De Baptismo
Augustine
Augustine. Sancti Aureli Augustini Opera, Sectio VII, Pars I (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 51). Petschenig, Michael, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1908.
Nec arbitror beatum Cyprianum propter aliud contra consuetudinem quid sentiret liberius exprompsisse prioremque dixisse, nisi ut alium, si forte existeret cui esset melius reuelatum, gratissime acciperet et ostenderet imitandam non solum docendi diligentiam sed etiam discendi modestiam, si autem nullus existeret qui tale aliquid adferret, unde illae omnes uerisimiles rationes quibus mouebatur refellerentur, in [*](8 cf. Cypr. ep. 71, 4 ) [*]( 4 multa] add. quae Nm2v nec N 5 posteriorum KVv, cf. p. 190,18 concilia posteriora prioribus aput posteros praeponuntur. VII 25, 49 init. non pertinent ad posteros facinora priorum 7 agrippinnum Nml praedecessorem Mm2Nv 8 quasi] quisi Jml 9 diligitis L post 8. I. L 12 quaestionem Jml 14 apud haereticos uel apud schismaticos v 17 maluerunt L 18 intuerunt Nml induxerunt Nm2 19 intercleserunt Jml 21 contra 8. I. m2 N expromsisse KLMps prioremque] add. qui Mmlp.ç 22 talium N si] nisi ppr. 23 accipere Vmlp.ç imitanda p.ç 25 exsisteret V )
Quod quidem, inquit, et Agrippinus bonae memoriae uir cum ceteris coepiscopis suis qui illo in tempore in prouincia Africa et Numidia ecclesiam domini gubernabant statuit et librata consilii communis examinatione firmauit. quorum sententiam religiosam et legitimam, salutarem fidei, ecclesiae catholicae congruentem nos etiam secuti sumus. hac adtestatione satis ostendit multo magis se fuisse commemoraturum, si quod de hac re transmarinum uel uniuersale concilium factum esset. nondum autem factum erat, quia consuetudinis robore tenebatur orbis terrarum, et haec sola opponebatur inducere uolentibus nouitatem, quia non poterant adprehendere ueritatem. postea tamen dum inter multos ex utraque parte tractatur et quaeritur, non solum inuenta est sed etiam ad plenarii concilii auctoritatem roburque perducta, post Cypriani quidem passionem sed antequam nos nati essemus. hanc autem fuisse consuetudinem ecclesiae, quae postea multis discussis ambagibus perspecta ueritate plenario concilio confirmata est, satis [*](9 Cypr. ep. 71, 4 ) [*]( 4 autoritaa N 5 praedecessorum Jm2Mm2Nv defendere inuentum M 6 in qaaerendo] inquirendo LNm2Vmlv 7 autoritatis Nml 10 qui] quo $pr. 11 pr. in om. Nmlv Cypr. et om. L 12 dei gubernabat L 13 concilii Mv 14 relegioaam NmlVmlp. 15 fidei) add. et jto Cypr. 16 attestante L 17 Be om. N commemoratum $pr. 18 uniuersalem Nmlfypr. 21 poterat S pr, dum om. \'TTmls 26 ambagibus discussis J ambagimus Nml perfecta p.ml )
Quid autem agunt isti, cum docetur sanctus Cyprianus, etiamsi non admisit in haeresi uel in schismate baptizatos, tamen communicasse admittentibus, quod apertissime declarauit dicens: neminem iudicantes aut a iure communicationis aliquem si diuersum senserit amouentes? si talium communione maculatus est, cur in iterando baptismo eius auctoritatem sectantur? si autem talium communione [*]( .2 Cypr. ep. 73, 23 24 Cypr. sentent. episc. praef. ) [*]( 1 iubanianum Jml 2 memoratur v 3 decit Nml iis v praeterito Nm2 6 post eo ipso L repetit uerba quid fieri aoleret—et eo ipso 7 fuisse aliam Vv 8 consilio Jml 11 dicernedum Nml 14 seruenda Nml 16 gaudebant Lml 17 et ut se] ut esse Nml conpage L 18 admonebat LNm2 20 iure optimo c 22 alt. in om. NVv 24 communionis Lm2Nm2v 25 alique Jml 26 in tractando KmlMmlNVp,çv, cf. p. 186, 24. 197, 2 27 maculatos Lml )
Propter hoc eos habemus inimicos, quia uera dicimus, quia tacere metuimus, quia cessare ab instantia quanta possumus formidamus, quia obtemperamus apostolo dicenti: praedica uerbum, insta opportune inportune, argue hortare increpa. sed, sicut euangelium loquitur, diligunt gloriam hominum magis quam dei et reprehendi ad tempus timent, damnari in sempiternum non timent. uident etiam ipsi quid mali faciant, uident non esse quid omnino respondeant, sed nebulas imperitis offundunt, cum ipsi uiui sorbeantur, id est scientes et agnoscentes intereant. uiderunt horrere homines et grauiter detestari, quod etiam se ipsi in multa schismata diuiserunt et maxime in Africae capite et notissima ciuitate Karthagine. conati sunt resarcire dedecus pannorum suorum; putantes quod possent Maximianistas auferre magno conatu per Optatum Gildonianum fortiter institerunt, multa illis mala et persecutiones saeuissimas intulerunt, receperunt inde aliquos, putantes quod possent omnes eodem terrore conuerti, his autem quos receperunt noluerunt facere iniuriam, ut ab eis in schismate baptizatos denuo baptizarent uel potius ab his ipsis rebaptizari eos facerent intus a quibus baptizati erant foris, adque hoc modo suae nefariae consuetudini praescripserunt. sentiunt quam scelerate iam faciant recepto baptismo Maximianistarum uiolare baptismum orbis terrarum, sed timent rebaptizatos suos, ne forte non eis parcant, si ipsi pepercerint ceteris, ne de illis exigant animas suas, si animas aliorum trucidare cessauerint.
