Arnobii adversus nationes Libri VII
Arnobius of Sicca
Arnobius of Sicca. Arnobii adversus nationes Libri VII. Reifferscheid, August, editor. Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 4, 1875.
libet in hoc loco, tamquam si omnes adsint terrarum ex orbe nationes, unam facere contionem atque in aures haec omnium [*]( 1 istic Mewrsim 4 filum Sab: filium P 5 chytereia P 6 ecita] caela ? 7 Phryne Gel: fryna P Phyrne Sab 10 fidias P et Gel: est 1 12 Pantarces Urs: pantarches P 15 eioleto Sab: exileto P 16 puerilis Sab: puer his P 17 diis c ea] et Urs sancti talibus Sdb 20 fidias P 22 diis parata c, Sab corr in err 23 sg. habitu eis per se dato Urs 24 membrorum scripsi: in membrorum P in membrorum similitudinem Zinkius 26 per se seclusi lacnnam signaui: intercidisse uidentur haec Olympius Iuppiter adnotaretur Urs ) [*]( IV. ) [*](15 )
ecce si aliquis ponat in medio aes rude atque in opera nulla confectum, argenti massas indomiti infectumque aurum, lignum, lapides atque ossa resque alias ceteras quibus signa consueta sunt et numinum simulacra constare, immo si aliquis ponat in medio conlisos deorum uultus, confracta atque inminuta simulacra iubeatque uos idem [*]( 4 propius Sab, r: proprius P 6 nobis Urs: his P 11 camellinis P 12 cacabulis Boo, r: caecabulis P 15 grossis Ball grosfis Gel descobinata limis Gd 16 furfuraculis Saimasius ad Solin. p. 774: furfur#aculeis P furfuribus aculeis Sab furficibus aculeis GelI forcipibus aculeis JJrs perforaculis Sailm asciis Sab in err: asceis P 18 propriae P corr 21 partum Urs: parte P artem Gel per artem Klussmannus 23 fauore (u ex b) P fauores Gel, Meursius fauorem Balm accurrere Gel acquirere Meursius 24 confectum scripsi: coniectum P 25 infectum Sab 27 conlisos scripsi: conlisorum P 28 confracta Bigaltius: conflata P item Hildebrandius )
itaque immemores et obliti, simulacrorum substantiae atque origines quae sint, rationale homines animal et sapientiae munere consiliique donatum coctilibus testis succumbitis, aeris lamminas adoratis, elephantorum ab dentibus secundas poscitis ualetudines, magistratus imperia potestates uictorias adquisitiones lucra, messes optimas feracissimasque uindemias, et cum pateat, luceat, rebus fieri uerba cum brutis, exaudiri uos remini ipsique uos ultro credulitatis uacuae circumscriptione traducitis? o utinam liceret in simulacri alicuius medias introire pendigines, immo utinam liceret Olympiacos illos et Capitolinos Ioues [*]( 1 frustis Sab in err: frustris P 2 munta P 6 refera P corr c 9 ea Sab: eas P 11 fiant Sab: flant P 13 cogamini Sdb: cogitamini P 14 mutat aut Urs: mutata.ut P testula Sab cogat Sab 15 fuerant Urs 17 retinent Urs: retineant P 22 sq. origines quae sint Heraldua: originis quae sit P 23 homines Sab: hominis P 25 elefantorum P a Sdb 26 acquisitiones Urs: adquisitionis P 27 opimas Gel 29 credulitatts P ) [*]( .15* )
sed erras, inquit, et laberis: nam neque nos aera neque auri argentique materias neque alias quibus signa confiunt eas esse per se deos et religiosa decernimus numina, sed eos in his colimus eosque ueneramur quos dedicatio infert sacra et fabrilibus efficit inhabitare simulacris. non improba neque aspernabilis ratio, qua possit quiuis tardus nec non et prudentissimus credere, deos relictis sedibus propriis id est caelo non recusare nec fugere habitacula inire terrena, quinimmo iure dedicationis inpulsos simulacrorum coalescere uinctioni. in gypso ergo mansitant atque in testulis dii uestri, quinimmo testularum et gypsi mentes, spiritus atque animae dii sunt ? atque ut fieri augustiores uilissimae res possint, concludi se patiuntur et in sedis obscurae coercitione latitare ? ergo illud a uobis parte in hac primum desideramus et postulamus audire: inuitine hoc faciunt, id est iure dedicationis adtracti simulacrorum ineunt mansiones an proni et faciles neque ullis necessitatibus inrogatis? inuiti hoc faciunt? . et qui fieri potis est, ut in aliquam necessitatem inminuta maiestate cogantur? uoluntariae obsecutionis ad sensu P et quid [*](4 1. c. 4, 52 ) [*]( 1 sollicite om Gel scilicet et Salm 4 irandines P 5 tholos Sdb, r: etholos P iacularier P splenas Ioa. Auratus pluuiaa Guyetua 7 omnes c\' 8 in mg B 9 rationes Sab: rationis P 10 deicere Urs, r: dicere P facere Gel 11 instincta Gel: distincta P seueritate Meursius necessitate? 