Arnobii adversus nationes Libri VII
Arnobius of Sicca
Arnobius of Sicca. Arnobii adversus nationes Libri VII. Reifferscheid, August, editor. Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 4, 1875.
at dum ad corpora labimur et properamus humana, ex mundanis circulis secuntur nos causae, quibus mali simus et pessimi, cupiditatibus atque iracundia ferueamus, exerceamus in flagitiis uitam et in libidinem publicam uenalium corporum prostitutione damnemur. et quemadmodum se possunt incorporalibus corpora coniungere aut a deo principe res factae ab infirmioribus causis ad uitiorum dehonestamenta traduci? uultis homines insitum typhum superciliumque deponere, qui deum uobis adsciscitis patrem et cum eo contenditis immortalitatem habere uos unam? uultis quaerere peruestigare rimari, quid sitis uos ipsi, cuius sitis, censeamini quo patre, quid in mundo faciatis, quanam ratione nascamini, quo pacto prosiliatis ad uitam? uultis fauore deposito cogitationibus tacitis peruidere, animantia nos esse aut consimilia ceteris aut non plurima differitate distantia? quid est enim, quod nos ab eorum indicet similitudine discrepare? uel quae in nobis eminentia tanta est, ut animantium numero dedignemur adscribi? ex ossibus illis fundata sunt corpora et neruorum conligatione deuincta: et nobis comparili [*]( 1 ulla Sob: ull.am P 2 est scripqi: est et P 5 uincit Sab : uincet P 9 idem Zinkivs: deum P quod P nobis Oehlerus: non P om Sab . 10 at Gel: ac P 11 ad Sab, r: ac P lauimur P corr c 12 fimus Elmenhorsiius- fiamus ? 13 flagitiis P 15 sed Urs 17 insitum typhum Klussmannus: institutum P \'fasti typhum uel fastum, typhum uel o isti typhum\' Urs istum typhum Balm 18 deum Gel: dum P 23 fastu Urs tumore Saitjt femore Klimmannus 24 ceteris aut Gel: cetera ut P 25 #discrepare P )
sed rationales nos sumus et intellegentia uincimus genus omne mutorum. crederem istud uerissime dici, si cum ratione et consilio cuncti homines uiuerent, seruarent officiorum tenorem, abstinerent ab inlicitis sese, negotia turpia non adirent, neque quisquam prauitate consilii atque ignorantiae caecitate contraria sibimet <o atque inimica deposceret. uellem tamen scire, quaenam sit haec [*](3 rpiritu Sdb 4 crebris] reciprocis ? 5 seztis Sab: seiu P 6 conciliis jSab: consiliis P 8 aluis Sctb: alueis P emittimur. matrum cibo sustentamur et potu. et Sab 15 illa Sab: illas P inaedias P 18 tabe Sab: tubae P 20 ueluas P corr 21 exutae Gel: sumptae P \'eiutae uel submotae uel (humanil rebus) eiemptae\' Urs 24 dicuntur scrvpsi: dicitur P dicimur Urs 28 sese Salm: esse P et si Sab 29 prauitate Gel: paruitate P )
uestem illa non norunt, sellas naues atque aratra conpingere nec denique superlectilem ceteram quam familiaris usus exposcit. non sunt ista scientiae munera sed pauperrimae necessitatis inuenta. neque cum animis artes caeli ex penetralibus ceciderunt, sed exquisitae et natae sunt in terris hic omnes et cum processu temporum paulatim meditatione conflatae. quodsi haberent scientias animae, quas genus scilicet habere diuinum atque immortale condignum est, ab initio homines cuncti omnia scirent nec saeculum esset ullum, quod artis esset ignarum alicuius aut rerum experientia non paratum. nunc uero inops uita et multarum indigens rerum fortuita conspiciens qua.edam commodule prouenire, dum imitatur experitur et temptat, dum labitur reformat immutat, ex adsidua reprehensione paruas et concinnauit scientiolas artium et ad unum exitum temporibus [*]( 5 nidulos scripsi: nidulorum P construere mansioneB, alia uulgo alia e scripsi: aliae P alia Sab saiis se Urs 7 fossilibus Sab sibimet Sab: simet P 9 construerent Gel: construeret P 10 artificiosas r: artiflciosa P nouitate Ball nauitate Urs 13 possumus Sab 14 omnigenae Urs 18 pene-I trabilibus Sab corr in err 21 scientias Sab: sentias P scilicet scripsi: et P om Oel nosse et Vahlenus 23 esset Sab, r: esse P illum JP corr c esset Sab, r: esse P )
