De Genesi Ad Litteram

Omnis diuina scriptura bipertita est secundum id, quod dominus significat dicens scribam eruditum in regno dei similem esse patri familias proferenti de thesauro suo noua et uetera, quae duo etiam testamenta dicuntur. in libris autem omnibus sanctis intueri oportet, quae ibi aeterna intimentur, quae facta narrentur, quae futura praenuntientur, quae agenda praecipiantur uel admoneantur. in narratione ergo rerum factarum quaeritur, utrum omnia secundum figurarum tantummodo intellectum accipiantur, an etiam secundum fidem rerum gestarum adserenda et defendenda sint. nam non esse accipienda figuraliter nullus christianus dicere audebit, adtendens apostolum dicentem: omnia autem haec in figura contingebant in illis, et illud, quod in Genesi scriptum est: [*]( 5 cf. Matth. 13, 52 15 I Cor. 10, 11 ) [*]( 2 Incipit li[be]r [primus] de genesi ad li[tteram]; haec inscriptio codicis E a m. 2 profecta est; quae uncis inclusi legi nequeunt De principio genesis (litt. mai.) fol. 1 P Beati Augustini in genesim ad librum quaestionum libri XII Undecimo libro utiliora inuenies fol. 36b, fol. 37* De principio genesis R Incipit liber primus sci Augustini in genesim fol. 3 S 4 Incipiunt Eugippii Excerpta ed. Kndll p. 139—147 scribtura El; uocabulum sic semper prima manu scriptum plerumque m. 2 correctum est, quod semel indicasse sufficiet exceptis iis locis, ubi etiam alii codices eandem orthographiam prae se ferunt; idem cadit in uocem scribtum et scribtor bipertita paene euanuit P bipartita b id quod dominus paene euanuerunt P 5 significauit PzRd 9 pronuntientur E2S 10 admoneantur (d a. I. m. 1) E moneantur PRSCbd Eug 11 figurarum] figuratumbd 12 intellectum El 16 in illis] illis E2Cbd scribtum E; cf. supra 4 ) [*]( 1* )

Si ergo utroque modo illa scriptura scrutanda est, quomodo dictum est praeter allegoricam significationem: in principio fecit deus caelum et terram? utrum in principio temporis, an quia primo omnium, an in principio, quod est uerbum dei unigenitus filius? et quomodo possit ostendi deum sine ulla sui commutatione operari mutabilia et temporalia? et quid significetur nomine caeli et terrae? utrum spiritalis corporalisque creatura caeli et terrae uocabulum acceperit, an tantummodo corporalis, ut in hoc libro de spiritali tacuisse intellegatur atque ita dixisse caelum et terram, ut omnem creaturam corpoream, superiorem atque inferiorem, significare uoluerit? an utriusque informis materia dicta est caelum et terra, spiritalis uidelicet uita, sicut esse potest in se, non conuersa ad creatorem — tali enim conuersione formatur atque perficitur; si autem non conuertatur, informis est — corporalis autem, si possit intellegi per priuationem omnis corporeae qualitatis, quae adparet in materia formata, cum iam sunt species corporum siue uisu siue alio quolibet sensu corporis perceptibiles?.

An caelum intellegendum est creatura spiritalis ab exordio, quo facta est, perfecta illa et beata semper, terra uero corporalis materies adhuc inperfecta? quia terra, inquit, erat inuisibilis et inconposita, et tenebrae erant super [*]( 1 Gen. 2, 24 cf. Ephes. 5, 32 4 Gen. 1, 1 24 Gen. 1, 2 ) [*]( 2 aeclesia E 3 quomodo] quaeramus quomodo PsRbd alibi quomodo C 4 praeter in ras. m. 2 R 6 omnium] omnium facta sint PBCbd om- \' nium facta sunt E28 8 ulla om. P 9 significet S caelum et terram Eug spiritalis (m. 2 inter t et a 8. I. u semper fere superscribit, quod semel notasse satis habebo E 15 terra. (m eras.) E sicuti PBSCbdEug esse] uita esse SGRt 16 conuersatione S 18 intellegi 221 pribationem E1 19 formata in mg. infer. addid. m. rec. P cum iam seqq. usque ad uers. 1 pag. 6 a coddce P absunt 21 perceptabiles R1 28 perfecta (p a m. 2; ante p eras. est fe) R 24 erat inquit S )

