Noctes Atticae
Gellius, Aulus
Gellius, Aulus. The Attic Nights of Aulus Gellius. Rolfe, John C., editor. Cambridge, Mass.; London: Harvard University Press; William Heinemann, 1927 (printing).
In Latino sermone, sicut in Graeco, alii ἀνα- λογίαν sequendam putaverunt, alii ἀνωμαλίαν.
Ἀναλογία est similium similis declinatio, quam quidam Latine proportionem vocant.
Ἀνωμαλία est inaequalitas declinationum, consuetudinem sequens.
Duo autem Graeci grammatici illustres, Aristarchus et Crates, summa ope ille ἀναλογίαν, hic ἀνωμαλίαν defensitavit.
M. Varronis liber ad Ciceronem De Lingua Latina octavus nullam esse observationem similium docet inque omnibus paene verbis consuetudinem dominari ostendit:
Sicuti cum dicimus, inquit, lupus lupi,probus probi et lepus leporis, item paro paravi et lavo lavi, pungo pupugi, tundo tutudi et pingo pinxi.
Cumque, inquit, a ceno et prandeo et poto, et cenatus sum et pransus sum et potus sum dicamus, a destringor tamen et extergeor et lavor, destrinxi et extersi et lavi dicimus.
Item cum dicamus ab Osco, Tusco, Graeco, Osce, Tusce, Graece, a Gallo tamen et Mauro Gallice et Maurice dicimus; item a probus. probe, a[*](a,ς; omitted by ω.) doctus docte, sed a[*](a,ς; omitted by ω.) rarus non dicitur rare, sed alii raro dicunt, alii rarenter.
Idem M. Varro [*](idem M. Skutsch; inde mauro, ω; eodem Varro, A.) in eodem libro:
Sentior, inquit, nemo dicit et id per se nihil est, adsentior tamen fere omnes dicunt. Sisenna unus adsentio in senatu dicebat et eum postea multi secuti, neque tamen vincere consuetudinem potuerunt.Sed idem Varro in aliis libris multa pro ἀναλογίᾳ tuenda scribit.
Sunt igitur ii tamquam loci quidam communes, contra ἀναλογίαν dicere et item rursum pro ἀναλογίᾳ.
Sermones [*](sermonem, ω.) M. Frontonis et Favorini philosophi de generibus colorum vocabulisque Graecis et Latinis; inibi color spadix cuiusmodi sit.
Favorinus philosophus cum ad M. Frontonem consularem pedibus aegrum visum iret, voluit me quoque ad eum secum ire.
Ac deinde, cum ibi aput Frontonem plerisque viris doctis praesentibus sermones de coloribus vocabulisque eorum agitarentur, quod multiplex colorum facies, appellationes autem incertae et exiguae forent,
plura, inquit sunt Favorinus, in sensibus oculorum quam in verbis vocibusque colorum discrimina.
Nam, ut alias eorum inconcinnitates [*](inconcinnitates,Mommsen; concinnitates, ω.) omittamus, simplices isti rufus et viridis colores singula quidem vocabula, multas autem species differentis habent.
Atque vocum inopiam in lingua magis Latina video quam in Graeca. Quippe qui rufus color a rubore quidem appellatus est, sed cum aliter rubeat ignis, aliter
sanguis, aliter ostrum, aliter crocum, aliter aurum, [*](aliter aurum, added by J. F. Gronov.) has singulas rufi varietates Latina oratio singulis propriisque vocabulis non demonstrat omniaque ista significat una ruboris appellatione, nisi [*](nisi, added by Skutch.) cum ex ipsis rebus vocabula colorum mutuatur et igneum aliquid dicit et flammeum et sanguineum et croceum et ostrinum et aureum.Russus[*](russus, Carrio; rufus, ω.) enim color et ruber nimirum [*](nimirum, suggested by Hosius; nihil, ω; nihil dinoscuntur, Heraeus.) a vocabulo rufi dicuntur neque proprietates eius omnes declarant, ξανθός autem et ἐρυθρός et πυρρός et κιρρός et φοῖνιξ habere quasdam distantias coloris rufi videntur, vel augentes eum vel remittentes vel mixta quadam specie temperantes.
Tum Fronto ad Favorinum, Non infitias, inquit, imus quin lingua Graeca, quam tu videre elegisse, prolixior fusiorque sit quam nostra; sed in his tamen coloribus quibus modo dixisti denominandis, non proinde inopes sumus ut tibi videmur.
Non enim haec sunt sola vocabula rufum colorem demonstrantia, quae tu modo dixisti, russus et ruber, sed alia quoque habemus plura quam quae dicta abs te Graeca sunt; fulvus enim et flavus et rubidus et poeniceus et rutilus et luteus et spadix appellationes sunt rufi coloris, aut acuentes eum, quasi incendentes, aut cum colore viridi miscentes aut nigro infuscantes aut virenti sensim albo illuminantes.