De civitate dei
Augustine
Augustine. Sancti Aureli Augustini Opera, Sectio V, Pars I-II. (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 40, Part 1-2). Hoffmann, Emmanuel, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1899-1900.
An ex propagine Adam uel filiorum Noe quaedam genera hominum monstrosa prodierint.
Quaeritur etiam, utrum ex filiis Noe uel potius ex illo uno homine, unde etiam ipsi extiterunt, propagata esse credendum [*]( 20 Gen. 1, 24 ) [*]( 5 est post bestiarum ponit v 6 nec v 10 si rep. non sunt om. et 13 apositae V 15 captas§e secum g 18 terra Va Domb.; e terra t bgv; ex terra p; terrae el; e terra e1 19 diis g 26 propagine g q Vi propagatione fpf Domb. )
Qualis autem ratio redditur de monstrosis aput nos hominum partubus, talis de monstrosis quibusdam gentibus reddi potest. Deus enim creator est omnium, qui ubi et quando [*]( 1 monstruosa e 5 uicibusque inter se mss.; uicibusque alternis v 7 alitu e quos otn. V 8 concumbere V 9 fel/runt, ce eras., g 14 humeris v 15 plathea V 19 dicantur V1 20 us/piam g 22 qualibet ui om. e 23 naturam V a egprp f Domb.; natura a; naturae b v ex illo in illo protho. p protoplausto g 25 plurimis e1 26 27 monb; struosis a b 26 hominis p 27 partu .b; partibus er pa 28 et uel e )
An inferiorem partem terrae; quae nostrae habitationi contraria est, antipodas habere credendum sit.
Quod uero et antipodas esse fabulantur, id est homines a contraria parte terrae, ubi sol oritur, quando occidit nobis, aduersa pedibus nostris calcare uestigia, nulla ratione credendum est. Neque hoc ulla historica cognitione didicisse se adfirmant, sed quasi ratiocinando coniectant, eo quod intra conuexa caeli terra suspensa sit, eundemque locum mundus habeat et infimum et medium; et ex hoc opinantur alteram terrae partem, quae infra est, habitatione hominum carere non posse. Nec adtendunt, etiamsi figura conglobata et rutunda mundus esse credatur siue aliqua ratione monstretur, non tamen esse consequens, ut etiam ex illa parte ab aquarum congerie nuda sit terra; deinde etiamsi nuda sit, neque hoc statim necesse esse, ut homines habeat. Quoniam nullo modo scriptura ista mentitur, quae narratis praeteritis facit fidem eo, quod eius praedicta conplentur, nimisque absurdum est, ut dicatur aliquos homines ex hac in illam partem, Oceani inmensitate traiecta, nauigare ac peruenire potuisse, ut etiam illic ex uno illo primo homine genus institueretur humanum. Quapropter inter illos tunc hominum populos, qui per septuaginta duas gentes et totidem linguas colliguntur fuisse diuisi, quaeramus, si possumus inuenire, illam in terris peregrinantem ciuitatem Dei, quae usque ad diluuium arcamque perducta est adque in filiis Noe per eorum benedictiones perseuerasse monstratur, maxime in maximo, qui est appellatus Sem, quando quidem Iapheth ita benedictus est, ut in eius, fratris sui, domibus habitaret. [*]( 4 sit] est fg 13 rutnnda Vgrp 18 praeteris V1 24 colligantur V 26 producta e 28 monstrafttur V 29 eius om. b2 p ; eiusdem v )
De generatione Sem, in cuius progenie tendens ad Abraham ciuitatis Dei ordo dirigitur.
