Res Gestae

Itaque duce Alavivo[*](duce Alauiuo, Lind.; uiuo, V.) ripas occupavere Danubii, missisque oratoribus ad Valentem, suscipi se humili prece poscebant, et quiete victuros se pollicentes, et daturos (si res flagitasset) auxilia.

Dum aguntur haec in externis, novos maioresque solitis casus versare gentes arctoas, rumores terribiles diffuderunt: per omne quicquid ad Pontum a Marcomannis praetenditur et[*](et, added by Lind.; -que after Quadis, Brakman; V omits connective.) Quadis, multitudinem barbaram abditarum nationum, vi subita sedibus pulsam, circa flumen Histrum, vagari cum caritatibus

Quae res aspernanter a nostris inter initia ipsa accepta est, hanc ob causam, quod illis tractibus non nisi peracta aut sopita audiri procul agentibus consueverant bella.

Verum pubescente[*](pubescente iam, EA; p. ueraci, Günther; p. rapide, Pet., deleted by Novák; pubiscenter ad, V.) fide gestorum, cui robur adventus gentilium addiderat legatorum, precibus et obtestatione petentium, citra flumen suscipi plebem extorrem: negotium laetitiae fuit potius quam timori, eruditis adulatoribus in maius fortunam principis extollentibus, quae[*](quae, Bent., Pet.; quod, EA; que, V.) ex ultimis terris tot tirocinia trahens, ei nec opinanti offerret, ut collatis in unum suis et alienigenis viribus, invictum haberet exercitum, et pro militari supplemento, quod provinciatim annuum pendebatur, thesauris accederet auri cumulus magnus.

Hacque spe mittuntur diversi, qui cum vehiculis plebem transferant truculentam. Et navabatur opera diligens, nequi Romanam rem eversurus relinqueretur, vel quassatus morbo letali. Proinde permissu imperatoris transeundi Danubium copiam, colendique adepti Thraciae partes, transfretabantur in dies et noctes, navibus ratibusque et cavatis arborum alveis agminatim impositi, atque per amnem longe omnium difficillimum, imbriumque crebritate tunc auctum, ob densitatem nimiam contra ictus aquarum nitentes quidam, et natare conati, hausti sunt plures.

Ita turbido instantium studio orbis Romani pernicies ducebatur.[*](ducebatur, V; adducebatur, Momm.; augebatur, Her. (cf. xxx. 4, 1).) Illud sane neque obscurum est neque incertum, infaustos transvehendi barbaram plebem ministros, numerum eius comprehendere calculo saepe temptantes, conquievisse , ut eminentissimus memorat vates,

Quem qui scire velit, Libyci velit aequoris idem

Discere, quam multae zephyro truduntur[*](turbentur, A, Bent., from Virgil; truduntur, V.) harenae.

Resipiscant tandem memoriae veteres, Medicas acies ductantes ad Graeciam: quae dum[*](dum, Madvig; ductum, Voss.; dudum, V.) Hellespontiacos[*](Hellespontiacos, Madvig; Hellesponti, W; hellis ponti accupantes, V.) pontes,[*](pontes, Madvig; occupantes, EA; for V see note 4.) et discidio quodam fabrili, mare sub imo Athonis[*](mare sub imo Athonis, Voss., Madvig; maris, litus montanum, Gardt.; maris ubi montonis, V.) pede quaesitum exponunt et turmatim apud Doriscum exercitus , concordante omni posteritate, ut fabulosae sunt lectae.

Nam postquam innumerae gentium multitudines, per provincias circumfusae, pandentesque se in spatia ampla camporum, regiones omnes et cuncta opplevere montium iuga, fides quoque vetustatis recenti documento firmata est. Et primus cum Alavivo suscipitur Fritigernus, quibus et alimenta pro tempore, et subigendos agros tribui statuerat imperator.

Per id tempus nostri limitis reseratis

Quorum insidiatrix aviditas materia malorum omnium fuit. Nam (ut alia omittamus, quae memorati vel certe, sinentibus eisdem, alii perditis rationibus in commeantes peregrinos adhuc innoxios deliquerunt) illud dicetur, quod nec apud sui periculi iudices absolvere ulla poterat venia, triste et inauditum.

Cum traducti barbari victus inopia vexarentur, turpe commercium duces invisissimi cogitarunt, et quantos undique insatiabilitas colligere potuit canes, pro singulis dederunt[*](dederunt, Lind.; dederant, N2 Giinther; dederat, V.) mancipiis, inter quae et filii[*](et filii, added by Val., no lac. in V; propinqui after optimatum, Novák in lac. indic. by Eyssen) ducti sunt optimatum.

Per hos dies interea etiam Vithericus Greuthungorum rex cum Alatheo et Saphrace, quorum arbitrio regebatur, itemque Farnobio, propinquans Histri marginibus, ut simili susciperetur humanitate,

Quibus (ut communi rei conducere videbatur) repudiatis, et quid capesserent anxiis, Athanarichus paria pertimescens abscessit, memor Valentem dudum cum foederaretur concordia despexisse, affirmantem se religione devinctum, ne calcaret solum aliquando Romanum, hacque causatione, principem firmare pacem in medio flumine coegisse: quam simultatem veritus, ut adhuc durantem, ad Caucalandensem locum altitudine silvarum inaccessum et montium, cum suis omnibus declinavit, Sarmatis inde extrusis.