\' ) [*]( nostra ipse pertulit in corpore suo super lignum, ut peccatis mortui, iustitiae uiuamus. cuius (huius edd.) liuore sanati estis. eratis enim sicut oues errantes, sed conuersi estia nunc ad pastorem et episcopum animarum uestrarum a (cf. v) similiter] add. et P1 av ) [*]( 1 шгis fuia Rav et] om. S credunt** (ur eras.) M 2 mulierem MPXC 3 τɪmorem MC non fir R 4 capɪllaτura RS2 av cɪrcumdaτɪonɪf p2: circumdaτɪo MP\'CRSav ɪndumenτι∗ (i ex Q per rasuram) M 5 qui] quod R 6 ɪncorrupτɪlɪτaτem (-Te S) P1S et] ac a quod] qui Rav 7 locuplef PIRSv sic] Ci CR fanctae mulieres av 8 se] om. MP\'C 9 fara PRS\'av habrahae (-he C) MP\'C cuius] add. uof P1 10 non] om. P\' pertimentes av 11 Րcienτɪa (-cia M) MC 12 uaՐɪ R, uafcalo S* av muhebn (bn in ras.) S imparτɪenτes Rv et] om. R 13 ne] non av 14 efroTe omnef P* 15 misericordes] add. modefti av 15 redenTef M 16 1 maledɪcτο M p maledicTU C, pro maledicTO* (f ras.) P 17 dicasē here M, heredιτaτē C, heredιτaτιՐ P1 pofedeaTif M 18 et uidere om. P\' dies uɪdere Rv bonuf M P1 ) linguam a malo et labia ne loquantur dolum. declinet autem a malo et faciat bonum, inquirat pacem et sequatur eam: quia oculi domini super iustos et aures eius in preces eorum, uultus autem domini super facientes mala. et quis uobis noceat, si boni aemulatores fueritis? sed si quid patimini propter iustitiam, beati. timorem autem eorum ne timueritis, et non conturbemini. dominum autem Christum sanctificate in cordibus uestris, parati semper ad satisfactionem omni poscenti uos rationem de ea quae in uobis est spe: sed cum modestia et timore, conscientiam habentes bonam, ut in eo quod detrahunt uobis, confundantur qui calumniantur uestram bonam in Christo conuersationem. melius est enim benefacientes, si uelit uoluntas dei, pati quam malefacientes. Et post aliquot uersus : Christo igitur passo in carne et uos eadem cogitatione armamini: quia qui passus est carne desiit a peccatis, ut iam non hominum desideriis, sed uoluntate dei quod reliquum est in carne uiuat temporis. sufficit enim praeteritum tempus ad uoluntatem gentium consummandam, qui ambulauerunt in luxuriis, desideriis, uinolentiis, comissationibus, potationibus et inlicitis idolorum cultibus. Et post paucos uersus : Estote itaque prudentes et uigilate in [*]( 6 cf. Ea. 8, 12 14 I Petro 4, 1—3 21 I Petro 4, 7 19 et I Petr. 5, 1—11 ) [*]( 1 lingaam] add. fuam P7RSav labia] add. eiuf P2Rav, add. fua S 2 mquirer MC 3 in ante pieces] ad R 4 autem] eras. M, om. PlC quis] fi quɪՐ C, quɪՐ efr qm P\'Sav uobis om. C 5 sed] add. eτ P\'RSav 6 beati] add. erɪτɪՐ P1 7 & MCv: ur rell. con- τurbɪmɪm MplC ihm xpm P 8 parant P1 9 in] om. P1 10 bonam habentef S bona M 11 uobis] de aobif C (cod. Am.) 13 uella MPl dei uoluntas a 14 aliqua C, aliquos a 15 qui om. C came] m carne P\'Sav defmT MC defnr a (1τ et a in ras.) P 16 ut iam] uτιnam MC ****deՐɪderɪɪՐ M uolunτaτɪ P2RSaν 18 praeteritum] om. C 19 qui] htf qui P1ν ambulauerunt] add. m uolupτaτιb ; P1 luxoruf MPC in deՐiderɪɪՐ P cum mɪſՐacɪomb; M, commeffanonib; PCRS1 90 potationibus] add. ebrietatibus a cultibuf (buf ex correctura) P 21 paucos uers.] paululum P, aliquos uerfus a ) orationibus, ante omnia mutuam in uosmet ipsos caritatem continuam habentes, quia caritas operit multitudinem peccatorum, hospitales inuicem sine murmuratione, unusquisque sicut accepit gratiam, in alterutrum illam administrantes łsicut boni dispensatores multiformis gratiae dei. si quis loquitur, quasi sermones dei: si quis ministrat, tamquam ex uirtute, quam administrat deus, ut in omnibus honorificetur deus per Iesum Christum, cui est gloria et imperium in saecula. carissimi, nolite mirari in feruore, qui ad temptationem uobis fit: nolite pauere quasi noui aliquid uobis contingat, sed communicantes Christi passionibus gaudete, ut et in reuelatione gloriae eius gaudeatis exultantes. si exprobramini in nomine Christi, beati: quoniam gloriae et uirtutis dei spiritus super uos requiescit: ab illis blasphematur, a uobis autem honorificatur. nemo autem uestrum patiatur quasi homicida aut fur aut maledicus aut alienorum appetitor: si autem ut Christianus, non erubescat, glorificet autem deum in isto nomine. quoniam tempus ut incipiat iudicium de domo dei. si autem primum a nobis, qui finis eorum qui non credunt dei euangelio? et si iustus uix saluabitur, impius et peccator ubi apparebit? itaque et . hi qui patiuntur secundum uoluntatem dei, fideli creatori [*]( 2 cf. Prou. 10, 12 19 cf. Prou. 11, 31 ) [*]( 1 moTuam M uofmaipfuf M, uobiՐmeτɪpՐɪՐ RS\'av 3 ſɪnē mormura cione M, fine murmuraTionem P1 accɪpɪτ P 4 defpenfaToref M 5 mulTiformef CS1 7 adminiſτra P1, amminɪſ τraτ S1 8 Christum] add. dominum a saecula] add. fcJorum. amen P°υ, add. ſe̢culorom a km̃ι MPHS, cm̃ι C 9 mirari] peregrinari av fit] om. P1, ſɪτ C 10 no*m P aliquid noni a uoſ C conTigat M1 11 et om. M1 reuelaTionem P\' 12 exprobamini MP1 in] pro R beata] add. eritis av 18 quoniam quod est honoris, gloriae et uirtutis dei, et qui est eius spiritus av reqmefceT Sa 14 verba ab illis bl. a u. a. hononflcatur om. av 16 appeTiTur MP1 17 glorɪfɪcenτ P1, glonficaT MlC deumJ d5 MC isto] aufro C tempus] add. efr P\'Rav 18 de] di C1 uobis edd. 19 qui] quia v finef MPl deo P1 euangehum MCB si] om. M 20 faluaTur S aparebiT M, parebunτ CRav 21 hi] i M, hii P qui om. Pl ) commendant animas suas in benefactis. Seniores ergo qui in uobis sunt obsecro consenior et testis Christi passionum, qui et eius quae in futuro reuelanda est gloriae communicator, pascite qui est in uobis gregem dei, prouidentes non coactos, sed spontanee secundum deum, neque turpis lucri gratia, sed uoluntarie, neque dominantes in cleris, sed formae facti gregis ex animo. et cum apparuerit princeps pastorum, percipietis inmarcescibilem gloriae coronam. similiter, adulescentes, subditi estote senioribus. omnes autem inuicem humilitatem insinuate, quia deus superbis resistit, humilibus autem dat gratiam. humiliamini igitur sub potenti manu dei, ut uos exaltet in tempore uisitationis, omnem sollicitudinem uestram proicientes in eum, quoniam ipsi cura est de uobis. sobrii estote, uigilate: quia aduersarius uester diabolus tamquam leo rugiens circuit quaerens quem deuoret. cui resistite fortes in fide, scientes eadem passionum ei quae in mundo est uestrae fraternitati fieri. deus autem omnis gratiae, qui uocauit nos in aeternam suam gloriam in Christo Iesu, modicum passos [*]( 1 I Petr. 5, 1-11 ) [*]( 1 commendenT P1Sυ benefaciennf P1 qui 8. lin. M 3 quae in] qm Ml cũmcaτur M, commomcaTur P, cūdicaτ~ C, cο̄munɪcaτur S in nobis eft aν 4 coacru M, coacTor P, quoacTof C, coacτɪ∗ S, coacTe Rav 5 ſponτanaee M, fponTaneae P\'S deum] dñm M\'C 6 uolunTanae P1S1 ut dominantes av crenf M, clerof S1. clero S1, cerena B forma RS2υ gregi R 7 aex S aparuiT Ml, aparuenr 81 pnncipef C, pnncepf (pf in ras.) S pafroril (pa in ras.) S 8 mmarcifcibilem MPC, mmarce**** S1 ſubdɪτɪſ P1 9 autem] om. P1 inuicem] om. 81 humilitatem] om. P1 10 mflnuanTem R fupbof (-buf M) MC humili b; M 11 pοτenτιο| mamanu (corr. in marg.) M, pοτιſſɪma manu P\' 12 cudi ſolɪτɪ∗ nē M (corr. al. m.) 13 eom Ml 14 estote] add. er BSv diabuluf MP1 15 fomf MP, forre forres R 16 uerba scientes - - fieri om. P* efcienTef M eadem PS\': eandem MP2CS2aυ paſſɪonū MSl: pamonem P\'CRS\'av qm MCS1 17 fraTerniTaTe MCS omnef M gratiae] glonae Pl 18 aernum S paſſuſ M2CS1 ) ipse perficiet, confirmabit, solidabit ipsi imperium in saecula saeculorum. amen.