Tenenda est igitur series generationum ab ipso Sem, ut ipsa ostendat post diluuium ciuitatem Dei. sicut eam series generationum ab illo, qui est appellatus Seth, ostendebat ante diluuium. Propter hoc ergo scriptura diuina cum terrenam ciuitatem in Babylone, hoc est in confusione, monstrasset, ad patriarcham Sem recapitulando reuertitur et orditur inde generationes usque ad Abraham, commemorato etiam numero annorum, quanto quisque ad hanc seriem pertinentem filium genuisset quantoque uixisset. Ubi certe agnoscendum est, quod ante promiseram, ut appareat quare sit dictum de filiis Heber: Nomen unius Phalech, quia in diebus eius diuisa est terra. Quid enim aliud intellegendum est terram esse diuisam nisi diuersitate linguarum? Omissis igitur ceteris filiis Sem ad hanc rem non pertinentibus illi conectuntur in ordine generationum, per quos possit ad Abraham perueniri; sicut illi conectebantur ante diluuium, per quos ueniretur ad Noe generationibus, quae propagatae sunt ex illo Adam filio, qui est appellatus Seth. Sic ergo incipit generationum ista contextio: Et hae generationes Sem. Sem filius centum annorum, cum genuit Arphaxat, secundo anno post diluuium. Et uixit Sem, postquam genuit Arphaxat, quingentos annos et genuit filios et filias et mortuus est. Sic exsequitur ceteros dicens, quoto quisque anno uitae suae filium genuerit ad istum generationum [*]( 14 Gen. 10, 25 22 Gen. 11, 10 sq. ) [*]( 6 ostendat e 8 babylonem-confusionem V confessione e1 a 9 patriarcam V repertitur V ordinantur p1 11 quanto quiaque g 14 eber Vleg phalec V 16 ad diueraitate cJ 19 conectabantur e ueniretur V e; perueniretur rell. v 20 generationes g2; per generationes e 21 appell. est v 22 contexio e heg g Sem filius] erat sem filins noe e 23 24 arphaxath V )
Sed nos, ne diutius quam opus est inmoremur, non quot annos quisque in ista generationum serie uixerit, sed quoto anno uitae suae genuerit filium, hoc ordine memorandum tantummodo ponimus, ut et numerum annorum a transacto diluuio usque ad Abraham colligamus et propter illa, in quibus nos cogit necessitas inmorari, breuiter alia cursimque >\' tangamus. Secundo igitur anno post diluuium Sem genuit Arphaxat; Arphaxat autem, cum esset centum triginta quinque <annorum>, genuit Cainan; qui cum esset centum triginta. genuit Sala; porro etiam ipse Sala totidem annorum erat. quando genuit Heber; centum uero et triginta et quattuor agebat annos Heber, cum genuit Phalech, in cuius diebus diuisa est terra; ipse autem Phalech uixit centum triginta, et genuit Ragau; et Ragau centum triginta duo, et genuit Seruch; et Seruch centum triginta, et genuit Nachor; et Nachor septuaginta nouem, et genuit Thara; Thara autem septuaginta, et genuit Abram; quem postea Deus mutato [*]( 26 Gen. 11, 10 sqq. 1 ) [*]( 1 quod V 8 §tatissimum V 10 ne sup. lin. g quod V 11 in] et e 14 propter ablegprpXv; praeter Y bz Domb, 16 post diluu. om. a1 Sem genuit V begp? f i Sem cura esset centum annorum genuit av 17 arpbaiath V cum esset sup. lin. V 18 annorum om. Vegrp annorum cxxiv p chainan Vgp cxxi annorum p 20 21 eber Vg 23 Ragau....... genuit om. e centum trig. duo Vg; CIXXII a; cent. trig. duos v; cent. trig. duo annorum b; cxxxii annos p et ante genuit om. b 24 serug p et ante Seruch om. 6l et nacohor r 25 LXXYIIII anñ. p 26 Deus om. V )
