Retractationum

Alio loco, cum miracula commemorassem, quae dominus lesus [*]( (5)) fecit, cum hic esset in carne, adiunxi dicens: cur, inquies, ista modo non fiunt? atque respondi: quia non mouerent, nisi mira essent; si autem solita essent, mira non essent. hoc autem dixi, quia non tanta nec omnia modo, non quia nulla fiunt etiam modo.

In fine autem libri: sed quoniam sermo iste noster, inquam, [*]( (6)) multo processit longius, quam putabam, hic finem libro faciamus. in quo memineris uolo nondum me Manicheos coepisse refellere et illas nugas nondum inuasisse -neque de ipsa catholica magnum aliquid aperuisse, sed uoluisse tantummodo eruere tibi, si possem, etiam opinionem de ueris Christianis malitiose aut inperite nobis insinuatam et erigere ad magna quaedam et diuina discenda. quare hoc uolumen ita sese habeat. placatiore autem 15 [*](4 De ut. credo 16, 34 (p. 44, 7) 6 Retract. I, 12, 9 8 De ut. credo 18, 36 (p. 47, 23) ) [*]( 1 enim om. F scriptura. sententia B uera (a ex e) C metuimus (metui m. 2) H 2 ne* (c ras.) CD intellegentur E paruoli ClDl uelle adhuc B 3 miracola V, om. m cummemorassem D1 Iesus om. Fl 4 carne C, carne* (m ras.) D adiuncxi D, adiunxi. (t ras.) H qunr C1D1EH inquiens BD2EFGNOPQSV, inquis v 5 atque] ad que C1D2FQ1 acq; Q2 resspondi El quod F 6 solida C1D1Q1 non mira B 7 pr. non] nec B nullę H 8 finem Dl quoniam] quod E1 iste sermo F snoster (no m. 2) D inquam putabam m. processit longius quam E, inquit quam put. m. proc. 1. N 9 praecessit Ml 10 me manicheus Dl, manicheos me Q2Rm, manicheos (om. me) NQl 11 nugas om. 0 inuassisse E catholica] fide doctrina Q2 8. l., c. doctrina a 12 aperuisse D2 in ras., apparuisse BGlSl tantumodo Dx eruere post opinionem B tibi \'(t pdd. m. 2) CD, me tibi D2Ql possim M, possem me N 13 etiam D1R, eţiam C, falsam etiam (a alt. ex u) E, falsam cet. v oppinionem H, opininionem Gl maliciose C1, matiose M1 14 nobis (T m. 2) C insinaatam (am m. 2) M eregere CIDl magna D1 15 sese] » b sesse Dl, esse ER habeat (b m. 2) M placaciore Cl, placatiori Bl. )

Hic liber sic incipit: Si mihi, Honorate, unum atque idem uideretur esse.

Post hunc librum scripsi adhuc presbyter contra Manicheos de duabus animabus, quarum dicunt unam partem dei esse, alteram de gente tenebrarum. quam non condiderit deus et quae sit deo coaeterna, et has ambas animas, unam bonam, [*]( 1 Retract. I, 6. 8. 9 15 Aug. de haeres. 46. Confees. V, 10, 20 ) [*]( 1 ero] e. promtior P fortaase D2HMR V, fortaris D1 promtior BH, om. P, promcior C\\ prumptior DXE, promptior cet. 2 quasi ex <1si H eoirtra CDENQR, adversum V, aduersus cet. v manicheua Dl adhunc ClDl scripsisem 01 3 nihil om. 0 de om. BlO tot* (h ras.) CD 4 uolumina (n in ras.) M, uolunina 01 utraquae Dl re om. BMl me* H testentur tacuisae a testantur C, testentur (t pr. ex n) E, testentur cet. v 5 hos libros CIDl scriptum Cla nondumJ num D1 manicheus Dl manicbeos-nondum B2 8. I. 6 inuasseram 01 catholicaj catholicam Dl, doctrina add. Q2 8. l. 8 inicio Cl, in initio P, in illo Ml, in tno F. eum me] eum ipsum me BGHM2OPSVv,. eum me ipsum F scripturum-non om. Ql recepturum R non C\'D, nondum cet. v 10 onorate V, honora E unus E .11 uidetur CD1EFGM2NRS 12 XV v, om. Q 13 dej eontra manichaeos de w animabus D2 s. l. 14 post] p. hec E presbiter CGMQ contra M2 in mg. inanich D 15 dnobus Bl animabua om. E1 dicuntnr EN unam (u m. 2) M esee dei B esse om. a 16 alteram] a. esse B\' . condederit .CPD 17 deo ex dei D quoaeterna ClDl has (h m. 2) H )

In hoc libro illud, quod dixi, nullam esse qualemcumque uitam, quae non eo ipso, quo uita est et in quantum omnino uita est, ad summum uitae fontem principiumque pertineat, ita dixi, ut tamquam creatura ad creatorem pertinere intellegatur, non autem de illo esse tamquam pars eius existimetur.