Quid de receptis Maximianistis respondeant non inueniunt. si dixerint: (innocentes recepimus,\' respondetur eis: \'ergo innocentes damnaueratis.\' si dixerint: \'nesciebamus,\' [*]( 3 IL Tim. 4, 2 5 Ioh. 12, 43 9 cf. Num. 16, 31-33 2 quanto M 4 oportune JLMNILG hortare] obsecra J 5 diligant ppr. 6 et] add. dum v 8 alt. quid] quod Mp. 10 horrore L 13 kartagine LN carthagine JJfp 20 baptizati] rebaptizati Lml 21 consuetudine L 22 sentiunt.. L faciunt Lml 23 uiolareterrarum mg. Nm2 28 recipimus p pro ergo eis L 29 damnaretis Kml damnaueritis Lml )
Quis autem non intellegat quid in corde suo possint dicere? \'quid ergo facimus\', inquiunt, \'de his quos iam rebaptizauimus?\' respondetur: \'redite cum eis ad ecclesiam, medicamento pacis offerte curandos quos uulnerastis, uitae caritatis offerte suscitandos quos occidistis. multum ualet ad [*]( 2 cf. Cresc. III 19, 22 12 cf. Cresc. III 56, 62. IIII 39, 46. 40, 47 i ) [*]( 1 si Nml 2 temeriam L plenari Vml\\i.c, uniucrsalis sententia Bagaitana concili Ntnl 3 ueredico Nm2, item lin. 4 damnatosueridico om. L 4 more $pr. 6 ciuitatium N§ nostrum concilium ipsum (tr. ipsum concilium) L 8 alligauerunt L Vp.ç 12 balicis excluendos Lml 18 urguet p utique (tique in ras.) L undique v 20 illoquantur Nml 22 pace LM 26 curandas Nml uulneratis Nmlqml 27 karitatis (ka in ras. m2) N ) [*]( LI. August. c. Don. I. ) [*]( 13 )
Quid sit autem pernieiosius, utrum omnino non baptizari an rebaptizari, iudicare difficile est. uideo quidem quid amplius homines detestentur adque horreant, uerumtamen recurrens ad illam stateram dominicam, ubi non ex humano sensu sed ex auctoritate diuina rerum momenta penduntur, inuenio de utraque re domini sententiam. nam et Petro dixit: qui lotus est non habet necessitatem iterum lauandi et Nicodemo: nisi quis renatus fuerit ex aqua et spiritu, non intrabit in regnum caelorum. quid [*]( 1 Matth. 18, 19 5 cf. { Petr. 4, 8 13 Cypr. ep. 78, 23 26 Ioh. . 13, 10 27 Ioh. 3, 5 ) [*]( 1 concordia fraterna Lna1 2 terram p.ç 4 prostenamus L 5 participemus N 7 praesumserit JKq 8 disrupit LMNv dirupit p.m2 a diuersa] aduersa Nmlç 10 eos tamen v ecclesia N 12 peruenire p 21 an] aut Nml iudicari Nv 22 detestantur Nml uerum (tamen om.) N 23 domicam L 26 locutus Ntnl 27 nichodemo LMNm2p.m2 28 intrauit Nml )
Ecclesia quippe catholica temporibus beati Cypriani et ante ipsum praeterito tempore aut rebaptizatos aut baptismum non habentes unitatis gremio continebat: aut illi aut illi salutem non nisi unitatis ipsius merito consecuti sunt. si enim non habebant baptismum qui ab haereticis ueniebant, sicut asserit Cyprianus, non recte admittebantur; et tamen eisdem ipse indulgentiam de domini misericordia propter unitatem [*]( 4 Ioh. 13, 10. 3, 5 14 cf. I Petr. 4, 8 ) [*]( 7 cum om. Kml 10 unitatem Vmlpmb; uinculum in ras. m2 N 11 dominus] add. inquid Jm2 unitatis uinculum v 12 ex] ea Kv 15 peccatorem Lml adtendit Lml attendit MNll multi (i in ras.) L 16 sunt JLmlM 20 credimus pacis Lml 21 posse ueniam M 22 et temporibus v 24 aut illi semel Mp. 27 ammittebantur JmlKLNmlfi eis idem L ) [*]( 13* )