Et quomodo dixit deus: fiat lux? utrum temporaliter, an in uerbi aeternitate? et si temporaliter, utique mutabiliter. quomodo ergo possit intellegi hoc dicere deus nisi per creaturam? ipse quippe est incommutabilis. et si per creaturam dixit deus: fiat lux, quomodo est prima creatura lux, si erat iam creatura, per quam deus diceret: fiat lux? an non est lux prima creatura, quia iam dictum erat: in principio fecit deus caelum et terram? et poterat per caelestem creaturam uox fieri temporaliter atque mutabiliter, qua diceretur: fiat lux? quod si ita est, corporalis lux facta est ista, quam corporeis oculis cernimus, dicente deo per creaturam spiritalem, quam deus iam fecerat, cum in principio fecit caelum et terram, fiat lux eo modo, quo per talis creaturae interiorem et occultum motum diuinitus dici potuit: fiat lux.

An etiam corporaliter sonuit uox dicentis dei: fiat lux, [*]( 14 Gen. 1, 3 ) [*]( 1 signifacare E 5 et om. PRISCbd Eug 7 solo ElRx 8 abyssos R 11 superfunderetnr EabdEug 12 inconmutabile R incorporaĮ.įle (bi exp. m. 2) E incomparabile RlSCb 14 dixit] et dixit Eug. 16 possit R1 intelligi S 19 diceret (di m. 1 s. l.) E 20 prima creatura lux b 22 adque E1; m. 1 ita semper; m. 2 omnibus fere locis d in t coriHgit, quod semel notatum sit mutabiliter R1 25 fecitJ fecit deus RSd 26 eo R1 )

Quid ergo dicemus? an id, quod intellegitur in sono uocis, cum dicitur: fiat lux, non autem ipse corporeus sonus, hoc bene intellegitur esse uox dei? et utrum hoc ipsum ad naturam pertineat uerbi eius, de quo dicitur: in principio erat uerbum, et uerbum erat apud deum, et deus erat uerbum? cum enim de illo dicitur: omnia per ipsum facta sunt, satis ostenditur et lux per ipsum facta, cum dixit deus: fiat lux. quod si ita est, aeternum est quod ait deus: fiat lux, quia uerbum dei, deus apud deum, filius unicus dei. patri coaeternus est, quamuis deo haec in aeterno uerbo dicente creatura temporalis facta sit. cum enim uerba sint temporis, cum dicimus "quando" et "aliquando". aeternum tamen est uerbo dei, quando fieri aliquid debeat, et tunc fit, quando [*]( 1 Matth. 3, 17 e cf. Gen. 11, 7 14 Ioh. 1, 1 16 Ioh. 1, 3 ) [*]( 3 fecit] fecit deus PSCEug, (ds er.) R 5 ista uox om. S 7 dilusium El erat om. S 8 qua* (e eras.) E loqutus P loquutus R 9 intellecere E uox om. P1 modi om. b profertur P1 proferetur RlSx 10 carnalisquae Rl cogitatio atque suspitio est b 11 dicimus PRlSC intelligitur post uocis pos. b sono] so(no intercidat) E sona 81 12 dicitur Rl cor[po]reus (po excidit) E hic b 13 intellegitur] accipitur PRSCbdEug esse 8. I. m. 1 R deiJ ds JB* excidit E et excidit E 17 satis-facta add. m. 2 in mg. E lux] quod lux C facta] facta est C (est eras.) R facta esse (esse corr. ex est) S 18 ait] dixit dEttg 19 aput El; m. 2 ubique fere t in d mutat, quod hoc loco semel notetur 20. patri (t s. I.) E quo aexnus R haec deo S hoc d 23 uerbo] in uerbo E2PRSCbd debeat aliquid b )

Et quid est lux ipsa, quae facta est? utrum spiritale quid an corporale? si enim spiritale, potest ipsa esse prima creatura iam hoc dicto perfecta, quae primo caelum appellata est, cum dictum est: in principio fecit deus caelum et terram, ut, quod dixit deus: fiat lux. et facta est lux, eam reuocante ad se creatore conuersio eius facta atque inluminata intellegatur.

Et cur ita dictum est: in principio fecit deus caelum et terram, et non dictum est: in principio dixit deus: fiat caelum et terra. et facta sunt caelum et terra, sicut de luce narratur: dixit deus: fiat lux. et facta est lux? utrum prius uniuersaliter nomine caeli et terrae conprehendendum erat et commendandum, quod fecit deus, et deinde per partes exequendum, quomodo fecit, cum per singula dicitur: dixit deus, id est, quia per uerbum suum fecit, quidquid fecit?