Noctes Atticae

Muralis est corona, qua donatur ab imperatore qui murum subiit inque oppidum hostium per vim ascendit; idcirco quasi muri pinnis decorata est.

Castrensis est corona, qua donat imperator eum qui primus hostium castra pugnans introivit; ea corona insigne valli habet.

Navalis est, qua donari solet proelio qui primus in hostium navem [*](vi after navem, ω; cf. Paul. Fest. p. 157. 7, Lindsay.) armatus transiluit; ea quasi navium rostris insignita est.

Et muralis autem et castrensis et navalis fieri ex auro solent.

Ovalis corona murtea est; ea utebantur imperatores qui ovantes urbem introibant.

Ovandi ac non triumphandi causa est, cum aut bella non rite indicta neque cum hoste gesta sunt, aut hostium nomen humile et non idoneum est, ut servorum piratarumque, aut, deditione repente

Cui facilitati aptam esse Veneris frondem crediderunt, quod non Martius, sed quasi Venerius quidam triumphus foret.

Ac murteam coronam M. Crassus, cum bello fugitivorum confecto ovans rediret, insolenter aspernatus est senatusque consultum faciundum per gratiam curavit, ut lauro, non murto, coronaretur.

Marcus Cato obicit M. Fulvio Nobiliori quod milites per ambitum coronis de levissimis causis donasset. De qua re verba ipsa apposui Catonis:

Iam principio quis vidit corona donari quemquam, cum oppidum captum non esset aut castra hostium non incensa essent?

Fulvius autem, in quem hoc a Catone dictum est, coronis donaverat milites qui [*](qui, Lion; quia, ω.) vallum curaverant aut qui puteum strenue foderant.

Praetereundum non est quod ad ovationes attinet, super quo dissensisse veteres scriptores accipio. Partim enim scripserunt qui ovaret introire solitum equo vehentem; set Sabinus Masurius pedibus ingredi ovantes dicit, sequentibus eos non militibus, sed universo senatu.

Personae vocabulum lepide sit quamque esse vocis eius originem dixerit Gavius Bassus.

LEPIDE, mi hercules, et scite Gavius Bassus in libris, quos De Origine Vocabulorum composuit, unde appellata persona sit interpretatur; a personando enim id vocabulum factum esse coniectat.

Nam caput, inquit, et os coperimento personae tectum undique unaque tantum vocis emittendae via pervium, quoniam non vaga neque diffusa est, set [*](set, added by Mommsen.) in unum tantummodo exitum collectam coactamque vocem ciet, magis claros canorosque sonitus facit. Quoniam igitur indumentum illud oris clarescere et resonare vocer facit, ob eam causam persona dicta est, o littera propter vocabuli formam productiore.

Defensus error a Vergilii versibus, quos arguerat Iulius Hyginus grammaticus; et ibidem, quid sit lituus; deque ἐτυμολογίᾳ vocis eius.

1. IPSE Quirinali lituo parvaque sedebat
2. Subcinctus trabea laevaque ancile gerebat.

1. Ipse Quirinali lituo.