XLV. DE EPISTVLA EIVSDEM SECVNDA.

Per quae maxima nobis et pretiosa promissa donauit, ut per haec efficiamini diuinae consortes naturae, fugientes eius quae in mundo est concupiscentiae corruptionem. uos autem curam omnem subinferentes ministrate in fide uestra uirtutem, in uirtute autem scientiam, in scientia autem abstinentiam, in abstinentia autem patientiam, in patientia autem pietatem, in pietate autem amorem fraternitatis, in amore autem fraternitatis caritatem. haec enim nobis cum adsint et superent, non uacuos nec sine fructu uos constituent in domini nostri Iesu Christi cognitionem. cui enim nen praesto sunt, caecus est et manu temptans, obliuionem accipiens purgationis ueterum suorum delictorum. quapropter, fratres, magis satagite, ut per bona opera certam uestram uocationem et electionem faciatis. haec enim facientes non peccabitis aliquando. Et post paululum : Sicut et in nobis erunt magistri mendaces, qui introducent sectas perditionis et eum qui emit eos dominum negant, superducentes sibi celerem perditionem. [*]( 5 n Petr, 1, 4 - 10 19 II Petro 2, 1-3 ) [*]( 1 confirmabɪτ a. I. M folidabiTque (-uɪτq; 81) P2CRSav ipei gloria et av 2 EXPLICIT EPLA PETRI (minio; add. pnor al. m.) I nr- CIPIT DB SECVNDA (miwio) I S, de epla fci petn apoſτοlɪ fecunda B 4 fecunda eiusdem a 5 quae] quem cw manme P1 6 effugɪenτes R, fugienITef (len in ras.) S 9 m ſcɪenτɪà .. m abſτɪnen τɪā .. m paτɪen τɪā .. m pɪeτaτē M 11 fraternitatis amorem a 12 haec (hec M) efr enῑ MC que uoh cQ C, uobɪs ſɪ B, uobiscum a, ſɪ uobifcum P2υ 18 fruCTQm M1 14 cognitione av enim] add, haec P* sunt] add. haec Saτ 15 acdipiena om. B purga τɪoneſ MPl 19 pauft. 3 C, pauC. Q. P, paucos uersus RS et om. P eranT MPC 20 ɪnτroducenτeſ MP C pdirionef (-ci- M) M1C emit] emifiT M, emɪτ (r in ras.) P, mɪſɪτ C, eniT S1 21 neganref P1 deum negabunt edd. )

