Retractationum

Augustine

Augustine. Sancti Aureli Augustini Opera, Sectio I, Pars II (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 36). Knöll, Pius, editor. Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1902.

item quod scriptum est: iota unum et unus apex [*]( 1 De serm. dom. I, 4, 12 13 I Cor. 15, 55 14 De serm. dome I, 6, 17 Io. 3, 34 17 IIII Regn. 2, 9 18 Matth. 5, 18 ) [*]( 1 adiun*xi (c ras.) D hac] ac E1 . 2 credimus om. EIQl, i in ras. m. 2 D sic-apostolis om. EQl 3 uibentibus D1 post uiuentibus add. E2 s. 1. in quibus 4 motum carnis F arbitramur El, arbitraremur 01 sp*u (s ras.) H, spu Dl actenus C1DG1S1 5 quatinus FGN, q: nos Cl, quae nos D1, ut B 6 perfeccionis D 7 perfectior (r add. m. 2) C enl (- m. 2) C ista om. BGO 8 ac El conpleri possunt D2 in ras. possfl a 0 esse om. Q1, in ras. S 9 sed-credimus om. R, add. D2 in mg. sicut-credimus om. H esse om. BEGNQ18 10 id est-complenda sunt om. Fl 11 sic sunt (om. conplenda) a completa F2 12 illa] in illa BD2EFGNQS quam] quae a separamus Ql pace D 13 dicitur CDXH mors om. 0 contemptio 0 15 sps P1 intellex.eram H. intellegam Ql 16 uirius Nl accipi (i pr. in ras.) C alius E1 si a 17 deretur . C1D1E1 peteretur B heliseus BDEGNPQR, helise*us (i ras.) C, helyseus FO, helisaeus cet. v fuerit C, fuet D1, fuit cet. v ,18 helya F, elia El, heliam D1 et] aut QRv apax E )

90
non transiet a lege, donec omnia fiant, cum exponerem, dixi nil aliud posse intellegi nisi uehementem perfectionis expressionem. ubi merito quaeritur, utrum ista perfectio sic possit intellegi, ut tamen uerum sit neminem iam utentem uoluntatis arbitrio hic uiuere sine peccato. a quo enim usque ad unum apicem lex perfici potest, nisi a quo fiunt uniuersa diuina mandata? sed in eisdem mandatis est etiam, quod iubemur dicere: dimitte debita nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris, quam orationem usque in finem saeculi tota dicit ecclesia. omnia ergo mandata facta deputantur, quando quidquid non fit ignoscitur.

Sane quod ait dominus: quicumque enim soluerit unum [*]((4)) de mandatis istis minimis et docuerit sic et cetera usque ad eum locum, ubi ait: nisi abundauerit iustitia uestra plus quam scribarum et Farisaeorum, non in- trabitiš in regnum caelorum, multo melius et conuenientius exposui in aliis posterioribus sermonibus meis, quod etiam hic retexere longum est. ad hoc autem iste ibi perducitur sensus, ut eorum sit iustitia maior quam scribarum et Farisaeorum, qui dicunt et faciunt. de scribis quippe et Farisaeis 20 [*](1 De serm. dom. I, 8, 20 8 Matth. 6, 12 12 Matth. 5, 19 sq. 16 De serm. dom. 1,9, 21 17 sermones non extare uidentur; cf. tamen Aug. de ciu. dei XX, 9 (II, 449, 20 sqq. Hoffm.) de fid. et oper. 26, 48 sqq. ) [*]( 2 nihil dixi m nil CXV, nihil cet. v aliud posse CD, aliud e$ posse B, posse aliud cet. v intellige C m. 2) E uehimentem V1 4 sit uerum JB1 sit] sic B 6 apicem* C fiunt er. B, om. F 8 dicere om. H, orare a dimitte D, demitte Cl, dimitte nobis cet. v debita] peccata E 9 demittimus C1D1 10 saecoli V aecclesia D 11 deputentur H fit. C, fuit E agnoscitur B 12 quicumque eni C (graece: οόν), quicumque cet. v. unum 02 s. l. 13 mandatis] datis Dl istis minimis exp. D2 minimis Q2 in mg. sic] s. homines a 14 eum] dih Ql habundauerit CIDEHOQR 15 quam om. P fariseoruin CDH, pharisaeorum cet. v intrabetis V, introibitis EN 16 conuenentius 01, conuentius Dl 17 eciam 01 18 ad] a D1 autemj enim J9 isto Dx 19 iustitia C 19 (20) fayiseorum C, fariseorum H, pharisaeorum cet. 20 faciunt] non faciunt BIPFM2 NOR2a quippe* C, quoque F., )

91
alio loco ipse dominus ait: dicunt enim et non faciunt. illud etiam melius intelleximus postea, quod scriptum est:

qui irascitur fratri suo. codices enim graeci non habent: sine causa, sicut hic positum est, quamuis idem ipse sit sensus. illud enim diximus intuendum, quid sit irasci fratri suo, quoniam non fratri irascitur, qui peccato fratris irascitur. qui ergo fratri, non peccato irascitur, sine causa irascitur.