Retractationum

Augustine

Augustine. Sancti Aureli Augustini Opera, Sectio I, Pars II (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 36). Knöll, Pius, editor. Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1902.

Vt de opere monachorum librum scriberem, illa necessitas conpulit, quod cum apud Carthaginem monasteria esse coepissent, alii se suis manibus transigebant optemperantes apostolo, alii uero ita ex oblationibus religiosorum uiuere [*]( 7 Ep. 54, 3, 4 (p. 163, 10 ed. Goldb.) 9 Sap. 16, 20 20 I Thess. 4, 11 ) [*]( 1 s»eruat (i er.) Cl, saruat Dl, obseruat cet. v aecclesia CD omnia commemorari a 2 inquesita 01 priora H 3 epistula C\'D\'H MSlV, epistola cet. quippe (p pr. in ras.) C 4 admuneratur G sequens] s. liber V 5 multo exp. D2, multus P1 6 multa BClFQxa e 7 priori V ergo] igitur v quia] quoniam a 9 posset V probari (b ex u corr.) C iudei FBV 11 pro∗∗uenire (o m. 2) M, prouire Bl mormoratoribus Cl, murmoratoribus P 12 hoc (c s. Z. m. 2) C eis om. E saperent Dl 15 XLVII ex LXVII C, om. BFPQ, XXI v 16 operae C, o*pere D manachorum F 17 ut] et G conscriberem a post illa add. S2a: me 18 conpolit V quod cum C2, quod (om. cum) C1D1R, cum cet. cartaginem BGQS, karthaginem N, kartaginem EO monast C cepisse 01 19 alius P1 se er. E transigebat C1, transiebant FGN optemperantes OIDPQR, obtemp. cet. 20 apostulo V relegiosorum GID, religiosiorum G )

156

uolebant, ut nihil operantes, unde necessaria uel haberent uel supplerent, se potius implere praeceptum apostolicum existimarent atque iactarent, ubi dominus ait: respicite uolatilia caeli et lilia agri. unde etiam iam inter laicos inferioris propositi, sed tamen studio feruentes existere coeperant tumultuosa certamina, quibus ecclesia turbaretur, aliis hoc, aliis aliud defendentibus. huc accedebat, quod criniti erant quidam eorum, qui operandum non esse dicebant. unde contentiones hinc rixantium, inde quasi pugnantium pro partium studiis augebantur. propter haec uenerabilis senex Aurelius, ecclesiae ipsius ciuitatis episcopus, ut hinc aliquid scriberem iussit, et feci.

Hic liber sic incipit: lussioni tuae, sancte frater Aureli.

CAPVT XLVIII.

DE BONO CONIVGALI LIBER VNVS.

Iouiniani heresis sacrarum uirginum meritum aequando pudicitiae coniugali tantum ualuit in urbe Romana, ut [*]( 3 Matth. 6, 26. 28 16 Aug. de haeres. c. 82. Hieron. c. Iouin. I, 3 (Patrol. lat. XXIII p. 214) Ambros. ep. 42 (Patrol. lat. XIII p. 1168) ) [*]( 1 ut (t s. l. add.) V aberent ClDl 2 se] sed D2GNQ1SVa implere (im s. I. m. 2) E apostolicum CD*R, euangelium 0, euangelicum cum P, euangelicum cet. v 3 atque-ait Q2 in mg. 4 iam ODIR, om. cet. v laicos] aliquos BD2FGNQ*S, aliquot a inferiorum Cl 5 studiose BEFGNQS exsistere M 6 aecclesia D turbentur F alt. aliis om. B1, aliis aliis V alind aliis 0 7 illud B huc] hoc 01 accidebat M 9 rixantium D1RS2,****** rixantium C, repraehindentium V, reprehendentium cet. v purgantium D2HMOPQVm, repugnantium B studia ClDl 10 hoc D2Ma aurilius Dl 11 ipsius om. 0 ciuitatis (ui m. 2 in ras., is ex es) C screberem Cl, creberem Dl 12 et om. Dl fecit CDl 13 hic-Aureli om. R liber sic om. B scae ClDHM aurelius pi, aurili***» (anus ras.) D 14 XLVIII ex LXVIII corr. C, om. BFPQ, XXII v 15 tit. om. FQ 16 iouiniana Oa hereses NS1 17 pudiciciae BCIFQ uoluit R orbe DlV, orbem P1 romana CDl (c/. Confess. IIII, 14, 21), roma cet. m nonnullus C1, non ullas Ql )

157

nonnullas etiam sanctimoniales, de quarum inpudicitia suspicio nulla praecesserat, deiecisse in nuptias diceretur hoc maxime argumento, cum eas urgeret dicens: (tu ergo melior quam Sarra, melior quam Susanna siue Anna?\' et ceteras commemorando testimonio sanctae scripturae commendatissimas feminas, quibus se illae meliores uel etiam pares cogitare non possent. hoc modo etiam uirorum sanctorum sanctum caelibatum. commemoratione patrum coniugatorum et conparatione frangebat. huic monstro sancta ecclesia, quae ibi est, fidelissime ac fortissime restitit. remanserant autem istae disputationes eius in quorundam sermunculis ac susurris, quas palam suadere nullus audebat. sed etiam occulte uenenis repentibus facultate, quam donabat dominus, occurrendum fuit, maxime quoniam iactabatur Iouiniano responderi non potuisse cum laude, sed cum uituperatione nuptiarum. propter hoc librum edidi, cuius inscriptio est: de bono coniugali. ubi de propagine filiorum, priusquam homines mortem peccando mererentur, quoniam concubitus mortalium corporum [*](1 aetiam D sanctimonialis 01, sancte monialis G inpudititia Dt pudicitia BEOPVv sus+spicio G, suscipio P, sui ClDlR 2 processerat BD2FGNOPQ1a maximae D 3 ea surgeret CDXH, eas argueret BD2EFGNQ1S1a in mg. melior...... H, melior es D2Q 4 sara D2EFGOPQ, siue sara B susanna om. B, sussanna H commorando E1 6 se (e m. 2) D illae meliores se V 7 possunt Mlr possint M2 uirorum etiam Gl \' 8 commemoratione* C patrum] pari B2 s. J. et conparatione om. R conparatione BDEFN, *****conparatione (prędicatione ras.) C, comparatione et praedicatione (et m. 2) S, praedicatione cet. frangebant BlM 9 sancta* ecclesia. C fidelissime ac] e ult. add. m. 2 C, me ac D2 in ras. 10 fortissimae D istae D2 m ras. 11 sermonculis Cl, sermuncolis V susurriis C2Q quos B 12 suadere] audire H nullis BFGNS aetiam D, eius iam E2 occulte om. V, occultae M uenenis occulte BD2 (in ras.} FGNQS repetibus H 13 ante facultate add. P2: cui maximae CD 14 iactabatur» D iouiano Bl, iuuiano Ex posse a 15 nubtiarum P propter hoc] propterea M 16 ededi V inscriptio. Cr scriptio OP bonum Cl 17 propagine CDlEB, propagatione cet. v 18 morerentur 01 concupitus 01 )

158

res uidetur, quaestio magna dilata est, sed in aliis postea litteris nostris satis, quantum arbitror, explicatur.