Cum ergo quaerimus in illis septuaginta duabus gentibus ciuitatem Dei, non possumus adfirmare illo tempore, quo erat eis labium unum, id est loquella una, tunc iam genus humanum alienatum fuisse a cultu ueri Dei, ita ut in solis istis generationibus pietas uera remaneret, quae descendunt de semine Sem per Arphaxat et tendunt ad Abraham; sed ab illa superbia aedificandae turris usque in caelum, qua inpia significatur elatio, apparuit ciuitas, hoc est societas, inpiorum. Utrum itaque ante non fuerit an latuerit, an potius utraque permanserit, pia scilicet in duobus filiis Noe, qui benedicti sunt, eorumque posteris; inpia uero in eo, qui maledictus est, adque eius progenie, ubi etiam exortus est gigans uenator contra Dominum, non est diiudicatio facilis. Fortassis enim, quod profecto est credibilius, et in filiis duorum illorum iam tunc, antequam Babylonia coepisset institui, fuerunt contemtores Dei, et in filiis Cham cultores Dei; utrumque tamen hominum genus terris numquam defuisse credendum est. Si quidem et quando dictum est: Omnes declinauerunt, simul inutiles facti sunt; non est quifaciatbonum, non est usque ad unum, in utroque psalmo, ubi haec uerba sunt, et hoc legitur: Nonne cognoscent omnes, qui operantur iniquitatem, qui deuorant populum meum in cibo panis? Erat ergo etiam tunc populus Dei. Unde illud, quod dictum est: Non est qui faciat bonum, [*]( 1 Gen. 17, 5 23 Ps. 13, 3. 4. 2 ) [*]( 1 Fiunt-Abraham om. p a om. e1 2 mi.xxii p et om. e unlgata meditatione el 6 duobus V; et duabus g 7 quod e 8 eis om. e; illis v loquella Vbaegar1 p 15 pia licet et 16 eorum, omisso que, g 20 institutyi V 23 et sup. lin. V 28 in cibum b e etiam sup. liti. V ) [*]( XXXX Aag. opera Sectio V pars II. ) [*]( 10 )
Quod ea primitus lingua in usu hominum fuerit, quae postea Hebraea ab Heber nomine nuncupata est, et in cuius familia remansit, cum diuersitas esset facta linguarum.
Quam ob rem sicut lingua una cum esset omnium, non ideo filii pestilentiae defuerunt (nam et ante diluuium una erat lingua, et tamen omnes praeter unam Noe iusti domum deleri diluuio meruerunt): ita, quando merito elatioris inpietatis gentes linguarum diuersitate punitae adque diuisae sunt et ciuitas inpiorum confusionis nomen accepit, hoc est, appellata est Babylon, non defuit domus Heber, ubi ea quae antea fuit omnium lingua remaneret. Unde, sicut supra memoraui, cum coepissent enumerari filii Sem, qui singuli gentes singulas procrearunt, primus est commendatus Heber, cum sit abnepos ipsius, hoc est ab illo quintus inueniatur exortus. Quia ergo in eius familia remansit haec lingua, diuisis per alias linguas ceteris gentibus, quae lingua prius humano generi non inmerito creditur fuisse communis, ideo deinceps Hebraea est nuncupata. Tunc enim opus erat eam distingui ab aliis linguis nomine proprio, sicut aliae quoque uocatae [*]( 2 ib. 52, 8 ) [*]( X 4 aut om. Y 6 uiyit, x m. 2, g 7 demonstrat e 10 eber gpq 11 et om. Domb. 14 dillmiium V 16 diyllaoio V 22 commemoratus ac 23 abnepus g 28 propriae P1 )
Dixerit aliquis: Si in diebus Phalech filii Heber diuisa est terra per linguas, id est homines, qui tunc erant in terra, ex eius nomine potius debuit appellari lingua illa, quae fuit omnibus ante communis. Sed intellegendum est ipsum Heber propterea tale nomen inposuisse filio suo, ut uocaretur Phalech, quod interpretatur diuisio, quia tunc ei natus est, quando per linguas terra diuisa est, id est ipso tempore, ut hoc sit quod dictum est: In diebus eius diuisa est terra. Nam nisi adhuc Heber uiueret quando linguarum facta est multitudo, non ex eius nomine nomen acciperet lingua, quae aput illum potuit permanere. Et ideo credenda est ipsa fuisse prima illa communis, quoniam de poena uenit illa multiplicatio mutatioque linguarum et utique praeter hanc poenam esse debuit populus Dei. Nec frustra lingua haec est, quam tenuit Abraham, nec in omnes suos filios transmittere potuit, sed in eos tantum, qui propagati per Tacob et insignius adque eminentius in Dei populum coalescentes Dei testamenta et stirpem Christi habere potuerunt. Nec Heber ipse eandem linguam in uniuersam progeniem suam refudit, sed in eam tantum, cuius generationes perducuntur ad Abraham. Quapropter etiamsi non euidenter expressum est fuisse aliquod pium genus hominum, quando ab inpiis Babylonia condebatur, non ad hoc ualuit haec obscuritas, ut quaerentis fraudaretur, sed potius ut exerceretur intentio. Cum enim legitur unam fuisse linguam primitus omnium et ante omnes filios Sem commendatur Heber, quamuis ex illo quintus oriatur, et Hebraea uocatur lingua, quam patriarcharum et prophetarum non [*]( 11 Gen. 10, 25 ) [*]( 1 sunt e1; sis e1 14 credendyip V eet otn. e 18 fllios suoa v uN 20 de test. V 23 perdnca ] tur, UN m. 1 sed rescript., V; perdacuntur rell. v; perducantur Domb. 29 ab illo v ) [*]( 10* )
