De Baptismo

Augustine

Augustine. Sancti Aureli Augustini Opera, Sectio VII, Pars I (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 51). Petschenig, Michael, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1908.

Monnulus a Girba dixit: Ecclesiae catholicae matris nostrae ueritas semper aput nos, fratres; mansit et manet uel maxime in baptismi trinitate domino nostro dicente: ite, baptizate gentes in nomine patris et filii et spiritus sancti. cum ergo manifesto, inquit, sciamus haereticos non habere nec patrem nec filium nec spiritum sanctum, debent uenientes ad ecclesiam matrem nostram uere renasci et baptizari, ut cancer quod habebant et damnationis ira et erroris offectura per sanctum et caeleste lauacrum sanctificetur.

Huic respondemus patrem et filium et spiritum sanctum in sacramento dumtaxat omnes habere, qui baptismo uerbis ; 1 \' [*]( \'6 Cypr. sentent, episc. 9 15 Cypr. sentent. episc. 10 18 Matth. 28, 19 ) [*]( 2 eam] etiam Kml 3 redarguet Lml 4 dato om. J 5 post nihil ras. 5 litt. N 6 NICOMEDIS A SE GERMES dicit N scientia L haec om. v 7 hęiretici Nml 8 foris nullam N 10 uniuersae s l. K sentia Mml sententiae (a eras.) N 14 baptizati ab eis L 15 Mom- Dulus L Monnullua p.ml girpa L 16 ueritas s. I. K apud nos, fratres, semper v nos om. N et mansit Cypr. 17 manet] tamen J 18 ite et Cypr. omnes (dėl. ml) gentes L fili Kym2 19 inquid Nml V ç 23 ire (ire V) terroris Np 26 habere omnes v. )

316

euangelicis consecrato baptizantur, in corde autem et in uita nec illos habere qui intus perdite et execrabiliter uiuunt.

Secundinus a Cexas dixit: cum dominus noster Christus dicat: qui mecum non est aduersus me est, et Johannes apostolus eos qui ab ecclesia exeunt antichristos dicat, indubitanter hostes Christi quique antichristi nominati sunt gratiam baptismi salutaris ministrare non possunt. et ideo censeo eos qui de insidiis haereticorum confugiunt ad ecclesiam baptizandos esse n nobis qui amici appellati sumus dei de eius dignatione.

Cui respondetur Christi aduersarios omnes esse quibus dicentibus: domine, in nomine tuo uirtutes multas fecimus et alia quae ibi dicuntur in fine dicturus est: non noui uos; recedite a me omnes qui operamini iniquitatem. quae tota palea si usque ad ultimum in malitia perseuerabit, siue aliquid eius ante uentilationem foras uolet siue intus esse uideatur, igni destinata est. si ergo propterea baptizandi sunt ad ecclesiam uenientes haeretici, ut ab amicis dei baptizentur, numquid illi auari, raptores, homicidae amici dei sunt aut quos baptizauerint denuo baptizandi sunt?

Felix a Bagai dixit: Sicut caecus caecum ducens simul in foueam cadunt, ita haereticus haereticum. baptizans simul in mortem cadunt.

Hoc uerum est, sed non propterea uerum est quod adiungit: et ideo, inquit, haereticus baptizans est et [*]( 3 Cypr. sentent. episc. 11 4 Matth. 12, 30 5 cf. I Ioh. 2, 18 9 cf. Ioh. 15, 14. 15 12 Matth. 7, 22 13 Matth. 7, 23 21. 25 Cypr. sentent. episc. 12 cf. Matth. 15, 14 ) [*]( 3 chezas M\\L$chezias V Cedias v Cypr. 4 aduersum jVpv Cypr. 5 et 6 anticristos et anticristi N 7 ministra Vmlp. possent Lml 8 haereticorum insidiis v 10 dei Vv, cf. lin. 18 ab amicis dei, om. cet. 12 in] nonne in Vv, cf. Petil. II 55, 125 in nomine om. 5 13 quae] qui M 15 palea om. J si usque] suisque Vjx 16 ante uentilationem eius aliquid v 18 inimicis J 19 amicide Nrnl 20 pr. sunt] facti sunt Nml 21 uagai JKLN bigai <; 22 et 23 cadent Gyp. 25 inquid Y; eat om. v )

