Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII
Ambrosiaster
Ambrosiaster. Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 50). Souter, Alexander, editor. Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1908
Qui pacem suscipit saluatoris inimicitiam contrahet mundi. nisi enim discordauerit a diabolo, pacem non habebit cum Christo. nemo enim potest duobus dominis seruire. hic ergo a mundo discordat, qui legi dei fideliter seruit; Christi pace munitus omnium aduersariorum conprimit tela. quis enim audeat aduersus eum quem scit regis amicum? aliter tamen mundus pacem dat, quam se saluator dare promisit. mundus enim aut metu pacem dat aut prece; saluator uero, cum sit fortior omnium nullum utique metuens, non rogatus dat pacem. salutaris ergo haec pax est, quae idcirco datur, ut munimentum sit contra hostes. pax quidem uno nomine appellatur, sed longo interuallo discernitur dei et mundi. haec enim fragilis est, illa fortis; haec carnea, illa spiritalis; haec terrena, illa caelestis; haec de necessitate est, illa de uoluntate. Christus enim nullius egens pacem offeret inualidis et inermibus, dominus semis, bonus malis, deus hominibus.
Recte ergo ait: non sicut hic mundus dat, ego do uobis; hoc enim dicens intellegi uoluit clementiam bonae uoluntatis suae. cum enim omnis idcirco det pacem ut pro- Sciat sibi, hic ad hoc dat, ut prosit non sibi sed eis quibus dat aliter ergo mundus dat pacem, quam dedit saluator, et mundi pax non docet bonam uitam, non suadet ad patientiam, non prouocat ad iustitiam, non hortatur ad [*]( 2 Ioh. 14, 27 6 Matth. 6, 24. cf. Lac. 16, 13 8 cf. Epb. 6, 16 IH cf. Act. 17, 25 20 Ioh. 14, 27 ) [*](f.P) [*]( 1 quo modo intellegitur claudunt quaest. 91 m N quodj ..quod M 4 contrahit X 5 habet X 6 daabus (corr.) M 7 ergoJ enim N lege N 8 pacem N (corr.), FB unitas M unitus (corr.) CN 9 audiat C 10 dat pacem OA se om. GA . 11 enim] autem K pr(a)ecem (corr.) C 13 minimentam (corr. m2) M 14 uno] ut M 18 panem C offert (t m2 in ras.) M offert QA inhermibus CNX 20 ricat in ras. N 23 ad] et CNX 24 ego C ) [*]( L. Pi.-Aug. Qaaat. tert. ) [*]( 11 )
In his omnibus quae proposita sunt non una est causa. breuiter enim singularum causarum significatae sunt formae, [*](3 cf. I Petr. 2, 11 7 Ioh. 7, 39 9 loh. 14, 15-17 20 Ioh. 20, 22 21 cf. Act. 2, 1-4 . ) [*](drf.1) [*]( \' 4 habuerunt CNX 5 quod (corr.) M fuerunt CNX 7 dictus (corr. m2) M 8 alio in] in alio X 9 loco ait (ait exp.) N ait] aut C om. GA mandata GA 10 paracletum (corr. m2 paraclitum) M paraclitum. N paraclytum X 11 ut] et NX 13 uidet (corr. m2 uidit) M uidit NGA cognoscet C 14 cognoscetis CNF 17 ut mittat] amitat (corr. m2 ut mitat) M 1S subiecit CNX qui X ipsis] ipsis legituriV 19 autem om. M . legitur om. N 21 pcntecoste (add. n m2) M pentecosten NX )
Illud autem quod insufflasse in discipulos dominus legitur post dies paucos resurrectionis suae et dixisse: accipite spiritum sanctum, ecclesiastica potestas intellegitur esse. quia enim omnia in traditione dominica per spiritum sanctum aguntur, idcirco, cum regula eis et forma traditur huius modi disciplinae, dicitur eis: accipite spiritum sanctum. et quia uere ad ius ecclesiasticum pertinet, statim subiecit dicens: cuius [*]( 1 cf. I Cor. 12, 4-11 9 Ioh. 14, 17 14 cf. Ioh. 7, 39 16 Act. 1, 5 21. 25 Ioh. 20, 22 26 Ioh. 20, 23 ) [*](ti\'l P) [*]( 2 et (eras. m2) M 3 quo] co (corr, m2) M 4 trahas (has m2 in ras.) M 6 diuin«itas N 7 sCs sps N 8 saucti] sds C 9 dicit] adicit (corr. ct dicit) C uos. M 10 securi] secum N 11 degerem (corr. m2) M 12 ad tuitionem] adiationem C 13 sicut om. (add., ia2) M 14 eangeliata M 16 iohannia C (corr.), N 17 baptuzabimini (corr.) M 19 disposui M inter factus (corr. fatus) C 23 intra dictiono C aguntur-regula in ras. C 24 mundi M 25 dicit GA ) [*]( 11* )