Arbitror iam manifestum esse omnibus posse auctoritatem beati Cypriani ad retinendum uinculum pacis nulloque modo uiolandam unitatis ecclesiae saluberrimam caritatem [*]( 14 Cypr. sentent. episc. praef. ) [*]( 2 rebaptizabantur Nm2 rebaptizantur KNmlv baptizabantur JLpG 3 adiuuat ppr. 4 diuinam Lml 7 diuersas Nml manserunt in unitate Lm1 8 praecedente p 14 a om. Vmlz 15 istis Mp.ç 17 si] sit MmIp.mls habundantia Vml habundantiam p.ç 19 obr*erunt (u eras.) L 20 fincxerunt JK add. AMEN CONTULI K EX- PLICIT LIBER SECUNDUS. INCIPIT LIBER TERTIUS (DEO GRA- TIAS add. K) JKLM EXPLICIT LIB SECUNDUS SCI AGUSTINI DE BAPTISMO. INCIPIT EIUSDE TERTIUS N AMEN. EXPLICIT DE BAPTISMO (BABT. c) LIBER SECUNDUS. INCIPIT LIBER TERTIUS (inc. lib. tert. om. V) Vp.ç 23 nullo (om. que) Mp.s )
Uideo tamen quid adhuc a me possit inquiri, uidelicet ut respondeam uerisimilibus illis rationibus, quibus uel ante Agrippinus uel ipse Cyprianus uel illi, qui eis in Africa consenserunt, uel si forte aliqui ex transmarinis terris longeque discretis nullo quidem siue plenario siue saltem regionali concilio, sed epistulari conloquio commoti sunt, ut hoc esse faciendum putarent, quod et consuetudo ecclesiae pristina non habebat et postea catholicus orbis terrarum robustissima firmitate consensionis exclusit, ut, quod per disputationes eiusmodi in aliquorum mentes inrepere coeperat, de salute ueniens unitatis \'potentior ueritas et uniuersalis medicina sanaret. hunc itaque sermonem uideant quam securus adgrediar. si adsequi et ostendere non potuero, quomodo refellantur ea, quae de concilio Cypriani uel epistulis eius adfirmant, Christi baptismum per haereticos dari non posse, in ea ecclesia manebo securus, [*](10 Cypr. sentent. episc. praef... ) [*]( 1 donatis L 3 quia-haereticos om. J 4 eius exemplo v statuit . a] statuta Mm2 5 orbe terrarum KNv, cf. toto terrarum orbe diffusam p. 19, 13 et saepe alibi 8 idem Mmlqml catholicam communionem v 9 recibiebant L amoueri Nm2 13 uirisimilibus Nm1 14 eis] ei Mp. 15 consenserint Km2 si abundat 16 nulli L saltim Jm2Mqm2 17 epistolarum Lm1 colloquio LNm2 19 habebant Lm1 22 hanc Nm1 23 uideant (nt in ras.) K 24 eostendere Nm1 refallantur L 25 epistolas L 26 super Kml ea JL Vm2, om. cet. v, cr. p. 198, 21 ut dicere coeperam, in eius ecclesiae communione securi sumus )
Quodsi dicunt. propterea tunc illam catholicam ecclesiam fuisse, quia erant ibi pauci uel, si hoc putant, etiam multi, qui baptismum datum aput haereticos inprobabant et baptizabant eos qui inde ueniebant, quid ergo? ante Agrippinum, a quo ista coepit quasi noua ratio aduersus consuetudinem dimicans, numquid non erat ecclesia? quid denique? post Agrippinum, quando, nisi ad pristinam consuetudinem reditum esset, alterum moliri concilium non esset necesse Cypriano, numquid non erat ecclesia, quia talis per omnia consuetudo tenebatur, ut baptismus Christi non nisi Christi baptismus haberetur, etiamsi aput haereticos uel schismaticos datus fuisse probaretur? quodsi erat etiam tunc ecclesia et hereditas Christi non interrupta perierat, sed per omnes gentes augmenta capiens permanebat, tutissima ratio est in eadem consuetudine permanere, quae tunc bonos et malos una conplexione portabat. si autem non erat tunc ecclesia, quia sacrilegi haeretici sine baptismo recipiebantur et hoc uniuersali consuetudine tenebatur, unde Donatus apparuit, de qua terra germinauit, de quo mari emersit, de quo caelo cecidit? nos itaque, ut dicere coeperam, in eius ecclesiae communione securi sumus, per cuius uniuersitatem nunc