quodsi homines penitus aut ipsos se nossent aut intellectum dei suspicionis alicuius acciperent aura, numquam sibi adsciscerent diuinam immortalemque naturam nec existimarent quiddam magnificum se esse, quia sibi craticulas trulleos creterrasque fecerunt, quia subuculas suppara laenas lacernulas trabeas cultros loricas et gladios, quia rastra securiculas uomerem. numquam, inquam, crederent typho et adrogantia subleuati, prima esse se numina et aequalia principis summitati, quia grammaticam musicam oratoriam pepererunt et geometricas formulas: in quibus artificiis quidnam insit admirabile non uidemus, ut ex eorum inuentione credatur esse animas potiores et sole et sideribus cunctis, hunc totum, cuius membra sunt haec, mundum et dignitate et substantia praeterire. quid enim aliud se spondent uel insinuare posse uel tradere, quam ut regulas nominum differentiasque noscamus, ut interualla in uocum sonis, ut loquamur suadenter in litibus, ut terrarum continentias metiamur? quae si secum animae diuinis ex regionibus adtulissent, ea esset necessarium scire omnis, ea iamdudum in omni orbe tractarent neque ullum hominum reperiretur genus, quod non esset his omnibus aequaliter atque uniformiter eruditum. nunc uero in mundo quotusquisque est musicus dialecticus et geometres, quotus orator poeta grammaticus ? ex quo apparet, ut saepius dictum est, inuenta haec esse locorum necessitate ac temporum neque diuinas et eruditas aduolauisse huc animas, quod neque [*](1 coemendataa scripsi: coemendata P commendatas Sab commentata Urs paenitus P 3 aura Sab: auras P 4 esse] noese Sdb 5 craticnlas Sab: graticulas P trullas 800 creterrasque Hildebrandiua: ceteraque P craterasque Ura 6 lenas P lo*ricas P 7 qui 800 saecuriculas P 8 tyfo P typo Sab 9 principi Liuvneiits quia Urs: qui P 10 pepererunt scripsi : pepererant P repererunt Urs 12 et hunc Urs 13 *moodum P dignitatem P corr 14 insinuare P 16 * < * * noscamus P sonis Gel: sonos P 17 metiamnr Sab: mentiamot P 18 regionibus Sab in err, r: religionibus P ea scripsi: et P aut Urs 19 scire, omnes uulgo omnes c\' 20 repperiretur P 21 omnibus Gd, r: hominibus P ominibus Sdb 22 geOmetres P 24 necessitatem P corr 25 diuinitns Gel et add Vahleum eruditus P corr c\' aduolabisse P corr )
et ut uobis clarius manifestiusque monstremus, cuius sit pretii homo, quem simillimum creditis potentiae superioris existere, concipite animis hanc imaginem uestris et, quod fieri si adgrediamur potest, tamquam si simus adgressi, similitudinis adsumptione teneamus. sit igitur nobis tellure in effossa locus habitabilis formam cubilis efficiens, tecto et parietibus clausus, non algidus in frigore, non feruoris nimii in calore, sed ita temperatus et medius, ut nec frigoris sensum nec ardorem ualidum perpetiamur aestatis. in hunc sonus omnino nullius incidat uocis, non auis, non bestiae, non tempestatis, non hominis, non denique fragoris alicuius aut concrepantis terribiliter caeli. excogitemus deinde quemadmodum lumen accipiat: non ex inlato igni neque ex sole conspecto sed nothum aliquid fiat, quod imaginem luminis caligine interposita. mentiatur; ianua non una sit nec sit introitus rectus, adeatur inflexibus flexuosis nec recludatur aliquando, nisi cum necessaria ratio postularit.