.3. Trium ergo officiorum formae donis spiritus sancti in apostolis sunt ostensae, quarum prima haec est, quae ad ius ecclesiasticum pertinet in regenerandis uel ceteris officiis; secunda, quae in pentecoste data est, quae est generalis — non solum enim in apostolos, uerum etiam in omnes decidit spiritus sanctus credentes —; tertia forma est, quae solis apostolis uel ordinatis initio est concessa in signis ac uirtutibus faciendis, usque dum fidei semina iacerentur ad crementum. semina enim fidei sunt uirtutes per apostolos factae. ipsi enim antistites positi sunt huius modi ueritatis, qui per signa et prodigia non inrationabilem esse fidem nostram s testarentur. nulla enim maior probatio est ueritatis quam uirtus. haec est enim quae omnem terrenam filosofiam accusat, quia semper solis uerbis studuit non habens testimonium uirtutis, qua stabile esse, quod uerbis adstructum erat. demonstraret. igitur spiritus sanctus generaliter semel datur [*](4 I Tim. 4, 14 )[*](d1\'.P ] ) [*](2 remittuntur FG 7 sine donoj sinodo N 10 et] ** M 13 fecerent M si.cut M 15 doni NX 18 pentecoeten NX 20 dedicit (corr. m2) M 21 ornatis M 22 semina (corr. m2 semen) M 24 mundi M 26 maior] maior est (est eras.) N 28 semper] se. N 29 qua] quae CNX 30 demonstrare FB )
Tradito saluatore inlucescente parasceue omnes principes sacerdotum et scribae et seniores conuenerunt in domum Caiphae pontificis, quo perducendum sciebant esse Iesum, ut audirent eum. hoc et Matheus et Marcus euangelistae testantur et nullum ex his ante perfectum impium opus a domo praesidis abscessisse, quippe cum omnis instantia eorum et. deuotio ad agendum pascha mors esset saluatoris. occupatis ergo eis ad necem domini a mane usque ad horam nonam quomodo ludas eis retulisse pretium sanguinis. quod acceperat, ante crucem domini probatur et dixisse illis in templo: peccaui, quod tradiderim sanguinem iustum, cum constet utique omnes principes et seniores ante passionem domini non fuisse in templo, quippe cum et in cruce posito insultarent ei?
Nec enim inde potest probari, quia ante passionem relatum est, cum sint multa, quae, cum ante facta probentur, nouissima ordinantur. est iterum, quando locus admittit, ut, quod post factum est, ante ponatur. nam manifestum utique est quinquagensimum psalmum anteriorem esse quam tertium. sic ergo [*]( 12 cf. Matth. 26, 57. Marc. 14, 53 18 Matth. 27, 4 . \' ) [*]([\'f.P) [*]( 3 uocatur (corr.) M aut] ait M suggeret N 4 in om. N 6 schariotes M acariothes (con\'. m. rec. scariotbis) C, NFB scariothis GA 7 proditor domini] pro dfio N passionem] dat add. X. 8 finit C finiuit NX 13 opus om. X 14 praesidis] principis N 1$ occupatus X 17 ludas eis] iud(a)eis X 24 est] et N 25 est pr. ow. (add. 8. I.) M. )
Sed ne forte post nonam horam factum sit ut uidens impius et crudelissimus ludas occisum saluatorem et ob hoc uelum templi scissum, terram tremuisse, saxa fissa, elementa conterrita, ipso metu correptus doluerit, non nescius iustum se tradidisse, in cuius passione sic indignatus sit iudex deus? sed et post nonam horam occupati erant, sicut aestimo, seniores et principes sacerdotum. uespere enim eadem die pascham acturi erant; sabbato autem nummos portare non licebat secundum legem: ac per hoc inprobabile est apud me, quo die, immo tempore laqueo uitam finierit ludas Scariotes.
