Res Gestae

Ammianus Marcellinus

Ammianus Marcellinus. Ammianus Marcellinus, with an English translation, Vols. I-III. Rolfe, John C., editor. Cambridge, MA; London: Harvard University Press; W. Heinemann, 1935-1940 (printing).

Qua succensus[*](sucensus, C, Hadr. Val.; successes, V.) alacritate, Valens castra promovit ad Phrygiam et prope Nacoliam collatis manibus partium, dum in ancipiti articulo proelium versaretur,[*](dum in.verearetur, Novák; dum in ancipitia culorum excursus, V.) Agilo rem excursu prodidit repentino, eumque secuti complures, iam pila quatientes et gladios, ad imperatorem transeunt cum vexillis, scuta perversa gestantes, quod defectionis signum est apertissimum.

Hoc praeter spem omnium viso Procopius, salutis intercluso suffragio,[*](suffragio, EBG; suffugio, V, Lind.) versus in pedes, circumiectorum nemorum secreta petebat[*](petebat, added by G after montium; after secreta by Clark; V omits.) et montium, Florentio sequente et Barchalba tribuno, quem per saevissima bella iam inde a[*](a, EG; V omits.) Constanti temporibus notum, necessitas in crimen traxerat, non voluntas.

Maiore itaque noctis parte consumpta, cum a vespertino ortu luna praelucens in diem metum augeret, undique facultate evadendi exempta, consiliorum inops Procopius, ut in arduis necessitatibus solet, cum Fortuna expostulabat luctuosa et gravi, mersusque multiformibus curis, subito a comitibus suis artius vinctus, relate iam die, ductus ad castra, imperatori offertur, reticens atque defixus, statimque abscisa cervice, discordiarum civilium

v2.p.638

gliscentes turbines sepelivit et bella, ad veteris Perpennae exemplum, qui post Sertorium inter epulas obtruncatum, dominatione paulisper potitus, a frutectis ubi latebat, extractus, oblatusque Pompeio, eius iussu est interfectus.

Parique indignationis impetu Florentius et Barchalba, qui eum duxerunt, confestim, non pensata ratione, sunt interfecti. Nam si principem legitimum prodidissent, vel ipsa Iustitia iure caesos pronuntiaret; si rebellem et oppugnatorem internae quietis, ut ferebatur, amplas eis memorabilis facti oportuerat deferri mercedes.

Excessit autem vita Procopius anno quadragesimo, amplius mensibus decem: corpore non indecoro, nec mediocris staturae, subaquilus,[*](subaquilus, Her.; subcurvus, W2AG; subfusculu, sugg. by Clark; subcuitus, V.) humumque intuendo semper incedens, perque morum tristium latebras, illius similis Crassi, quem in vita semel risisse, Lucilius affirmat et Tullius, sed[*](sed, Bent., Hermann; set, Eyssen.; et, V.) (quod est mirandum), quoad vixerat, incruentus.

Eisdem fere diebus, protector Marcellus, eiusdem cognatus, agens apud Nicaeam praesidium,

v2.p.640

proditione militum et interitu Procopii cognito, Serenianum intra palatium clausum, medio noctis horrore incautum adortus, occidit. Cuius mors saluti plurimis fuit.