nunc quoniam imagini praeparauimus sedem, [*]( 1 possintet Gel: possunt ut P posaint, cum Urs 2 *acuminis P tardi Sab 3 quodsiJ Gel: quod et si P 6 diuersas P dissidentisquae P corr dissidentesque c 9 natos Ura discere Urs 10 praetii P 16 algidus in r, Sdhn: algidum P algidus Sab nimii Urs: nimium P nimins Canterus 17 frigoris hiemalis Urs 18 perpetiatnr Sab sonus Sab: sonum P 19 nestiae P corr non tempestatis Idelendum uidetur non hominis non tempestatis Meursius tempestatis Sab, r: tempestates P 22 nothum UrB: notum P 24 non] modo Zinkius sed adeatnr Urs inflezionibus Sab )
ut, quoniam creditum est, animas diuinas atque immortales esse et ad hominum corpora disciplinis cum omnibus aduolare, experiamur ex isto quem hoc genere uoluimus educari, capiatne [*](1 et om Urs lacuntim signaui 3 pytagorea P 4 diuini Sab: diuinis P 6 et Sab: ut P 8 sermonis alicuius similitudinem scripsi: sermonis alicuius P sermone alicuius Sdb sermonem aliquem Gel sermones aliquos Urs 9 diducat Gel: deducat P 14 inferatur Sab 15 infer*tur P 16 redintegratus Sab: redintegratos P 17 fitilla Sabn: fit illa P sit ille Sab 18 glandes Sab: grandes P 20 fume P corr 22 subministratus Gel:. subministratum P 23 porrigetur Urs: corrigetur P 25 atque VcMenus: adeo P a deo Sab atque adeo Urs ) [*](IV. ) [*]( 6 )
esurienti si dederis uuam mustaceum caepe carduum cucumerem ficum, sciet posse sedari omnibus ex his famem aut quo genere singula esse debeant esui? ignem si plurimum feceris aut uenenatas circumposueris bestias, nonne ibit per medias flammas uiperas solifugas, esse noxias nesciens et timere ipsum quid sit ignorans? iam uero si uestem, si superlectilem ponas in medio tam urbanam quam rusticam, eritne, idem ut possit discriminare, discernere, cui negotio res quaeque conueniat, cuius muneris adcommodata sint usui? indicet in quos habitus uestis stragula facta sit, mitra strophium fascia [*]( 1 expectatione Sab: expectatio P 3 quod P corr 6 portionem Gel: portione P iam laeta] et Gel tam lectam (lautam Zm- Jcius) et Stewechms tam laetam Sahn iam laetae VcMenus 13 est] esse Sab 15 plubiae P 17 camellus P corr elefantus P malas Stewechius 18 mustacium P 19 is P corr c 20 debeant esui? Salm: ■ debeant et sui P debeant? et sibi Sab debeat? et sibi Urs 22 solifugas Bob: solisfugas P 25 discernere expun- at &, om Sab 27 strofium P )
quid in Menone, o Plato, quaedam rationibus numeri admota ex puerculo sciscitans et ex eius niteris responsionibus comprobare, quae discamus non discere sed in eorum memoriam quae antiquitus noueramus redire? qui si tibi uere respondet — non enim nos conuenit fidem rebus abiudicare quas dicis — non rerum scientia sed intellegentia ducitur, et ex eo quod aliquos numeros cottidianis habet ex usibus notos fit ut sequatur rogatus et ipsa illum semper multiplicationis adducat accessio. quodsi uere confidis i immortales huc animas et plenas scientiae peruolare, adulescentulum istum rogare desinito, quem esse conspicis gnarum rerum et humanitatis esse in finibus constitutum: quadragenarium istum ad te uoca et ex eo percontare non abstrusum [*]( 14 p. 82 sqq. ) [*]( 1 lena P cala*utica P utica Sab tunica Gel calantica Salm_ soccua solea calceus Sab: soccos solex calceos P 2 querere P om Sab rota] traha Urs 3 cribmm Sab: cibrum P 4 sit Mmenhorstiw 5 strigil Sdb polubrum Gel: colubrum P lenticula Urs 6 pattiocas P om Sdb batiolae Meursim batiaca Saim scopae Gel: scophae P sacus P si Sab: sit P cithera P corr 7 aurum om Sab 9 bouis Urs: nobis P 11 sed Urs: et P 13 mutis GeZ: multis P 14 clamauit P corr c 15 numori Sab: muneri P sciscitaris et Sab: sciscitari sed P 16 quae Sab: quas P 19 adiudicare Sab 23 hunc P corr 24 gnarum Urs: ignarum P 25 espe del Urs ) [*]( 26 percontraire Fcorr ) [*]( ,5* )
