Noctes Atticae

De tribus dicendi generibus; ac de tribus philosophis qui ab Atheniensibus ad senatum Romam legati missi sunt. [*](Romae legati sunt, MSS.)

ET in carmine et in soluta oratione genera dicendi probabilia sunt tria, quae Graeci χαρακτῆρας vocant nominaque eis fecerunt ἁδρόν, ἰσχνόν, μέσον.

Nos quoque (quem primum posuimus uberem vocamus, secundum gracilem, tertium mediocrem.

Uberi dignitas atque amplitudo est, gracili venustas et subtilitas, medius in confinio est utriusque modi particeps.

His singulis orationis virtutibus vitia agnata sunt pari numero, quae earum modum et habitum simulacris falsis ementiuntur.

Sic plerumque sufflati atque tumidi fallunt pro uberibus, squalentes et ieiunidici [*](ieiuni dici, MSS.; ieiunidici, J. Gronov. Heraens suggests in place of this rare word, eiuncidi, Varro R.R. i. 31. 3; ii. 10. 8; Plin. N.H. xvii. 176, defined by a gloss as tenuis.) pro gracilibus, incerti et ambigui pro mediocribus.

Vera autem et propria formarum exempla in Latina lingua M. Varro esse dicit ubertatis Pacuvium, gracilitatis Lucilium, mediocritatis Terentium.

Sed ea ipsa genera dicendi iam antiquitus tradita ab Homero sunt tria in tribus: magnificum

Animadversa eadem tripertita varietas est in tribus philosophis quos Athenienses Romam ad senatum [*](senatum populi, w; senatum populi R., Hosius; senatum publice, Damsté.) legaverant, inpetratum uti multam remitteret, quam fecerat is propter Oropi vastationem. Ea multa fuerat talentum fere quingentum.

Erant isti philosophi Carneades ex Academia, Diogenes Stoicus. Critolaus Peripateticus. Et in senatum quidem introducti interprete usi sunt C. Acilio senatore; sed ante ipsi seorsum quisque ostentandi gratia magno conventu hominum dissertaverunt.

Tum admirationi fuisse aiunt Rutilius et Polybius philosophorum trium sui cuiusque generis facundiam. Violenta, inquiunt, et rapida Carneades dicebat, scita et teretia Critolaus, modesta Diogenes et sobria.

Unumquodque autem genus, ut diximus, cum caste pudiceque ornatur, fit illustrius, cum fucatur atque praelinitur, fit praestigiosum.