Sed adhuc illud mouet, quo modo potuerunt singulas gentes facere Heber et filius eius Phalech, si una lingua permansit ambobus. Et certe una est Hebraea gens ex Heber propagata usque ad Abraham et per eum deinceps, donec magnus fieret populus Israel. Quo modo igitur omnes filii, qui commemorati sunt, trium filiorum Noe fecerunt singulas gentes, si Heber et Phalech singulas non fecerunt? Nimirum illud est probabilius, quod gigans ille Nebroth fecerit etiam ipse gentem suam, sed propter excellentiam dominationis et corporis seorsum eminentius nominatus est, ut maneat numerus septuaginta duarum gentium adque linguarum. Phalech autem propterea commemoratus est, non quod gentem fecerit (nam eadem ipsa est eius gens Hebraea eademque lingua), sed propter tempus insigne, quod in diebus eius terra diuisa sit. Nec mouere nos debet, quo modo potuerit gigans Nebroth ad illud aetatis occurrere, quo Babylon condita est et confusio facta linguarum adque ex hoc diuisio gentium. Non enim quia Heber sextus est a Noe, ille autem quartus, ideo non potuerunt ad idem tempus conuenire uiuendo. Hoc enim contigit, cum plus uiuerent ubi pauciores sunt generationes, [*]( 7 nomine om. e 8 prauum apperaiase e 9 ad ista V 11 ad hoc g mouent V 14 deinceps sup. lin. V 15 filium F1 22 quot e JtlnA 23 eius prvpt?r hebrea V 24 sit V abegp p). Dornb.; estc 26 quo om. V; quod p 27 hoc codd.; hac v 28 qui sextus e 29 idem Y n egp Domb,; id b p v )
De articulo temporis in Abraham, a quo sanctae successionis nouus ordo contexitur.
Nunc iam uideamus procursum ciuitatis Dei etiam ab illo articulo temporis, qui factus est in patre Abraham, unde incipit esse notitia eius euidentior, et ubi clariora leguntur promissa diuina, quae nunc in Christo uidemus inpleri. Sicut ergo scriptura sancta indicante didicimus, in regione Chaldaeorum natus est Abraham, quae terra ad regnum Assyrium pertinebat. Aput Chaldaeos autem iam etiam tunc superstitiones inpiae praeualebant, quem ad modum per ceteras gentes. Una igitur Tharae domus erat, de quo natus est Abraham, in qua unius ueri Dei cultus et, quantum credibile est, in qua iam sola etiam Hebraea lingua remanserat (quamuis et ipse. sicut iam manifestior Dei populus in Aegypto, ita in Mesopotamia seruisse dis alienis Iesu Naue narrante referatur) ceteris ex progenie illius Heber in linguas paulatim alias et in nationes alias defluentibus. Proinde sicut per aquarum diluuium una domus Noe remanserat ad reparandum genus humanum, sic in diluuio multarum superstitionum per uniuersum mundum una remanserat domus Tharae, in qua custodita est plantatio ciuitatis Dei. Denique sicut illic enumeratis supra generationibus usque ad Noe simul cum annorum numeris et exposita diluuii causa, priusquam Deus inciperet de arca fabricanda loqui ad Noe, dicitur: Hae autem generationes Noe: ita et hic enumeratis generationibus ab illo, qui est appellatus Sem, filio Noe, usque ad Abraham, deinde insignis articulus similiter ponitur ut [*]( 8 Gen. 11, 28 16 Ios. 24, 2 25 Gen. 6, 9 ) [*]( 2 afxicolo f 6 clarior ubi, in marg. ubi clariora, e 9 assyrium pertinebat V ab e gp f Domb.; pertinebat assyriorum pv 10 tunc sup. lin. g 12 de quo Vbegpp*f Domb.; de qua apUc 15 ipse F1 a b1 egp p /X; ipsa V2 b2 v Domb. 17 ceteris om. e 19 sqq. dillu. r 24 et om. g 26 et ita e; ita om. p numer. b )
Quae ratio fecisse uideatur, ut in transmigratione Tharae, qua Chaldaeos deserens in Mesopotamiam transiit. nulla filii eius Nachor facta sit mentio.