quid dicitis, o uiri plus quam satis est uobis ex aliena generositate tribuentes? haecine est anima docta illa quam dicitis, immortalis perfecta diuina, post deum principem rerum et post daemones et genios locum optinens quartum et affluens ex crateribus uiuis? hic est ille pretiosus et rationibus homo augustissimis praeditus, mundus minor qui dicitur et totius in speciem similitudinemque mundi fabricatus atque formatus, nullo melior ut apparuit pecore, obtunsior ligno, saxo? qui nesciat homines et in mutis semper solitudinibus degat, demoretur, iners † ualeat inaere, quamuis annis uiuat [*]( 8 Verg. Aen. 6,471 ) [*]( 1 inuolutum Sab: uolutum P , 2 cubus Urs: dib; P dynamis Saim: dynamus P pyramis Urs sesquioctauus Sab sesquitertius Sab 3 numerus Urs ultimo Salm arithmus ? 4 sommulam quaerito Sab: summula quaerit P 7 tibi om Sab ab sese respondere Meursius tamquam ex codice: absenseris ponderi P ab se responderi Sab 8 marpesia* 9 stauit P corr 10 cum altero sermocineris an secum del Meursius 11 promis an Sàb: promisa P 12 pertractus Sab: pertractum P 14 haeccine est anima \'Gel: haec intestamina P 16 daemones et genios Klussmannus: mentes geminas P afluens P 17 grateribus P praetiosus P 18 auguBtissimis praeditus Sab: angustissimis praeditis P 19 similitudinemque mundi scripsi: similitudinis P similitudinemque Urs 20 qui cam ? 22 demoretur Sab, r: demoret P idem erit Saim demoretur iners wulgo ueluti puer Gel ualeat manere Salm uelut infans est ? uibat P )
sed ego cum audio nescio quid praestans animam dici, deo uicinum et proximum, scientem huc omnia superioribus aduentare de saeculis; nolo illam discere sed docere nec ex docta ut dicitur elementariam fieri sed retinentem res suas corporibus semet circumligare terrenis. nisi enim sese habuerit res ita, discerni qui poterit, utrumne illud quod audit reminiscatur an discat, cum multo facilius sit credere, discere illam quod nesciat quam oblitam quod paulo ante sciebat. ex oppositu corporis amittit repententiam priorum et ubi est illud quod dicitur, † incorporalis animas substantiam non habere? quod enim nullius est corporis, oppositione alterius non inpeditur nec potest aliquid sua de ui perdere id quod non potest tactum rei oppositae sustinere. ut enim numerus sine corporibus constitutus, quamuis mille corporibus obruatur, intactus et inuiolabilis constat, ita necesse est animas, si sunt ut perhibetur incorporeae, obliuionem priorum nullam pati, quamuis. eas solidissimae corporum circumligauerint uinctiones. quid quod eadem [*](1 scolas P 2 efficietur Balm 3 ponet Salrn 4 cogente Sab 6 camellus P corr 7 reuolare Gel: reuocare P 9 psittapus P corr et om Urs, Salm integra Urs rostris scripei: camus P proreus Sab coruue Salm exprimere Urs 10 praeetrans P corr 11 hunc P corr 12 saeculis] sedibus Urs 15 audit P 16 sit add Uts 17 sciebat et (ex) oppositu uuigo ex Urs: et P 18 amitti Gsl amittere Urs 19 incorporalem Urs incorporales Stewechius corporalem ? animas in anima corr P anima Sdb 21 sua de ui Oehlerus: suaderi P uideri Urs 22 sine scripsi: in P in corporibua] incorporeus Urs 24 in corpore P corr c 25 obliuionem Gel: obliuione P _26 circumligaberint P corr uinctiones Urs: iunctiones P )
eargo si et animae perdunt; omne quod nouerant, corporalibus uinculis occupatae patiantur necesse est aliquid quod eas efficiat obliuionis induere caecitatem. neque enim nihil omnino perpessae ant integritatem conseruantes suam possunt rerum scientiam ponere ant in alios habitus sine sui mutabilitate transire. atquin nos arbitramur, quod est unum, quod immortale, quod simplex, quacumque in re fuerit, necessario semper suam retinere naturam nec debere aut posse aliquid perpeti, si modo esse perpetuum cogitat et in finibus propriae immortalitatis haerere. omnis enim passio leti atque interitus ianua est, ad mortem ducens uia et ineuitabilem rebus adferens functionem : quam ri sentiunt animae et tactui eius atque incursionibus cedunt, usu et illis est uita, non mancipio tradita, quamuis aliter quidam inferant et rei tantae fidem suis in
