Res Gestae

Ammianus Marcellinus

Ammianus Marcellinus. Ammianus Marcellinus, with an English translation, Vols. I-III. Rolfe, John C., editor. Cambridge, MA; London: Harvard University Press; W. Heinemann, 1935-1940 (printing).

Postquam vero Constantius in Britannia mortuus est et Constantinus filius successit, subito in urbe Roma praetoriani milites Maxentium, filium Herculi, imperatorem crearunt. Sed adversum Maxentium iussu Galeri Severus duxit exercitum. Qui repente ab omnibus suis desertus est et Ravennam fugit. Dehine Galerius cum ingentibus copiis Romam venit, minatus civitatis[*](ciuitatis]; ciuitati, pref. by Momm.) interitum, et castra Interamnae ad Tiberim posuit.

Tune legatos ad urbem misit Licinium et Probum, per colloquium petens ut gener apud socerum, id est Maxentius apud Galerium, precibus magis quam armis optata mercaretur. Qui contemptus agnovit promissis motos multos suorum[*](motos multosquorum, Momm.; lac. of about 5 letters, uirorum, B.) Maxenti partes suas deseruisse[*](deseruisse] deseruisset, B.) ; quibus perturbatus retro versus est, et ut militi suo praedam quamcunque conferret, Flaminiam iussit auferri.

Ille ad Constantinum refugit. Tune Galerius in Illyrico Licinium Caesarem fecit. Deinde illo in Pannonia relicto, ipse ad Serdicam regressus, morbo ingenti[*](ingenti]; inguinis, pref. by Momm.; cf. Ps. Vict., Epit., 40. 4, consumptis genitalibus; Euseb., Hist. Eccl. viii. 3, 16.) occupatus sic distabuit, ut aperto et putrescenti viscere moreretur,

v3.p.514
in supplicium persecutionis iniquissimae ad auctorem scelerati praecepti iustissima poena redeunte. Imperavit annos XVIIII.

Severus Caesar ignobilis et moribus et natalibus, ebriosus et hoc Galerio amicus. Hunc ergo et Maximinum Caesares Galerius fecit, Constantino nihil tale noscente. Huic Severo Pannoniae et Italiae urbes et Africae contigerunt. Quo casu[*](casu, Momm.; caesar, B.) Maxentius factus est imperator; nam desertus Severus a suis fugit Ravennam.

Pro Maxentio filio evocatus illuc venit Herculius, qui per peiurium[*](peiurium] B; periurium, edd.) Severum deceptum custodiae tradidit et captivi habitu in Urbem perduxit et in villa[*](uilla] Henr. Val.; uia, B.) publica Appiae viae tricensimo miliario custodiri fecit. Postea cum Galerius Italiam peteret, ille iugulatus est et deinde relatus ad octavum miliarium conditusque in Gallieni monumento.

Igitur Galerius sic ebriosus fuit, ut, cum iuberet temulentus ea quae facienda non essent, a praefecto admonitus, constituerit ne iussa eius aliquis post prandium faceret.

Interea Constantinus, apud Veronam victis ducibus tyranni, Romam petiit. Cum autem ad urbem Constantinus venisset, egressus ex urbe Maxentius campum supra Tiberim, in quo dimicaret, elegit. Ubi victus, fugatis omnibus suis, inter

v3.p.516
angustias arcentis[*](arcentis]; arcentes, B; urgentis, sugg. by Momm.; ruentis, Zangemeister.) populi periit, equo praecipitatus in fluvium. Postera die corpus ipsius levatum flumine et caput eius incisum[*](incisum] recisum, pref. by Momm.) in urbem perlatum est. De cuius origine mater eius, cum quaesitum esset, Syro quodam genitum esse confessa. Imperavit annos VI.[*](annos VI] Henr. Val.; an , B.)

Licinius itaque ex Nova Dacia vilioris originis a Galerio factus imperator, velut adversum Maxentium pugnaturus. Sed oppresso Maxentio cum recepisset Italiam Constantinus, hoc Licinium foedere sibi fecit adiungi: ut Licinius Constantiam, sororem Constantini, apud Mediolanum duxisset uxorem. Nuptiis celebratis Gallias repetit Constantinus, Licinio ad Illyricum reverse.

Post aliquantum deinde temporis Constantium Constantinus ad Licinium misit, persuadens ut Bassianus Caesar fieret, qui habebat alteram Constantini sororem Anatasiam, ut exemplo Maximiani[*](Maximiani Bassianus, Momm.; diocliciani et maximiani inter constantinum licinium et basianum, B.) inter Constantinum et Licinium Bassianus Italiam medius optineret.

Et Licinio talia frustrante, per Senicionem Bassiani fratrem, qui Licinio[*](Licinio] Hadr. Val.; uicino, B.) fidus erat, in Constantinum Bassianus armatur. Qui tamen in conatu deprehensus, Constantino iubente convictus et stratus est. Cum Senicio[*](Senicio]; sinicius, B.) auctor insidiarum

v3.p.518
posceretur ad poenam, negante Licinio fracta concordia est; additis etiam causis quod apud Emonam Constantini imagines statuasque deiecerat. Bellum deinde apertum convenit ambobus.

Utriusque ad Cibalensem campum ductus exercitus. Licinio XXXV milia peditum et equitum fuere; Constantinus XX milia peditum et[*](et]; B omits.) equitum duxit. Caesis post dubium certamen Licinianis viginti peditum milibus et equitum ferratorum parte,[*](part, Momm.; item, B; tribus milibus, Zangemeister.) Licinius cum magna parte equitatus noctis auxilio pervolavit ad Sirmium.

Sublata inde uxore ac filio et thesauris tetendit ad Daciam. Valentem ducem limitis[*](limtitis] Hadr. Val.; militis, B.) Caesarem fecit.[*](fecit] Henr. Val.; B omits.) Inde apud Hadrianopolim Thraciae civitatem per Valentem collecta ingenti multitudine, legatos ad Constantinum de pace misit apud Philippos constitutum. Quibus frustra remissis, iterum reparato bello, in campo Mardiense ab utroque concurritur et post dubium ac diuturnum proelium Licini partibus inclinatis profuit noctis auxilium.

Licinius et Valens credentes Constantinum, quod et verum erat, ad persequendum longius ad Byzantium[*](ad Byzantium, Momm.; a bizantium, B2.) processurum, flexi in partem Beroeam concesserunt. Ita Constantinus vehementer in ulteriora festinans, deprehendit Licinium remansisse post tergum. Fatigatis bello et itinere militibus, missus deinde Mestrianus legatus pacem petiit, Licinio

v3.p.520
postulante et pollicente se imperata facturum. Denuo, sicut ante, mandatum est Valens privatus fieret; quo facto pax ab ambobus firmata est, ut Licinius Orientem, Asiam, Thraciam, Moesiam, minorem Scythiam possideret.

Deinde reversus Serdicam Constantinus hoc cum Licinio absente constituit, ut filii Constantini Crispus et Constantinus, filius etiam Licini Licinius, Caesares fierent et sic ab utroque concorditer regnaretur. Itaque Constantinus et Licinius simul consules facti.[*](facti]; facti sunt, Gardt.; factis, B3.)

In Orientis partibus, Licinio Constantino consulibus,[*](consulibus] Oros., Henr. Val.; B omits.) repentina[*](repentinaefferbuit (with changes in order) = Orosius, vii. 28, 18.) rabie suscitatus Licinius omnes Christianos a palatio iussit expelli.

Mox bellum inter ipsum Licinium et Constantinum efferbuit.