Noctes Atticae

Atque inde infra de eodem Graccho ita scripsit: Orare coepit id quidem, ut se defenderent liberosque suos, eumque [*](-que added by Cramer.) quem virile secus tum [*](unum, J. F. Gronov.) in eo tempore habebat produci iussit populoque commendavit prope flens.

Quod M. Cato, in libro qui inscriptus est Contra Tiberium Exulem, stitisses vadimonium per i litteram dicit, non stetisses ; eiusque verbi ratio reddita.

IN libro vetere M. Catonis, qui inscribitur Contra Exulem, scriptum sic [*](sic, J. F. Gronov; quid sic, ω; quidem sic, ς. ) erat: Quid si

Recte quidem ille stitisses scripsit; sed falsa et audaci emendatione editores [*](audaci emendatione editores, H. J. Müller: falsa et audax emendatores, MSS.) e scripto per [*](et per, MSS.) libros stetisses fecerunt, tamquam stitisses vanum et nihili verbum esset.

Quin potius ipsi nequam et nihili sunt, qui ignorant stitisses dictum a Catone, quoniam sisteretur vadimonium, non staretur.

Quod antiquitus aetati senectae potissimum habiti sint ampli honores; et cur postea ad maritos et ad patres idem isti honores delati sint; atque ibi de capite quaedam legis Iuliae septimo.

APUD antiquissimos Romanorum neque generi neque pecuniae praestantior honos tribui quam aetati solitus, maioresque natu a minoribus colebantur ad deum prope et parentum vicem atque omni in loco inque omni specie honoris priores potioresque habiti.

A convivio quoque, ut scriptum in antiquitatibus est, seniores a iunioribus domum deducebantur, eumque morem accepisse Romanos a Lacedaemoniis traditum est, apud quos Lycurgi legibus maior omnium rerum honos aetati maiori habebatur.

Sed postquam suboles civitati necessaria visa est et ad prolem populi frequentandam praemiis atque invitamentis usus fuit, tum antelati quibusdam in rebus qui uxorem quique liberos haberent senioribus

Sicuti kapite VII. legis priori ex consulibus fasces sumendi potestas fit, non qui pluris annos natus est, sed qui pluris liberos quam collega aut in sua potestate habet aut bello amisit.

Sed si par utrique numerus liberorum est, maritus aut qui in numero maritorum est praefertur;

si vero ambo et mariti et patres totidem liberorum sunt, tum ille pristinus honos instauratur et qui maior natu est prior fasces sumit.

Super his autem, qui aut caelibes ambo sunt et parem numerum filiorum habent aut mariti sunt et liberos non habent, nihil scriptum in ea lege de [*](ea lege de, Vogel; lege de ea, ω.; lege de aetate, Carrio.) aetate est.

Solitos tamen audio, qui lege potiores essent fasces primi mensis collegis concedere aut longe aetate prioribus aut nobilioribus multo aut secundum consulatum ineuntibus.

Quod Caesellius Vindex a Sulpicio Apollinari reprehensus est in sensus Vergiliani enarratione.

Vergilii versus sunt e libro sexto:

1. Ille, vides, pura iuvenis qui nititur hasta,
2. Proxima sorte tenet lucis loca. Primus ad auras
3. Aetherias Italo commixtus sanguine surget,
4. Silvius, Albanum nomen, tua postuma proles,
5. Quem tibi longaevo serum Lavinia coniunx
6. Educet silvis regem regumque parentem,
7. Unde genus Longa nostrum dominabitur Alba,

Videbantur haec nequaquam convenire:

1. tua postuma proles,

1. Quem tibi longaevo serum Lavinia coniunx
2. Educet silvis.

Nam si hic Silvius, ita ut in omnium ferme annalium monumentis scriptum est, post mortem Aeneae [*](Aeneae, added by Hertz.) natus est ob eamque causam praenomen ei Postumo fuit, qua ratione subiectum est:

1. Quem tibi longaevo serum Lavinia coniunx
2. Educet silvis?

Haec enim verba significare videri possunt, Aenea vivo ac iam sene, natum ei Silvium et educatum.

Itaque hanc sententiam esse verborum istorum Caesellius opinatus in Commentario Lectionum Antiquarum: Postuma, inquit, proles non eum significat qui patre mortuo, sed qui postremo loco natus est, sicuti Silvius, qui Aenea iam sene tardo seroque partu est editus.