argumentationibus ponani ac ne tamen instructi non plenius abeamus neu rideamur a nobis, quemadmodum dicitis animas, cum terrenis fuerint corporibus inuolutae, priorum reminiscentiam non habere, cum in ipsis corporibus positae et prope insensibiles eorum commixtione perfectae pertinaciter et fideliter teneant ea quae ante annos plures, si uelis dicere uel [*](2 pribat P eorr immortalitate Sab: umnortolitatem P 4 ut Sab: et P 7 denmitiatar Sab: denimtut P 9 oblibionis P corr 13 arbitamur P 15 aliquid Gel: aliquod P 18 inaeuitabilem P 19 lacunam signaui: itaercidU neceesitas ueI nmUe uerbum anime P 20 caednnt P illis Gel: illios P 23 ne (neu Mripn) rideamur Mettrsius: ne nideamns P ne (nen Hilik- brstIdiu) nideamnr sab andiamna GtiI andire anemns Urs scire anemoa Scihn nideamna ne audiamos Klussmcmmu 24 reminisoentiam Sdb: reminiia sententia P 26 effectae Ofw AdeUter Sab: addi P 27 aea Pcorr - )
quae cum ita se habeant, desinite, quaeso, desinite res paruas atque exigui mominis immanibus pretiis aestimare, desinite hominem, proletarius cum sit, classicis, et capite cum censeatur, adscribere ordinibus primis, cum sit inops, paupere lare et tugurii pauperis nec patriciae claritatis [*]( 5 positae ac scripsi: positae P positae et Urs 6 rebus del Bigaltius se ? reram ? 9 contrarias Gel: contraria P 12 atque om Urs antiqua Oberthuerius \'aut antiqua scribendum est aut, id quod malo, siibstantiuum neutrum plurale mtercidisse uidetw Klussmannus 15 teneant Gel: tenent P 16 imfima P 20 labis Sab: labes P 22 **sed P 23 seruatae Sab: seruare P 24 mominis Meursius: nominis P praetiis P 25 desinit*e P proletarius Gel: proletari P protelari Sab classicis Urs: classicus O P classibus Gel 26 capite (e ex ae) P caput Sab cum add Gel 27 paupere Kettnerus: pauper P patriciae Gel: p triae P )
sed memoratae apud inferos poenae et suppliciorum generibus multiformes P et quis erit tam brutus et rerum consequentias nesciens, qui animis incorruptibilibus credat aut tenebras Tartareas posse aliquid nocere aut igneos fluuios aut caenosis gurgitibus paludes aut rotarum uolubilium circumactus? quod enim contiguum non est et ab legibus dissolutionis amotum est, licet amnibus ambiatur flammeis, torrentium fluminum uoluatur in caeno, saxorum imminentium casibus et immanium montium operiatur [*]( 1 meritus Sab: meritis P meritus heres ? patris clari, tantis cum meritis nuncupare Salm 2 auctorest P corr tyfum P Typhaeum Sab Typhoeum in err 3 alis Urs: malis P inani - Urs: inanium P inani omnes ? 4 alas istas Urs non add Klussmannus 7 infamiam Sab 9 immortalis (i in e corr) P 10 se om Oel securus expimxtt c, om Sab 14 supernae Urs: superbae P superae idem Urs coniecit 17 quiquam P corr r 18 ui Meursius: in P 19 conditionis P 20 ecquis Sab 24 in mg c I 25 amotum P tutum Salm amnibus scripsi: omnibus ex omniuus P 26 flammeis scripsi: flammis Ptorrentium Sab: terrentium P flammis torrentium fluminum, uoluatur uulgo caeno Sab: caeno non P )
medietas ergo quaedam et animarum anceps ambiguaque natura locum philosophiae peperit et causam cur appeteretur inuenit, dum periculum scilicet ex [*]( 2 adstunat Urs 5 superuacanei Sab: superuacuaneis P superuacua Stewechius 8 **uirtutibus P 10 spatiari Stewechius 11 ardore Stewechius merceat P corr 16 ponere Sab: poneret P 17 russus P 18 sic Sab: si P 19 filo\'°phia P sit Urs 20 hac Urs: has P 21 cum Urs: in P 22 bitalis P 26 ad*uenerit P 28 pliilosofiae P 29 appeteretur Sab, r: appetere cur P )
haec cum ita se habeant et cum ab summo traditum teneamus auctore, non esse animas longe ab hiatibus : mortis et faucibus constitutas, posse tamen longaeuas summi principis munere ac beneficio fieri, si modo illum temptent ac meditentur adgnoscere — eius enim cognitio fermentum quoddam est uitae ac rei dissociabilis glutinum — tum deinde feritate atque inhumanitate depositis resumant ingenia mitiora, ut ad illud quod dabitur esse possint paratae, quid est quod a uobis tamquam bruti et stolidi iudicemur, si propter hos : metus liberatori dedidimus et mancipauimus nos deo? aduersus i ictus noxios et uenenatos colubrarum morsus remedia saepe conquirimus et protegimus nos lamminis, Psyllis Marsis uendentibus aliisque institoribus atque planis, ac ne nobis frigora solesque incommodent rapidi, munimenta domorum ac uestium sollicitae praeparamus diligentia cautionis.