et multi sequentur eorum luxurias, per quos uia ueritatis blasphemabitur et in auaritia fictis uerbis de nobis negotiabuntur. quibus iudicium iam olim non cessat, perditio eorum non dormitat. Et alio loco: Nouit dominus pios eripere de temptatione, iniquos uero in die iudicii cruciandos reseruare. magis autem eos qui post carnem in concupiscentia inmunditiae ambulant dominationemque contemnunt. audaces, sibi placentes, sectas non metuunt, blasphemantes, ubi angeli, fortitudine et uirtute cum sint maiores, non portant aduersum se execrabile iudicium. hi uero uelut inrationabilia pecora naturaliter in captionem et in perniciem in his quae ignorant blasphemantes in corruptionesua et peribunt, percipientes mercedem iniustitiae, uoluntatem existimantes diei delicias, coinquinationes et maculae deliciis affluentes, in conuiuiis suis luxuriantes uobiscum, oculos habentes plenos adulterio et incessabiles delicti, pellicentes animas instabiles, cor exercitatum auaritiae habentes, maledictionis filii, derelinquentes rectam uiam errauerunt Et post paucos uersus : Superbiam enim uanitatis [*]( 4 II Petr. 2, 9-15 18 n Petr. 2, 18-22 ) [*]( 1 luxonaf MP1C uenraf P\' 2 uerba et in — - negotiabuntur om. R auarɪτɪã P facnf CS 8 cessat] add. et av pdio Ml 5 de temptatione eripere a (ef. v) diem av referoare cruciandoa ab feruare R 6 eoe om. P1 7 conτempnunτ PCBS 8 meτuenτ MC, meτuunτ facere RS1, metnunt introducere aυ forti- τudinem P1 9 cam ſɪnτ maioref & | uɪrruτe in ras. al. m. S maionf M, maion P\', melioref C aduerſũ feum (um elut.) M, adoerfum eof P*, aduerſuſeù C 10 uero] uobɪſ P\', om. S peccora PCS naruhrer M 11 capTlone MC in ante perniciem om. edd. qm MC 12 corrucτιοne M, corrupnonem P1 et ante peribunt expunx. P*, om. aυ 18 uolunτaτem MPC, uohiptatem Sav, om. B quoɪnqumaτɪonef C, comqmnaTiomf PRS2 14 suis] om. M\', del. S* luxorɪanτeſ MP1C 15 adulterii av mceffabiief CS\': mceffabilif MPS\'av 16 dɪlecτɪ M, delecn P1 mcelfabili debcTO R (cod. Amiat.) peUicentef (el et e in ras. al. m.) M, pellicɪenτeſ CRov ɪnſτabɪlɪſ MPC exerriTaTU M, excecaTQ S* in auaritia a, auaritia S2υ 17 maledicTionef MC de∗relɪnquenτeſ M, delinquenTef P1 18 fuperbia PXC (cod. Amiat.), fuperba P2S2υ nam- TaTef loquentif P ) loquentes pellicent in desideriis carnis luxuriae eos qui paululum effugiunt, qui in errore conuersantur, libertatem illis promittentes, cum ipsi serui sint corruptionis: a quo enim quis superatus est, huius et seruus est si enim refugientes coinquinationes mundi in cognitione domini nostri et saluatoris Iesu Christi his rursum inpliciti superantur, facta sunt eis posteriora deteriora prioribus. melius enim erat illis non cognoscere uiam iustitiae quam post agnitionem retrorsum conuerti ab eo quod illis traditum est sancto mandato. contigit enim illis illud ueri prouerbii: canis reuersus ad suum uomitum, et: sus lota in uolutabro luti. Et post aliquantum: Cum haec omnia dissoluenda sint, quales oportet esse uos in sanctis conuersationibus et pietatibus, expectantes et properantes in aduentum diei dei. Et paulo post: Carissimi, haec expectantes satagite inmaculati et inuiolati inueniri in pace, et domini nostri longanimitatem salutem arbitramini. Et alio loco: Vos igitur, fratres, praescientes custodite, ne insipientium errore transducti excidatis a propria firmitate. crescite [*]( 10 cf. Prou. 26, 11 12 U Petro 3, 11 et 12 14 ib. 14 17 ib. 17 et 18 ) [*]( 1 pelhcenT* S, pelliciunt av luionae (-ne MC) MP\'C paulū P1C, paulolum 8 4 feruof Ml refugiens R quoɪnquɪnaτɪoneſ MC 5 cognɪτɪone (m in ras.) P et] om. Sa 6 his] add. qui P rurfuf P\'Sav mphcaraf P1, ɪnplɪτɪτɪſ M, ɪnplɪcɪτɪſ (impl. S) CS1, unphcaTi (mpl. P) P\'Rav 7 derenora (ra in ras. al. m.) M, denora P1 prioribus s. lin. add. al. m. M 8 uɪam*********, (uen- TaTif elut.) M reTrofUm M1 9 connngiT P\' 10 uere S1 prouerbɪū S\' 11 uomιτū ſuū CS\'a sus] ſuɪſ MC, fuef (ef ix ras.) P IOTO (0 pr. ex al. Utt. corr. m. 2) M, loTa (a ex 0) P ahquando P1, alIquanTa P 12 haec] add. jgif S* (cf. v) diffoluenda (da in ras. al. m.) M sint] om. MP1C, ſunτ P* qualef eCCe P* oporreT (eT ex corr.) P esse] om. P 13 pɪaaτe* Ml 14 diei) lineola subducta del. S\' dei] dfii C\' km̃ɪ MPBS, cm̃ɪ C 15 inuiolati] ɪmmolaτɪ P1 muemre MPlC, muenin ei P\', ei inueniri v 16 & dfii nh s. lin. add. al. m. M 17 pfcienf MC, pfcienciaa R 18 errore om. Sl TranfducTi (nf s. I. add.) M, τraſτucτɪ Pl, traducti av excedaTif MPC ) uero in gratia et in cognitione domini nostri et saluatoris Iesu Christi. ipsi gloria et nunc et in die aeternitatis. amen.

XLVI. DE EPISTVLA IACOBI.

Omne gaudium existimate, fratres mei, cum in temptationibus uariis incideritis, scientes. quod probatio fidei uestrae patientiam operatur. patientia autem opus perfectum habeat, ut sitis perfecti et integri, in nullo deficientes. si quis autem uestrum indiget sapientiam, postulet a deo, qui dat omnibus affluenter et non inproperat, et dabitur ei. postulet autem in fide, nihil haesitans: qui enim haesitat, similis est fluctui maris, qui a uento mouetur et circumfertur. non enim aestimet homo ille quod accipiat aliquid a domino, uir duplex animo inconstans in omnibus uiis suis. glorietur autem frater humilis in exaltatione sua, diues autem in humilitate sua, quoniam sicut flos faeni transiet. exortus est enim sol cum ardore et arefecit faenum, et flos eius decidit et decor uultus eius deperiit: ita et diues in itineribus suis marcescet. beatus uir, qui suffert temptationem, quia cum probatus fuerit, accipiet coronam uitae, quam repromisit deus diligentibus se. Et post [*]( 5 Iac. 1, 2-12 15 cf. Eccli. 14, 18 et Es. 40, 6 ) [*]( 1 uero (ero in ras.) P 2 diem av EXPLICIT EPISL PETRI -n- I INCIPIT - DE EPL IACOBI I (minio) S 4 Iacobi] add. apti R 5 remTanomb; P 6 uariſ P1 TempTa-nonef uanaf S\'a (cf. v) ɪncederɪτɪſ MPl 7 habeT S\'av 8 ullo P1 diffiTienTef M 9 ɪnτɪgaτ Pl ſapɪaen | τɪenτɪā M, fapienTia Rav poſτulaeτ M, -laT C afluenτur P1 pofrulaT C 10 autem om. P1 fIdem Px 11 enim] auTem R ftuctui] τēpτaτɪ M1, τempeſτaτι M\'PR, Tempefranf C quae MPCS 12 enim] ergo MPCRv exefnmer (exe add. al. m.) P 13 ad dHo M animo] om. M C inconstana] add. efr MCRv 14 exulTaTione MC 15 humɪlɪτaτem MC fuam C 16 foetu et foenum PS Tra ſɪ & M, Tranſɪbɪτ Rv 18 marciT Ml, marceffiT P\', marcefciT M\'CS\'a, marceffeT R uir] om. MPC 19 coronam uitae] uitam a 20 quam] qUIa P1 repromɪſſɪ τ (nuCf in ras.) M paulolum S )