Deinde narratur quem ad modum Thara cum suis regionem reliquerit Chaldaeorum et uenerit in Mesopotamiam et habitauerit in Charra. Tacetur autem de uno eius filio, qui uocabatur Nachor, tamquam eum non duxerit secum. Nam ita narratur: Et sumsit Thara Abram filium suum et Loth filium Arran, filium filii sui, et Saram nurum suam uxorem Abram filii sui, et eduxit illos de regione Chaldaeorum ire in terram Chanaan; et uenit in Charran et habitauit ibi. Nusquam hic nominatus est Nachor et uxor eius Melcha. Sed inuenimus postea, cum seruum suum mitteret Abraham ad accipiendam uxorem filio suo Isaac, ita scriptum: Et accepit puer decem [*]( 1 Gen. 11, 27 sqq. 18 Gen. 11, 81 25 Gen. 24, 10 ) [*]( 2 abrabam V arran et sic deinde V; aram bis a; aran rell. v 3 tharra V; thare a 5 sumsit Vbeg Domb.; sumpserunt apv sibi om. a1 uxores abram et uachor p 6 sarai a; sarar p 7 aram 6w Veg; aran rell. v 8 iesca Veg; ieschę ap que iescha ap sarra Y p; sup. lift. e; lara abgv; sarar p 16 in thara e 17 duxerint V 19 sarram e 20\' abraham e 21 caldeor. V canaan F1 22 carran V; charran g2 f; charan egxp; carram 61; charram a bz v habuit bx nominatur p 24 mit ther let g (sic) )
De annis Tharae, qui in Charra uitae suae tempus inpleuit.
Defuncto autem Thara in Mesopotamia, ubi uixisse perhibetur ducentos et quinque annos, iam incipiunt indicari factae ad Abraham promissiones Dei, quod ita scriptum est: Et fuerunt dies Tharae in Charra quinque et ducenti anni, et mortuus est Thara in Charra. Non sic autem accipiendum est, quasi omnes hos dies ibi egerit, sed quia omnes dies uitae suae, qui fuerunt anni ducenti quinque, ibi conpleuerit; alioquin nescietur quot annos uixerit Thara, quoniam non legitur quoto anno uitae suae in Charran uenent; et absurdum est existimare in ista serie generationum, ubi diligenter commemoratur quot annos quisque uixerit, huius solius numerum annorum uitae non commendatum esse memoriae. Quod enim quorundam, quos eadem scriptura commemorat, tacentur anni, non sunt in hoc ordine, in quo temporum dinumeratio decessione gignentium et genitorum successione contexitur. iste autem ordo, qui dirigitur ab Adam usque ad Noe et inde usque ad Abraham, sine numero annorum uitae suae neminem continet. [*]( 12 Gen. 11, 32 Ment ) [*]( 2 habitauerV9t g 8 in Charra et suae om. p 11 indicari] incari e1; incarra e2 factae ad abraham abegpv; factae ad abraham factae (sic) V; ad Abraham factae Domb. 14 et om. V thara ms8.; om. v 17 nescietur V egp Domb.; nesciretur abv quod V in charra uixerat tharg a 18 charran Vgf p (?); charram a e v; chara p; carra b 22 commemorant V 24 discessione b p 27 uitae usque ad legitur l. 154, 5 primitu omissa minoribus litteris m. 1 inter lineas et in margine suppleta, V )