mortis nobis cum proponatur metus id est animarum interitus, quid ? non ex commodi facimus sensu quo amamus nos omnes, quod eum qui nobis spondet tali a periculo liberaturum retinemus amplectimur animisque ipsis nostris, si modo iusta est uicissitudo, praeponimus? uos uestrarum animarum salutem in ipsis [*]( 6 naturam r, Salm: natura P mortali Sab quid Sab 8 interibiles Sab: interribiles P esse add Orellius 8 his Sab: hii P 10 monstratur Sab: monstrantur P 12 longeuas (u ex b) P 13 ullum Sab corr in err 21 Psyllis Sab in err: phyllis P Maraisue Oehlerm 22 institoribus SalÚ institutoribus P 23 munimenta Sab: monimenta P 24 diligentia Sab\' in err: diligentiam P 25 quid non utdgo quin Urs 26 com-! muni Urs facimus Sab: facinus P sensus P corr quin uel quid Urs 28 uicissitudo Sab: ut uicissitudo P. )
cum igitur haec ita sint, quaenam iniustitia tanta est, ut fatui uobis credulitate in ista uideamur, cum uos et similia credere et in eadem uideamus expectatione uersari? si inrisione existimamur digni, quod spem nobis huiusmodi pollicemur, et uos eadem exspectat inrisio, qui spem nobis immortalitatis adsciscitis. si tenetis alioqui sequiminique rationem, et nobis aliquam portionem ex ista ratione concedite. si nobis haec gaudia, hoc est uiam fugiendae mortis, Plato in Phaedro promisisset aliusue ex hoc choro possetque eam praestare atque ad finem pollicitationes adducere, consentaneum fuerat eius suscipere nos cultus a quo tantum doni expectaremus et muneris. nunc cum eam Christus non tantum promiserit uerum etiam uirtutibus tantis manifestauerit posse compleri, quid alienum facimus aut stultitiae crimen quibus rationibus sustinemus, si eius nomini maiestatique substernimur, a quo speramus utrumque, et mortem cruciabilem fugere et [*]( 2 at Sab: ac P 5 e Urs: se P senodes Sdb enodes Gel 7 nostra Sab: nostram P ducimus Sab: dicimus P 8 sedes Salin 14 licentiaequae P corr c . 19 alioqui Oehlerus: aliquis P aliquam Sdb 20 aliquem P corr 21 uiam Sab: uia P, 22 in add Oel foedro P Phaedone Gel нex P 23 ad Sob: ad in P pollicitationes Httdebrandim: pollicitationis P 24 cultus Sab: cultos P ,28 susternimoz; Sdb: substernimus P )
sed si animae, inquiunt, mortales et qualitatis sunt mediae, immortales quemadmodum fieri mediis ex qualitatibus possunt? si nos istud nescire dicamus ac tantummodo auditum ex potentiore credidisse, ubi nostra uidebitur credulitas lapsa, si omnipotenti credidimus regi nihil esse difficile, nihil arduum, si quod inpossibile nobis est factu, illi possibile atque ad modum obsecutionis paratum? est enim quod obstare eius uoluntatibus possit. aut quod esse uoluerit, non necessario sequitur ut fiat? an numquid nostris ex diuisionibus colligemus, quid aut fieri possit aut non possit, nec rationes considerabimus nostras tam esse mortales quam sumus nos ipsi et nullius apud principem mominis? et tamen, o isti, qui mediae qualitatis animas esse non creditis et in medio limite uitae atque interitus contineri, nonne omnes omnino, quos esse opinatio suspicatur, dii angeli daemones aut nomine quocumque sunt alio, qualitatis et ipsi sunt mediae et in ambiguae sortis condicione nutabiles? nam si omnes concedimus, unum esse rerum patrem, immortalem atque ingenitum solum, nihilque omnino ante illum quod alicuius uocaminis fuerit inuenitur, sequitur ut hi omnes quos opinatio credit deos esse mortalium aut ab eo sint geniti aut eo iubente prolati. si sunt prolati et geniti, et ordinis sunt posterioris et temporis; si ordinis posterioris et temporis, ortus necesse est habeant et exordia natiuitatis et uitae: quod autem habet introitum et uitae incipientis exordium, necessario sequitur ut habere debeat et occasum.