id agitur, quod et ante Agrippinum et inter Agrippinum et Cyprianum per eius uniuersitatem similiter agebatur, et cuius uniuersitatem neque Agrippinus deseruit neque Cyprianus neque illi qui eis consenserant, quamuis aliter quam ceteri saperent, sed cum eis ipsis a quibus diuersa senserunt in eadem unitatis communione manserunt. ipsi autem considerent ubi sint, qui neque unde propagati sint possunt dicere, [*](4 potant Nml 5 qui] add. per J et-ueniebant om. Nml 10 moliri] meliori S pr. 12 pr. baptismum ppr. 14 ecclesia et] ecclesiae Kml 15 cupiensNml 16 perl quae (manere om.) N 18 tunc non erat v erant L 20 mare L 22 eius om. ppr. 23 id nunc v agryppinum (et inter Agrippinum ont.) J 27 ceteris aparent J 29 alt. sint] sunt JNVv )
Nunc ergo nos manentes in exemplo Cypriani consideremus etiam concilium Cypriani. quid ait Cyprianus? Audistis, inquit, collegae dilectissimi, quid mihi lubaianus coepi. scopus noster scripserit consulens mediocritatem nostram de [*]( 24 Cypr. sentent. episc. praef. ) [*]( 2 nec Nm1 4 ac] hac $pr. etiam cum Mv ipsos Lml se om. N 6 affrica L 7 non s. l, N conuincerunt JSml 8 multa KmlNml sunt] sint JVv 9 ipse sensit v 12 seducunt Nml 13 percepto Nml eo] eorum Vv 14 quod Nml terrarum Nml 15 postestatum L sunt om. codd. sunt persecuti v 16 damnauerunt p 17 ecclesia p.ç 19 suae om. p pro 20 sectantur v 21 disruperunt JmHLNv 23 in om. N 24 quod Mp.ç 25 inquid •LNml V «olligae Nml episcopus Nml )
Sequitur enim et dicit: superest ut de hac ipsa re singuli quid sentiamus proferamus, neminem iudicantes aut a iure communionis aliquem si diuersum senserit amouentes. non solum ergo mihi saluo iure communionis adhuc uerum quaerere sed etiam diuersum sentire concedit. neque enim quisquam nostrum, inquit, episcopum se episcoporum constituit aut tyrannico terrore ad obsequendi necessitatem collegas suos adigit. quid mansuetius, quid humilius? nulla nos certe deterret auctoritas a quaerendo quid uerum sit. quando habeat, inquit, omnis episcopus pro licentia libertatis et potestatis suae arbitrium proprium tamque iudicari ab alio non possit quam nec ipse potest alterum iudicare, opinor utique in his quaestionibus quae nondum eliquatissima perspectione discussae sunt. nouerat [*]( 15. 19. 23 Cypr. sentent. episc. praef. ) [*]( 1 ei om. M rescripserim ei v 5 iuuaiani K iubiani Nml 6 adeuotione Vp.çml 7 et] etiam Cypr. esse om. Nml esse confessus Cypr. 8 a] ad Nml iuuaiano JK (passim per u) 10 agit Nml egerit v existimare Mml 14 commotionis J 15 hac om. Nml ipse Lml quid singuli v 16 aut om. $pr. 17 aliquem-communionis om. Nml 20 inquid Nml se om. J spatio relicto 23 inquid Nml omnes L 25 ab alio om. Nml qua L 26 potestj possit Cypr. 27 perfectione Nmlv )
Iam quidem incipiunt eius collegae proprias proferre sententias, sed ad Iubaianum datas litteras audierunt; recitatae sunt enim, sicut in exordio commemoratum est. et nobis ergo recitentur, ut nos. quoque inde, quid sentiri oporteat, quantum dominus adiuuat indagemus. dicit forsitan quispiam: quid ergo? tu modo discis quid ad Iubaianum scripserit Cyprianus?\' iam [*]( 10 cf. Eccli. 3, 20 14 Cypr. sentent. episc. praef. ) [*]( 2 -que del. N quaerendi faciebat N 4 suos om. Vv cogitabat} cupiebat N 5 prodidisset M 6 excommucandos L censerat L anime Nml 11 humiliantem Jm2LNm2$v 12 concilio praesertim p 14 exspectemus LNp, 16 gubernationtm Jffxe 17 exspectans Lp, 19 deus om. Nml 26 quod J sentire Kv 28 tua modo Jml tu amodo Jm2 discis KmlVm2G dicis cet. v tam J )