Non est ambiguum cuncta religionis nostrae ueri testimonio roborari et legis ueteris praerogatiua signari. omnia enim in praeteritum in figura futurae fidei nostrae gesta et designata [*]( 5 Ioh. 11, 2 16 cf. Dent. 5, 14 ) [*](dRf. P I I ) [*]( 1 antecipentur (corr.) N unde et] ut et de X 2 cum ow. M 9ui om. M 3 unguento CNX pe (add. des m2) M probetur [corr. m2 probatur) M 4 significationes X 6 dra M unguento CNX refert Mm2 ref,ret N 11 scisum CN fissa] fifissa (corr. scissa) M 12 conterrita] conteret ab N nescimus (corr. m2 nescitur) M 13 se (eras. m2) M sit] est (corr. m. rec. fort.) N 16 pascha Mm2, NGA 18 finiret CNGA finirit FB schariotem (corr. m2 schariotes) M scarioten C Bcbariothes N scariotheB X 19 pentecosten N 21 relegionia (corr. m2) M, CFA ueteri X post ueri lacuna sededm litt. ftumquaJn inscripta M 22 in praeteritum] praeterita N 23 fnturae] figurae X )
Pentecoste ergo, qui quinquagensimus a pascha conputatur dies, hanc habet rationem: ut sicut post ebdomadam dominicus dies primus est, in quo adimpletum est paschae mysterium in redemptionem salutis humanae — quia semper post curricula dierum septem ad primum reuerti necesse est, ut ostendatur aetatem mundi septenario numero consummari —, ita et post ebdomadas septem primus dies est pentecostes. denique numquam alio die quam dominico pentecostes est, ut totum quod ad salutem humanam pertinet, dominico die et inchoatum et adimpletum noscatur. dominico enim die factus est mundus et post lapsum rursus dominico die reformatus, cuius reformationis figura data est primum in circumcisione, in qua futurae fidei signum fuit. post ebdomadam enim qui octauus dictus est primus est in mysterio. haec est enim dies quam fecit [*]( 28 Pa. 117, 24 ) [*](ty.P) [*]( 1 uerum] uere M uerbum C nos tenere] nos tendere C ostendere XX 2 audiuimua G, A (corr.) pr(a)edistinata CNX 3 sed] set M uerum CNX 5 intelleguntur X unde] utde (corr.) M quo C 6 congre N 7 indiligentibus Yilldob. 1044 indigentibus MCNX (corr. A iodignautibus) 8 res] re (corr. nt3) M rem CNFB 9 dignus (corr.) M 10 pentecostes (alt. s in ras.) C qui om. CNX conputatur (corr. m2 conputatus) M 12 in quo adimpletum est om. M in quo] quod X 13 redemptione NX 15 mundi om. M num recte? septinario X etj at M 16 priua M est om. X 17 pentecoste CX 19 mundi (eorr.) C 21 primus M futurae] futura est M 22 dictus est] datur (corr. datus) est M om. C 23 enim dies est GA fecit I sicut C )
Filiis ergo Israhel tertio die mensis tertii data est lex per Moysen, sicut in libro Exodi continetur, qui dies a quarta decima mensis primi, quo die factum est pascha in Aegypto, quinquagensimus est, hoc est pentecosten. unde factum est, ut ad legem fidei praedicandam in pentecosten spiritus sanctus descenderet in apostolos, ut gesta ueterum futurorum imagines haberentur ad securitatem fidei nostrae, quia falsum uideri non potest quod ab initio praedicatum est. ideo remissionis et reformationis tempus in quinquagensimo psalmo describitur, -ut eadem prouidentia quinquagensimi diei, quae et primi est, sciretur. hinc factum est ut et manna primo die, qui est dominicus, de caelo daretur populo Iudaeorum, quod ita esse sex dierum continuatio probat, quibus collegerunt, et septima die, id est sabbato, [*]( 4 cf. Ioa. 1, 13 12 cf. Act. 2, 11 14 cf. Bx. 19, 1. 16 15 cf. Ei. 12, 18 25 cf. Ex. 16, 22. 23 ) [*](tlef. P 1 I 1 < t i ) [*]( 1 corricula M (corr.), V 2 ipso N 3 et om. X 5 sacramentum N 7 pentecoste (corr.) M pentcconten N descendit X 10 praedistinatum CNX 13 filiis*** N mensis*** C 16 pentecoate M corr.). CX pentecostes N 17 pente (add. a. I. costen) M pentecoste CNX 21 est om. (add. m. rec.) N missioniB N 22 qainquasresimae N 23 diei] fidei M 24 qui est dominicus otn. 31 - de] e (corr.) M ae C e NX 26 colligerunt X septima] eeptio (corr. m. rec.) N quierunt C )
