Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

Una est misericordia in diuite et in paupere, sed aliter inputatur diuiti et aliter pauperi, quia plus laudanda est in [*]( 6 cf. Ioh. 1, 12 7 cf. Ioh. 1, 13 14 cf. Matth. 6, 9 16 cf. Rom. 8, 15 19 cf. Ioh. 4, 10 ) [*]( 1 recipenint X 3 BanguinibuB P, (corr.) C 4 uiris (corr.) M 5 asitantam (corr.) C deum P 6 frater M 7 et sanguinis om. CNX nir aut uiri Nut] sp (eras,) ut P 13 qui] quod C 15 haeeipium (aic) M est om. X 16 habet FB 17 priores. dici GA 18 hii CNX 19 spm sSm MCNX domum C 22 persona P 23 condemnationem] adeptionem (p in ras,) P 24 aana (corr.) M misericordia est GA in aU. om. N 25 aliter om. CNFB )

Furtum in paupere et diuite unum peccatum est, sed diuitem plus facit reum, quia pauper per inopiam facit furtum, diues autem, cum habundet, non contentus suo tollit aliena. et, quod peius est, solent pauperes expoliare: ac per hoc differt poena utriusque.

Et iustitia pauperis et diuitis una est, sed laudabilis est in paupere magis. in egestate enim seruare iustitiam magnifica res est; diues autem ideo uidetur seruare iustitiam, quia alienus est ab inopia. igitur uterque iustus est, sed maius est in necessitate seruare iustitiam.

Superbia una est, sed plus damnanda in paupere est quam in diuite, quia diues copia elatus est, pauper autem in egestate superbus, quod ad insaniam pertinet, ac per hoc plus reus pauper est.

Humilitas una est, sed magis laudanda in diuite est. [*]( 1 cf. Luc. 21, 4 3 Prou. 28, 27 4 cf. Luc. 21, 3. 4 ) [*]( 2 domino GA praesente G, (corr.) A 3 enim om. N 4 indigebit P pauper P 6 de om. N diai ius M 9 remuneratione CF remuneratio.. N pauperis et] pauperis est P pauperi sed M ,10 uapulauit P fabulauit C exigitur. Tantum NF 13 iuipiam M 14 contemptus CNF sui G (corr.), A 17 laudalis M 18 egestitate M magnifica-iustitiam om. N 19 eat ow. (add. m2) C ideo om. (add. 8, i.) P qui M 20 utraque P utar que M est alt. om. X 22 est in paupere GA 23 autem] uero P 24 superbas] add. est P 26 est alt.] estst P )

Doctrinae et studii una est causa, sed laudabilior in diuite est. pauper enim, cum nulla praerogatiua commendaretur, operam dedit ut haberet unde posset requiri; diues autem, cum non deesset unde commendaretur, adhibito labore auxit se, ut duplici genere necessarius esset; non enim auocatus copiis retraxit animum, quo minus per se floreret, ideo hic magis laude dignus est quam pauper, qui, si studiis minime operam dedisset, per omnia remanserat uilis. illum ergo uoluntas, hunc necessitas fecit studii cupidum.

Libido in paupere et diuite eadem est, sed damnabilior in paupere quam in diuite est. pauperem enim ipsa egestas reuocare debet a cupiditate luxoriae; cogitare enim debet quia unde hoc impleat non habet et, dum hoc festinat implere, alia multa mala admittat necesse est, quibus forte nec ad praesens euadat, aut certe hoc ipsum quod habet insumens mendicus remanebit cum nota. diuitem autem deliciarum copiae lacessunt ad uoluptatem libidinis, praeterea quia securi sunt de inpunitate scientes uenalia esse iudicia et nec redargui se ab aliquo. quia enim dignitate fultum uirum et diuitem audeat arguere? unde magis accenduntur, ut et uiolenter hoc agant. non solum enim minime reprehenduntur, sed et in magno honore sunt, ut et gloriari possint, quia tales sunt. [*]( 4 meriri NFB in om. P 6 doctrinae-est (7) om. (add. mg. m2) M doctrina C et om. NX studio P causa] causa est P laudabiliar M 8 possit X 9 utde M 10 ut om. C aduocatus P 11 quod MCNX magis (m in ras.) N 12 qui si] quasi C 14 studii] studii Bollicitum P studiis MCNX 15 sed edd. et codd. 16 paupere] add. magis P 17 a cupiditate-debet om. N 19 forte] porte X 21 copia P 23 rcdargui se] redarguisse CNX 24 audiat N 25 argueret (corr.) C et uiolenter] euiolenter P et uiolentur M ho M 26 enim om. P et om. GA 27 ut om. N gloria MFB possunt P qui C sint P )