paululum: Nolite itaque errare, fratres dilectissimi. omne datum optimum et omne donum perfectum desursum est descendens a patre luminum. Et post paucos uersus: Scitis, fratres mei dilecti: sit autem omnis homo uelox ad audiendum, tardus autem ad loquendum et tardus ad iracundiam. ira enim iustitiam dei non operatur. propter quod abicientes omnem inmunditiam et abundantiam malitiae, in mansuetudine suscipite insitum uerbum, quod potest saluare animas uestras. estote autem factores uerbi, et non auditores tantum fallentes uosmet ipsos. quia si quis auditor est uerbi et non factor, hic conparabitur uiro consideranti uultum natiuitatis suae in speculo: considerauit enim se et abiit, et statim oblitus est qualis fuerit. qui autem perspexerit in legem perfectam libertatis et permanserit, non auditor obliuiosus factus, sed factor operis, hic beatus in facto suo erit. si quis autem putat se religiosum esse, non refrenans linguam suam, sed seducens cor suum, huius uana est religio. religio munda et inmaculata apud f deum et patrem haec est: uisitare pupillos et uiduas in tribulatione eorum, inmaculatum se custodire ab hoc saeculo. Fratres mei, nolite in personarum acceptione habere fidem domini nostri Iesu Christi gloriae. Et post aliquot uersus: Audite, fratres mei dilectissimi: nonne deus elegit pauperes in hoc mundo diuites in fide et heredes regni quod [*](1 Iac. 1, 16 et 17 8 Iac. 1, 19-27 et Iac. 2, 1 4 cf. Prou. 17, 27 22 Iac. 2, 5-9 ) [*]( 1 erra M1P1 fratres] s. lin. add. mei S2 (ν) 2 obτɪmū MCl derurſum P\' difcendenf M 4 dɪlecτɪſſɪmɪ М2Saν uelux andiendtun Pl 5 autem] om. edd. iracondiam M, ɪraſcendum Sa, ɪram P\'ORv enim uiri M2P2C2S2 Rav 7 abundenria M, habundanria C 8 porent P\' ſτοτe FC 10 ɪpſuſ M ei quis] ſɪcuτ M, ſɪcuɪ P audITur et facrur M est] om. MC (uerbi est cod. Corb. ap. Sab.) 11 namranf M 12 habut MC 13 autem] enl R lege pfectS liberraxe C, lege pfecrae liberraTif S\'a liber M 14 permanserit] add. in ea Rv 15 relegiofum P1 17 huius] uɪuſ MC1 relegium (1 ex g al. m.) M, relegio P1 relegio MP\' 19 eorum] add. er P\'RSav 21 ahquos Ra 22 pauperenf (in om.) P1 28 post diuites uerba in mundo erasa in P repromiffir M, promifiT P ) repromisit dens diligentibus se ? uos autem exhonorastis pauperem. nonne diuites per potentiam opprimunt nos, et ipsi trahunt uos ad iudicia? nonne. ipsi blasphemant bonum nomen, quod inuocatum est super uos? si tamen legem perficitis regalem secundum scripturas: diliges proximum tuum sicut te ipsum, bene facitis. si autem personas accipitis, peccatum operamini, redarguti a lege quasi transgressores. Et post paucos uersus : Iudicium enim sine misericordia illi qui non fecit misericordiam. superexaltat autem misericordia iudicio. Et post aliquantum : Nolite plures magistri effici, fratres mei, scientes quoniam maius iudicium sumitis. in multis enim offendimus omnes. si quis in uerbo non offendit, hic perfectus est uir, potest etiam freno circumducere totum corpus. Et alio-loco: Linguam autem nullus hominum domare potest: inquietum . malum, plena ueneno mortifero. in ipsa benedicimus deum et patrem, et in ipsa maledicimus homines, qui ad similitudinem - dei facti sunt. ex ipso ore procedit benedictio maledietio. non oportet, fratres mei, haec ita fieri. Et post paucos uersus: Quis sapiens et disciplinatus inter [*]( 5 cf. Len. 19, 18 8 Iac. 2, 13 .10 Iac. 8, 1 et. 2 14 Iac. 3, 8 -10 19 Iac. 8, 13-18 et Iac. 4, 1 ) [*]( 1 exonafTif M1, exonoraſτɪſ C, exhonerafrw R, exhonoraτɪſ S 2 oprɪmunτ MC, obprɪmunτ P ; 3 nom s. lin. add. m. pr. M , noA bona C 4 nos R pfɪτɪτɪſ M1, pfecτɪſ P1 pfecɪſτɪſ M* C 5 diligiſ M1P1, dihgef (e in ras.) S 6 oparamuu M 7 redarguɪτe M1, redarguiTi M*, redarguɪτ P, ſedarguτɪ C 8 uerba illi qui n. f. m. s. a. misericordia om. P1 faciT S2 9 misericordiam] cordi mɪſerɪa M (corr. m. 1,) mɪſerɪcordɪa C snperexultet Erasmus (superexultat cod. Fuldensis) mɪſerɪcordɪam P* ɪudɪτɪo M, m nidɪcio (m add. al. m.) S, iudicium v 10 aliqua R effici] fien Sav 11 efTienTer M maius] magif MC ſūmɪτɪſ M ,12 uerbo] lingua R tefk., 18 pοτe∗∗ M1, pοτerιτ P1, τefs pοτenf S etiam] enim a uerba Et alio , loco: linguam - ; potęst om. R 14 pοτerɪτ P1 15 ɪnquɪτū Ml uenenum P1, ueneno (eno in ras. al. m.) S morrɪferum S1 16 et ante in om. R homɪnɪſ M1 inter ad et similitudinem in- ser. ɪmagɪnem et P1 18 ita om. P\' 19 paucum Pl quis] qm Sl dɪſcɪplɪnaτοſ P inter nos] om. MPCR ) [*]( XII. Aug. 3, i. ) [*]( 18 ) nos? ostendat ex bona conuersatione operationem suam in mansuetudine sapientiae. quod si zelum amerum habetis et contentiones in cordibus uestris, nolite gloriari et mendaces esse aduersus ueritatem. non est ista sapientia desursum descendens, sed terrena, animalis, diabolica. ubi enim zelus et contentio, ibi inconstantia et omne opus prauum. quae autem desursum est sapientia, primum quidem pudica est, deinde pacifica, modesta, suadibilis, bonis consentiens, plena misericordia et fructibus bonis, non diiudicans, sine simulatione. fructus autem iustitiae in pace seminatur facientibus pacem. Vnde bella et lites in uobis? nonne hinc, ex concupiscentiis uestris, quae militant in membris uestris ? Item post paucos uersus : Petitis, et non accipitis, eo quod male petatis, ut in concupiscentiis uestris insumatis. adulteri, . nescitis quia amicitia huius mundi inimica est dei? quicumque ergo uoluerit amicus esse saeculi huius, inimicus dei constituitur. Et