Noctes Atticae

Gellius, Aulus

Gellius, Aulus. The Attic Nights of Aulus Gellius. Rolfe, John C., editor. Cambridge, Mass.; London: Harvard University Press; William Heinemann, 1927 (printing).

Ita autem se numerus huiusce versus habet, ut tertia in eo nomine syllaba, contra quam supra dictum est, corripienda sit; cuius sonitus quanta aput veteres indifferentia sit, notius est quam ut plura in id verba sumenda sint.

Ennius autem in primo Annali in hoc versu:

  1. Nerienem Mavortis et Herem, [*](Herem, Meursius; erdem, X; Herclem, ω.)
si, quod minime solet, numerum servavit, primam syllabam intendit, tertiam corripuit.

Ac ne id quidem praetermittendum puto, cuiusmodi est, quod in Commentario Servii Claudii scriptum invenimus, Nerio dictum quasi Neirio, hoc est sine ira et cum placiditate, ut eo nomine mitem tranquillumque fieri Martem precemur; ne enim particula, ut apud Graecos, ita plerumque in Latina quoque lingua privativa est.

Verba M. Catonis, egere se multis rebus et nihil tamen cupere dicentis.

M. CATO, consularis et censorius, publicis iam privatisque opulentis rebus, villas suas inexcultas et

rudes, ne tectorio quidem praelitas fuisse dicit ad annum usque aetatis suae septuagesimum. Atque ibi postea his verbis utitur: Neque mihi, inquit, aedificatio neque vasum neque vestimentum ullum est manupretiosum neque pretiosus servus neque ancilla. Si quid est, inquit, quod utar, utor; si non est, egeo. Suum cuique per me uti atque frui licet.

Tum deinde addit: Vitio vertunt, quia multa egeo; at ego illis, quia nequeunt egere. Haec mera veritas Tusculani hominis, egere se multis rebus et nihil tamen cupere dicentis, plus hercle promovet ad exhortandam parsimoniam sustinendamque inopiam quam Graecae [*](Graecorum, Hertz; Graeculorum praestigiae, Boot.) istorum praestigiae, philosophari sese dicentium umbrasque verborum inanes fingentium, qui se nihil habere et nihil tamen egere ac nihil cupere dicunt, cum et habendo et egendo et cupiendo ardeant.

Quaesitum tractatumque, quid sint manubiae; atque inibi dicta quaedam de ratione utendi verbis pluribus idem significantibus.

IN fastigiis fori Traiani simulacra sunt sita circumundique inaurata equorum atque signorm militarium, subscriptumque est:

Ex manubiis. Quaerebat Favorinus, cum in area fori ambularet et amicum

suum consulem opperiretur causas pro tribunali cognoscentem nosque tunc eum sectaremur—quaerebat, inquam, quid nobis videretur significare proprie manubiarum illa inscriptio.

Tum quispiam qui cum eo erat, homo in studiis doctrinae multi atque celebrati nominis: Ex manubiis, inquit, significat ex praeda; manubiae enim dicuntur praeda quae manu capta est. Etiamsi, inquit Favorinus,

opera mihi princeps et prope omnis in litteris disciplinisque Graecis sumpta est, non usque eo tamen infrequens sum vocum Latinarum, quas subsicivo aut tumultuario studio colo, ut hanc ignorem manubiarum interpretationem vulgariam, quod esse dicantur manubiae praeda. Sed quaero an M. Tullius, verborum homo diligentissimus, in oratione quam dixit De Lege Agraria Kalendis Ianuariis contra Rullum, inani et inlepida geminatione iunxerit manubias et praedam, si duo haec verba idem significant neque ulla re aliqua dissident. Atque, ut erat Favorinus egregia vel divina quadam memoria,

verba ipsa M. Tulli statim dixit.

Ea nos hic adscripsimus: Praedam, manubias, sectionem, castra denique Cn. Pompei, sedente imperatore, decemviri vendent; et infra itidem duo haec simul iunctim posita dixit: Ex praeda, ex manubiis, ex auro coronario.