Nunc superest ut probemus, si ita intellegenda sunt quae diximus, ut supra memorauimus. mensis primus quo pascha quarta decima die celebratum est in Aegypto, haec dies quarta feria fuit; unde et lex quarta feria data est. quod hinc datur intellegi, quia quinto decimo die mensis secundi profectionis filiorum Israhel sabbatum uidetur fuisse; idcirco non in die grex illis missus est.coturnicum, sed uespere. mane autem manna; illis pluit de caelo, id est die dominico, qui primus post ebdomadem in repetitione inuenitur. denique sex diebus continuis manna collegerunt, septimo autem die, qui est sabbatum, quieuerunt. ab hoc ergo die usque ad tertii mensis diem tertium, quo lex data est, quaere et inuenies quartam feriam fuisse quando. lex data est. sunt enim a quinto decimo die mensis secundi, quando sabbatum fuit, usque ad tertii mensis diem tertium, quo lex data est, dies decem et nouem. tene ergo hos decem et nouem et redi super quintum decimum diem secundi mensis, quo sabbatum fuit, qui a primo conputatur quartus decimus, et perueni usque ad diem primum secundi mensis et habebis alios XIIII; quos superiunge ad decem et nouem supra memoratos et inuenies primum diem secundi mensis sabbatum fuisse. superadde adhuc ad caput primi mensis dies septem et decem, quia primi mensis tredecim dies retrahendi sunt, qui ante pascha fuerunt; quarta decima enim die primi mensis pascha factum est. retractis ergo tredecim et additis septem et decem inuenies quarta decima mensis primi quartam feriam fuisse. [*]( 9 cf. Ex. 16, 13 ) [*](1.P) [*]( I typus] cybos C resurrectionis N 2 eucharistae FG\' ministerio CX 7 decimo om. X 9 cuturnicum CF 10 illia om. CNX 11 ebdomaden MCebdomadam X repetitionem N 13 quierunt X 14 quarta feria NX 16 tertium diem mensis tertii... N 18 rede GA supra N 20 perueni (add. t 8. I. m2) M peruenit X 22 decem et nouem] XXVIIII X pri.mum M 23 superaddel super M capud C, A (corr.) 24 dies] dea M 27 addis FB adde GA 28 quaTta feria GA. )
Et ne legendi fastidium patiaris aut quaestionis singula membra curiose inspicere, do conpendium, ut et de numero dierum, qui a pascha usque ad datam legem sunt, certus sis et ab ipso facilius discas, quota feria factum est pascha. tertio die post secundum mensem lex data est; sunt ergo menses duo et dies tres. retrahe de his tredecim dies, qui ante pascha fuerunt, et reliqui erunt dies quinquaginta. quoniam autem quarta feria lex data est, hinc facile uidetur. manna prima feria data est, quia continuis sex diebus collegerunt, quae prima feria sexto decimo die fuit mensis secundi. ab hac itaque prima feria in octauum decimum diem, quo lex data est, quartam feriam inuenies. a feria uero quarta, siue ante siue retro conputes in quinquagensimum diem, quarta feria est. idcirco quia quarta feria pascha egerunt in Aegypto Iudaei et quarta feria legem acceperunt, quinta autem feria profecti sunt de Aegypto, igitur dedicatio legis est pentecoste.
Apostolus falli non potuit, qui ait: pascha nostrum immolatus est Christus, quod non suum utique, sed legis est uerbum dicente Moyse: et erit cum dicent uobis filii uestri: quae est deseruitio haec? et dicetis: immolatio pascha hoc domini est. quid amplius est [*]( 19 I Cor. 5, 7 21 Ex. 12, 26. 27 ) [*](tkf. P) [*]( 1 1 ne legendi] neclegendi M neglegendi C et (eras.) aut K menbra M 2 inspice.. (e 8. e add. m2) M inspicere curiose (corr) N do] de CGA conpendio GA ut om. X de om. GA S qui a scripsi] qua M (corr. m2 quo), CNX add. post pascha s. 1. factum eat Mm4 sunt (eras.) M 6 dies alt.] diebus N 7 reliqai erunt] reliquerunt C dies OJfZ. X 8 hinc] hic N 9 esse GA CODtinuit (corr.) C colligerunt CG 12 quarta ferit X uera (corr. mS) M 16 dedicitio M pentecoete (corr. m2 pentecostes) M pentecostes NX 20 IPS. N quod (in ras.) N 21 est ofn. M dicent (rorr. m4 dixerint) M 22 deseruitio (corr. m4 seruitus) M deser- tio X 23 pascha hoc] pascha (corr. pasche m2 ucl 4) ... M pascha N )