paulo . post: Propter quod dicit: deus superbis resistit, humilibus autem dat gratiam. subditi igitur estote deo: resistite autem diabolo, et fugiet a uobis. adpropiate deo, et adpropinquabit uobis. emundate manus, peccatores, et purificate corda, duplices animo. miseri estote et lugete. plorate: risus uester I [*]( 18 Iac. 4, 8 et 4 17 Iac. 4, 6-11 cf. Prou. 8, 84 ) [*]( 1 operam a 2 manſueτudɪnem P1 sapientiae] paciencie R 8 conτenτɪone г M (f add. al. m.), conrentionef Րunτ RS2aυ 4 non eft enim aν 5 difcendenf MP, add. a patre luminum P5 7 puca M 8 panfica M fnadebilif Pl 9 mifericordiae P\'Sa non] om. Ra, del. P2S2 deɪudɪcanſ M, mdicanf P2RS2υ tunula τɪa M\' 10 pacem P1 11 liTif M hinc] om. a 12 post pauc. uera.] paucum P1, pofr pauca P 13 pa1∗τɪſ (ras. f) S accipinf (ci in ras. al. m.) M, acapurif (ras. e) S 14 inſumaτɪſ (nf in ras. 6 litt.) P adulTen (i in ras.) P - 16 amicof et ɪnɪmɪcoſ M huius ſe̢culi a conſτueτ̓ (e in i mut. m. al.) M pofr paut * P 17 diciTur P 18 igitur] ergo ab 19 diablo M1, diabulo P fugɪɪτ M1 adpropiaTe MCSi adpropɪ∗∗aτe P, appropɪare B, appropinquate autem a deo] dñο S et] om. C adppiabiT (b ex u m. pr.) S 20 peccatores] om. MP1CR, peccaTonf S 21 duplicef (la pro ef pos. al. man.) M, duplici S* plorate] pluref Te P1, et plorate P2aυ ) in luctum conuertatur et gaudium in maerorem. humiliamini in conspectu domini, et exaltabit uos. nolite detrahere de alterutro, fratres. Et post paucos uersus: Vnus est legislator et iudex, qui potest perdere et liberare. tu autem quis es, qui iudicas proximum? ecce nunc qui dicitis: hodie aut crastino ibimus in illam ciuitatem, et faciemus quidem ibi annum et mercabimur et lucrum faciemus — qui ignoratis, quid erit in crastinum: quae enim est uita uestra? uapor est ad modicum parens, deinde exterminatur — pro eo ut dicatis: si dominus uoluerit et si uixerimus, faciemus hoc aut illud. nunc autem exultatis in superbiis uestris: omnis exultatio talis maligna est. scienti igitur bonum facere et non facienti peccatum est illi. Age nunc, diuites, plorate ululantes in miseriis quae aduenient uobis. diuitiae uestrae putrefactae sunt, et uestimenta uestra a tineis comesta sunt. aurum et argentum uestrum aeruginauit, et aerugo eorum in testimonium uobis erit, et manducabit carnes uestras sicut ignis. thesaurizastis in nouissimis diebus. ecce merces operariorum, qui messuerunt regiones uestras, qui fraudati sunt a uobis, clamant, et clamor ipsorum in aures domini sabaoth introiuit. epulati estis super terram, et in luxuriis enutristis [*]( 8 lac. 4, 12—17 et Iac. 5, 1-7 ) [*]( 1 uertetur in luctum a, conuertatur in luctum edd. merore Ml 2 exalτauιτ P1 3 de alTerurrum M, m alTeruTrum C, alTeruTrom PRS2 aυ pancissimos S, paucum P1 4 legiflaTur M, legisdator a 5 es] efT P1 pnmom S1nunc om. S1 6 ciuitatem illam a ibi quidem av 7 mercabimuf (-m\' C) MPC lucn P qui* (d ras.) M 8 erit] add. uob S* crastino v est enim av 9 parens] add. & S\'v demde M1: deincepf FPCRS av exterminabitur P\'av, τ\'minaτ̃ R 11 aut] uel R 18 agere S1, agiTe P\'CRS\'av 14 ullulanref (u altera ex corr. al. m.) M miſſernſ P quia uenienτ P1 15 puTraefacTQ PS1 ctfmefTa M, cQmefra PCR 16 aura urm i argentn R (cf. Corb.) eroginauιτ M1, eruginauιτ M\'PC, eruginabιτ S erugo MPCS 17 mandu- \' cauiT MPl carng oram R 18 Tef aunzaf I Tif M, thesaurizastia nobis iram v mercif P 19 meſuerunτ P fraudiTi M mTroiuiT Rv: mTroibiT MPC, mTroiiT Sa luxoruſ MPC ) [*]( 18* ) corda uestra in die occisionis. adduxistis, occidistis iustum: non resistit uobis. patientes igitur estote, fratres, usque ad aduentum domini. Et paulo post: Patietites estote et uos, confirmate corda uestra, quoniam aduentus domini adpropinquabit. nolite ingemiscere, fratres, in alterutrum, ut non iudicemini. Et alio loco: Ante omnia autem, fratres mei, nolite iurare, neque per caelum, neque per terram, neque aliud quodcumque iuramentum: sit autem uestrum: est est, non non, ut non sub iudicio decidatis. tristatur aliquis uestrum? oret aequo animo et psallat. infirmatur quis in uobis? inducat presbyteros ecclesiae, et orent super eum, unguentes eum oleo \'in nomine domini: et oratio fidei saluabit infirmum, et adleuabit eum dominus, et si in peccatis sit, dimittentur ei. confitemini ergo alterutrum peccata uestra et orate pro inuicem, ut saluemini. multum ėnim ualet de[recatio iusti adsidua. Et post aliquot uersus: Fratres mei, si quis ex uobis errauerit a ueritate et conuerterit quis eum, scire debet quoniam qui conuerti fecerit peccatorem ab errore uiae suae saluabit animam eius a morte, et operit multitudinem peccatorum. [*]( ♦ 8 Iac. 5, 8 et 9 6 Iac. 5, 12-16 \' 16 lac. 5, 19 et 20 ) [*]( 1 addmfTif P\'Sv, add. & S\'v mstum] add. et S2 av 2 non] nec R reſτιτιτRav 4 et ante confirmate add- R adpropm- quabiT MPCRS (Am.) 5 mgemefcere C fratres] add. mei S\' 6 ιudιτιmιnι M\', ladicimim P\' 8 altudlll (ud in ras.) quodcumq; (in ras. m. 1) M uestrum] fermo uefTer M2 P2 CRav 9 rnfrat P1 ueftrum (in ras. m. 1) M 10 oret: aequo animo eft? pfallat av fallaT M1 P1 11 prefbiTerof (-ruf M) MPCR eclesie M, aecclefiae P 12 oleum Pl, oleo ffo R faluaurr M1 P1C 13 adIeua ιτΜ1, alleuauιτ P1, alleuiabit v demirunTur M1, dimiTenTur M2 dimiTTunrur PCS, remittentur av 14 pro] om. MC 15 ſaluimini Ml 16 ahq\' P 18 fecerA Ml 19 faluauiT MC, ſaluaτ P1 opener М1 C1aυcooperιτ S (Am.) 20 peccaτοre C1 S1, n pro e 8. l. pos, m. 1 M )