317

uiuificandus, ne nos uiui mortuis communicemus. nonne mortui erant qui dicebant: manducemus et bibamus, cras enim morimur? — non credebant resurrectionem mortuorum —: qui ergo istorum conloquiis malis corrumpebantur et eos sequebantur, nonne pariter cum eis in foueam cadebant? et in eis tamen erant isti quibus scribebat apostolus iam baptizatis, nec tamen . ideo si corrigerentur denuo baptizarentur. nonne idem apostolus ait: sapere secundum carnem mors est? et utique secundum carnem sapiebant auari fraudatores raptores, inter quos gemebat ipse Cyprianus. quid ergo illi in unitate uiuenti oberant monui, aut quis dicat baptismum Christi quod tales haberent uel darent eorum iniquitatibus fuisse uiolatum?

Pollianus a Mileo dixit: Iustum est haereticum baptizari in ecclesia sancta.

Nihil quidem breuius dici potuit, sed puto et hoc breue est: Iustum est baptismum Christi non exsufflari in ecclesia Christi.

Theogenes ab Hippone Regio dixit: Secundum sacramentum dei gratiae caelestis quod accepimus unum baptismum quod est in ecclesia sancta credimus.

Potest et mea esse sententia; sic enim librata est, ut nihil habeat contra ueritatem. nam et nos unum baptismum quod est in ecclesia sancta credimus. si autem dixisset: \'quod est in sola ecclesia sancta credimus,\' respondendum erat sicut ceteris. nunc uero quia sic dictum est: unum baptisma quod est in ecclesia sancta credimus, ut esse quidem in ecclesia [*]( 2 I Cor. 15, 32 8 Rora. 8, 6 13 Cypr. seutent. episc. 13 18. 25 ibid. 14 ) [*]( 3 moriemur Lv moriamur N non] add. enim v mortuorum 8.1. m2 L 4 malis om. M 12 haberent-iniquitatibna) dant (m2) hanc (hinc m2), tunc spat. circ. 19 litt. uac. J uel darent eorum om. L in iniquitatibus L 13 Polianus v Cypr. Mileo Nv Cypr. milea J mileu cet. 16 exsuflari KN insufflari v -18 TheosgeNes (pr. s del.) N ippone codd. regione L 19 gratia Mmlpq 20 credidimus JKN 21 liberata L Vml\\iq 22 nos.. N baptisma v 23 est] esse Lml 24 sola om. Vmlqml 26 sancta om. N )

318

sancta diceretur, sed et alibi esse non negaretur, quodlibet ille senserit, contra haec uerba disputare non opus est. si enim de me singula quaererentur, utrum unum esset baptisma, responderem unum esse. deinde si interrogarer, utrum hoc esset in ecclesia sancta, responderem hoc esse. tertio si quaereretur, utrum hoc baptisma crederem, responderem ita me credere, ac per hoc unum baptisma quod est in ecclesia sancta me credere responderem. si autem quaereretur, utrum in sola sancta esset ecclesia et aput haereticos uel schismaticos non esset, non me ita credere cum tota ecclesia responderem. sed quia hoc ille in sententia sua non posuit, puto esse inprobum ut ego illi addam uerba contra quae disputem, quae ibi non inueni. ita enim si diceret: \'una est aqua Eufratae fluminis quae est in paradiso,\' uerum utique diceret. sed si interrogaretur, utrum in solo paradiso esset ista aqua et ita esse diceret, falsum diceret. est enim et praeter paradisum in his terris in quas ab illo fonte permanat. sed quis est tam temerarius qui dicat hoc eum responsurum fuisse quod falsum est, cum posset fortasse hoc respondere quod uerum est? quapropter uerba huius sententiae non debent habere contradictionem, quia nihil inpediunt ueritatem.

Datiuns a Uadis dixit: Nos quantum in nobis est haeretico non communicamus, nisi baptizatus in ecclesia fuerit et remissionem peccatorum acceperit.

