Res Gestae

Ammianus Marcellinus

Ammianus Marcellinus. Ammianus Marcellinus, with an English translation, Vols. I-III. Rolfe, John C., editor. Cambridge, MA; London: Harvard University Press; W. Heinemann, 1935-1940 (printing).

Licinius, desperata maris spe, per quod se viderat obsidendum, Chalcedonam cum

v3.p.524
thesauris refugit. Byzantium Constantinus invasit, victoriam maritimam Crispo conveniente cognoscens. Deinde apud Chrysopolim Licinius pugnavit,[*](pugnauit] Hadr. Val.; B omits.) maxime auxiliantibus Gothis quos Alica[*](Alica] B.) regalis[*](regalis]; regulis, B.) deduxerat; tum[*](tum, Momm.; cum, B.) Constantini pars vincens XXV[*](tum, Momm.; cum, B.) milia armatorum fudit partis adversae, ceteris fugientibus.

Postea cum legiones Constantini per liburnas[*](liburnas, Momm.; liburnam, B; liburniam, earlier edd.) venire vidissent, proiectis armis se dediderunt. Sequenti autem die Constantia, soror Constantini, uxor Licini, venit ad castra fratris et marito vitam poposcit et impetravit. Ita Licinius privatus factus est et convivio Constantini adhibitus, et Martiniano vita concessa est.

Licinius Thessalonicam missus est; sed Herculii Maximiani, soceri sui, motus exemplo, ne iterum depositam purpuram in perniciem rei publicae sumeret, tumultu militaribus[*](tumultu militaribus, Momm.; tumultum militari, B.) exigentibus in Thessalonica iussit occidi, Martinianum in Cappadocia. Qui regnavit annos XVIIII, filio et uxore superstite. Quamvis omnibus[*](omnibus] Orosius, vii. 28, 21; omnium, B.) iam ministris nefariae

v3.p.526
persecutionis exstinctis, hunc quoque in quantum exercere[*](exercere] B, with inferior MSS. of Orosius; exerere, the better MSS.) potuit[*](potuit] Orosius; B omits.) persecutorem digna punitio flagitaret.

Constantinus autem ex se[*](ex se, Momm.; ex, B.) Byzantium Constantinopolim nuncupavit ob insignis victoriae memoriam.[*](insignis uictoriae mermoriam, Momm.; insignis uictoriae, B; insigne uictoriae, previous editors.) Quam velut patriam cultu decoravit ingenti et Romae desideravit aequari: deinde quaesitis ei undique civibus divitias multas largitus est, ut prope in ea omnes regias[*](regias, Momm.; thesauros regias (regies, B2), B.) facultates exhauriret. Ibi etiam senatum constituit secundi ordinis; claros vocavit.

Deinde adversum Gothos bellum suscepit et implorantibus Sarmatis auxilium tulit. Ita per Constantinum Caesarem centum prope milia fame et frigore extincta sunt. Tune et obsides accepit, inter quos Ariarici regis filium.

Sic cum his pace firmata, in Sarmatas versus est, qui dubiae fidei probabantur.[*](pro-babantur] Rühl; probantur, B.) Sed servi Sarmatarum adversm ones[*](aduersum omnes]; omnes aduersum, preferred by Momm.) dominos rebellarunt, quos pulses Constantinus libenter accepit et amplius trecenta

v3.p.528
milia hominum mixtae aetatis et sexus per Thraciam, Scythiam, Macedoniam, Italiamque divisit.

Item Constantinus imperator primus Christianus, excepto Philippo, qui Christianus admodum ad hoc tantum constitutus fuisse mihi visus est, ut millesimus Romae annus Christo potius quam idolis dicaretur. A Constantino autem omnes semper Christiani imperatores usque in hodiernum diem creati sunt, excepto Iuliano, quem impia (ut aiunt) machinantem exitialis vita deseruit.

Item Constantinus iusto ordine et pio vicem[*](uicem] Orosius, vii. 28, 29; uicae, B.) vertit; edicto[*](edicto] Oros.; aedito, B.) si quidem statuit citra ullam caedem hominum paganorum templa claudi. Mox Gothorum fortissimas et copiosissimas gentes in ipso barbarici soli sinu,[*](soli sinu] Oros. solis simu, B.) hoc est in Sarmatarum regione, delevit.

Calocaerum quendam in Cypro aspirantem novis rebus oppressit. Dalmatium, filium fratris sui Dalmatii, Caesarem fecit. Eius fratrem Hannibalianum, data ei Constantiana filia sua, regem regum et Ponticarum gentium constituit. Itaque[*](itaque, Momm.; ita ut, B.) Gallias Constantinus minor regebat, Orientem Constantius Caesar, Illyricum et Italiam Constans,

v3.p.530
ripam Gothicam Dalmatius tuebatur. Item Constantinus cum bellum pararet in Persas, in suburbano Constantinopolitano villa[*](uilla] B; in uilla, Orosius.) publica iuxta Nicomediam, dispositam bene rem publicam filiis tradens, diem obiit.[*](diem obiit] Orosius; B omits.) Regnavit ann. XXXI. Sepultus est Constantinopoli.