De Nabuthae

et addidit: illo congregabo omnia quae nata sunt mihi et dicam animae meae: anima mea, habes multa bona. conficitur auarus semper ubertate prouentuum, dum uilitatem alimoniae calculatur. fecunditas enim uniuersorum est, sterilitas soli auaro est quaestuosa. [*](E) delectatur magis enormitate pretiorum quam abundantia copiarum et mauult habere quod solus quam quod cum [*]( 3 Bas. 265 A (45 B) Gen. 41, 56 ) [*]( 1 quantis P potuit P\' potui post reseruare transponit C, om. B\' N\' 2 reseruare possem §1 (possem in mg. m. ant. et s. u. m2) 9t\'J £ magis seruare B\' 3 aestimatur R ioseb (se s. u.) V 5 suscipitur P fructum V 6 diuitiae 31 (e s. u.) WE 8 horrea mea CB\'N\' et (mea s. \'U.) D destrues CB\'NI a om. MWHJ. s. u. m2 B honu*stUS R honustus 91 (h eras.) L honeratus Y 9 reucrtit P reuertitur cet. iniquitatis sunt V (sunt 8. u. m2) OB\'}..., receptaculum Y 10 distruit pr. P destruet F (et ex it m2) CB\'N\' quia PP\'DLT et (a s. u.) B qui cet. distruit (alt. et u.11) P destruet CB\'};\' 15 resoluis N\' addidit (i pr. ex e) P addit HB 17 mea P, om. cet. confitetur CB\'N\' ubertatg CB\'N\' 18 uilitate B\'N\' calcatur B\'NI 19 sterelitaa PR solo (i s. 0 alt.) RB 20 inormitate BB 0 in enorniitate N\' habundantia pretiarum (0 m3) quam P 21 malunt P magis unIt RB quod pr. exp. m2 V, om. UB\'N\' quod alt. s. n. m2 V cum om. P )

Habes inquit multa bona. nescit auarus bona nisi ea [*]( F ) quae quaestuosa sunt nominare. sed adquiesco ei, ut bona dicantur quae sunt pecuniaria. cur ergo de bonis facitis mala, cum de malis bona facere debeatis? scriptum est enim: facite uobis amicos de mammona iniquitatis. ei ergo qui uti sciat bona sunt, qui uti nesciat recte mala. dispersit, dedit pauperibus, iustitia eius manet in aeternum. quid hoc melius? bona sunt, si pauperi largiaris, in [*]( 575 A ) quo tibi debitorem deum quadam pietatis faeneratione constituas. bona sunt, si aperias horrea iustitiae tuae, ut sis panis pauperum, uita egentium, oculus caecorum, orbatorum infantium pater.

habes unde facias, quid uereris? tua te uoce conuenio. habes multa bona in annos multos posita, potes et tibi et aliis abundare, habes fecunditatem publicam: quid destruis horrea,? ostendo tibi, ubi melius tua frumenta custodias, ubi [*]( B ) [*]( 9 Lnc. 16, 9 11 Psalm. CXI 9 Bas. 284 B (53 A) 15 Sir. 31 (34), 25 16 Iob 29, 15 Psalm. LXVII 6 ) [*]( 1 uidete mentem R et (corr. m2) V 2 super RBVWE transfun- dantur C 3 solis in partus P 4 uindicat (uendicat 91»»:!? WEB\'L) dines V (diues a. «. m2) OB\'NiL quod N\' uti ipse OB\'N 6 habis P 7 quae om. PC ei om. L 10 mamona RBWT iniquo mammona (om. iniquitatis) V ei] et P 11 scit DLT multa bona N\' qui P ei qui (uero post ei add. V) cet., recte puto nescit DLT dispersit inquid dedit C 13 melius s. u. m2 V bono 91 (o alt. ex a m2) %\'E sunt del. m. ant. 91, om. \'liE pauperibus V%\'E 14 tibi debitorem CBN\', tibi om. P, quod ante debitorem fa- eillime intercidere potuit, debitorem tibi cet. post tibi add. facias V m2, 51 exp., CB\' deum et C faneratione D feneratione cet. 15 panem P 16 egentum C oculos P 19 puplicam P destruis PVB\'p\'L destrues cet. 20 horrca tua CB\'N\' ubi om. 31, in quo add. post fru- menta 8. u. ml costodias P )