Si propterea uis eum baptizari, quia non accepit remissionem peccatorum, si intus aliquem inueneris qui tenens odium aduersus fratrem sic baptizatus sit, cum dominus [*]( 22 Cypr. sentent. episc. 15 ) [*]( 3 quaerentur L esset unum v esse Mmlp..; 6 esse crederem Nml 9 esset (del.) sancta esset N 10 me s. I. p. 11 sua sententia N 13 aquae Jml eufrate ZjJ 14 interrogetur (ipr. 17 permanet Nml 18 eum om. L 21 impediunt KLNp. 22 datibua Kml uadis JKm2L Cypr. badis cet. v 24 remissam Cypr. acceperat Nml 25 ante Si add. v: Respondetur baptizari non accepit quia non accepit L )

319

mentiri non possit qui ait: si non dimiseritis, non uobis dimittetur, iubebis correctum denuo baptizari? non utique. sic ergo nec haereticum. sane iste cur non breuiter dixerit: nos haeretico non communicamus, sed addidit: quantum in nobis est, non est praetereundum. uidit enim plures huic sententiae consentire, a quorum tamen consortio, ne uiolaretur unitas, se isti separare non possent, et addidit: quantum iit. nobis est, utique demonstrans non uoluntate se communicare his quos arbitrabatur baptismum non habere, sed tamen omnia bono pacis et unitatis esse toleranda. quod et illi faciebant, qui istos non recte facere sentiebant et illud tenebant, quod postea melius declarata ueritas docuit et antiquior consuetudo concilio posteriore firmata robustius persuasit, inuicem se tamen, cum salua caritate diuersa sentirent, sollicita pietate tolerauerunt, studentes seruare unitatem spiritus in uinculo pacis, donec alteris eorum, si quid aliter saperent, id quoque illis deus reuelaret. hoc isti audiant a quibus per hoc con* cilium unitas obpugnatur, per quod concilium quantum amanda sit unitas declaratur.

Successus ab Abbir Germaniciana dixit: Haereticis aut nihil licet aut totum licet. si possunt baptizare, possunt et spiritum sanctum dare; si autem spiritum sanctum dare non possunt, quia non habent spiritum sanctum, necbaptizare spiritaliter possunt. propterea censemus haereticos baptizatos.

Huic prope totidem uerbis ita responderi potest: (Homicidis aut nihil licet aut totum licet. si possunt baptizare, [*](1 Matth. 6, 15 15 cf. Eph. 4, 2-3 16 cf. Phil. 3, 15 20 Cypr. sentent. episc. 16 ) [*]( 1 tert. non] nec Mq 2 dimittitur N 4 addit L 10 bona J 12 an- tiquor J IH rubustiu9 Nml 14 sollicite Lml 19 unitas] ueritas S pr. 20 ab abir germaniana J ab abgermaniciana (postr. a ex e) L maniciana Vml 21 pr. aut] autem N 22 pr. sanctum spiritum K Cypr.; repugnat Augustini responsio 25 baptizandos esse Cypr. 26 tottidem Nml homicidas p )

320

possunt et spiritum sanctum dare; si autem spiritum sanctum dare non possunt, quia non habent spiritum sanctum, nec baptizare spiritaliter possunt. propterea censemus ab homicidis baptizatos uel homicidas baptizatos adque in melius non mutatos, cum se correxerint, baptizari.\' at hoc non est uerum. qui enim odit fratrem suum homicida est, et tales nouerat intus Cyprianus, qui utique baptizabant. frustra ergo talia de baptizandis haereticis dicta sunt.

Fortunatus a Tuccabori dixit: Iesus Christus dominus et deus noster dei patris et creatoris filius super Petrum aedificauit ecclesiam, uoce super haeresim, et potestatem baptizandi episcopis dedit, non haereticis. quire qui extra ecclesiam sunt et contra Christum stantes oues eius et gregem spargunt baptizanre foris non possunt

Ad hoc addidit \'foris\', ut ei tam breuiter responderi non possit. nam et huic totidem paene uerbis ita responderetur: Iesus Christus dominus et deus noster dei patris et creatoris filius super Petrum fundauit ecclesiam, non super iniquitatem, et potestatem baptizandi episcopis dedit, non iniquis. quare qui non pertinent ad petram, super quam aedificant qui uerba dei audiunt et faciunt, sed contra Christum uiuentes audiendo uerba eius et non faciendo ac per hoc super harenam aedificando oues eius et gregem perditorum morum exemplo corrumpunt, baptizare non possunt.\' numquid non posset hoc uerisimiliter dici? et tamen falsum est. baptizant quippe iniqui, quoniam iniqui sunt illi raptores quos in unitate secum positos Cyprianus arguebat. \'sed ideo,\' inquit, \'addidit "foris cur ergo foris isti baptizare non possunt? an quia peiores [*]( 6 cf. I Ioh. 3, 15 9 Cypr. sentent. epiac. 17 10 cf. Matth. 16, 18 27 cf. Cypr. de lapsis c. 6 ) [*](.\'5 censuimus qml censumus (sto) 4 adque om. Nml non mutatosj . comrautatos Vmlqtnl 5 ad Vmh 9 thuccabori MFfxv Cypr. dhuccabori ç 11 petram Mv he(he-F)resem Ffj-s 12 dedit episcopis M quare? quia Lβ 15 ei iam Vv etiam JIp,; 18 petram Kmg" lJ-Ip.m2v aediScauit v 20 pr. qui Mv quia cet. supra L 22 arenam Rv 26 illis Jml 27 positus Vm Ip.ç inquid Vl\'.ml; 28 isti foris Xrnlv priores Mmlp.; )

