Noctes Atticae

Gellius, Aulus

Gellius, Aulus. The Attic Nights of Aulus Gellius. Rolfe, John C., editor. Cambridge, Mass.; London: Harvard University Press; William Heinemann, 1927 (printing).

Atque uti vosmet ipsos, inquit, eius quod dico arbitros faciam, carmen Pindari quod est super monte Aetna, quantulum est mihi memoriae, dicam:

  1. Τᾶς ἐρεύγονται μὲν ἀπλάτου πυρὸς ἁγνόταται
  2. Ἐκ μυχῶν παγαί· ποταμοὶ δʼ ἁμέροισιν μὲν προχέοντιμυχῶν παγαί· ποταμοὶ δʼ ἁμέροισιν μὲν προχέοντιῥόον καπνοῦ
  3. Αἴθωνʼ· ἀλλʼ ἐν ὄρφναισιν πέτρας
    4. [*](πέτραςomitted byω.)
  4. Φοίνισσα κυλινδομένα φλὸξ ἐς βαθεῖαν φέρει πόντουπλάκα σὺν πατάγῳ.
  5. Κεῖνο δʼ Ἀφαίστοιο κρουνοὺς ἑρπετὸν
  6. Δεινοτάτους ἀναπέμπει· τέρας μὲν θαυμάσιον προσιδέσθαι, θαῦμα δὲ καὶ παρεόντων ἀκοῦσαι.

Audite nunc, inquit, Vergilii versus, quos inchoasse eum verius dixerim, quam fecisse:

  1. Portus ab accessu ventorum inmotus et ingens
  2. Ipse, sed horrificis iuxta tonat Aetna ruinis
  3. Interdumque atram prorumpit ad aethera nubem,
  4. Turbine fumantem piceo et candente favilla,
  5. Adtollitque globos flammarum et sidera lambit;
  6. Interdum scopulos avulsaque viscera montis
  7. Erigit eructans liquefactaque saxa sub auras
  8. Cum gemitu glomerat fundoque exaestuat imo.

Iam principio, inquit, Pindarus, veritati magis obsecutus, id dixit quod res erat quodque istic usu veniebat quodque oculis , interdius fumare Aetnam, noctu flammigare;

Vergilius autem, dum in strepitu sonituque verborum conquirendo laborat, utrumque tempus, nulla discretione facta, confudit.

Atque ille Graecus quidem fontes imitus [*](imitus, Lipsius; imitatus, ω.) ignis eructari et fluere amnes fumi et flammarum fulva et tortuosa volumina in plagas maris ferre, quasi

quosdam igneos angues, luculente dixit;

at hic noster atram nubem turbine piceo et favilla fumantem ῥόον καπνοῦ αἴθωνα interpretari volens, crasse et inmodice congessit,

globos quoque , quod ille κρουνούς dixerat, duriter et ἀκύρως transtulit.

Item quod ait: sidera lambit, vacanter hoc etiam, inquit, accumulavit et inaniter.

Neque non id quoque inenarrabile esse ait et propemodum insensibile, quod nubem atram fumare dixit turbine piceo et favilla candente.

Non enim fumare, inquit, solent neque atra esse quae sunt candentia; nisi si candenti dixit pervulgate et inproprie pro ferventi favilla, non pro ignea et relucenti. Nam candens scilicet a candore dictum, non a calore.

Quod saxa autem et scopulos eructari et erigi eosdemque ipsos statim liquefieri et gemere atque glomerari sub auras dixit, hoc, inquit, nec a Pindaro scriptum nec umquam fando auditum et omnium, quae monstra dicuntur, monstruosissimum est.

Quod Plutarchus in libris Symposiacis opinionem Platonis de habitu atque natura stomachi, fistulaeque eius quae τραχεῖα dicitur, adversum Erasistratum medicum tutatus est, auctoritate adhibita antiqui medici Hippocratis.