Deinde, homo, nescis quia terrae partum praeuenit dies [*]( E ) mortis, misericordia autem incursum mortis excludit? adsistunt iam qui reposcant animam tuam, et tu adhuc differs operum fructus tuorum, tu adhuc tempora tibi uiuendi longa metaris? stulte, hac nocte animam tuam repetunt a te. bene ait \'nocte\'. nocte anima auari reposcitur: a tenebris incipit et [*]( F ) in tenebris perseuerat. auaro nox semper est, dies iusto, cui dicitur: amen, amen dico tibi, hodie mecum eris in paradiso. stultus autem sicut luna mutatur, iusti autem fulgebunt sicut sol in regno patris sui. recte arguitur stultitiae qui in manducando et bibendo locarit spem suam. et ideo tempus ei mortis urgetur secundum quod dictum est ab ipsis qui gulae seruiunt: manducemus et bibamus; cras enim moriemur. recte dicitur stultus qui animae suae corporalia subministrat, quia recondit quae cui seruet ignorat.

et ideo ei dicitur: quae autem parasti[*](576A) [*]( 7 Luc. 12, 20 10 Luc. 28, 43 11 Sir. 27, 11 Matth. 13, 43 15 Esai. 22, 13 18 Luc. 12, 20 ) [*]( 1 acciperit P reddet (d pro s. u. m2) P reddit DT 2 ea quae RB quae] quam B\'P\'E 3 o homo BCB\'P:DLT 6 fructum P tu om. C adhuc tu B\'N\' tibi tempora CN\' longa metaris P longa metiris BBP\' longa meditaris CB\'N\' longiora promittis D promittis LT 7 animam tuam om. P anima tua (om. repetunt a te. bene ait nocte. nocte anima) auare reposcitur (reposcitur m2 in ras. et in mg. m. ant. ?t, a te poscitur ml) CB\'N\' bene et alterum nocte om. P. recepi scripturam librorum RBP\'DLT, quamquam de fide eius merito dubitare licet; nam si ea quae in P scripta sunt respexeris, potius haec coniectura commendatur: hac nocte repetunt a te <animam tuam. bene nocte> ait. nocte 8 anima (ma ex mft) P 9 in s. u. m4 P semper nox CB\'N\' 11 paradisso P autem post stultus om. WDLT; malim stultas enim 13 locaret BBP\'LT locarat D 14 ei tempus CB\'N\' urguetur CN\' arguetur B\' 15 gyilae (guilae m2) B deseruiunt LT 16 moriaemur B\' moriamur R recte dicitur om. GB\'N\' quia BBCB\'P\'%\'E et (a eras.) Sf 17 quia] quae CB\'%\'E et (deinde quae exp. m. ant.) 81 18 seruat P\'DLT )

