Noctes Atticae

Gellius, Aulus

Gellius, Aulus. The Attic Nights of Aulus Gellius. Rolfe, John C., editor. Cambridge, Mass.; London: Harvard University Press; William Heinemann, 1927 (printing).

Tum Probus iam commotior, Noli, inquit, igitur laborare, utrum istorum debeas dicere, urbis an urbes. Nam

cum id genus sis quod video, ut sine iactura tua pecces, nihil perdes, utrum dixeris.

His tum verbis Probus et hac fini hominem dimisit, ut mos eius fuit erga indociles, prope inclementer.

Nos autem aliud quoque postea consimiliter a Vergilio duplici modo scriptum invenimus. Nam et tres et tris posuit eodem in loco ea iudicii subtilitate, ut si aliter dixeris mutaverisque et aliquid tamen auris habeas, sentias suavitatem sonitus claudere.

Versus ex decimo hi sunt:

  1. Tres quoque Threicios Boreae de gente suprema
  2. Et tris quos Idas pater et patria Ismara mittit.
Tres illic, tris hic; pensicula utrumque modulareque, reperies suo quidque in loco sonare aptissime.

Sed in illo quoque itidem Vergilii versu:

  1. Haec finis Priami fatorum,
si mutes haec et hic finis dicas, durum atque absonum erit respuentque aures quod mutaveris. Sicut illud contra eiusdem Vergilii insuavius facias, si mutes:
  1. quem das finem, rex magne, laborum?
Nam si ita dicas: quam das finem, iniucundum nescio quo pacto et laxiorem vocis sonum feceris.

Ennius item rectos cupressos dixit contra receptum vocabuli genus hoc versu:

  1. Cautibus [*](cautibus, Stowasser; capitibus, ω; vertice, Onions; comptibus, Damsté (cf. Lucr. i. 87).) nutantis pinos rectosque cupressos.
Firmior ei, credo, et viridior sonus esse vocis visus

est, rectos dicere cupressos quam rectas. Contra vero idem Ennius in Annali duodevicesimo aere fulva dixit, non fulvo, non ob id solum, quod Homerus ἠέρα βαθεῖαν dicit, sed quod hic sonus, opinor, vocabilior visus et amoenior.

Sicuti Marco etiam Ciceroni mollius teretiusque visum, in Quinta in Verrem fretu scribere quam freto: Perangusto, inquit, fretu divisa. Erat enim crassius iam vetustiusque, perangusto freto dicere.

Itidem in Secunda, simili usus modulamine, manifesto peccatu, inquit, non peccato; hoc enim scriptum in uno atque in altero antiquissimae fidei libro Tironiano repperi.