. 8. Quod si uterque, id est pauper et diues, pudicus sit, multum differt pudicitia diuitis a pudicitia pauperis. pauperem enim potest humilitas reuocare, ne quod uult possit implere, aut timor legum; diues autem, cum multis suffragantibus causis ad uoluptatem possit inlici, laudabilis est, si auertat hinc animum. alia ergo remuneratione dignus est diues pudicus et alia pauper pudicus. quod si rex pudicus sit, multum est gloriosum, ut omnia in potestate habens non contingat, quod scit impune a se posse fieri. hic uere deum timet, hic uere praecepta eius custodit, qui in potestate habens leges futurum dei iudicium contemplatur. itaque grandis res est ut, cum in praesenti non habens quem timeat, uincat quod delectat, cum delectatio tantum possit, ut non solum futura, sed et praesentia minime uereatur. unde multum merentur qui hanc superant, sed plus hic, qui in praesenti legibus et hominibus dominatur. ceteri enim et homines et leges uerentur, quare et propositum custodiunt. ne enim apud homines erubescant, seruant quod diu tenuerunt et, ne condemnentur, a prohibitis se abstinent; hic autem, qui dominatione nec leges timet nec homines erubescit, magnae gloriae est si se abstinet.

Memini me in quodam libello Eusebii, quondam egregii in reliquis uiri, legisse, quia nec spiritus sanctus sciat mysterium natiuitatis domini Iesu Christi, et admiror tantae doctrinae [*]( 19 cf. Lnc. 18, 2 22 sq. Euseb. Vercell.? ) [*]( 2 paupe.rem N potes N 5 animum (corr. animam) tiue animam (corr. animum) P animam M 6 uero (exp. et eras.) ergo P et alia pauper pudicus om. P 8 potestatem P 9 uere afc] uero (corr.) M 10 habent (corr.) C 11 ut (eras. m2) P cum .. habens eodem modo interpretandum quo quamquam .. habens cum] curid N 16 praepoaitum XFS 19 aut P dominationem GA nec legee] ne legis P (corr.) neclegis XX erubescet FB 20 gloria G, (corr. m2) A 22 memini me] memine (corr.) JY eusebii libello N quondam] quodam CNFB egregi FB 23 uiri. P 24 domini] add. nostri CNX )

Quam ob rem si sanctus spiritus eiusdem diuinitatis est, qua ratione segregatur, ne sit eiusdem scientiae, cum eiusdem non negetur esse substantiae? quod plus est concedis et quod minus est retines. creatura enim discit et incipit aliquanta \' scire de auctore suo et erant ei quae didicerit cum auctore suo communia, substantia autem uel diuinitas non potest deo esse et creaturae communis. nam dei substantia non habet quod discat, quia nihil est quod ignoret; substantia uero hominum non habet in natura ut sciat, sed ut discat. itaque naturae hominum accedit scientia, non tamen inmutatur substantia, quia hominis natura dehabet scientiam; sic enim condita est substantia, ut per exercitium adquirat scientiam.

Igitur maior est substantia quam scientia, quia non scientia adquirit substantiam, sed substantia scientiam; et substantia est sine scientia, non tamen potest esse scientia sine substantia. in deo autem sicut est substantia, ita et [*](6 Ioh. 10, 80 7 Ioh. 16, 15 ) [*](1 infelix ewe C 3 sunt **** M . in om. P 4 sobstancia P 8 patri (corr.) C et quae mea sunt om. P sunt teri. om. N 9 patrie] add. eant GA 10 eps Sed CNX 11 segregatos NGA 12 concedis et] condedis et M concidisset CX concedisset N 14 et-suo om. N quod G A didiceri».» M dedicerit FB 15 esse deo P 17 quod discat-habet (18) om. P nihis M ignorat (corr.) C homini ^?) N 19 accidit CNX 20 hominum P de habet P debet N si C 21 perJ post C 22 scientia om. N 24 aine] non sine GA esse om. G A ) [*]( L. Ps.-Aug. Quaest. test. ) [*]( 25 )

Quo modo igitur dici potest de spiritu sancto quia nescit natiuitatem filii dei, si consubstantiuus est ei? numquid potest Una eademque substantia et scire et nescire? certe filius dei mysterium natiuitatis suae non didicit; scit enim substantialiter, non per doctrinam. qua ergo ratione spiritus -sanctus dicitur nescire, cum similiter etiam ipse nihil habeat quod discat, quia omnia nouit per substantiam?