Si quis autem quaerit, quid interim teneam dum ista pertracto, respondeo primum mihi Cypriani litteras suggessisse quod teneam, donec perspiciam quale sit quod coepit [*]( 16 Ioh. 1, 33 ) [*]( 1 hissem Vml$inj ad M eadem Nml sententia jn; 3 partes L 4 dictiores Nml 5 ebream Nz digfusa Nml 7 tenere om. β 11 uberiori JKm3L, cf. p. 19, 6 et acri ingenio praeditum et uberi eloquio 12 sollicitus ppr. 13 suggerint Nml suggesserunt p.mlc;ml 14 sen I tia M catholica om. Nml 17 progressus Nml nostri om. Nml 18 iudicabit NVm2cml 20 alt. est om. Krnl haec est Lml 21 substraxisse Kml 23 huis Jml 26 pertractato Mp.c; mihi om. N littera L )
Dicit etiam in ipso concilio Castus Siccensis: Qui contempta ueritate praesumit consuetudinem sequi, aut circa fratres inuidus est et malignus quibus ueritas reuelatur aut circa deum ingratus est cuius inspiratione ecclesia eius instruitur . utrum ueritas reuelata sit, mox quaeremus; tamen aliam fuisse ecclesiae consuetudinem etiam iste confessus est.
Dicit et Libosus Uagensis: In euangelio dominus ego sum, inquit, ueritas. non dixit: ego sum consuetudo. itaque ueritate manifestata cedat consuetudo ueritati. plane quis dubitet ueritati manifestatae debere consuetudinem cedere? sed de manifestata ueritate uidebimus; nunc tamen et iste aliam fuisse consuetudinem manifestat.
Item Zosimus a Tarassa dixit: Reuelatione facta ueritatis cedat error ueritati, quia et Petrus qui prius circumcidebat cessit Paulo ueritatem praedicanti. noluit quidem iste dicere consuetudinem, sed errorem; uerumtamen cum dicit: quia et Petrus qui prius circumcidebat cessit Paulo ueritatem [*](1 Cypr. ep. 73, 23 10 Cypr. acntent. episc. 28 16 ibid. 30 17 Ioh. 14, 6 22. 26 Cypr. sentent. episc. 56 ) [*]( 1 ipse om. N dicet Vm2 2 de his fiet N iis v 3 ad ecclesiam uenientes Cypr., cf. lin. 8 4 ammissi-baptismo mg. K reuera sine baptismo isti v 5 quia] qui Nml qui om. Y 6 considerauimus NmlVmlp.ç 7 esse om. L 10 in ipso om. Nml contemta JL 13 est om. Cypr, 17 inquid Nmlç 18 manifestata ueritate N 19 cedere] desinit G 20 manifestatam ueritatem Jml mox uidebimus v 21 consuetudinem fuisse v 22 tarasse Vmli Tharassa v Cypr. 23 error] ergo Nml prius s. I. p. prius N )
Item Felix a Buslacceni dixit: In haereticis sine ecclesiae baptismo admittendis nemo consuetudinem rationi et , ueritati praeponat, quia consuetudinem ratio et ueritas semper excludit. si ratio, si ueritas, optime. sed hoc mox uidebimus; interim aliam fuisse consuetudinem etiam uerbis huius apparet.
Item Honoratus a Tucca dixit: Cum Christus ueritas sit, magis ueritatem quam consuetudinem sequi debemus . his omnibus sententiis declaratur non extra ecclesiae communionem nos esse constitutos, donec ueritas quam dicunt huic consuetudini esse praeponendam liquide luxerit. si autem ueritas id aperuerit esse retinendum quod illa consuetudo praescripserat, manifestum erit nec illam frustra fuisse institutam , adque roboratam et uigilantius etiam post istas disputationes tanti sacramenti saluberrimam obseruationem in ecclesia catholica non potuisse mutari, sed conciliorum etiam maiore robore confirmatam religiosissime custodiri.