XLVII. DE EPISТVLA IOHANNIS PRIMA.

Si dixerimus quoniam societatem habemus cum eo et in tenebris ambulemus, mentimur et non faciemus ueritatem: si autem in luce ambulemus, sicut et ipse est in luce, societatem habemus ad inuicem et sanguis Iesu Christi, filii eius, mundat nos ab omni peccato. si dixerimus quoniam peccatum non habemus, ipsi nos seducimus et ueritas in nobis non est. si confiteamur peccata nostra, fidelis est, ut remittat nobis peccata et emundet nos ab omni iniquitate. si dixerimus quoniam non peccauimus, mendacem faciemus eum et uerbum eius non est in nobis. Filioli, haec scribo, ut non peccetis: sed et si quis peccauerit, aduocatum habemus apud patrem Iesum Christum iustum, et ipse est propitiatio pro peccatis nostris, non pro nostris autem tantum, sed etiam pro totius* mundi. et in hoc scimus quoniam cognouimus eum, si mandata eius obseruemus. qui dicit se nosse eum et mandata eius non custodit, mendax est: in hoc ueritas non est. qui autem seruat uerbum eius, uere in hoc caritas dei perfecta est. in hoc scimus quoniam in ipso sumus. qui dicit se in ipso manere, debet sicut ille ambulauit et ipse ambulare. Et post aliquot [*]( 3 I Ioh. 1, 6-10 et I Ioh. 2, 1-6 ) [*]( 2 I EXPLC • BF - IACOBI · INCIP . SP - IOHANNIS • I (atram.) S, de epla ſCΙ̃ΙοhlB apli pnma R pmmum P\' 3 fociraTem P1 4 ambnlamuf BSav neritatem non facimus av fanem\' M, facimuf P2RS 5 ambulamuf PSZav ∗ſιc̃ 8 in luce est a 6 fili* M, fih PC emundat S2 av 8 uobif P* 9 conftxeamor MI, cfireamuf S uerba nostra f. e. u. r. n. peccata om. Pl fidelia] add. & ιuſτuſ S\'av est] add. & ιuſτuſ P, add. deus R peccata] add. nofrra S\'av 10 emendeT P1, munda S1 11 faτιem\' M, facimuf PS\'CBav 12 m nob non 8 S uobif P\' fllioli] add. mei P* S2 aυscribo] add. uobif P2 Saυ 14 non pro nostris om. (initio foiii) P 16 obfer**juem\' (ua elut.) M, obſeruamus P2 S2 18 et in ptRSav hoc] ho P1, eo S1 . 19 hoc] eo S1 canrare P1 20 smnus] add. ſιm ipfo perfecti fuenmuf P1 (cf. cod. Corb.), add. A m eo maneam\' Sa. alt. ipso] illo a 21 ille] om. M2 P1 C, & ille P* S post om- MC aliqd MC, aliquos a aliquanxo pofr R )