321

sunt eo ipso quo foris sunt? sed nihil interest ad integritatem baptismi, quanto peior id tradat. neque enim tantum interest inter malum et peiorem quantum interest inter bonum et malum, et tamen cum baptizat malus non aliud dat quam bonus; ergo et cum baptizat peior non aliud dat quam ille qui minus est malus. an forte non ad hominis meritum, sed ad ipsius baptismi sacramentum pertinet ut foris dari non possit? si hoc ita esset, nec haberi foris posset et totiens necesse esset baptizari, quotiens recedens quisque ab ecclesia rursus ad ecclesiam remeasset.

Iam uero si diligentius quaeramus quid sit \'foris\', maxime quia ipse commemorationem fecit Petri super quem aedificatur ecclesia, nonne illi sunt in ecclesia qui sunt in petra, qui autem in petra non sunt nec in ecclesia sunt? iam ergo uideamus, utrum super petram aedificium suum constituant qui audiunt Christi uerba et non faciunt. contradicit eis ipse dominus dicens: qui audit uerba mea haec et facit ea, similabo illum uiro prudenti, qui aedificat domum suam super petram, et paulo post: qui audit uerba mea haec et non facit ea, similabo eum uiro stulto, qui aedificat domum suam super harenam. si ergo in petra est ecclesia, illi qui super harenam sunt, quia extra petram sunt, profecto extra ecclesiam sunt. recordemur itaque quam multos commemoret Cyprianus ueluti intus positos qui aedificant super harenam, id est audiunt uerba Christi et non faciunt, et ideo quia in harena sunt extra petram esse conuincuntur, quod est extra ecclesiam: tamen et quamdiu ita sunt et nondum uel numquam in melius [*]( 12 cf. Matth. 16, 18 17 Matth. 7, 24 19 Matth. 7, 26 ) [*]( 1 ad om. N integritate N 2 quando Vflv 4 aliut C; 6 ad 8. I. K 7 dare ppr. non om. N 9 est Mmlp.ç 12 petrae MNm2v quam Mm2Nm2v 13 pr. ecclesiam Ntnl 18 illum] eum Mil- uero {j.ml 21 arenam Mqv 22 harenam (m s. I. sed del.) K arenam M 24 commemorat LNml uelut Kpv, cf. index 26 in arena M super arenam v 27 est a. I. L 28 nonquam J umquam S pr. ) [*]( LI. August. c. Don. I. ) [*]( 21 )

322

commutantur, baptizant et baptizantur et baptismus quem habent illis ad damnationem destinatis integer manet.

Neque hoc loco dici potest: \'quis enim facit omnia uerba domini quae in ipso euangelico sermone conscripta sunt, quem concludens ait aedificare super petram qui eadem uerba audirent et facerent, super harenam autem qui audirent et non facerent?\' quia, etsi a quibusdam non implentur omnia, in eodem tamen sermone posuit medicinam dicens: dimittite et dimittetur uobis. et post orationem dominicam in eodem ipso sermone commemoratam adque conscriptam: dico enim uobis, inquit: si dimiseritis peccata hominibus, dimittet uobis et pater uester peccata uestra; si autem n ö n dimiseritis hominibus, neque pater uester dimittet uobis. hinc et Iohannes ait: quia caritas cooperit multitudinem peccatorum, quam utique non habebant illi ac per hoc super harenam aedificabant, de quibus idem Cyprianus dicit quod intus in maliuola inuidia etiam temporibus apostolicis sine caritate conuersabantur. et ideo intus quidem esse uidebantur, sed foris erant, quia in illa petra per quam significatur ecclesia non erant.

