Res Gestae

Ammianus Marcellinus

Ammianus Marcellinus. Ammianus Marcellinus, with an English translation, Vols. I-III. Rolfe, John C., editor. Cambridge, MA; London: Harvard University Press; W. Heinemann, 1935-1940 (printing).

Denique praestituto feriarum die Casium montem ascendit, nemorosum et tereti ambitu in sublime porrectum, unde secundis galliciniis videtur primo solis exortus. Cumque Iovi faceret rem divinam, repente conspexit quendam humi prostratum, supplici voce vitam precantem et veniam. Interrogantique ei, qui esset, responsum est praesidalem esse Theodotum Hierapolitanum, qui profectum a civitate sua Constantium inter honoratos deducens, adulando deformiter, tamquam futurum sine dubietate victorem, orabat, lacrimas fingens et gemitum, ut Iuliani ad eos mitteret caput, perduellis ingrati, specie illa, qua Magnenti circumlatum meminerat membrum.

Quibus auditis, Accepi inquit, olim hoc dictum imperator[*](imperator, omitted by G.) relatione multorum, sed abi securus ad lares exutus omni metu

v2.p.276
dementia principis, qui (ut prudens definivit) inimicorum minuere numerum augereque amicorum sponte sua contendit ac libens.

Exinde sacrorum[*](exinde sacrorum or locorum, Her.; exin vectorum, V.) perfecto ritu digresso, offeruntur rectoris Aegypti scripta, Apim bovem operosa quaesitum industria, tandem[*](tandem, Bent., Madvig; tamen, V.) post tempus inveniri potuisse firmantis, quod (ut earum regionum existimant incolae) faustum, et ubertatem frugum diversaque indicans[*](indicans, Haupt; indicat, AG, Her.; indicant, V.) bona.

Super qua re pauca conveniet expediri. Inter animalia antiquis observationibus consecrata, Mnevis et Apis sunt notiora: Mnevis Soli sacratur, super quo nihil dicitur memorabile; sequens Lunae. Est enim Apis bos diversis genitalium notarum figuris expressus, maximeque omnium corniculantis lunae specie latere dextro insignis, qui cum post vivendi spatium praestitutum, sacro fonte immersus e vita abierit (nec enim ultra eum trahere licet aetatem, quam secreta librorum praescribit auctoritas mysticorum), necatur choragio pari,[*](choragio pari, Haupt; eadem hora et, Val.; horago arei, V.) bos femina, quae ei[*](quae ei, add. Salmasius, Val.; V omits.) inventa cum notis certis offertur, quo perempto alter cum publico quaeritur luctu, et

v2.p.278
si omnibus signis consummatus reperiri potuerit, ducitur[*](ducitur, E, Lind.; defertur, BG; dicitur, V.) Memphim, urbem praesentia frequenti[*](praesentia frequenti, Her.; frequentedpraesentiaque, Val.; praesentiam praesentiam, V, frequentia praesentiam, V2.) numinis Aesculapii claram.

Cumque initiante antistitum numero centum, inductus in thalamum esse coeperit sacer, coniecturis apertis, signa[*](signa, EBG; omina (cf. Sol.), Her.; ima, Clark; siina, V (sima, V2, signa, V3).) rerum futurarum dicitur demonstrare, et adeuntes quosdam indiciis averti videtur obliquis, ut offerentem cibum aliquando Germanicum Caesarem (sicut lectum est) aversatus portenderat paulo post eventura.

Strictim itaque, quoniam tempus videtur hoc flagitare, res Aegyptiacae tangantur, quarum notitiam in actibus Hadriani et Severi principum digessimus late, visa pleraque narrantes.

Aegyptum gentem omnium vetustissimam, nisi quod super antiquitate certat cum Scythis, a meridiali latere Syrtes maiores et Phycus promuntorium et Borion et Garamantes nationesque varia claudunt; qua orientem e regione prospectat,[*](prospectat, Her.; prospicit, V.) Elephantinen et Meroen urbes Aethiopum, et Catadupos rubrumque pelagus, et Scenitas praetenditur Arabas, quos

v2.p.280
Sarracenos nunc appellamus; septentrioni supposita,[*](supposita, Gardt.; opposita, V.) terrarum situ cohaeret immenso, unde exordium Asia Syriarumque provinciae sumunt; a vespera Issiaco disiungitur mari, quod quidam nominavere Parthenium.

Pauca itaque super benivolo omnium flumine[*](omniumNilo, add. V2 in margin; benevolo solo, Madvig; amnium numine, Petschenig.) Nilo (quem Aegyptum Homerus appellat), praestringi conveniet, mox ostendendis aliis, quae sunt in his regionibus admiranda.