uersus: Qui dicit se in luce esse et fratrem suum odit, in tenebris est usque adhuc. qui diligit fratrem suum, in lumine manet et scandalum in eo non est. qui autem odit fratrem suum, in tenebris est et in tenebris ambulat et nescit quo eat, quoniam tenebrae obcaecauerunt oculos eius. Et paulo post: Nolite diligere mundum neque ea quae in mundo sunt: quoniam omne quod est in mundo, concupiscentia carnis et concupiscentia oculorum est et superbia uitae, quae non est ex patre, sed ex mundo est. et mundus transit et concupiscentia eius, qui autem facit uoluntatem dei, manet in aeternum. Et alio loco: Omne mendacium ex ueritate non est. Et post paululum: Carissimi, nunc filii dei sumus, et nondum apparuit quid erimus. scimus quoniam, cum apparuerit, similes ei erimus, quoniam uidebimus eum sicuti est. et omnis qui habet spem hanc in eo sanctificat se, sicut ille sanctus est. omnis qui facit peccatum et iniquitatem facit, et peccatum est iniquitas. et scimus quoniam ille apparuit, ut peccata tolleret, et peccatum in eo non est. omnis qui in eo manet non peccat: omnis qui peccat non uidit eum, nec cognouit eum. filioli, nemo uos seducat. qui facit iustitiam, iustus est, sicut et ille iustus est. qui facit peccatum, ex diabolo est, quoniam ab initio diabolus peccat. in hoc apparuit [*]( 1 I Ioh. 2, 9—11 6 I Ioh. 2, 15—17 11 I Ioh. 2, 21 12 I Ioh. 8, 2—11 ) [*]( 2 uerba in lumine - - fratrem suum om. P1 5 eat] ea S. p\' paut P, pofr paulula B 6 dilege M 7 sunt] add. ft quif diligiT mundum non efr canxaf paTnf m eo P2υ m mundo efr CR carnis est et concupiscentia oculorum et superbia S\'av 9 τranſιτ (T alt. in ras.) M, τranſιbιτS* 11 aetemum] add. ſιc̅& df mana in aaernu̅ Sa (cf. Sab.) non ex ueritate eft a 12 paulolum S KmιMP, cmi C, karιſſimi R 18 aparuιτ M quoniam] quia R 14 aparu∗erιτ M ſιmιlιſ MPl 15 omnef MP hanc fpem a 17 fcimuf MPCR: fciTif Sav apanuT MC 18 eo in ras. P 19 manet in eo R omnef M1, & ommf P2 S2 aυ uιda PS 21 ιuſτum (bis) P1 22 dibulo M1, dia∗∗∗bulo P dibuluf luιτ M1, diabuluf P peccaT (F uιτal. m.) M aparuιτMP1 C ) filius dei, ut dissoluat opera diaboli. omnis qui natus est ex deo peccatum non facit, quoniam semen ipsius in eo manet, et non potest peccare, quoniam ex deo natus est. in hoc manifesti sunt filii dei et filii diaboli. omnis qui non est iustus non est de deo, et qui non diligit fratrem suum: quoniam haec est adnuntiatio, quam audistis ab initio, ut diligamus alterutrum. Et post paucos uersus: Nolite mirari, fratres, si odit uos mundus. nos scimus quoniam translati sumus de morte in uitam, quoniam diligimus fratres: qui non diligit, manet in morte. omnis qui odit fratrem suum homicida est, et scitis quoniam omnis homicida non habet uitam aeternam in se manentem. in hoc cogonouimus caritatem, quoniam ille pro nobis animam suam posuit: et nos debemus pro fratribus animas ponere. qui habuerit substantiam mundi et uiderit fratrem suum necesse habere et clauserit uiscera sua ab eo, quomodo caritas dei manet in eo? filioli mei, non diligamus uerbo nec lingua, sed opere et ueritate. in hoc cognoscimus quoniam ex ueritate sumus, et in conspectu eius suademus corda nostra: quoniam, si reprehenderit nos cor, maior est deus corde nostro et nouit omnia. carissimi, si cor non reprehenderit nos, fiduciam habemus ad deum, et quicquid petierimus percipiemus ab eo, quoniam mandata eius custodimus et ea quae placita sunt coram eo facimus. et hoc est [*]( 7 I Ioh. 8, 13-24 et I Ioh. 4, 1—8 ) [*]( 1 diffoluer P\' diabuli MP (sic infra) 4 mamfefxa P, manifeftati a omnef MPl 5 de] ex P\'v 6 diligatie av 7 paucss P nurare M1P1 C 9 in] ad RSv dilegim\' Ml, diligamur P1 qui] quoniam qui Sa 10 mortem MPl omnef M1 P1 auum] om. P\' onunda M1 11 omicida MP1 12 caritatem] add. dei P2 RS1υ ille] om. M1 18 ammaf p frib, S 14 udera M1 15 necesse] neceſſιτaτem P2Saυ clafenr M\', clufenx P1 16 quomodo om. P1 dei om. S1 non om. P1 17 nec] neq; RSv 18 suademus] cufrodim\' S* in marg. 19 nostra] ura P1 re p hen dera M cor] add. noftrum Rav 20 cordi S1 nostro] uro P1 kmι MR, kami P, cm C cor] add. noftrum P2 Rυ 22 aCcipiemus av 28 faτιm\' (e add. al. m.) M ) mandatum eius, ut credamus in nomine filii eius Iesu\' Christi et diligamus alterutrum, sicut dedit mandatum nobis. et qui seruat mandata eius in illo manet, et ipse in eo. et in hoc scimus quoniam manet in nobis de spiritu quem nobis dedit. Carissimi, nolite omni spiritui credere, sed probate spiritus si ex deo sunt: quoniam multi pseudoprophetae exierunt in mundum. in hoc cognoscitur spiritus dei: omnis spiritus, qui confitetur legum Christum in carne uenisse, ex deo est, et omnis spiritus, qui soluit Iesum, ex deo non est: et hoc est antichristi, quod audistis quoniam uenit, et nunc iam in mundo est. uos ex deo estis, filioli, et uicistis eos, quoniam maior qui in nobis est quam qui in mundo. ipsi de mundo sunt: ideo de mundo locuntur, et mundus eos audit. nos ex deo sumus: qui nouit deum, audit nos: qui non est ex deo, non audit nos. in hoc cognoscimus spiritum ueritatis et spiritum erroris. carissimi, diligamus inuicem, quoniam caritas ex deo est, et omnis qui diligit ex deo natus est et cognoscit deum. qui non diligit, non nouit deum, quoniam deus caritas est. Et paulo post: Carissimi, si sic deus dilexit nos, et nos debemus alterutrum diligere. deum nemo uidit umquam. si diligamus inuicem, deus in nobis manet, et caritas eius in nobis perfecta est. Item paulo post: Quisquis confessus fuerit quoniam Iesus est filius dei, deus in eo manet et ipse [*]( 5 I Ioh. 4, 1—8 19 I Ioh. 4, 11 et 12 22 I Ioh. 4, 15-21 et I Ioh. 5, 1—4 ) [*]( 2 · mandaτu̅ ·ded S 4 de spiritu quem] qma de ſpūfuo S12 dedtT not Cυ5 kmι MPS, cmi C 6 sunt] ſmτ Sav mulτιſ pſeudoppheτιae etueronT P\' 7 uerba omnis spiritus — ex deo est et oni. Pl omnef (bis) Ml 8 confrτebit̃ S 9 ſolua S hoc] hic P2CRS 2 aυ 10 anTe cnfri M1 anxexpf P\', anτιpι S1: annipf (antichriſtuſ) M2 P2 CRS2 aυ quod] de quo Rav audifrif in ras. P\' uenit et] uemer MP1 S1a, uenieτ eT CRS1 11 uicif M1 eos] eum R(sic) S2υ 12 sunt] om. Pl 16 kmι MPR, cmi C dfligamus] add. nof P\' 17 uerba qui diligit e. cL n. e. e. c. deum om. P1 19 kmi MP, cmi C si sic] flc MP1 S1, fi CRa 21 et 22 uobif P\' 22 quifq; MPCS ) in deo. et nos . cognouimus et credimus caritati, quam habet deus nobis. deus cantas est, et* qui manet in caritate, in deo I manet et deus in eo. in hoc perfecta est caritas nobiscum, ut fiduciam habeamus in die iudicii: quoniam sicut ille est, et nos sumus in hoc mundo. timor non ille in caritate, sed perfecta caritas foras mittit timorem: quoniam timor - poenam habet, qui autem timet, non est perfectus in caritate. nos ergo diligamus deum, quoniam prior deus dilexit nos. si quia dixerit quoniam diligo deum, et fratrem suum odit, mendax est. qui enim non diligit fratrem suum, quem uidet, deum, quem non uidet, quomodo potest diligere? et hoc mandatum habemus ab eo, ut qui diligit deum, diligat et. fratrem suum. Omnis credit quoniam Iesus est Christa» ex deo natus est, et omnis qui diligit eum qui genuit diligit eum qui natus est ex eo. in hoc cognouimus quoniam diligimus natos dei, cum deum diligamus et mandata eius faciamus. haec est enim caritas dei, ut mandata eius custodiamus: et mandata eius grauia non sunt quoniam omne quod natum est ex deo uincit mundum. Et post paululum: Haec est enim fiducia, quam habemus ad eum, quia quodcumque petierimus secundum uoluntatem eius audit nos: et scimus quoniam audit nos. Et post III uersus: Qui scit fratrem suum peccare peccatum non ad mortem, petet, et dabit ei uitam, [*](1S I Ioh. 5,1—4 19 I foh. 5, 14 et 15. 221 lob. 5,16—18 ) [*]( 1 nos om. M\' credidimuſPSav 2 est om. P\' 8 caritas] om. R, caritas dei av 4 fiduτιa MC 7 pena MC timet] meret P1, meruiT P* non thnet, est a canxare* (ras. m) P 8 ergo ∗∗ (ras. dm) P deum om. (initio lineae) S1 ipfe pnor R. deus] om. CR deus prior v nos] om. Pl 9 suum] om: S* odenr Sav 10 uidιτ(bis) M 11 dilegere M, om. P1 12 et om. MP\'a 14 uerba et omnis qui d. e. q. g. d. e. q. natus est om. P\' alt. diligit] add. et av 15 eo] dõ C uerba quoniam diligimus om. MPXCR 16 cum] ſι C 17 enim om. PB eiusJ om. S 19 paui P, paulolũ S enim om. P2RSav 20 eum] om Sa 23 peccatum] in elut. litt. M, om. C uerba petet e. d. e. u. p. n. a* m. e. p. ad mortem om. MP1CR petat v & dabiTUr ei uιτaP2Sυ ) peccantibus non ad mortem. est peccatum ad mortem: non pro illo dico, ut roget. omnis iniquitas peccatum est, et est peccatum non ad mortem. scimus quoniam omnis qui natus est ex deo non peccat, sed generatio dei conseruat eum, et malignus non tangit eum. Et alio loco: Filioli, custodite uos a simulacris.

XLVIII. DE EPISTVLA EIVSDEM SECVNDA.

Non tamquam mandatum nouum scribens tibi, sed quod habuimus ab initio, ut diligamus alterutrum. et haec est caritas, ut ambulemus secundum mandata eius. hoc mandatum est, ut quemadmodum audistis ab initio, in eo ambuletis. Et post uersus paucos: Omnis qui praecedit et non manet in doctrina Christi deum non habet: qui permanet in doctrina. hic et filium et patrem habet. si quis uenit ad uos et hanc doctrinam non adfert, nolite recipere eum in domum, nec haue ei dixeritis. qui enim dicit illi haue, communicat operibus eius «nalignis. [*]( 5 I loh. 5, 21 9 n Ioh. 5 et 6 18 n Ioh. 9-11 ) [*]( 1 peccaim P*v, peccan-n* S 2 roget] add. quia fav rogeT & omiſC et est] & haec 8 C 3 non] om. Bv ad om. M\' eT fcim\' S omnef M1 I EXPLICIT PRIMA EPISTOLA (atr.) I INCI- PIT DE EIVSDEM SECVNDA (minio) I S, de epla Iohanms fecunda R 8 aecoNd M, SECVNDUnP19 uob τιbι (uob al. m.) M • 10 habemus R 11 hoc efr eni mandaTUm S2 υ 12 quaadmodQ M1 UT in eo R (cf. Sab.) 18 paucos uerſus a praecedit] recedit aυ manet] permaneT S2υ14 qui] fed qui R alt. doctrina] add. 6 xp̃ι S 15 et ante filium om. R 16 recipe ] reiūm (r pr. in ras., e 8. lin. et m al. m.) M, decipere eum C aue PRav 17 dιxιτιτιſ Ml illi om. R ane Raυ cũmunicaτ M, comumceT P1, comunicauιτΡ1 )

XLVIIII. DE EPISTVLA EIVSDEM TERTIA.

Carissime, fideliter facis quicquid operaris in fratres, et hoc in peregrinos, qui testimonium reddiderunt caritati tuae in conspectu ecclesiae: quos bene facies deducens digne deo. pro nomine enim profecti sunt nihil accipientes a gentibus. nos ergo debemus suscipere huiusmodi, ut cooperatores simus ueritatis. Et post paululum: Carissime, noli imitari malum, sed quod bonum est. qui bene facit, ei deo est: qui male facit, non uidit deum.