Sed fortasse dicas quod uulgo soletis dicere: \'non debemus [*]( B ) donare ei cui deus ita maledixit, ut eum egere uellet.\' sed non pauperes maledicti, cum scriptum sit: beati pauperes, quoniam ipsorum est regnum caelorum. non de paupere, sed de diuite scriptura dicit: captans pretia frumenti maledictus erit. deinde non requiras quid unusquisque mereatur. misericordia non de meritis iudicare consueuit, sed necessitatibus subuenire, iuuare pauperem, non examinare iustitiam; scriptum est enim: beatus qui [*]( c ) intellegit super egenum et pauperem. quis est qui intellegit? qui conpatitur ei, qui aduertit consortem esse naturae, qui cognoscit quod et diuitem et pauperem fecit dominus, qui scit quod sanctificet fructus suos, si de his delibet aliquam pauperibus portionem. ergo cum habeas unde benefacias, ne differas dicens: cras dabo, ne largiendi amittas copiam. [*]( 10 Matth. 5, 3 12 Prouerb. 11. 26 16 Psalm. XXXX 2 20 Sir. 32 (35), 11 21 Bas. 273 C (49 B) 22 Prouerb. 3. 28 ) [*]( 2 aurtt (rQ m2 in ras.) D autem LT trutinans (n alt. del.) P quando C quantfl N\' 3 costodeni P 4 gratia P 5 numerari \'#t\'E innumerae (ras m2 ex ratas) 31; fort. innumeros ... obsignatos sacculo (m2 ex seculo) 91 scfo C 6 relinquitur (n s. u.) P post gratia add. autem operum bonorum CB\'N\' ad iudicem nobiscum LT 7 merito BDLT difertur P 9 ei donare OB\'N\' 10 non sunt RBPDLT _scriptum sit P dictum sit a deo CB\'N\' dictum sit cet. panperea spu CB\'N\' 13 inde a uerbis deinde non incipit A 15 subueniret (t del. m3) P 18 quem aduertit C 19 et pr. om. B\' fecit (m2 ex facit) B 20 qui] quis P fructos P deliberet PDLT et (de 8. u.) P\' 21 benefacias] largiaris uide C.;.Y\', om. B\' 22 ne] non LT cupiam P )

Sed quid dicam, ue differas liberalitatem? utinam non adproperes rapinam, utinam quod concupieris, non extorqueas, [*]( E ) utinam alienum non petas. negatum praetermittas, excusatum patienter feras, non audias illam Iezabel, quae est auaritia, quodam profluuio uanitatis dicentem: ego tibi dabo possessionem, quam desideras. tu tristis es, quia uis mensuram considerare iustitiae, ut alienum non eripias: ego habeo mea iura, habeo meas leges. calumniabor, ut spoliem, et ut possessio pauperis eripiatur, uita pulsabitur.

quid enim aliud [*]( F ) in illa historia nisi diuitum auaritia describitur, quae est uanum profluuium, quod omnia fluuii modo rapiat et nulli usui profutura transducat? haec est lezabel non una, sed multiplex, non unius temporis, sed temporum plurimorum. haec omnibus dicit, sicut illa dixit uiro suo Achab:

surge, manduca panem et redi ad te. ego tibi dabo uineam Nabuthae Israhelitae. et scripsit librum nomine Achab et signauit anulo illius et misit librum ad seniores et ad liberos eos, qui morabantur cum Nabuthae. et erat scriptum in libro: [*]( 577 A ) ieiunate ieiunium et constituite Nabuthae in principem populi et constituite duos uiros filios iniquitatis ex diuerso eius, ut falsum testimonium [*]( 7 Reg. III 20 (21), 7 17 Reg. III 20 (21), 7—10 1 utt (t alt. del.) P 2 illum ille CB$I2t\' et (illum exp.) Monac. 10041 ante. P\' autem LT 3 et forte T, forte om. CB\'.l\\\'1 4 dico LT 5 cupieris N\' 8 quodam P\'DL quodHam R (d pr. eras.) cet. profluuimn ACB\'N\' dabo tibi RBA (õwcrw coi LXX), tibi om. P\' 10 iustitia R\'},x 11 habeo meas PBBAP D ego meas T meas cet. calomniabor P 12 pauperis om. }oi\' 14 rapit (it ex iat m2) 91 15 transducit N\' ieziabel P iezabel illa GB\'N\' 18 et manduca CB\'N\' 19 israelitae P iezrahelitae E isralielitae cet. 21 illum librum (illum 8. u.) RI illum s?I\'.L\' ad alt. om. PDL\'l\' eius PAPfort. <in ciuitate> eius scribendum et ad liberos eos om. C )