14 deos Gel: deas P 21 ninctioni Urs: iunctioni P in* P 28 irrogatis. inuiti UrB: inrogati.si inniti P irrogati? si inniti Sab 29 pote Sab aliquam necessitatem Soh: aliqua necessitate P )
in materiis talibos semperne dii mansitant neque abeunt uspiam, etiam si res postulauerit maxima, an habent itus liberos, cum libuerit abire quocumque et ab suis sedibus simulacrisque discedere? si permanendi necessitatem patiuntur, quid miserius his esse ant quid infelicius poterit, [quam] si eos in basibus ita unci retinent et plumbeae uinctiones? sed concedamus, ut, *** caelo et sidereis sedibus anteponant, diuinitatis suae perdiderint potestatem: sin autem cum uoluerint euolant et absolutum ius habent inania relinquere simulacra, ergo aliquo tempore desinent esse dii signa et in dubio stabit, quando sacra debeant reddi, quando his conueniat atque oporteat abstinere. saepenumero uidemus ab artificibus haec signa modo paruula fieri et palmarem in minutiem contrahi, modo in immensum tolli et admirabilem in amplitudinem subleuari. ratione hac ergo sequitur ut intellegere debeamus in sigilliolis paruulis contrahere se deos et alieni ad corporis similitudinem coartari, at uero in uastis porrigere se longius atque in maximitatem producere. ergo si hoc ita est, et in sedentibus signis deum sedere dicendum est et in stantibus stare, in procurrentibus currere, iacularier in iacientibus tela, ad illorum formare atque aptare se uultus et ad reliquos habitus figurati corporis sui similitudinem commodare.
in simulacris dii habitant. singuline in singuIis [*]( 2 uinctione si scripsi: uinctiones ut P uincti omnes et JSab uinctionis ui Salm immobilitatis scripsi: mobilitatis P nobilitatis Sdb nobilitent Gel nobilitantes Salm, uinctiones et propemodum colligationes mobilitati (1Itel mobilitatibus) Zinkius 2 sq. uinctione... confiunt sedusi: mde infra 7 quam seclusi 9 sed] si Salin si id Zinkius 9 sqq. uerba sed (si Salm) concedamus ... potestatem Salm in fine antecedentis capitis posuit, Meursius post uerba huius capitis u. 14 atque oporteat abstinere: vnterpolata habet Orellius lacunam signaui: suppletur uerbis in fine antecedentis capitis a me seclusis uerba caelo... anteponant interpolata habet Zinkius 14 saepe enim numero Meursius 15 fieri Sab, r : fier P 16 minutiem Sab: minutitiem P 19 at Meursius: aut P 20 marimitatem Urs: mazimitate P 22 in instantibus Sab 23 iacentibus Sab 24 sui addidi 25 dii SOO: hii P singuline Sob: singulisne P )
et tamen, o isti, si apertum: uobis et liquidum est, in signorum uisceribus deos uiuere atque habitare caelites, cur eos sub ualidissimis clauibus ingentibusque sub claustris, sub repagulis, pessulis aliisque huiusmodi rebus custoditis, conseruatis atque habetis inclusos, ac ne forte fur aliquis aut nocturnus inrepat latro, aedituis mille protegitis atque excubitoribus mille? cur canes in Capitoliis pascitis? cur anseribus uictum alimoniamque praebetis? quinimmo si fiditis deos istic esse nec ab signis uspiam simulacrisque discedere, permittite illis curam sui, reserata sint semper atque [*](1 iam scripri: nam P 5 numquit P corr milibus P 7 prioa Urs: prinata P 8 si swp. uera. P 12 totum addidi 14 ueritatis Urs: ueritati P 16 ipso sese Meursius tamquam e codice: ipsos ee P ipso ee r ipso se ipse Sab 27 millae P 29 alimooiamque sabf r: alimooiaqae P prebetii P ao úR P corr c 31 reserat P corr c )