L. DE EPISTVLA IVDAE.

Subintroierunt enim quidam homines, qui olim praescripti sunt in hoc iudicium, impii, dei nostri gratiam transferentes in luxuriam, et solum dominatorem et dominum nostrum legum negantes. Et paulo post: Hi sunt in epulis suis maculae, conuiuantes sine timore, semet ipsos pascentes. Et alio loco: Hi sunt murmuratores querellosi, secundum [*]( 3 m Ioh. 5—8 8 m Ioh. 11 13 Iud. 4 16 Iud. 12 18 Iud. 16—23. ) [*]( 2 BXPLIC ·II· (atram.) H INCIPIT EIVSDEM ·III·(minio scr.) ∣S, de epifrola Iohanms τercιaR kme M, km*e P, cmi C, o cariffime B 8 fi ftdehTt R facmf et operatif C 4 pegruuf CB redidenuiT MP1 5 aecclefiae P quos] quod MPCS1 benefacienf S\'v, benefacif P* deduces CRS2υ, add. hiſ C digm P1 6 enim] add. eius RS2 aυ 8 uennf Ml paololum S kmi M, kmae P, cmi C ιmιτaτe∗M, ιmιτare PCS 9 quodquod MPl 10 mder (ex corr. m. al.) P 12 I EXPLICIT EPLA sct ΙΟΗᾹΝ. TERTIA- (atram.) ∣INCIPIT DE EPLA- IUDAE (minio) I S Inde apofroh R 13 qmdg M profcnpTi P1 14 mdicio P1 ·ιmp̲ίί B dei] dñι Sa TrafferanTef P 15 luxona MP dominanonem P1 16 lhm* M Iesum] add. Christum P2RSaυ hn M 17 macule C 18 hu MP querellofi (quaer- P) MP, quęreloſιS, querulofi Raυ )

desideria sua ambulantes, et os illorum loquitur blasphemiam. uos autem, carissimi, memores estote uerborum quae dicta sunt ab apostolis domini nostri Iesu Christi, qui dicebant uobis, quoniam nouissimo tempore uenient inlusores, secundum sua desideria ambulantes inpietatum. hi sunt qui se segregant, animales., spiritum non habentes. uos autem, carissimi, superaedificantes uosmet ipsos sanctissimae uestrae fidei, in spiritu sancto orantes, , ipsos uos in dilectione dei seruate. et hos quidem arguite iudicatos, illos uero saluate de igne rapientes, illis autem miseremini in timore, odientes et eam quae carnis est maculatam tunicam.

LI. DE LIBRO CVIVS NOMEN EST APOCALVPSIS IOHANNIS.

Si homines, immo quia homines intelleguntur moneri, cum angeli monentur, in omnibus eisdem praeceptis discimus falsos fratres per patientiam [*]( 14 Apoc. 1, » et 2; 1—8—12—18 et 8, 1—7—14 ) [*]( 1 illorum] eorum Raυ blafphemiam (1 in rasura) M, blaſphem∗a (ras. 1) S, superba v, add. mirantes personas quaestus causa P2aυ. 2 kme MI, kmi M2 PR dicta] praedicTa PSav 4 m nouiffuno M2Raυuimenτ M1 5 defidena ſua Sav ιmpieτaτum P\'S, m peccato P1, m lmpieTaTe Ba, in impietatibus v hn MP qui fegreganr femet ipfos av 6 gre feganτ (m.pr.) M anmahſ C1S1 7 kmi MPR, cmi C fupMbcauYef M, ſupedificaτe C ιpſuſ(bis) M 8 ipsos post orantee] ιpſιſ S2, om. R 9 senate] add. eupe- ctantes (emp.) mifencordiam domininoftri Ieſu Christi in uitam aeternam aυ ladicaTuf M 10 de igne] digne MPC rapientes] recιpienτeſ P2 illis] illes R, aluf P Slav, hiſ S* odientes] add. autem P 11 et ante eam] 8& (eras.) S, om. R carnalis Pav jP*Hetanteeam]&(M-<M.<S, <tMt.carnalis-P2 aυ 1B I EXPLICIT EPISTOLA IUDAE· (minio), I In libro cuιuſ nomen e apocalipſ ιſ lohanmf- fi ho I mmef S de libro apocahpfis beatt Iohanms apofroh R aPOCALIPSIN M, apoLIpSIN P1 (ca post. add.), apochalipf C lohannef C 14 ∗immo S quia] qui MC 15 monen P2 R, monere S agah M mouenrur R 16 falXif MC frarref falfof P p paTi C )

sustinendos propter nomen dei, et per paenitentiam ad prima bona opera redeundum, et usque ad mortem persecutiones pro fide tolerandas, et in caritate feruendum. circa finem autem libri, cum de sancta ciuitate loqueretur: Nec intrabit, inquit, in ea aliquid coinquinatum et faciens abominationem et mendacium. Et alibi: Beati qui lauant stolas suas, ut sit potestas eorum in ligno uitae et portis intrent ciuitatem. foris canes et uenefici et inpudici et homicidae et idolis seruientes et omnis qui amat et facit mendacium. ego Iesus misi angelum meum testificari uobis. [*]( 4 Apoc. 21, 27 7 Apoc. 22, 14—16 ) [*]( 1 fafrmendnf M, fofnnend C, fofrmendo S per] propTer Pl paenitentiam] paτιãM, paτιenτιãPC, pemrenciam ac pacienciam R 2 opera bona a 8 rollerandaf P, xolerandof S: operandaf MC, operanxef R 4 feruendum] feruiendum a anrem fmem Sa 5 nec] non Rav mqmd MPC 6 eam RSav 7 labanT MP\' (Amiat.) suas] add. in fangnine agni av 8 per porraf P\'v in ciuitatem v, m cimTarem fcam P* camf MC 9 uenefeci M homicidiaeC 10 omnef M 11 testificari] add. hec R EXPLICITBEATI AGVSTINIeΡ̃ΙLIBERCVIVSΝΟ̄mSPecuLum APPELLAUIT MC, EXPLICIT BEATVS AVEVSTINVS BPS LIBER CVIVS NOMEN (corr. et fpeculum appellaoiT suppl. al. m.) P, EzphciT liber ſancτιΑngufTim ep̃ι qm appellaτur fpeculum R, KXPLICIT BEATI AVGVSΤΙΝΙΕΡ̄Ι∥LIBER CVIVS KOMKN APPELLAVIT I SPECVLVM S )