Sicut enim dei filius, ita et sanctus spiritus dei substantia est dicente domino: omnia quae patris sunt mea sunt, per quod significauit substantiam dei patris suam esse substantiam; et spiritum sanctum a patre dicit procedere et de suo accipere: et ideo, inquit, dixi: de meo accipiet, quia omnia quae patris sunt mea sunt. si a patre procedit et de filio accipit, quo modo nescit filii natiuitatem, quando substantia eius filii substantia est? omnia enim quae patris sunt filii sunt. sine dubio ergo patris substantia in spiritu sancto est. adiecit enim filius dicens: et omnia quae mea sunt patris sunt.

Quid ergo ambigitur de spiritu sancto, an eiusdem diuinitatis sit, cum sit eiusdem substantiae? nam sicut de se dixit dominus quia a deo processit, ita et de sancto testatur spiritu. [*]( 5. 9. 18 cf. Eueeb. Vercell.? 13 Ioh. 16, 15 15 cf. Ioh. 15, 26 17 Ioh. 16, 15 21 Ioh. 16, 15? cf. loh. 17, 10 25 cf. Ioh. 16, 27 ) [*]( 1 substantia om. NX enim om. X quia GA 2 sibi est GA substantiua] substantia PG 4 qui M per] post C 6 si consubstantiuus] sicut Bubstantiuus P sic substantiuus (corr.) C si constantiuus X est om. G, (add, m2) A numquod (lineola s. 0) (corr.) N \'7 -que] qui N 9 ergo] rogo P 10 etiam om. X nihil ipse P nehil M quod] ut GA 12 sps sds CX 18 sunt alt. om. C 14 substantiarn pr.] substantia FB 18 accepit M natiuitatem-filii om. M nati*uitatem C 19 enim om. X 23 diuinitatis] natinitatis P 25 quia) qui X de] de spu (spu eras.) N )

Itaque qui hunc dicit nescire filii dei natiuitatem, ipsi derogat, de cuius dicitur accepisse. nec enim aliud accepit, quam ipse est de quo accepit, quia accepisse de Christo de deo processisse significat, ideoque non potest nescire, quod hic scit, de cuius accepit, neque ignorare dicendus est deum, quia a deo processit

Certe filius dei, quia de patre est deo, scit omnia dei: quare ergo spiritus sanctus negetur scire quae Christi sunt, cum de eo acceperit? itaque si scit filius dei quae in deo sunt, dubium non est etiam sanctum spiritum non ignorare quae in filio dei sunt et, per id quod nouit quae sunt in filio, non nescire dicendus est quae in deo sunt. de eo enim, de quo accepit, dei habet notitiam.

Et quid laboramus, cum testis sit in hac re apostolus dicens: nemo scit quae sunt in deo nisi spiritus dei? ecce in quo diu sudauimus, apostolo adiuuante impleuimus. et numquid praeiudicauit filio dei, quia neminem dixit scire quae in deo sunt nisi spiritum dei? absit. sic nec praeiudicauit sancto spiritui filius, cum dixit: nemo nouit patrem nisi filius. neminem enim dixit scire quae in deo sunt praeter eum qui de deo est, quia omne quod de deo [*](1 Ioh. 15, 26 2 Ioh. 16, 15 20 I Cor. 2, 11 24 Matth. 11, 27, ) [*]( 4 ipsa P ipsum OA ut] et C 7 de om. MCNX accipit CNX 8 quo] que M accipit CNX 10 scit] scire P ait M accipit CNX. deum] dominum CNX 18 quaequae X eunt de (de eras.) P 15 spm sCm X ignorare] add. dicendus est deum, quia a deo processit (dicendlls-processit seclusit) P 17 de eo] deo M 18 accipit CNX 20 spiritus] spu (?) (corr. sps) P in spu M 21 diu] iu (d 8. ras.) C diu. N 22 praeiudicabit GA 23 sps CNX si MNB 26 de ult. om. P . ) [*]( 26* )

Et tamen saluator sic dixit neminem scire deum nisi filium, ut reseruaret alii personae huius cognitionem. statim enim subiecit dicens: et cui uoluerit filius reuelare. cui, putas, uult reuelare filius? nulli enim carior esse potest quam spiritui suo, quia si quis, inquit, spiritum Christi non habet, hic non est eius. igitur quo modo putas reuelatum deum patrem a filio spiritui sancto, nisi quo modo ipse dominus ait: de meo accipiet? creaturae enim reuelari non potest pater deus, quia dei naturam ferre non potest, nisi fuerit eiusdem substantiae; lucem etenim habitat inaccessibilem, creaturae dumtaxat.