Sedatus a Tuburbo dixit: In quantum aqua sacerdotis prece in ecclesia sanctificata abluit delicta, in tantum haeretico sermone uelut canccre infecta cumulat peccata. quare omnibus pacificis quidem uiribus nitendum est, ne quis haeretico errore infectus et tinctus singularem et uerum[*](8 Luc. 6, 37 10 Matth. 6, 14-15 14 I Petro 4, 8 17 cf. Cypr. ep. 73, 14 21 Cypr. sentent. episc. 18 )[*]( 2 destinantis fxg 4 dei L euangelio Kml 5 concludens (con s. I.) L eandem ppr. 6 et om. Jml arenam LM 8 sermonem Vm/fi;, om. J 11 inquid Vç 12 dimittetur LV et nobis v 13 nec V 14 Johannes) Petrus v 16 habeant Kml$pr. arenam Mç 21 tuborbo MNpq Thuburbo Cypr. 23 uelud L cancro Nm2 cancer Cypr. comulat Xml 24 pacis L ne qui Cypr. 25 singulare v Cypr. )

323

ecclesiae baptismum retractet accipere, quo quisque non fuerit baptixatus regno caelorum fiet alienus.

Huic respondetur quia, si non sanctificatur aqua, cum aliqua erroris uerba per inperitiam precator effundit, multi non solum mali, sed etiam boni fratres in ipsa ecclesia non sanctificant aquam. multorum enim preces emendantur cotidie, si doctioribus fuerint recitatae, et multa in eis repperiuntur contra catholicam fidem. numquid, si manifestetur aliquos baptizatos, cum illae preces dictae super aquam fuissent, iubebuntur denuo baptizari? quid ita? quia plerumque precis uitium superat precantis adfectus et quia certa illa uerba euangelica sine quibus non potest baptismus consecrari, tantum ualent, ut per illa sic euacuentur quaecumque in prece uitiosa contra regulam fidei dicuntur, quemadmodum daemonium Christi nomine excluditur. nam utique haereticus, si adferat precem uitiosam, nec bonum habet caritatis adfectum, quo possit illa inperitia superari, et ideo similis est ei quicumque in ipsa datholica inuidus et maliuolus, quales illic arguit Cyprianus, adferat etiam, ut fieri solet, aliquam precem in qua loquatur contra regulam fidei. multi quippe inruunt in preces non solum ab inperitis loquacibus, sed etiam ab haereticis conpositas, et per ignorantiae simplicitatem non eas ualentes discernere utuntur eis arbitrantes quod bonae sunt; nec tamen quod in eis peruersum est euacuat illa quae ibi recta sunt, sed ab eis potius euacuatur, sicut in ipso homine bonae spei et probabilis fidei, sed tamen homine, si quid aliter sapit, non inde euacuantur quae recte sapit, donec ei deus reuelet et quod aliter sapit. si autem malus est ipse adque peruersus, si precem integram [*]( 14 cf. Marc. 16, 17 27 cf. Phil. 3, 15 ) [*]( 1 ecclesiae om. gw baptisma v retrectet V detrectet v quiaquis v Cypr. (quisque = quisquis) 2 regnum L 4 peccator J effudit Nml 5 malis ppr. 6 cottidie M 7 doctoribus ppr. reperiuntur L 8 manifestatur Nml manifestarentur aliqui baptizati Nm2 9 aqua J iuberentur Nm2 11 effectus Vml euangelica uerba v 14 quemammodum MNp.r; 21 imperitis KN 23 sint Vv 24 euacuant L 27 reuelaret Nml quid JL 28 ipse malus est v ) [*]( 21* )

324

dicat et nulla ex parte fidei catholicae aduersam, non ideo ipse rectus est quia illa recta est, et si in aliquibus peruersam precem adferat, deus adest euangelicis uerbis suis, sine quibus baptismus Christi consecrari non potest, et ipse sanctificat sacramentum suum, ut homini siue antequam baptizetur siue cum baptizatur sine postea quandoque ueraciter ad se conuerso id ipsum ualeat ad salutem, quod ad perniciem nisi conuerteretur ualeret. ceterum quis nesciat non esse baptismum Christi, si uerba euangelica quibus symbolum constat illic defuerint? sed facilius inueniuntur haeretici qui omnino non baptizent quam qui non illis uerbis baptizent. ideoque dicimus non omnem baptismum ■— nam in multis idolorum sacrilegis sacris baptizari homines perhibentur —, sed baptismum Christi, id est uerbis euangelicis consecratum, ubique eundem esse nec hominum quorumlibet et qualibet peruersitate uiolari.