Quam euidenter expressa est diuitum consuetudo? [*]( B ) contristantur, si aliena non rapiant, renuntiant cibo, ieiunant, non ut peccatum minuant, sed ut crimen admittant. uideas illos tunc conuenientes ad ecclesiam officiosos humiles adsiduos, ut effectum sceleris impetrare mereantur. sed dicit illis deus: non hoc ieiunium elegi, non si flectas ut circulum collum tuum, cinerem etiam et cilicium [*]( C ) substernas, nec sic uocabitis ieiunium acceptum. non tale ieiunium elegi, dicit dominus. sed solue omnem conligationem iniustitiae, dissolue obligationes uiolentarum commutationum, dimitte confractos in remissionem et omnem conscriptionem iniquam disrumpe. frange panem tuum esurienti et egenos non habentes tectum induc in domum tuam. si uideris nudum, uesti et domesticos seminis tui non despicies. tunc orietur tibi matutinum lumen tuum, et sanitas tua matura orietur et praecedet ante te iustitia et maiestas dei circumdabit[*]( D ) te. tunc clamabis, et deus exaudiet te; adhuc te loquente dicet: ecce adsum.

audis, diues, quid dominus deus dicat? et tu ad ecclesiam uenis, non ut aliquid largiaris pauperi, sed ut auferas. ieiunas, non ut conuiuii tui sumptus proficiat egenis, sed ut spolium de egentibus [*]( 8 Esai. 58, 5-9 ) [*]( 1 maledixit BA 3 consuidudo P 4 ieiu. ut non B\' 5 peccata P uideant illos tunc ueniaentes P1 7 illi N\' 8 non alt. P nec eet. si] sic P LT 11 talem P 13 uiolentiarum A et (i alt. eras.) PB 14 et omnem om. N\' 15 esurienti panem tuum DLT 16 et om. OB\'N\' 17 uesti PP\'DLT et m2 B cooperi Bml cet. 18 dispicies P matotinum (v tn3 s. 0) P 21 exaudiit P 23 deus om. DLT dicit BA et (m2 dicat) B aliquit P aliud (ud eras.) quid R aliud quit B pauperibus largiaris CB\'N\' 25 proficias eginis P spolia BA et (im2 spoliam) B de egentibus (ex degentibus) 21 )

Deum inquit benedixit et regem, aequalis uidelicet [*]( B ) persona, ut sit aequalis contumelia. benedixit inquit deum [*]( 7 II Cor. 3, 3 11 Rom. 2, 16 Luc. 12, 18 sqq. 15 Bas. 264 A (44 C) 22 Reg. III 20 (21), 10 ) [*]( 1 carta RBACB\'D cartha cet. 3 obligationem CB\'N\' uiolentiarum R (i alt. eras.) A 6 mihi cum CB\'% 7 tibi om. N\', in mg. m2 Monac. 10041 8 tu ex te P 9 quam PCB\' et (m eras,) 21 qua WE quem cet. tu PDLT tuum M (u n ex i) N\'JE effugire P 10 cuius ... poteris om. CB\'N\' ac recusare C 11 reuelauit PRB diis N\' 12 horrea mea 21\' et dns \'l14E 13 eginis prudesse P pauperibus prodesse 21 \'E 16 pauperi pauperibus P pauperi H\'E pauperibus 21 (bus eras.) cet. 17 ut POJJ\'N\' et m2 A et Aml cet. tectum ex tecum RA 18 indue DL diues (es ex is) m3 P mlR, om. CB\'N\' 19 cfl ex cur R 20 scaena RA scena cet. 21 effutetur (ml corr. ęfrefutetur, re s. u.) P 22 maledixit RA et (bene s. u. m2) B uidelicet (e pr. ex i) P )

et factum est inquit, cum audisset Achab quia mortuus est Nabuthae, conscidit uestimenta sua et cooperuit se cilicio. et factum est post haec et surrexit et descendit Achab ad uineam Nabuthae Israhelitae possidere eam. irascuntur diuites et calumniantur, ut noceant, si non optineant quod desiderauerint. cum autem calumniati nocuerint, dolere se [*]( D ) simulant, tristes tamen et tamquam maesti non corde sed uultu in possessionis direptae locum prodeunt et inpressionis suae iniquitate potiuntur.